Mu Itusise Hande Intaneti

INTANETI i lu konisa ku fumana zibo ya ku ziba lika ze ñata-ñata. Zibo yeo lu kona ku i fumana ko lu inzi kaufela, ka nako ifi kamba ifi. Ki lona libaka batu kai ni kai mwa lifasi ha ba itusisa yona kwa ku ambolisana.

Buikoneli bwa ku ambola ki mpo ye nde hahulu ye zwa ku Mubupi wa luna. I lu konisa ku ambolisana ni ba bañwi ka za mihupulo ya luna ni litaba ze ñwi. Jehova ne li yena wa pili ku ambola ni batu. Naa ba file litaba ze utwahala ka za mwa ku pilela bupilo bo bunde. (Gen. 1:28-30) Kono hape mpo ya ku ambola ya konwa ku itusiswa maswe. Nto yeo ne i ezahezi kwa makalelo a ku ba teñi kwa batu. Satani naa bulelezi Eva litaba za buhata. Eva a lumela za naa bulezi Satani, mi a li bulelela Adama. Adama ni yena a lumela litaba zeo mi likezo za hae za tahisa kuli batu kaufela ba nyande.—Gen. 3:1-6; Maro. 5:12.

Intaneti ya kona ku lu tusa ku fumana litaba za butokwa ni ku eza lika kapili. Kono hape ya kona ku lu fumanisa litaba za buhata, ku lu sinyeza nako, ni ku tahisa kuli lu buhe lika ze maswe. Ha lu boneñi mo lu kona ku itusiseza hande Intaneti.

Kana ki Litaba za Niti Kamba ki za Buhata?

Mu si ke mwa nahana kuli litaba kaufela ze inzi fa Intaneti ki ze nde. Ha lu batisisa litaba fa Intaneti lwa kona ku fumana litaba ze nde hahulu kamba litaba ze maswe hahulu. Lu tokwa ku ba ni butali kuli lu kete ze nde ku ze maswe.

Ka 1993, mwa magazini ye ñwi ne ku na ni siswaniso se si sehisa sa linja ze peli ze ne inzi fapilaa kompyuta. Nja ye ñwi ne i bulelezi ye ñwi kuli: “Ha u li fa Intaneti, ha ku na mutu ya ziba kuli u nja.” Kale-kale kwamulaho, Satani naa itusisize noha ku ambola ni Eva mi a mu bulelela kuli naa kona ku ba sina Mulimu. Eva naa sa zibi kuli naa ambola ni Satani. Kacenu, mutu ufi kamba ufi ya na ni Intaneti wa kona ku ipumisa kuli u na ni zibo ye ñata hahulu, a sa patululi libizo la hae. Mi fa Intaneti, mutu ufi kamba ufi wa kona ku ñola mihupulo ni litaba za hae, ku beya maswaniso a hae, ni ku talusa maikuto a hae.

 Ha mu itusisa Intaneti, mu si ke mwa eza sina mwa naa ezelize Eva. Mu si ke mwa lumela kapili litaba ze fa Intaneti. Mu si ka li lumela kale, mu ipuze kuli: (1) Ki mañi ya ñozi litaba ze? Kana ki mutu ye ni kona ku sepa? (2) Ki kabakalañi litaba ze ha ne li ñozwi? Kana muñoli wa zona ki mutu ya si na ketululo, kamba ki mutu ya hasanya feela mihupulo ya hae? (3) Muñoli yo u fumani kai litaba za ñozi? Kana u bonisize kwa zwisize litaba za ñozi kuli ba bañwi ba kone ku li fumana kwateñi? (4) Kana litaba za ñozi ki ze nca? Mwa linako za baapositola, muapositola Paulusi naa file Timotea kelezo ye li ya butokwa ni ku luna kacenu. Paulusi naa ñozi kuli: “Buluka . . . so beilwe mwa pabalelo ya sona; pima litaba ze si na tuso, za ku nyefula, ni likañi za zibo ye ba li ki zibo, bo hasi yona.”—1 Tim. 6:20.

Kana Intaneti ya lu Sinyeza Nako Kamba ku Tokwa?

Haiba lu itusisa hande Intaneti, ya kona ku lu tusa ku sa sinya nako ya luna, maata, ni masheleñi. Lwa kona ku leka nto ye ñwi inze lu li mwa ndu ya luna. Intaneti ya kona ku lu tusa ku fumana liteko ze nde. Mwa sibaka sa ku ya kwa panga, batu ba kona ku lifa likoloti, ku lumela masheleñi, ni ku eza lika ze ñwi za mufuta wo inze ba li mwa mandu. Intaneti ya kona ku lu tusa ku lukisa musipili ni ku leka matikiti. Hape lwa kona ku itusisa Intaneti ku bata linombolo za luwaile, likeyala za batu, ni lisupo ze kona ku lu tusa ku yo fita ko lu bata ku ya. Mwa lifasi kaufela, liofisi za mitai za Lipaki za Jehova li itusisanga lika ze cwalo ze ñata mi li tusiwanga ki lika zeo.

Kono hape ku na ni bumaswe bo buñwi bo bu mwa ku itusisa Intaneti. Ka mutala, Intaneti i kona ku lu sinyeza nako. Ba bañwi ba sinyanga nako ye ñata ku bapala lipapali, ku leka lika, ku ambola ni ba bañwi, ku ñolelana mashango, ni ku batisisa litaba. Nako ha i nze i ya, ba kona ku tuhela ku isa pilu kwa lika za butokwa hahulu ze ama lubasi lwa bona, balikani, ni puteho. Mi mane ba kona ku hapiwa ki Intaneti.

Ofisi ya mutai ye ñwi ya Lipaki ze Jehova ne i amuhezi liñolo le ne li zwa ku mutu ya naa bulezi kuli naa hapilwe ki Intaneti. Fa mazazi a mañwi naa tandanga lihola ze lishumi inzaa li fa Intaneti. Ha sa bulezi kuli “kwa makalelo, ne ku bonahala kuli ha ku na butata,” a ekeza, a li: “Hamulaho wa nako, na tuhela ku yanga kwa mikopano kamita mi na lisela ku lapela.” Ha naa yanga kwa mikopano naa sa itukisezangi mi naa nahananga feela za ku yo kwalula kompyuta ya hae. Nako ha ne i nze i ya, a lemuha kuli naa na ni butata bo butuna mi a eza licinceho ze ne tokwahala. Haike lu si ke lwa tandanga nako ye ñata fa Intaneti ilikuli lu si ke lwa hapiwa ki yona.

 Ki Litaba ze Cwañi ze mu Bonanga?

Liñolo la 1 Matesalonika 5:21, 22 li bulela kuli: “Mu like linto kaufela, mi mu swale ze nde. Mu hane linto kamukana ze bonahala bumaswe.” Lu swanela ku hupulanga ka mo Jehova a ngela litaba ze lu bona fa Intaneti. Ze lu bona li swanela ku ba ze kenile ni ze swanela Mukreste. Maswaniso a mapunu a atile fa Intaneti. Haiba lu sa tokomeli, lu kona ku wela mwa muliko wa ku buhanga maswaniso a mapunu.

Lu swanela ku ipuzanga kuli: ‘Kana ze ni buha fa Intaneti ki lika ze ni kona ku patela bo muunaa ka (kamba musalaa ka), bashemi ba ka, kamba mizwale ba ka, ha ba kena mo ni inzi?’ Haiba kalabo ki eni, lu ka eza hande ku itusisanga feela Intaneti ha lu inzi ni batu ba bañwi. Kaniti Intaneti i cincize muambolelo wa batu ni mo ba lekela lika. Kono hape i bonisize batu nzila ye ñwi ya mwa ku bukela mwa lipilu za bona.—Mat. 5:27, 28.

Ki Mashango A Cwañi E lu Swanela ku Lumela ba Bañwi?

Ha lu itusisa Intaneti, lu lumelwanga litaba ki ba bañwi mi ni luna lwa lumelanga ba bañwi litaba. Lu swanela ku ikolwisisa kuli litaba ze lu ñolela ba bañwi kamba ze lu ba lumela ki za niti ni kuli haki ze maswe mi hape lu lukela ku bona teñi kuli lu lumelelizwe ku lumela ba bañwi litaba zeo. * Kana litaba zeo li ka tusa batu be lu bata ku li lumela? Ki kabakalañi ha lu bata ku li lumela ba bañwi? Kana lu bata feela ku ba tabisa?

Mukwa wa ku lumela mañolo ka ku itusisa Intaneti (e-mail) wa kona ku lu tusa haiba lu itusisa ona hande. Kono hape wa kona ku lu tahiseza litaba ze ñata-ñata za ku bala. Kana lwa lumelanga ba bañwi litaba ze ñata za ku bala, ili ku tahisa kuli ba sinyehelwe ki nako? Kana lwa nahanisisanga libaka ha lu bata ku lumela ba bañwi lushango pili lu si ka ba lumela kale lona? Kwakale, batu ne ba lumelanga mabasi ni balikani ba bona mañolo kuli ba ba taluseze mo ba pilela. Mi wo u swanela ku ba ona mulelo wa ku ñola mañolo ka ku itusisa Intaneti. Ha lu swaneli ku lumela ba bañwi nto ye lu sa zibi kuli ki ya niti.

Kamukwaocwalo, lu swanela ku ezañi ka za Intaneti? Kana lwa swanela ku tuhela ku itusisa yona? Ba bañwi mwendi ba tokwa ku eza cwalo. Mutu ye lu ambozi za hae mwa taba ye ili ya naa hapilwe ki Intaneti naa na ni ku eza cwalo. Intaneti ya kona ku lu tusa haiba lu “itemusa” ni ku ba ni “kutwisiso” ilikuli lu silelezwe.—Liprov. 2:10, 11.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 4]

Mu kona ku ikolwisisa cwañi kuli litaba ze mu fiwa ki za niti?

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Mu swanela ku nahanisisa nto mañi mu si ka lumela kale ba bañwi lushango?