Ba Banca—Ki Lika Mañi ze mu Lela ku Eza Mwa Bupilo Bwa Mina?

“Na lwana, isi ka ku nata mwa moya.”—1 MAKOR. 9:26.

1, 2. Ki lika mañi ze mu tokwa ku ba ni zona kuli mu kondise ha mu nze mu hula?

HAIBA mu zamaya musipili o mu sa zibi mi se ku eza swalala, ki nto mañi ye mu tokwa kuli mu si ke mwa kena mwa kozi? Mu ka tokwa mapa ni lumonyi, nji ha ku cwalo? Mapa i ka mi tusa ku ziba fo mu zamaela ni ku mi tusa ku ziba ko mu swanela ku liba. Lumonyi lu ka mi tusa ku bona ko mu ya ilikuli mu si ke mwa lateha. Kono mapa ni lumonyi ha li na ku mi tusa hahulu haiba mu sa zibi ko mu ya. Kuli mu si ke mwa hela-hela feela mu sa fiti ko mu ya, mu swanela ku ziba hande ko mu libile.

² Ha mu nze mu hula mu ipumana mwa muinelo o swana. Mu na ni mapa hamohocwalo ni lumonyi ze mu kona ku itinga ku zona. Bibele ki mapa ye kona ku mi tusa ku keta nzila ye mu swanela ku zamaya ku yona. (Liprov. 3:5, 6) Lizwalo la mina li swana sina lumonyi. Mi haiba li lutilwe hande, la kona ku mi tusa hahulu kuli mu zwelepili ku zamaya mwa nzila ye lukile. (Maro. 2:15) Kono kuli mu kondise mwa bupilo bwa mina, hape mu tokwa ku ziba ko mu libile. Mu tokwa ku ba ni likonkwani.

3. Mutu u konwa ku tusiwa cwañi haiba a itomela likonkwani, ku likana ni za talusa Paulusi kwa 1 Makorinte 9:26?

³ Muapositola Paulusi naa bulezi ka bukuswani mwa konwa ku tusezwa mutu ka ku itomela likonkwani ni ku lika ka taata ku li peta, ha naa ñozi kuli: “Hakulicwalo na mata, isi ka ku lika-lika; na lwana, isi ka ku nata mwa moya.” (1 Makor. 9:26) Haiba mu na ni likonkwani mwa kona ku mata ka buisepo. Hona fa mu ka tuha mu eza liketo ze tuna ze ama bulapeli, mubeleko, manyalo, ni lubasi, mi zeo ki ze ñwi feela za liketo ze mu ka eza. Ka linako ze ñwi mu kona ku ikutwa kuli ha mu zibi hande nto ye mu swanela ku keta. Kono haiba mu lelela cimo ze mu bata ku eza, mi mu eza liketo za mina ka ku latelela lituto ni likuka ze mwa Linzwi la Mulimu, fo ha mu na ku lateha.—2 Tim. 4:4, 5.

4, 5. (a) Ki nto mañi ye kona ku ezahala haiba mu sa itomeli likonkwani? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku ikataza ku tabisa Mulimu ha lu eza liketo mwa bupilo?

⁴ Haiba mu sa itomeli likonkwani, balikani ba mina ni baluti ba mina ba kona ku mi susueza ku eza nto ye ba bona kuli ya mi swanela. Kono niha mu itomezi likonkwani, ba bañwi ba sa kona ku mi taluseza mihupulo ya bona ka za likonkwani ze mu swanela ku peta. Ha mu nze mu teeleza kwa maikuto a bona, mu ipuze kuli: ‘Kana likonkwani ze ba ni bulelela kuli ni fite ku zona li ka ni tusa ku hupula Mubupi wa ka mwa mazazi a bucaha bwa ka kamba li ka ni palelwisa ku eza cwalo?’—Mu bale Muekelesia 12:1.

⁵ Ki kabakalañi ha lu swanela ku ikataza ku tabisa Mulimu ha lu eza liketo mwa bupilo? Le liñwi la mabaka kikuli Jehova ki yena ya lu file lika ze nde kaufela ze lu na ni zona. (Jak. 1:17) Kaniti, mañi ni mañi u swanela ku itebuha ku Jehova. (Sin. 4:11) Ku hupula Jehova ha mu eza liketo, ki yona nzila ye mu kona ku bonisa ka yona buitumelo ku yena. Ha lu nyakisiseñi likonkwani za butokwa ze lu swanela ku fita ku zona, ni ze lu swanela ku eza kuli lu pete likonkwani zeo.

Ki Likonkwani Mañi ze mu Kona ku Itomela?

6. Ki sikonkwani sifi sa butokwa se mu kona ku itomela, mi ki kabakalañi?

⁶ Sina mo ku taluselizwe mwa taba ye felile,  sikonkwani sa butokwa se mu kona ku itomela ki sa ku ikolwisa kuli ze bulelwa mwa Bibele ki za niti. (Maro. 12:2; 2 Makor. 13:5) Litaka za mina ba kona ku lumela kuli lika ne li bile teñi ka ku ipilaula kamba mwendi ba lumela lituto za buhata ze shutana-shutana za bulapeli bakeñisa kuli ne ba bulelezwi ki batu ba bañwi kuli ba swanela ku lumela lika zeo. Kono mina ha mu swaneli ku lumela mwa nto ye ñwi bakeñisa feela kuli ba bañwi ba bata kuli mu eze cwalo. Mu hupule kuli Jehova u bata kuli mu mu sebeleze ka kutwisiso ya mina kaufela. (Mu bale Mateu 22:36, 37.) Ndataa luna wa kwa lihalimu u bata kuli mu be ni tumelo ye tomile fa lituto ze mwa Bibele.—Maheb. 11:1.

7, 8. (a) Ki lifi likonkwani za nakonyana ze mu kona ku itomela ili ze ka mi tusa ku tiisa tumelo ya mina? (b) Ki lika mañi ze ka ezahala ha mu ka peta likonkwani za nakonyana?

⁷ Kuli mu tiise tumelo ya mina, mu itomele likonkwani za nakonyana. Mwa kona ku itomela sikonkwani sa ku lapelanga ka zazi ni zazi. Kuli mu talusange hande ze mu kupa ni ku sa kuta-kutelanga manzwi a swana mwa litapelo za mina, mu hupulange kamba ku ñola lika ze ezahalile mwa lizazi ili ze mu bata ku bulela mwa litapelo za mina. Mu si ke mwa bulela feela za butata bo mu bile ni bona kono hape mu bulele ni lika ze mu ikozi. (Mafil. 4:6) Sikonkwani se siñwi hape ki sa ku balanga Bibele ka zazi ni zazi. Kana mwa ziba kuli mwa kona ku bala Bibele mukatumbi mwa silimo si li siñwi haiba mu bala makepe a mane ka zazi? * Samu 1:1, 2 i bulela kuli: “U filwe mbuyoti mutu . . . ya tabela mulao wa Muñaa Bupilo; mi wa u nahana musihali ni busihu.”

⁸ Sikonkwani se siñwi se mu kona ku itomela kuli mu si pete mwa nako ye kuswani, ki ku itukisezanga mikopano kaufela ya puteho kuli mu yo alaba. Kwa makalelo, mwa kona ku alabanga ka ku bala likalabo kamba ku bala liñolo. Hamulaho wa nako, mwa kona ku itomela sikonkwani sa kuli mu alabange ka manzwi a mina. Kaniti, nako ni nako ha mu alaba, mu fa sitabelo  ku Jehova. (Maheb. 13:15) Ha mu se mu petile ze ñwi za likonkwani zeo, mu ka ba ni buisepo bo butuna, buitumelo bwa mina ku Jehova bu ka ekezeha, mi mu ka kona ku itomela likonkwani za nako ye telele.

9. Haiba ha mu si ka ba kale muhasanyi wa Mubuso, ki lifi likonkwani za nako ye telele ze mu kona ku itomela?

⁹ Ki lifi likonkwani za nako ye telele ze mu kona ku itomela? Haiba ha mu si ka kala kale ku shaela taba ye nde, mu swanela ku itomela sikonkwani sa nako ye telele sa ku ba muhasanyi wa Mubuso. Ha mu se mu petile sikonkwani se sinde seo, mu ka tokwa ku kutazanga kamita ni ku ba ni yeloseli, mu sa fitisi kweli mwahali mu si ka kutaza. Hape mu ka tokwa ku itwaeza ku itusisanga Bibele mwa bukombwa. Ha mu nze mu eza cwalo, mu ka lemuha kuli mu ka ikola hahulu musebezi wa ku kutaza. Hamulaho wa fo, mwa kona ku ekeza kwa nako ye mu kutazanga fa ndu ni ndu kamba mane ku lika ka taata kuli mu zamaisange tuto ya Bibele. Ka ku ba muhasanyi ya si ka kolobezwa, sikonkwani se sinde ili sa butokwa se mu swanela ku peta, ki sa ku kwanisa ze tokwahala kuli mu kolobezwe ni ku ba Paki ya Jehova ye ineezi.

10, 11. Ki likonkwani lifi za nako ye telele ze ba kona ku itomela ba banca ba ba kolobelizwe?

¹⁰ Haiba mu batanga ba Jehova ba ba kolobelizwe kale, ki ze likonkwani za nako ye telele ze mu kona ku peta. Fokuñwi mwa kona tusanga liputeho ka ku yo kutaleza mwa libaka mo ku sa kutalezwangi hahulu. Hape mwa kona ku itusisa maata a mina ni buikangulo bwa mina ku eza bupaina bwa ku tusa kamba bwa kamita. Mapaina ba bañata ba ba tabile ba ka mi bulelela kuli nzila ye tusa ya ku hupula ka yona Mubupi wa mina mwa mazazi a bucaha bwa mina ki ku eza sebelezo ya nako kaufela. Zeo ki zona likonkwani ze mu kona ku peta inze mu pila fa lapa. Ha mu peta likonkwani zeo, puteho ya habo mina ni yona i ka tusiwa.

¹¹ Likonkwani ze ñwi za nako ye telele li ka mi konisa ku tusa liputeho ze ñata kwandaa feela puteho ya habo mina. Ka mutala, mwa kona ku lela ku yo sebeleza kwa sibaka kamba naha ko ku tokwahala hahulu bahasanyi. Mwa kona ku tusa ku yaha Mandu a Mubuso kamba miyaho ya mutai mwa linaha ze ñwi. Mane mwa kona ku belekela fa Betele kamba ku ba mulumiwa. Niti ya taba ki ya kuli, mu si ka itomela kale likonkwani za nako ye telele ze bulezwi fa, mu tokwa ku peta sikonkwani sa pili ni sa butokwa—sona sa ku kolobezwa. Haiba ha mu si ka kolobezwa kale, mu nyakisise ze mu tokwa ku eza kuli mu kone ku fita fa sikonkwani sa butokwa seo.

Ku Fita fa Sikonkwani sa Kolobezo

12. Ba bañwi ba kolobezwanga ka mabaka afi, mi ki kabakalañi mabaka ao ha sa swaneli?

¹² Mu kona ku talusa kuli mulelo wa kolobezo ki ufi? Ba bañwi ba kona ku nahana kuli mulelo wa kolobezo ki ku ba sileleza kuli ba si ke ba eza sibi. Ba bañwi ba kona ku ikutwa kuli ba tokwa ku kolobezwa kakuli balikani ba bona ba kolobelizwe. Ba banca ba bañwi ba kona ku bata ku tabisa bashemi ba bona. Kolobezo ha i na ku mi hanisa ku eza lika ze maswe ze mu lakaza ku eza kwa mukunda. Mi ha mu swaneli ku kolobezwa kabakala kuli mutu yo muñwi u mi hapeleza kuli mu eze cwalo. Mu swanela ku kolobezwa ha mu se mu utwisisize hande ze ku talusa ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova ni ha mu se mu itukiselize ni ku itatela ku eza cwalo.—Muek. 5:4, 5.

13. Ki kabakalañi ha mu swanela ku kolobezwa?

¹³ Libaka le liñwi ha mu swanela ku kolobezwa kikuli Jesu naa laezi balateleli ba hae ku eza musebezi wa ku ‘luta batu ba macaba kaufela,’ ni ku ba ‘kolobeza.’ Mi naa tomile mutala ka ku kolobezwa. (Mu bale Mateu 28:19, 20; Mareka 1:9.) Hape ku kolobezwa ki nto ya butokwa ye ba tokwa ku eza batu ba ba bata ku piliswa. Ha sa bulezi taba ya kuli Nuwe naa yahile aleka ya naa bandusizwe ka yona ni lubasi lwa hae ka nako ya Muunda, muapositola Pitrosi naa talusize kuli: “Mezi ao neli siswaniso sa kolobezo, . . . ili kolobezo ye mi pilisa cwale, ka zuho ya Mulena Jesu Kreste kwa bafu.” (1 Pit. 3:20, 21) Kono fo ha talusi kuli mulelo o mutuna o mu swanela ku kolobelezwa kikuli mu silelezwe ka nako ya ziezi.  Mu swanela ku kolobezwa ka libaka la kuli mwa lata Jehova mi mu bata ku mu sebeleza ka pilu ya mina kaufela, ka moyo wa mina kaufela, ka kutwisiso ya mina kaufela, ni ka maata a mina kaufela.—Mare. 12:29, 30.

14. Ki kabakalañi ba bañwi ha ba sabanga ku kolobezwa, kono ki buikolwiso mañi bo mu na ni bona?

¹⁴ Ba bañwi ba sabanga ku kolobezwa ka ku hupula kuli mwendi ba konwa ku zwiswa mwa puteho hasamulaho. Kana mu na ni sabo ye cwalo? Haiba ku cwalo, sabo yeo ha i si ka fosahala. I kona ku bonisa kuli mwa utwisisa buikalabelo bo butuna bwa ba ni bona mutu ha ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Kana ku na ni libaka le liñwi? Mwendi ha mu si ka ikolwisa kale kuli ku mamela likuka za Mulimu mwa bupilo bwa luna ki kona ko kunde hahulu. Haiba ku cwalo, ku nahana ze ba ipumananga ku zona batu ba ba sa mameli likuka za mwa Bibele ku ka mi tusa ku eza keto. Kamba mwendi mwa lata likuka za Mulimu kono mu ikutwa kuli mu ka palelwa ku li latelela. Seo ki sisupo se sinde, kakuli si bonisa kuli mwa ikokobeza. Kakuli mane Bibele i bulela kuli lipilu za batu ba ba si ka petahala kaufela za puma. (Jer. 17:9) Kono mwa kona ku latelela likuka za Mulimu haiba mu zwelapili ‘ku itemuhela mizamao ya mina ka ku ya ka linzwi la Mulimu.’ (Mu bale Samu 119:9.) Mu tokwa ku tatulula nto ifi kamba ifi ye mi palelwisa ku kolobezwa.

15, 16. Mu kona ku ziba cwañi kuli mwa swanela ku kolobezwa?

¹⁵ Kono mu kona ku ziba cwañi haiba mwa swanela ku kolobezwa? Ye ñwi ya linzila ki ku ipuza lipuzo ze cwale ka ze: ‘Kana na kona ku talusa lituto za matatekelo ze mwa Bibele? Kana na yanga mwa bukombwa bashemi ba ka niha ba sa yi? Kana na likanga ka taata ku fumaneha kwa mikopano kaufela ya Sikreste? Kana ku na ni nako ye ne ni kile na hana ku eza nto ye ñwi ye ne ba ni kukueza ku eza balikani ba ka? Bashemi ba ka ni balikani ba ka niha ba ka itulela ku sebeleza Jehova, kana na kona ku zwelapili ku mu sebeleza? Kana se ni kile na bulelela Jehova mwa tapelo kuli bulikani bwa ka ni yena ki bwa butokwa? Kana ni ezize buineelo bo bu tezi ku Jehova mwa tapelo?’

¹⁶ Ku kolobezwa ki muhato o butokwa hahulu ili o cinca bupilo bwa mina. Kana mu fitile fa buhulu bwa kuli mwa kona ku nga muhato wo? Buhulu haki ku fa feela lingambolo ze nde fa libulelelo kamba ku alaba hande kwa mikopano. Mutu ya hulile ki ya itwaelize ka nako ye telele kuli a be Mukreste ya hulile ya kona ku eza liketo ka ku latelela likuka za Bibele. (Mu bale Maheberu 5:14.) Haiba mu fitile fa buhulu bwa kuli mwa kona ku eza cwalo, mwa kona ku ba ni tohonolo ye tuna ka ku fitisisa—yona ya ku sebeleza Jehova ka pilu ya mina kaufela ni ku pila ka nzila ye bonisa kuli mu ineezi luli ku yena.

17. Ki lika mañi ze ka mi tusa ku tiyela miliko ye ka mi tahela hamulaho wa kolobezo?

¹⁷ Hamulaho feela wa ku kolobezwa mu kona ku ba ni mafulofulo a matuna a ku sebeleza  Mulimu. Kono hamulaho wa nako, mu kona ku talimana ni miliko ye ka lika tumelo ni tundamo ya mina. (2 Tim. 3:12) Mu si ke mwa ikutwa kuli mu swanela ku talimana ni miliko yeo mu nosi. Mu kupe likelezo kwa bashemi ba mina. Mu kupe batu ba ba na ni yeloseli mwa puteho kuli ba mi tuse. Mu be ni balikani ba ba kona ku mi tusa. Mu si ke mwa libala kuli Jehova wa mi tokomela, mi u ka mi fa maata a tokwahala kuli mu itiise mwa miinelo kaufela ye kona ku mi tahela.—1 Pit. 5:6, 7.

Mu Kona ku Fita Cwañi fa Likonkwani za Mina?

18, 19. Mu kona ku tusiwa cwañi haiba mu nyakisisa lika ze mu nga ku ba za butokwa?

¹⁸ Ku si na taba kuli mu na ni milelo ye minde, kana mu bona kuli ha mu na nako ye likani ya ku eza lika ze mu bata ni ze mu tokwa? Haiba ku cwalo, mu swanela ku nyakisisa lika ze mu nga ku ba za butokwa. Ka mutala: Ha mu nge hemele mi mu beye mwateñi macwe a sikai a matuna, kihona mu ka sela mwateñi lishabati. Hemele yeo se i tezi macwe ni lishabati. Cwale ha mu zwise mwateñi macwe ni lishabati mi mu li beye mwa nto ye ñwi. Ka nako ye, mu kale ku beya lishabati le li swana lani mwa hemele yeo, mi kihona mu ka lika ku beya mwateñi macwe. Kana macwe ao a ka kwana mwa hemele? Batili! Libaka kikuli mu kalile ku beya lishabati ku yona.

¹⁹ Mu kopana ni butata bo bu swana ha mu nze mu sebelisa nako ya mina. Haiba lika za ku itabisa ki zona za pili mwa bupilo bwa mina, ha mu na ku ba ni sibaka sa ku eza lika za butokwa—ili misebezi ye ama sebelezo ya luna ku Mulimu. Kono ha mu mamela kelezo ya mwa Bibele ya kuli mu swanela ku “lemuha lika za butokwa hahulu ni ku fita,” mu ka ba ni sibaka sa ku sebeleza Mulimu ni sibaka sa ku itabisa hanyinyani.—Mafil. 1:10, NW.

20. Mu swanela ku ezañi haiba mu ikalelwa ni ku kakanya lika ze ñwi ha mu nze mu satalala kuli mu fite fa likonkwani za mina?

²⁰ Ha mu nze mu lika ka taata kuli mu fite fa likonkwani ze mu itomezi, ku beya cwalo ni sikonkwani sa ku kolobezwa, nako ye ñwi mwa kona ku ikalelwa ni ku kakanya lika ze ñwi. Haiba ku cwalo, mu “lwalise Muñaa Bupilo mulwalo wa [mina], mi u ka [mi] tiisa.” (Samu 55:22) Ka nako ya cwale, mu na ni kolo ya ku ba ni kabelo mwa musebezi wo tabisa ni wa butokwa hahulu, wona wa ku kutaza mwa lifasi kaufela ni ku luta batu. (Lik. 1:8) Mwa kona ku iketela ku sa eza kwa musebezi wo. Kamba mwa kona ku ba ni kabelo ka ku sebeza ka taata mwa musebezi wo. Mu si ke mwa palelwa ku itusisa buikoneli bwa mina ku sebeleza Mulimu ni ku yemela Mubuso wa hae. Ha mu na ku inyaza ka ku sebeleza ‘Mubupi wa mina ha mu sa li ba banca.’—Muek. 12:1, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Ki kabakalañi ha mu swanela ku itomela likonkwani?

• Ki lifi ze ñwi za likonkwani za butokwa ze mu swanela ku fita ku zona?

• Ki lika mañi ze mu tokwa ku eza kuli mu fite fa sikonkwani sa ku kolobezwa?

• Ku nyakisisa lika ze mu nga ku ba za butokwa ku kona ku mi tusa cwañi ku fita fa likonkwani za mina?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Kana mu itomezi sikonkwani sa ku balanga Bibele ka zazi ni zazi?

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Ki lika mañi ze ka mi tusa ku fita fa sikonkwani sa ku kolobezwa?

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ki tuto mañi ye mu ituta kwa swanisezo ye?