Karani Munzi wa Kwakale wa Mipateho

BATU ba ba ziba Mañolo ba sa utwa feela libizo la Karani, ba hupulanga Abrahama, toho ya lusika ya na sepahala. Ha ne ba zwa mwa Ure ku ya kwa naha ya Kanana, Abrahama ni musalaa hae Sara, hamohocwalo ni Tera ndatahe, ku beya ni Lota, mwanaa muhabo Abrahama, ne ba nyunyumani mwa Karani. Teñi mo, Abrahama a ba ni tutu ye ñata. Ndatahe ha sa shwile, Abrahama a zwelapili mwa musipili wa hae wa ku ya kwa naha ya na mu sepisize Mulimu wa niti. (Gen. 11:31, 32; 12:4, 5; Lik. 7:2-4) Hasamulaho, Abrahama a luma mutangaa hae yo muhulu kwa Karani kamba kwa sibaka se ne si li bukaufi kuli a yo fumanela Isaka musali. Jakobo muikulyaa Abrahama ni yena na pilile mwa munzi wo ka lilimo-limo.—Gen. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Senakeribi mulena wa Asirya ha na bemba Ezekiasi mulena wa Juda, kuli a koze ku yena, na bulezi kuli batu ba mwa Karani ne li ba bañwi ba “macaba” a na komilwe ki malena ba Asirya. Munzi wo wa “Harani” (Karani) ne si feela ona wa na talusa mulena kono na talusa ni libaka ze ñwi ze ne li bukaufi ni ona. (2 Mal. 19:11, 12) Ka ku ya ka bupolofita bwa Ezekiele, munzi wa Karani ne li o muñwi wa minzi ye ne swalisana hahulu ni Tire mwa lipisinisi, ili ku bonisa kuli Karani ne li sibaka sa butokwa sa litekisano.—Ezek. 27:1, 2, 23.

Kacenu munzi wa Karani se u li feela toloponyana ye li bukaufi ni Şanlıurfa kwa upa wa Turkey. Kono kwakale Karani ne li munzi wa mipateho. Munzi wa Karani ki o muñwi wa minzi i sikai ye sa bizwa ka mabizo a yona a mwa Bibele. Mwa puo ya Siasirya, libizo la munzi wo ki Harranu, mi li kona ku talusa “Mukwakwa” kamba “Mukwakwa wa Likaravani,” ili ku bonisa kuli mwa Karani ne ku fita mikwakwa ye ne liba kwa litolopo ze tuna, ye ne i itusiswa hahulu mwa litekisano. Macwe a ñozwi litaba a na pumbuzwi kwa Karani a bonisa kuli, mahe Nabonidus mulena wa Babilona na ngiwa ku ba muprisita wa musali wa mwa tempele ya Sin, mulimu wa kweli wa Karani. Ba bañwi ba bulela kuli Nabonidus na yahile sinca tempele yeo. Mi ku zwa fo, batu ba mwa Karani ne ba iponezi mibuso ye shutana-shutana ha i kalisa ni ku wa.

Kacenu, munzi wa Karani u shutana hahulu ni mo ne u inezi kwakale. Munzi wa Karani wa kwaikale ne u zwezi hahulu pili mi ne u banga wa butokwa, sihulu ka linako ze ñwi. Kono kacenu se u li feela sibaka se si na ni mandu a lituwa ze yahilwe sina lituwa za litungu. U potolohilwe ki matota a minzi ya kwaikale. Mwa lifasi le linca la Mulimu, batu ba bañata be ne ba pilile mwa Karani—ba ba kopanyeleza Abrahama, Sara, ni Lota—ba ka zusiwa kwa bafu. Ku si na ku kakanya, ba ka lu bulelela litaba ze ñata ka za Karani, munzi wa kwakale wa mipateho.

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Matota a munzi wa Karani

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Mandu a lituwa ze yahilwe sina lituwa za litungu

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Mo u bonahalela munzi wa Karani kacenu