Basali, ki Kabakalañi ha mu Swanela ku Ipeya Kwatasi?
Basali, ki Kabakalañi ha mu Swanela ku Ipeya Kwatasi?
“Muuna ki toho ya musali.”—1 MAKOR. 11:3.
1, 2. (a) Muapositola Paulusi na ñoziñi ka za tukiso ya Jehova ye bonisa ba ba swanela ku ba litoho ni ba ba swanela ku ipeya kwatasi? (b) Ki lipuzo lifi ze ka nyakisiswa mwa taba ye?
JEHOVA na tomile tukiso ya na talusize muapositola Paulusi ha na ñozi kuli “toho ya muuna kaufela ki Kreste” ni kuli “Mulimu ki toho ya Kreste.” (1 Makor. 11:3) Mwa taba ye felile, lu itutile kuli Jesu na tabela ku ipeya kwatasaa Toho ya hae, yena Jehova Mulimu, mi na bona kuli ki tohonolo ku eza cwalo; hape lu itutile kuli Kreste ki yena toho ya baana ba Sikreste. Kreste na ezanga batu ka musa, ka sishemo, ni ka lilato. Baana ba ba mwa puteho ni bona ba swanela ku ezanga cwalo ba bañwi, sihulu basali ba bona.
2 Kono cwale basali bo? Toho ya musali ki mañi? Paulusi na ñozi kuli: “Muuna ki toho ya musali.” Basali ba swanela ku nga cwañi manzwi ao a tahile ka moya wa Mulimu? Kana musali wa swanela ku latelela sikuka seo muunaa hae niha si mulumeli? Kana ku ipeya kwatasaa muunaa hae ku talusa kuli musali u swanela ku kuzanga feela ha ku ezwa likatulo mwa linyalo la bona? Musali u kona ku ipumanela cwañi pabazo?
“Ni ka mu Ezeza Mulikani”
3, 4. Ki kabakalañi tukiso ya Mulimu ya kuli muuna ki toho ya musalaa hae ha i li ye tusa?
3 Mulimu ki yena ya na tomile sikuka sa kuli ya swanela ku ba toho mwa lubasi ki mañi. Ha mano bupa Adama, Jehova Mulimu na ize: “Ha ku lukeli kuli mutu a ine a nosi; ni ka mu ezeza mulikani ya swana ni yena.” Eva ha mano bupiwa, Adama na tabile hahulu ku ba ni mulikani mi mane na ize: “Cwale, yena yo, ki lisapo la masapo a ka, ki nama ya nama ya ka.” (Gen. 2:18-24) Adama ni Eva ne ba na ni sepo ye tabisa ya ku ba bashemi ba masika kaufela a batu ba ba petehile, ili be ne ba ka pila ku ya ku ile ka tabo mwa lifasi le li li paradaisi.
4 Bakeñisa kuli bashemi ba luna ba pili ne ba kwenuhezi Jehova mwa simu ya Edeni, baana ni basali ne ba si ke ba kona ku peta buikalabelo bwa bona mwa linyalo ka nzila ye petehile. (Mu bale Maroma 5:12.) Kono Mulimu na sa nga muuna kuli ki yena toho ya musalaa hae. Haiba muuna a itusisa hande maata a hae mi musali ni yena a ipeya kwatasaa muunaa hae, ba ka tuseha hahulu mi ba ka ba ni tabo ye tuna mwa linyalo la bona. Mi ba ka ikutwa sina Jesu mwa na ikutwezi kabakala ku ipeya kwatasaa Toho ya hae, Jehova. A si ka taha kale fa lifasi sina mutu, Jesu na li ya “tabile fapilaa [Jehova] kamita.” (Liprov. 8:30) Kabakala sibi, baana ha ba koni ku ba litoho ze petehile mi basali ha ba koni ku ipeya kwatasaa baana ba bona ka nzila ye petehile. Kono baana ni basali ha ba ikataza ku peta buikalabelo bwa bona mwa manyalo a bona, ba ka ba ni tabo ye tuna ye konahala mwa nako ya cwale.
5. Ki kabakalañi bo muuna ni musali ha ba swanela ku mamela kelezo ye kwa Maroma 12:10?
5 Kuli linyalo li konde, bo muuna ni musali ba swanela ku mamela kelezo ye mwa Mañolo ye ama Bakreste kaufela, ye li: “Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyanaa hae, inze mu beyana kwapili ka ku fanana likute.” (Maro. 12:10) Hape bo muuna ni musali ba swanela ku ikataza ku ‘ezana ka musa, ku utwelana butuku, ni ku swalelana.’—Maef. 4:32.
Haiba yo Muñwi Hasi Mulumeli
6, 7. Ku kona ku ezahalañi haiba musali wa Sikreste a ipeya kwatasaa muunaa hae ya sa lumeli?
6 Ku cwañi haiba bakumina hasi batanga ba Jehova? Hañata ya sa bangi mulumeli ki wa muuna. Musali u swanela ku eza cwañi muunaa hae ya sa lumeli? Bibele i alaba kuli: “Mina basali, mu ipeye kwatasaa baana ba mina, kuli ba bañwi ha ba ka ba teñi ba ba sa lumeli, ba koliswe ki mizamao ya basali ba bona, ku si na manzwi a bulelwa; ha ba nze ba lemuha mizamao ya mina ye kenile, ye na ni sabo.”—1 Pit. 3:1, 2.
7 Linzwi la Mulimu li taluseza musali kuli a no ipeya kwatasaa muunaa hae ya sa lumeli. Muzamao wa hae o munde u kona ku tahisa kuli muunaa hae a nyakisise se si tisa kuli a be ni muzamao o cwalo. Kacwalo, wa muuna u kona ku nyakisisa za lumela musalaa hae wa Sikreste mi wa kona ku amuhela niti.
8, 9. Musali wa Sikreste u kona ku ezañi haiba muunaa hae ya sa lumeli a sa ngi muhato o munde kabakala muzamao o munde wa hae?
8 Kono ku cwañi haiba wa muuna a sa ngi muhato o munde? Mañolo a susueza musali ya lumela kuli a no bonisa tulemeno twa Sikreste nako kaufela, ku be taata ku mane. Ka mutala, mwa liñolo la 1 Makorinte 13:4 lu bala kuli: “Lilato li na ni pilu-telele.” Kacwalo, musali wa Sikreste u swanela ku tiiseza “mwa ku ishuwa kaufela, mwa ku ba ni musa ni pilu-telele,” inze a itiisa mwa muinelo o cwalo ka lilato. (Maef. 4:2) Ka tuso ya moya o kenile wa Mulimu, lwa kona ku zwelapili ku ba ni tulemeno twa Sikreste niheba mwa miinelo ya taata.
9 Bibele i li: “Mulimu ki sisabelo sa luna ni maata a luna.” (Samu 46:1) Moya wa Mulimu u kona ku tusa Mukreste ku eza lika ze ñata za na si ke a kona ku eza ili yena. Ka mutala, haiba yo muñwi a nyandiswa u kona ku tahelwa ki muliko wa ku bata ku kutiseza. Kono Bibele i bulelela Bakreste kaufela kuli: “Mu si ke mwa kutisa bumaswe ka bumaswe . . . Kakuli ku ñozwi kuli: Ku likanyisa ki kwa ka, ki Na ni ka kutisa, ku bulela Mulena.” (Maro. 12:17-19) Liñolo la 1 Matesalonika 5:15 ni lona li lu eleza kuli: “Mu bone kuli ku si ke kwa fumanwa ya kutisa bumaswe kwa bumaswe; kono mu bate kamita ku eza bunde, ba bañwi ku ba bañwi, ni kwa batu kaufela.” Ka tuso ya moya o kenile wa Jehova, lwa kona ku eza ze lu sa koni ku eza ka maata a luna. Kacwalo, lu swanela ku kupanga moya o kenile wa Mulimu kuli u lu fe ze lu tokwile.
10. Jesu na ezanga cwañi batu be ne ba mu bulelanga maswe ni ku mu eza maswe?
10 Jesu na tomile mutala o munde hahulu ka mwa na ezanga batu be ne ba mu bulela maswe kamba ku mu eza maswe. Liñolo la 1 Pitrosi 2:23 li talusa kuli: “Niha na tapaulwa, na sa kutisi matapa; niha na utwiswa butuku na sa fumbeli; kono na sepa Yena ya atula ka ku luka.” Lu susuezwa ku latelela mutala wa hae o munde. Mu si ke mwa halifiswa ki mikwa ye maswe ya ba bañwi. Mu latelele kelezo ye ba swanela ku mamela Bakreste kaufela, ye li: “Mu be ni mukekecima ni musa. Mu si [ke] mwa kutisa bumaswe kwa bumaswe, nihaiba litapa kwa litapa.”—1 Pit. 3:8, 9.
Kana Basali ba Swanela ku Kuzanga Feela?
11. Basali ba Sikreste ba bañwi ba ka ba ni tohonolo mañi?
11 Kana ku ipeya kwatasaa baana ba bona ku talusa kuli basali ha ba swaneli ku bulelanga maikuto a bona mwa litaba ze ama lubasi kamba litaba ze ñwi? Batili. Basali hamoho ni baana ba filwe matohonolo a mañata ki Jehova. Mu nahane feela tohonolo ye ba na ni batu ba 144,000 ya ku ba malena ni baprisita kwa lihalimu ba ba ka busa ni Kreste fahalimu a lifasi! Palo yeo i kopanyeleza basali. (Magal. 3:26-29) Kaniti, Jehova u file basali misebezi ya ku eza mwa tukiso ya hae.
12, 13. Mu fe mutala o bonisa kuli basali ne ba polofitanga.
12 Ka mutala, mwa linako za Bibele, basali ne ba polofitanga. Liñolo la Joele 2:28, 29 ne li polofitile kuli: “Ni ka sululela batu kaufela Moya wa ka; mi bana ba mina ba bashimani ni ba basizana ba ka polofita. . . . Mi ni batanga ba ka ba baana ni ba basali, ni ka ba sululela Moya wa ka, mwa mazazi ao.”
13 Balutiwa ba Jesu ba ba bato eza 120 ili be ne ba kopanezi mwa muzuzu wa kwahalimu mwa Jerusalema fa lizazi la Pentekonta ya 33 C.E. ne ba kopanyeleza basali hamoho ni baana. Moya wa Mulimu ne u sululezwi batu bao kaufela. Kabakaleo, Pitrosi na kutezi ku bulela manzwi a na bulezwi ki mupolofita Joele ni ku bulela kuli manzwi ao na talusa baana hamoho ni basali. Pitrosi na ize: “Taba ye, ki yona ye bulezwi ki mupolofita Joele, ha li: Mwa linako za maungulo, ku bulela Mulimu, ni ka sululela batu kamukana Moya wa ka; bana ba mina ba bashimani ni ba basizana ba ka polofita. . . . E, ni ka sululela batanga ba ka, ba baana ni ba basali, Moya wa ka mwa linako zani, mi ba ka polofita.”—Lik. 2:16-18.
14. Basali ne ba ezize musebezi mañi mwa ku zwisezapili bulapeli bwa Sikreste?
14 Mwa linako za baapositola, basali ne ba petile musebezi o mutuna mwa ku zwisezapili bulapeli bwa Sikreste. Ne ba kutazanga ba bañwi ka za Mubuso wa Mulimu mi ne ba ezanga lika ze ñwi ze ne tusa mwa musebezi wo. (Luka 8:1-3) Ka mutala, muapositola Paulusi na talusize kuli Febe ki “mutusi wa mwa Keleke ya Senkreya.” Mi ha na lumezi balumeli ba bañwi litumeliso, Paulusi na bulezi basali ba ba sepahala ba bañata fa mabizo, ba ba cwale ka “Trifena ni Trifosa, basali ba ba tundamezi ku sebeleza Mulena.” Hape na bulezi ka za “Persida mulatiwa wa luna, [ya na] tundamezi ku sebeleza Mulena.”—Maro. 16:1, 12.
15. Basali ba peta musebezi mañi mwa ku zwisezapili bulapeli bwa Sikreste kacenu?
15 Kacenu, basali ba lilimo ze shutana-shutana ki bona ba bañata mwa palo ya batu ba ba fitelela 7 milioni ba ba kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu mwa lifasi kaufela. (Mat. 24:14) Ba bañata ba sebeza sina mapaina ba kamita ni balumiwa, mi ba bañwi ba sebeleza fa Betele. Walisamu Davida na opezi cwana: “Mulena a fa taelo, mi bana ba basizana ba ba tumisa litaba, ba eza mpi ye tuna.” (Samu 68:11) Manzwi ao a bile a niti luli! Jehova u itebuha musebezi o ba eza basali mwa ku kutaza taba ye nde ni mwa ku peta milelo ya hae. Kaniti, taelo ya hae ya kuli basali ba Sikreste ba ipeye kwatasi ha i talusi kuli ba swanela ku kuzanga feela.
Basali ba Babeli be ne ba Bulezi Maikuto A Bona
16, 17. Mutala wa Sara u bonisa cwañi kuli basali ha ba tokwi ku kuzanga feela mwa linyalo?
16 Haiba Jehova u fa basali matohonolo a mañata, kana baana ha ba swaneli ku ambolanga ni basali ba bona ba si ka eza kale likatulo za butokwa? Ba ka bonisa kuli ba butali haiba ba eza cwalo. Mañolo a bulela ka za basali ba bañwi be ne ba bulezi maikuto a bona kamba ku eza nto ye ñwi ba si ka kupiwa ku eza cwalo ki baana ba bona. Ha mu nyakisise mitala ye mibeli.
17 Sara, musalaa Abrahama mushemi wa lusika, na tundamezi ku bulelela muunaa hae kuli a leleke musalaa hae wa bubeli hamoho ni mwanaa hae kabakala ku tokwa likute kwa bona. Taba yeo ya “utwisa Abrahama butuku,” kono Mulimu na si ka ikutwa cwalo. Jehova a bulelela Abrahama kuli: “U si ke wa utwa butuku ka mushimani ni mutangaa hao; manzwi kamukana a ka ku bulelela Sara, u a teeleze.” (Gen. 21:8-12) Abrahama na utwile Jehova, a teeleza ku Sara, mi a eza za na kupile.
18. Abigaili na ngile muhato mañi?
18 Hape mu nyakisise mutala wa Abigaili, musalaa Nabali. Davida ha na saba ku Mulena Saule ya muna, na tibelezi bukaufi ni mitapi ya Nabali. Davida ni batanga ba hae ne ba si ka nga nto ni ye kana kwa liluwo la muuna yo ya na fumile, kono ne ba li babalelanga. Nihakulicwalo, Nabali “na li taata, a li ya maswe mwa mizamao ya hae” mi na “halifezi” batanga ba Davida. Na li ‘mutu ya si na tuso,’ mi ‘butanya ne bu li ku yena.’ Batanga ba Davida ha ne ba kupile lico ka likute, Nabali na ba timile. Abigaili na ezize cwañi ha na utwile ze ne ezahezi? “Kihaa akufela ku nga linkwa ze mianda ye mibeli za buhobe, ni mikotana ye mibeli ya matalo, ye tezi veine, ni lingu liketa-lizoho ze se li apeilwe ni likala liketa-lizoho za bubeke bo bu halikilwe, ni mañende a eza mwanda, a sisansa sa veine se si omile, ni mañende a eza mianda ye mibeli a lifeiga” mi a li fa Davida ni batanga ba hae a si ka bulelela Nabali. Kana Abigaili na ezize se si lukile? Bibele i li: “Mulimu a nata Nabali mi a shwa.” Hamulaho wa fo, Davida a nyala Abigaili.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
‘Musali ya Babazwa’
19, 20. Ki nto mañi ye tahisa kuli musali a swanelwe ki tumbo?
19 Mañolo a babaza basali ba ba latelela nzila ya Jehova. Buka ya Bibele ya Liproverbia i lumba “musali ya sepahala,” i li: “Ki wa butokwa hahulu ku fita lipelela. Muunaa hae u mu sepile ka pilu ya hae, mi ha na ku sinyehelwa ki se siñwi. Musali u mu eza hande, isi maswe, ka mazazi kaufela a bupilo bwa hae.” Mi “ha atamisa mulomo wa hae ki ku bulela ka butali, u laela ka lilimi le li na ni musa. U lisa ba ndu ya hae hande, ha ci buhobe bwa buzwa. Bana ba hae ba yema, ba mu bulela, ba li, ki ya filwe mbuyoti, muunaa hae ni yena wa mu lumba.”—Liprov. 31:10-12, 26-28.
20 Ki nto mañi ye tahisa kuli musali a swanelwe ki tumbo? Liñolo la Liproverbia 31:30 li li: “Bunde bwa pata ki nto ye puma, mi bulikangate ha bu tusi se siñwi, kono musali ya saba Muñaa Bupilo ki yena ya ka babazwa.” Musali ya saba Jehova u tokwa ku ipeya ka ku lata kwatasaa ba beile Mulimu fa buzamaisi. “Muuna ki toho ya musali,” sina ‘Kreste ha li toho ya muuna kaufela,’ mi “Mulimu ki toho ya Kreste.”—1 Makor. 11:3.
Mu Itumele Kwa Mpo ya mi File Mulimu
21, 22. (a) Ki kabakalañi Bakreste ba ba nyalani ha ba swanela ku itumela kwa mpo ya linyalo ya ba file Mulimu? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku ipeya kwatasaa ba beile Jehova fa buzamaisi? (Mu bone kambokisi fa likepe 17.)
21 Bakreste ba ba nyalani ba na ni mabaka a mañata hahulu ha ba swanela ku itumela ku Mulimu! Ba kona ku pila hamoho inze ba tabile. Mi sihulu ba swanela ku itumela ku Mulimu kabakala mpo ya linyalo kakuli li ba tusa ku sebeleza Jehova hamoho. (Ruti 1:9; Mika 6:8) Ka ku ba Musimululi wa linyalo, Jehova wa ziba ze ba tokwa bo muuna ni musali kuli ba be ba ba tabile. Kamita mu latelelange nzila ya hae, mi ‘tabo ya Jehova i ka ba maata a mina’ nihaiba mwa lifasi le, le li tezi matata.—Neh. 8:10.
22 Muuna wa Sikreste ya lata musalaa hae ka mwa itatela u ka itusisa maata a hae ka musa. Musalaa hae ya saba Mulimu u ka ba ya kateleha, kakuli u ka swalisana ni yena mi u ka mu kuteka hahulu. Mi taba ya butokwa ni ku fita kikuli, linyalo la bona le linde li ka kutekisa Jehova, Mulimu wa luna ya swanelwa ki tumbo.
Kana Mwa Hupula
• Ki ifi tukiso ya Jehova ka za ba ba swanela ku ba litoho ni ba ba swanela ku ipeya kwatasi?
• Ki kabakalañi bo muuna ni musali ha ba swanela ku kutekana?
• Musali ya li mulumeli u swanela ku eza cwañi muunaa hae ya sa lumeli?
• Ki kabakalañi baana ha ba swanela ku ambolanga ni basali ba bona ba ka si ka eza kale likatulo za butokwa?
[Lipuzo za Tuto]
[Mbokisi fa likepe 17]
Ki Kabakalañi ha mu Swanela ku Kuteka ba ba Zamaisa?
Jehova u lukisize kuli ku be ba ba zamaisa mwahalaa libupiwa za hae. Tukiso yeo i tomezwi ku tusa mangeloi ni batu. I ba fa kolo ya ku itusisa tukuluho ye ba na ni yona ya ku iketela ni kolo ya ku kuteka Mulimu ka ku mu sebeleza mwa buñwi.—Samu 133:1.
Puteho ya Bakreste ba ba tozizwe ya ziba kuli Jesu Kreste u filwe maata ni kuli ki yena toho. (Maef. 1:22, 23) Jesu ni yena wa ziba kuli Jehova u na ni maata fahalimu a hae, mi kwa mafelelezo “Mwana ka sibili u ta ipeya kwatasaa Mulimu, ya beile lika kamukana kwatasaa hae; mi Mulimu u ta busa lika kaufela.” (1 Makor. 15:27, 28, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Kacwalo, kwa swanela kuli batu ba ba ineezi ku Mulimu ba ipeye kwatasaa ba ba beilwe fa buzamaisi mwa puteho ni mwa lubasi. (1 Makor. 11:3; Maheb. 13:17) Ha lu eza cwalo, lu ka tusiwa kakuli Jehova u ka lu katelwa ni ku lu fuyola.—Isa. 48:17.
[Siswaniso se si fa likepe 13]
Tapelo ya kona ku tusa musali wa Sikreste ku bonisa tulemeno to tu tabisa Mulimu
[Maswaniso a fa likepe 15]
Jehova u itebuha musebezi o ba peta basali mwa ku zwisezapili taba ye nde ya Mubuso