Jehova Ki “Mulimu Wa Kozo”
Jehova Ki “Mulimu Wa Kozo”
“Mulimu wa kozo a be ni mina kaufela.”—MARO. 15:33.
1, 2. Ki muinelo mañi o talusizwe mwa likauhanyo za 32 ni 33 za Genese, mi ki nto mañi ye ne zwile mwateñi?
BO Jakobo ni Isau ne ba tuha ba kopanela mwa sibaka se ne si li bukaufi ni munzi wa Penuele, o no li bukaufi ni musindi wa Jaboki o kwa Upa wa Nuka ya Jordani. Isau u utwile kuli munyanaa hae wa taha ku kutela kwahae. Nihaike kuli ne ku fitile lilimo ze 20 ku zwa fa naa lekiselize Isau tukelo ya hae ya ku ba mweli, Jakobo u sa ikalezwi kuli mwendi muhulwanaa hae u sa na ni ndimbelela ni kuli u sa bata ku mu bulaya. Isau a ya ni baana ba 400 ku yo katanyeza Jakobo. A sa li kwahule, Jakobo a mu lumela limunanu ze fitelela 550 sina limpo. Nako ni nako batanga ba Jakobo ha ne ba isa limunanu ku Isau, ne ba mu bulelanga kuli ki limpo ze ne zwa ku Jakobo.
2 Cwale nako ya ku kopana ya fita! Jakobo u atumela Isau ka bundume, mi ha nzaa eza cwalo u kubama fafasi ha supile. Kono pili a si ka kopana kale ni yena, Jakobo u ezize kale nto ya butokwa hahulu. U lapezi ku Jehova kuli a mu lamulele ku Isau. Jehova naa alabile tapelo yeo. Bibele i lu bulelela kuli: “Isau a kitima ku mu katanyeza, a mu swala, a kambeka toho ya hae mwa mulala wa hae, a mu tubeta.”—Gen. 32:11-20; 33:1-4.
3. Lu itutañi kwa likande la Jakobo ni Isau?
3 Likande la Jakobo ni Isau li bonisa kuli haiba lu fapana ni ba bañwi mwa puteho, lu swanela ku ikataza ku tatulula butata bo, kuli kozo i zwelepili ku ba teñi mwa puteho. Jakobo naa si ka foseza Isau mi naa sa tokwi ku kupa swalelo ku yena, kakuli Isau ki yena ya naa si ka itebuha tukelo ya hae ya ku ba mweli mi naa i lekisize kuli a fiwe musulo u li muñwi wa sico. Nihakulicwalo, Jakobo naa ikatalize ku pilisana mwa kozo ni yena. (Gen. 25:31-34; Maheb. 12:16) Mutala wa Jakobo u bonisa kuli lu swanela ku ikataza hahulu ku pilisana mwa kozo ni mizwale ni likaizeli ba luna. Hape u bonisa kuli Mulimu wa niti u ka alaba litapelo za luna ha lu mu kupa kuli a lu tuse ku eza cwalo. Mwa Bibele ku na ni mitala ye miñwi ye miñata ye lu luta ku pilisana mwa kozo ni ba bañwi.
Mutala O Munde Hahulu O lu Swanela ku Latelela
4. Mulimu naa ezizeñi kuli a liulule batu kwa sibi ni lifu?
4 Jehova u tomile mutala o munde hahulu wa ku tahisa kozo. Ki yena “Mulimu wa kozo.” (Maro. 15:33) Mu kengeyele za ezize Jehova kuli a lu konise ku ba balikani ba hae. Bakeñisa kuli lu yambuzi sibi ku bo kukululu ba luna bo Adama ni Eva, lu swanelwa ki “mupuzo wa sibi.” (Maro. 6:23) Kono bakeñisa kuli Jehova u lu lata hahulu, naa lumile Mwanaa hae ya latwa ku zwa kwa lihalimu kuli a to pepwa sina mutu ya petehile ni ku to lu liulula kwa sibi ni lifu. Mi Mwana naa latile ku taha fa lifasi. Naa tuhelezi lila za Mulimu ku mu bulaya. (Joa. 10:17, 18) Mulimu wa niti naa zusize Mwanaa hae ya latwa kwa bafu. Hasamulaho, Jesu a kutela ku Ndatahe kwa lihalimu kuli a yo fitisa tifo ya mali a hae a naa suluzwi ili ye ne ka liulula baezalibi ba ba baka kwa lifu la kamita.—Mu bale Maheberu 9:14, 24.
5, 6. Sitabelo sa Jesu si tusa cwañi batu ku ba balikani ba Mulimu?
5 Sibi ne si tahisize kuli batu ba be lila za Mulimu. Sitabelo sa Jesu si tusa cwañi batu? Liñolo la Isaya 53:5 li li: “Koto ye lu fumani kozo ka yona, i wezi yena fahalimu; mi ha lu folisizwe ki ka miupa ya hae.” Sitabelo sa Jesu si konisa batu ba ba ipeya ku utwa ku ba balikani ba Mulimu. Bibele hape i li: “Ka [Jesu] lu liuluzwi ka mali a hae, mi lu swalezwi lifoso.”—Maef. 1:7.
6 Bibele i bulela kuli: “Ndate u katezwi kuli mutalelela kaufela u ine ku [Kreste].” Taba yeo i bonisa kuli Mulimu u itusisa Jesu kuli a pete mulelo wa hae. Mi mulelo wa Jehova ki wa kuli linto kamukana li kutisezwe ku yena ka mali a Jesu Kreste a naa suluzwi. “Linto kamukana” za kutiseza Mulimu ku yena, kamba za tahisa kuli li be balikani ba hae, ki linto “za mwa lifasi, ni za kwa lihalimu.” Ki linto mañi zona zeo?—Makolo. 1:19, 20.
7. ‘Linto za kwa lihalimu’ ni ‘linto za mwa lifasi’ ki lika mañi?
7 Bakeñisa sitabelo sa Jesu, Bakreste ba ba tozizwe ili ba ba “beilwe ba ba lukile” sina bana ba Mulimu, ba “na ni kozo ku Mulimu.” (Mu bale Maroma 5:1.) Bibele i li ki bona ‘linto za kwa lihalimu’ kakuli ba na ni sepo ya ku ya kwa lihalimu mi “ba ka busa lifasi” ka ku ba “malena ni baprisita ku Mulimu.” (Sin. 5:10) ‘Linto za mwa lifasi’ zona ki batu ba ba baka ili ba ba ka fiwa bupilo bo bu sa feli fa lifasi.—Samu 37:29.
8. Mutala wa Jehova u kona ku mi tusa cwañi ha ku na ni butata mwa puteho?
8 Manzwi a Paulusi a naa ñolezi Bakreste ba ba tozizwe ba mwa Efese a bonisa mwa naa itebuhela sitabelo sa Jesu. Naa ñozi kuli Mulimu ki ya “luwile sishemo” ni kuli naa “lu pilisize hamoho ni Kreste” ka sishemo. (Maef. 2:4, 5) Kaufelaa luna lu itumela hahulu ku Mulimu kabakala sishemo sa hae se situna, ku si na taba ni kuli sepo ye lu na ni yona ki ya ku yo pila kwa lihalimu kamba ya ku to pila fa lifasi. Lu itumela ku Jehova kabakala lika kaufela za ezize kuli a lu konise ku ba mwa kozo ni yena. Ha lu li mwa butata bo bu kona ku tahisa lifapano mwa puteho, lu swanela ku nahana ka za mutala wa Mulimu ni ku ikataza ku zwelapili ku pilisana mwa kozo ni mizwale ni likaizeli ba luna.
Mu Itute Kwa Mutala wa Abrahama ni wa Isaka
9, 10. Abrahama naa bonisize cwañi kuli naa lata ku pilisana mwa kozo ni ba bañwi?
9 Bibele i lu bulelela cwana ka za Abrahama, i li: “Abrahama a lumela ku Mulimu, mi ku lumela kwa hae, Mulimu a mu balela kuli ki ku luka; mi a bizwa mulatiwa wa Mulimu.” (Jak. 2:23) Ye ñwi ya linzila za naa bonisize Abrahama ka zona tumelo ya hae ne li ka ku pilisana mwa kozo ni ba bañwi. Ka mutala, limunanu za Abrahama ha ne li atile, kwa zuha kañi mwahalaa balisana ba hae ni balisana ba Lota mwanaa munyanaa hae. (Gen. 12:5; 13:7) Abrahama ni Lota ba lumelelana kuli ba kauhane. Abrahama naa ezize cwañi mwa muinelo o taata wo? Naa si ka nahana kuli ki yena ya naa swanela ku puma taba kabakala buhulu bwa hae ni bulikani bo bu ipitezi bwa naa na ni bona ni Jehova. Kono naa bonisize kuli naa lata ku pilisana mwa kozo ni Lota.
10 Abrahama a bulelela Lota, a li: “Na ku kupa, twano i si ke ya ba teñi mwahalaa luna ni wena, kamba mwahalaa balisana ba ka ni ba hao, kakuli lu bana ba mutu a li muñwi.” Mi a zwelapili, a li: “Ha ni li, naha kaufela i fapilaa hao? Kauhana ni na; ha u ka liba ku la nzohoto, na ni ka liba ku la bulyo; mi ha u ka nga ku la bulyo, na ni ka nga ku la nzohoto.” Lota a keta naha ye ne nunile hahulu, kono Abrahama naa si ka ba ni ndimbelela ku yena. (Gen. 13:8-11) Hasamulaho wa nako, Lota a hapiwa ki limpi, mi Abrahama a pakisa ku yo mu lamulela.—Gen. 14:14-16.
11. Abrahama naa ezize cwañi kuli a pilisane mwa kozo ni Mafilisita ba naa yahile ni bona?
11 Mu nahane hape ka za mo Abrahama naa pilisanezi mwa kozo ni Mafilisita ba naa yahile ni bona mwa naha ya Kanana. Mafilisita ne ba uzwize lisima la mezi le ne ba yepile batanga ba Abrahama kwa Beeresheba. Kono Abrahama naa si ka eza se siñwi kamba ku bulela nto ifi kamba ifi. Hasamulaho, mulena wa Mafilisita a yo potela Abrahama kuli a iswale bulikani bwa kozo ni yena. Abrahama ha sa ikonkile kuli u ka bonisa sishemo kwa bana ba mulena yo, a mu bulelela ka za lisima le ne li uzwizwe. Mulena naa swabile maswe ha naa utwile taba yeo mi a kutiseza lisima leo ku Abrahama. Mi Abrahama a zwelapili ku pila mwa kozo sina muenyi mwa naha yeo.—Gen. 21:22-31, 34.
12, 13. (a) Isaka naa latelezi cwañi mutala wa ndatahe? (b) Jehova naa fuyozi cwañi Isaka ya naa lata kozo?
12 Isaka mwanaa Abrahama ni yena naa lata kozo sina ndatahe. Naa ikatalize ku pilisana mwa kozo ni Mafilisita. Bakeñisa kuli ne ku si na lico mwa naha, Isaka ni lubasi lwa hae ba zwa mwa sibaka se si omile sa Beere-Lakai-roi, se ne si li mwa Negebi, mi ba tutela mwa sibaka se si nunile sa Gerari se ne si li sa Mafilisita. Teñi ko, Jehova a fuyola Isaka ka ku mu fa lukau lo lutuna ni limunanu ze ñata. Mafilisita ba kalisa ku mu shwela muna. Ne ba sa lati kuli sifumu sa Isaka si ekezehe. Kabakaleo, ba taza masima a hae ka mubu. Mi cwale mulena wa Mafilisita a bulelela Isaka kuli: “U zwe ku luna.” Isaka ya naa lata kozo a eza ka mwa naa mu bulelezi mulena.—Gen. 24:62; 26:1, 12-17.
13 Isaka ni lubasi lwa hae ha se ba tutile, balisana ba hae ba yo yepa lisima le liñwi. Balisana ba Mafilisita ba ñañelela kuli mezi naa li a bona. Sina Abrahama ndatahe, Isaka naa si ka lwana kabakala lisima. Kono batanga ba Isaka ba yepa lisima le liñwi hape. Mafilisita hape ba pihelela lisima leo kuli ki la bona. Kuli a buluke kozo, Isaka ni lubasi lwa hae ba tutela kwa sibaka si sili hamoho ni tutu ya hae kaufela. Teñi ko, batanga ba hae ba yepa lisima mi Isaka a li beya libizo la Rehoboto. Hasamulaho, Isaka a tutela mwa sibaka se ne si nunile sa Beeresheba, mi Jehova a mu fuyola mi a li ku yena: “Si sabi, kakuli ni na ni wena; ni ka ku fuyola, ni atise baikulu ba hao kabakala Abrahama, mutangaa ka.”—Gen. 26:17-25.
14. Isaka naa bonisize cwañi kuli naa lata kozo muta mulena wa Mafilisita naa tilo eza bulikani bwa kozo ni yena?
14 Kaniti Isaka naa na ni maata a ku lwanela masima kaufela e ne ba yepile batanga ba hae. Kono kuli a buluke kozo, Isaka naa tutile hañata ku fita ku lwana. Hasamulaho, mulena wa Mafilisita ni makwambuyu ba hae ha ne ba ilo potela Isaka mwa Beeresheba kuli a yo eza bulikani bwa kozo ni yena, a bulela kuli: “Lu bona hande kuli Muñaa Bupilo u na ni wena.” Ka nako yeo hape Isaka a eza mulena ka kozo. Bibele i li: “Isaka a ba ezeza mukiti, ba ca, ba nwa. Mi ba zuha isali kakusasa-sasa, ba konkelana; mi Isaka a ba fundula . . . ka kozo.”—Gen. 26:26-31.
Mu Itute Kwa Mutala wa Josefa
15. Ki kabakalañi bahulwani ba Josefa ha ne ba sa koni ku bulela ni yena ka kozo?
15 Jakobo mwanaa Isaka naa bile mutu “ya si na mukwa.” (Gen. 25:27) Ku likana ni mo lu itutezi kwa makalelo, Jakobo naa ikatalize ku pilisana mwa kozo ni Isau. Kaniti, Jakobo naa itutile kwa mutala wa ndatahe, Isaka, wona wa ku lata ku pila mwa kozo ni ba bañwi. Kana bana ba Jakobo ne ba itutile kwa mutala wa hae? Kwa bana ba hae ba 12, Jakobo naa lata hahulu Josefa. Josefa naa li mwana ya naa ipeya ku utwa ni ya likute mi naa konwa ku sepiwa ki ndatahe. (Gen. 37:2, 14) Kono bahulwani ba Josefa ne ba mu shwezi hahulu muna mi ne ba sa koni ku bulela ni yena ka kozo. Ne ba mu toile hahulu kuli mane ba mu lekisa sina mutanga mi ba kwasheka ndataa bona kuli naa bulailwe ki sibatana.—Gen. 37:4, 28, 31-33.
16, 17. Josefa naa bonisize cwañi kuli naa lata ku pilisana mwa kozo ni bahulwani ba hae?
16 Jehova naa fuyozi Josefa. Hamulaho wa nako, Josefa a ba mubusisi mwa Egepita ya naa fitiwa feela ki Faro kwa situlo. Ha ne ku bile ni lukupwe mwa Kanana, bahulwani ba Josefa ba taha mwa Egepita ku to leka lico. Ha ne ba kopani ni yena, ne ba si ka mu ziba kabakala liapalo za Siegepita za naa apezi. (Gen. 42:5-7) Josefa naa kona ku ba eza sina mo ne ba mu ezelize ni mo ne ba ezelize ndatahe. Kono a ikataza ku ba eza ka kozo. Ha se ku bonahezi kuli bahulwani ba hae ba bakile, a izibahaza ku bona, mi a li: “Mu si ke mwa ziyeleha, mwa inyaza kakuli mu ni lekisize, mane na ta kwanu; Mulimu u ni tangetite pili ku mina, kuli ni mi pilise.” Mi “a tubeta banabahabo kaufela, a lila ni bona.”—Gen. 45:1, 5, 15.
17 Ndataa bona Jakobo ha sa timezi, bahulwani ba Josefa ba nahana kuli Josefa naa ka ba eza maswe. Ha ne ba mu bulelezi ka za sabo ya bona, Josefa “a lila” mi a li: “Mu si ke mwa saba, mu ka utiwa ki na, mina ni bana ba mina.” Mi Josefa ya naa lata kozo a ba omba-omba mi “a bulela ni bona ka musa.”—Gen. 50:15-21.
Mitala ye Ñolezwi “ku lu Luta”
18, 19. (a) Ki lika mañi ze mu itutile kwa mitala ye lu nyakisisize mwa taba ye? (b) Lu ka itutañi mwa taba ye tatama?
18 Paulusi naa ñozi kuli: “Manzwi kaufela ha ñozwi kale, a ñozwi ku lu luta, kuli ka ku tiiswa ni ku kutazwa ki Mañolo, lu ine lu na ni sepo.” (Maro. 15:4) Lu itutileñi kwa mutala o munde hahulu wa tomile Jehova, ni kwa mitala ya bo Abrahama, Isaka, Jakobo, ni Josefa?
19 Ku kengeyela lika kaufela za ezize Jehova kuli a lu konise ku ba balikani ba hae ku ka lu susumeza ku eza ka mo lu konela kaufela kuli lu pilisane mwa kozo ni ba bañwi. Ze lu itutile ku bo Abrahama, Isaka, Jakobo, ni Josefa, li bonisa kuli bashemi ba kona ku tomela bana ba bona mutala o munde ni ku ba luta ku pilisana mwa kozo ni ba bañwi. Hape lu itutile kuli Jehova wa fuyolanga buikatazo bwa batu ba ba lika ku pilisana mwa kozo ni ba bañwi. Taba yeo i lu tusa ku utwisisa libaka Paulusi ha naa ñozi kuli Jehova ki “Mulimu wa kozo.” (Mu bale Maroma 15:33; 16:20.) Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa mabaka Paulusi ha naa bulezi kuli lu tokwa ku buluka kozo mi lu ka ituta mo lu kona ku ezeza cwalo.
Mu Itutileñi?
• Jakobo naa ezizeñi kuli a pilisane mwa kozo ni Isau ha naa tuha a kopana ni yena?
• Za naa ezize Jehova kuli a konise batu ku ba balikani ba hae li mi susumeza ku ezañi?
• Mu itutileñi kwa mitala ya bo Abrahama, Isaka, Jakobo, ni Josefa?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 23]
Ki nto mañi ya butokwa hahulu ya naa ezize Jakobo kuli a pilisane mwa kozo ni Isau?
