Pumulo Ya Mulimu Ki Nto Mañi?
Pumulo Ya Mulimu Ki Nto Mañi?
“Ku sa na ni pumulo ya Sabata ye siyalezi sicaba sa Mulimu.”—MAHEB. 4:9.
1, 2. Lu itutañi kwa liñolo la Genese 2:1-3? Ki lipuzo lifi ze lu ka nyakisisa?
MWA kauhanyo ya pili ya Genese, lu ituta kuli Mulimu naa lukisize lifasi mwa mazazi a silezi kuli batu ba kone ku pila ku lona. Ao naa si mazazi a lihola ze 24 kono naa ngile nako ye telele hahulu. Bibele i bulela cwana ka za mafelelezo a lizazi ni lizazi la mazazi ao, i li: “Kwa ba manzibwana, kwa ba kakusasana.” (Gen. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Kono ha lu fumani manzwi a swana ao ha lu nyaka liñolo la Genese 2:1-3 le li bulela ka za lizazi la busupa la naa kalile ku pumula Mulimu.
2 Taba yeo i bonisa kuli Mulimu naa sa pumula, Mushe ha naa ñola buka ya Genese ka 1513 B.C.E. Kana Mulimu u sa zwelapili ku pumula kacenu? Haiba ku cwalo, lu kona ku kena cwañi mwa pumulo ya hae? Ki kwa butokwa hahulu kuli lu zibe likalabo za lipuzo zeo.
Kana Jehova U sa Zwelapili ku “Pumula”?
3. Mañwi a Jesu a ñozwi kwa Joani 5:16, 17 a bonisa cwañi kuli lizazi la busupa ne li sa zwelapili mwa linako za hae?
3 Ku na ni mabaka a mabeli ha lu kona ku bulela kuli lizazi la busupa ne li sa zwelapili mwa linako za Jesu ni za Bakreste ba pili. Kuli lu zibe libaka la pili, ha lu nyakeñi manzwi a naa bulezi Jesu kwa lila za hae ze ne mu nyazize ha naa folisize mukuli la Sabata. Lila zeo ne li ize ku eza cwalo ne li ku sebeza. Jesu naa alabile kuli: “Ndate wa sebeza ku fitela cwale; ni na, na sebeza.” (Joa. 5:16, 17) Jesu naa talusañi? Naa talusa kuli: “Na ni Ndate lu eza musebezi o swana. Ndate u zwezipili ku sebeza ka nako ya Sabata ya hae ya lilimo ze ñata-ñata, mi u sa sebeza. Kacwalo ni na, na kona ku sebeza la Sabata.” Manzwi a Jesu a bonisa kuli lizazi la busupa la naa pumuzi Mulimu kwa ku bupa lika fa lifasi ne li sa zwelapili mwa linako za Jesu, mi Mulimu naa zwelapili ku sebeza kuli a pete mulelo wa hae o ama batu ni lifasi. *
4. Za naa bulezi Paulusi li bonisa cwañi kuli lizazi la busupa ne li sa zwelapili mwa linako za Bakreste ba pili?
4 Manzwi a naa ñozi muapositola Paulusi a lu tusa ku ziba libaka la bubeli. Naa kutezi ku bulela manzwi a kwa Genese 2:2 ha naa ñozi kuli: “Luna ba ba lumezi, lwa kena mwa pumulo ya hae.” (Maheb. 4:3, 4, 6, 9) Taba yeo i bonisa kuli lizazi la busupa ne li sa zwelapili mwa linako za Paulusi. Lizazi leo li fela lili?
5. Ki ufi mulelo wa lizazi la busupa, mi mulelo wo o ka petahala lili?
5 Kuli lu zibe kalabo ya puzo yeo, lu swanela ku hupula mulelo wa lizazi la busupa. Liñolo la Genese 2:3 li li: “Mulimu a fuyola lizazi la bu 7, mi a li beya kuli ibe le li kenile.” Jehova naa kenisize lizazi leo kakuli ki lona la naa ketile kuli a pete mulelo wa hae o ama lifasi. Mulelo wa hae ki wa kuli baana ni basali ba ba ipeya ku utwa ba pile fa lifasi ni ku li babalela hamoho ni lika zote ze ku lona. (Gen. 1:28) Jehova Mulimu ni Jesu Kreste, ya li “Mulena ni wa la Pumulo,” ne ba zwezipili ku “sebeza ku fitela cwale” ilikuli mulelo wa Mulimu o ama lifasi u petahale. (Mat. 12:8) Kacwalo lizazi la Mulimu la pumulo li ka zwelapili ku fitela a peta mulelo wa hae kwa mafelelezo a Lilimo ze Sikiti za Puso ya Kreste.
Mu si ke Mwa “Wela Mwa Mutala O Swana wa ku sa Utwa”
6. Ki mitala ifi ye li temuso ku luna, mi lu kona ku itutañi kwa mitala yeo?
6 Mulimu naa taluselize bo Adama ni Eva mulelo wa hae kono bona ne ba si ka pila ka ku lumelelana ni ona. Kwandaa bo Adama ni Eva, ku bile ni batu ba ba eza lule-lule ba ba si ka ipeya ku utwa. Nihaiba batu ba Mulimu, ili Maisilaele, ne ba bile ni mukwa wa ku sa utwa. Mi Paulusi naa lemusize Bakreste ba mwa miteñi ya hae kuli ba bañwi ku bona ne ba kona ku wela mwa lilaba le ne li swasize Maisilaele. Naa ñozi kuli: “Hakulicwalo ha lu ezeñi ka mo lu konela kaufela kuli lu kene mwa pumulo yeo, ilikuli ku si ke kwa ba ni mutu ya ka wela mwa mutala o swana wa ku sa utwa.” (Maheb. 4:11, NW) Za bulela Paulusi li bonisa kuli batu ba ba sa utwi ha ba koni ku kena mwa pumulo ya Mulimu. Taba yeo i lu ama cwañi? Kana i bonisa kuli ha lu na ku kena mwa pumulo ya Mulimu haiba lu eza nto ye sa lumelelani ni mulelo wa hae? Ki kwa butokwa hahulu kuli lu zibe kalabo ya puzo yeo, mi lu ka nyakisisa puzo yeo mwa taba ye. Kono pili ha lu nyakeñi mutala o maswe wa Maisilaele ni libaka ha ne ba si ka kena mwa pumulo ya Mulimu.
“Ha ba na ku Kena Mwa Pumulo ya Ka”
7. Ki lika mañi za naa lelezi Maisilaele Jehova ha naa ba lukuluzi mwa Egepita, mi ne ba swanela ku ezañi?
7 Ka 1513 B.C.E., Jehova naa bulelezi mutangaa hae Mushe za naa lelezi Maisilaele. Mulimu naa ize: “Ni shetumukile ku to ba lamulela mwa mazoho a Maegepita, ni ku ba zwisa mwa naha [ya Egepita], ni ba ise mwa naha ye nde, ye tuna, mwa naha mo ku buba mabisi ni linosi.” (Ex. 3:8) Jehova naa lukuluzi Maisilaele mwa naha ya Egepita ilikuli ba be batu ba hae, sina mwa naa sepiselize Abrahama. (Gen. 22:17) Mulimu naa file Maisilaele milao ye ne kona ku ba tusa ku ba ni kozo ni yena ni ku ba balikani ba hae. (Isa. 48:17, 18) Naa ba bulelezi kuli: “Haiba mu ka utwa Linzwi la ka luli, mwa mamela bulikani bwa ka, mu ka ba buswa bwa ka tota mwahalaa macaba a mañwi kaufela, kakuli lifasi kaufela ki la ka.” (Ex. 19:5, 6) Kacwalo Maisilaele ne ba kona feela ku ba batu ba Mulimu ha ne ba ka mamela milao ya hae.
8. Maisilaele ne ba ka ikolañi kambe ne ba utwile Mulimu?
8 Mu nahane ze ne ba ka ikola Maisilaele! Jehova naa ba sepisize kuli ha ne ba ka mu utwa naa ka fuyola masimu a bona, likota za bona za veine, ni limunanu za bona. Mi naa ka ba sileleza kwa lila za bona. (Mu bale 1 Malena 10:23-27.) Ne ba si ke ba busiwa ki macaba a sili, nihaiba mwa linako za Jesu muta Maroma ne ba busa macaba a mañata. Jehova naa bata kuli sicaba sa Isilaele si tomele macaba a mañwi mutala o munde. Naa bata kuli batu kaufela ba utwisise kuli ba ba mu utwa, yena Mulimu wa niti, ba ka fuyolwa ki yena.
9, 10. (a) Ki kabakalañi Maisilaele ha ne ba fosize ku ba ni takazo ya ku kutela kwa Egepita? (b) Kana Maisilaele ne ba ka kona ku lapela Jehova ka mwa naa tokwela kambe ne ba kutezi kwa Egepita?
9 Maisilaele ne ba na ni kolo ye ipitezi ya kuli Jehova a itusise bona kuli a pete mulelo wa hae. Ne ba ka fuyolwa ki yena mi ne ba ka tahisa kuli mabasi kaufela a lifasi a fiwe mbuyoti. (Gen. 22:18) Kono Maisilaele ba bañata ne ba keshebisize kolo ye ne ba na ni yona ya ku ba sicaba sa Mulimu ni ya ku tomela macaba a mañwi mutala. Mane ne ba bata ku kutela kwa Egepita! (Mu bale Numere 14:2-4.) Kono ha ne ba ka kutela kwa Egepita, ne ba si ke ba lapela Jehova ka ku ya ka tato ya hae mi ne ba si ke ba tomela macaba a mañwi mutala. Ha ne ba ka ba batanga ba Maegepita hape, ne ba si ke ba kona ku latelela Mulao wa Mushe ni ku swalelwa libi za bona. Ha ne ba ize ne ba bata ku kutela kwa Egepita, ne ba nahana feela za bona. Ne ba sa nahani ka za Mulimu ni mulelo wa hae. Kabakaleo, Jehova naa ize ka za bona, a li: “Na swabela lusika lo, mi na li: Ba yauluka kamita mwa lipilu za bona, mi ha ba si ka ziba linzila za ka; kiha [ni] itama ka luci mwa buhali bwa ka, na li: Ha ba na ku kena mwa pumulo ya ka.”—Maheb. 3:10, 11; Samu 95:10, 11.
10 Bakeñisa ku bata ku kutela kwa Egepita, Maisilaele be ne ba sa utwi bao ne ba bonisize kuli ne ba sa itebuhi limbuyoti za naa ba file Jehova. Kono ne ba bata lico ze nde ze ne ba canga mwa Egepita. (Num. 11:5) Ne ba bile sina Esau, ya naa keshebisize tukelo ya hae ya ku ba mweli mi a i lekisa ka musulo wa sico.—Gen. 25:30-32; Maheb. 12:16.
11. Kana ku tokwa tumelo kwa Maisilaele be ne ba zwile mwa Egepita ne ku cincize mulelo wa Mulimu?
11 Maisilaele be ne ba zwile mwa Egepita bao niha ne ba si ka bonisa tumelo, Jehova naa si ka cinca mulelo wa naa ba lelezi. Bana ba bona ne ba ipeile ku utwa ku fita bashemi ba bona. Ne ba mamezi taelo ya Jehova ya kuli ba kene mwa Naha ya Sepiso ni ku i hapa. Liñolo la Joshua 24:31 li li: “Bana ba Isilaele ba sebeleza Muñaa Bupilo mwa mazazi kaufela a Joshua ha naa sa pila, ni mwa mazazi kaufela ha ku ne ku sa pila ba bahulu ba ba siyezi mwamulaho wa Joshua, yena ha sa tokwahalile; kikuli bona ba ba ne ba boni misebezi kaufela ya Muñaa Bupilo ya naa ezelize Isilaele.”
12. Lu ziba cwañi kuli Bakreste ba kona ku kena mwa pumulo ya Mulimu kacenu?
12 Kono Maisilaele be ne ba ipeile ku utwa ne ba supezi mi ba timela. Maisilaele be ne ba pilile mwamulaho wa bona ne ba “si ka ziba Muñaa Bupilo, kamba misebezi ya naa ezelize bana ba Isilaele.” Kabakaleo, ba kalisa ku eza “ze maswe fapilaa Muñaa Bupilo, mi ba sebeleza bo Baale.” (Baat. 2:10, 11) Bakeñisa ku sa utwa, Maisilaele bao ba tuhela ku ba ni kozo ni Mulimu. Mi Naha ya Sepiso ya tuhela ku ba sibaka sa “pumulo.” Paulusi naa ñozi cwana ka za Maisilaele bao, a li: “Joshua, kaba naa ba file pumulo, kabaa sa buleli lizazi lisili kwapili. Hakulicwalo, ku sa na ni pumulo ya Sabata ye siyalezi sicaba sa Mulimu.” (Maheb. 4:8, 9) “Sicaba sa Mulimu” sa naa bulela Paulusi ne li Bakreste. Bao ne ba kopanyeleza Bakreste be ne ba li Majuda ni be ne ba si Majuda. Manzwi a Paulusi a bonisa kuli Bakreste ba kona ku kena mwa pumulo ya Mulimu kacenu.
Ba Bañwi ne ba si ka Kena Mwa Pumulo ya Mulimu
13, 14. (a) Mwa linako za Mushe, Maisilaele ne ba tokwa ku ezañi kuli ba kene mwa pumulo ya Mulimu? (b) Mwa linako za Paulusi, Bakreste ne ba tokwa ku ezañi kuli ba kene mwa pumulo ya Mulimu?
13 Paulusi naa ñolezi Maheberu liñolo kakuli ba bañwi ku bona ne ba sa ezi ka ku ya ka mulelo wa Mulimu. (Mu bale Maheberu 4:1.) Ki lika mañi ze ne ba eza? Ne ba sa mamela lika ze ñwi za mwa Mulao wa Mushe. Ki niti kuli ka lilimo ze bato eza 1,500, batu ba Mulimu ne ba tokwa ku mamela Mulao wa Mushe kuli ba tabise Mulimu. Kono Jesu ha sa shwile, ne ba sa tokwi Mulao wa Mushe cwale. Bakreste ba bañwi ne ba si ka utwisisa taba yeo, mi ki lona libaka ha ne ba sa mamela lika ze ñwi za mwa Mulao wo. *
14 Paulusi naa taluselize Bakreste ba Maheberu bao kuli Jesu naa li muprisita yo muhulu ya naa fita baprisita ba bahulu be ne ba si ka petahala. Naa bonisize kuli bulikani bo bunca ne bu fita bulikani bo ne bu ezizwe ni Isilaele. Hape naa bulezi kuli tempele ye tuna ya Jehova ne i fita tempele ye ne ezizwe ka mazoho “kwa butuna ni kwa ku petahala.” (Maheb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Paulusi naa talusize ka mo Bakreste ba kona ku kenela mwa pumulo ya Mulimu ka ku itusisa taba ya Sabata ya mwa Mulao wa Mushe. Naa ñozi kuli: “Ku sa na ni pumulo ya Sabata ye siyalezi sicaba sa Mulimu. Kakuli, ya keni mwa pumulo ya Mulimu, u pumula kwa misebezi ya hae; sina Mulimu mwa pumulezi ku ya hae.” (Maheb. 4:8-10) Bakreste bao ne ba lukela ku tuhela ku nahana kuli ne ba ka shemubwa ki Jehova ka ku eza misebezi ye tomile fa Mulao wa Mushe. Ku zwa ka Pentekonta ya 33 C.E., Mulimu u bonisize sishemo kwa batu ba ba lumela ku Jesu Kreste.
15. Lu ziba cwañi kuli lu tokwa ku utwa Jehova kuli lu kene mwa pumulo ya hae?
15 Ki kabakalañi Maisilaele ba mwa miteñi ya Mushe ha ne ba si ka kena mwa Naha ya Sepiso? Kakuli ne ba si ka utwa Jehova. Ki kabakalañi Bakreste ba bañwi ba mwa linako za Paulusi ha ne ba si ka kena mwa pumulo ya Mulimu? Kakuli ni bona ne ba si ka utwa Jehova. Ne ba sa lumeli kuli Jehova cwale naa bata kuli batu ba hae ba mu lapele ka mukwa u sili ni kuli ba tuhele ku mamela Mulao wa Mushe.
Mo lu Kona ku Kenela Mwa Pumulo ya Mulimu Kacenu
16, 17. (a) Bakreste ba kona ku kena cwañi mwa pumulo ya Mulimu kacenu? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?
16 Ha ku na mutu ku luna ya lumela kuli Bakreste ba tokwa ku mamela Mulao wa Mushe kuli ba to piliswa. Za naa bulelezi Maefese Paulusi za utwahala. Naa ize: “Mu pilisizwe ka sishemo, ka tumelo; ha ku zwi ku mina, ki mpo ye zwa ku Mulimu; hasi ka misebezi, kuli ku tokwe ni ya ka itumba.” (Maef. 2:8, 9) Kacwalo Bakreste ba kona ku kena cwañi mwa pumulo ya Mulimu kacenu? Mu hupule kuli Jehova naa ketile lizazi la busupa kuli a pete mulelo wa hae o ama lifasi ni batu ba ba ipeya ku utwa. Jehova u lu bulelela mulelo wa hae ni za tokwa ku luna ka ku itusisa kopano ya hae. Lwa kona ku kena mwa pumulo ya Jehova ka ku mu utwa ni ku sebelisana ni kopano ya hae.
17 Kono lu ka lwanisa mulelo wa Jehova haiba lu sa utwi mutanga ya sepahala ya na ni kutwisiso kamba haiba lu mamela feela lika ze lu nahana kuli ki za butokwa. Mi haiba lu lwanisa mulelo wa Jehova, ha lu koni ku ba balikani ba hae. Mwa taba ye tatama lu ka nyakisisa miinelo ye miñwi ye kona ku lu tusa ku bona haiba lwa ipeya ku utwa. Mi ze lu eza ha lu li mwa miinelo yeo li ka bonisa haiba lu keni mwa pumulo ya Mulimu.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 3 Baprisita ni Malivi ne ba sebezanga mwa tempele la Sabata kono ku eza cwalo ne si ku loba Mulao wa Mushe. Mulimu u ketile Jesu kuli a be muprisita yo muhulu wa luna. Kacwalo Jesu naa si ka fosa ha naa ezize musebezi la Sabata, wa naa filwe ki Jehova.—Mat. 12:5, 6.
^ para. 13 Ha lu zibi haiba Bakreste ba bañwi ba Maheberu ne ba ezanga matabelo fa Lizazi la Swalelo ya Libi hamulaho wa Pentekonta ya 33 C.E. Ku eza cwalo ne ku ka ba ku shwaula sitabelo sa Jesu. Kono Bakreste bao ne ba sa latelela lizo ze ñwi za mwa Mulao wa Mushe.—Magal. 4:9-11.
Lipuzo ze lu Tokwa ku Nahanisisa
• Mulelo wa Jehova wa lizazi la busupa ne li ufi?
• Lu ziba cwañi kuli lizazi la busupa li sa zwelapili kacenu?
• Ki kabakalañi Maisilaele ba mwa miteñi ya Mushe ni Bakreste ba mwa miteñi ya Paulusi ha ne ba si ka kena mwa pumulo ya Mulimu?
• Lu kona ku kena cwañi mwa pumulo ya Mulimu kacenu?
[Lipuzo za Tuto]
[Manzwi a fa likepe 27]
Lwa kona ku kena mwa pumulo ya Jehova ka ku mu utwa ni ku sebelisana ni kopano ya hae
[Maswaniso a fa likepe 26, 27]
Ki nto mañi ye ba sa swanela ku zwelapili ku eza batu ba Mulimu kuli ba kene mwa pumulo ya hae?
