Jehu U Tukufalelwa Bulapeli Bo Bu Kenile

JEHU naa tukufalezwi bulapeli bo bu kenile. Naa petile buikalabelo bwa hae ka maata, ka putako, ka tundamo, ka tukufalelo, ni ka bundume. Jehu naa bonisize tulemeno to lu swanela ku ba ni tona.

Jehu naa filwe musebezi o ipitezi Maisilaele ha ne ba li mwa muinelo o maswe. Naha ne i zamaiswa ki Jezabele ya maswe, ya naa shwezwi ki muunaa hae Akabe. Jezabele ne li mahe mulena Jorami ya naa busa ka nako yeo. Jezabele naa susuelize batu ku lapela Baale ku fita ku lapela Jehova, naa bulaile bapolofita ba Mulimu, mi naa sinyize batu ka “buhule” ni “buloi” bwa hae. (2 Mal. 9:23; 1 Mal. 18:4, 13) Jehova naa laezi kuli ba ndu ya Akabe kaufela ba timezwe, ku beya cwalo ni Jorami ni Jezabele. Jehu ki yena ya naa swanela ku etelela mwa kezo yeo.

Mañolo a kala ku bulela za Jehu kuli naa inzi ni bazamaisi ba limpi kwa Ramoti-Giliadi muta Maisilaele ne ba lwana ni Masiria. Jehu naa na ni situlo se situna kamba mwendi mane ne li yena muzamaisi wa mpi ya Maisilaele. Mupolofita Elisha naa lumile yo muñwi wa bana ba bapolofita kuli a yo toza Jehu kuli a be mulena ni ku yo mu bulelela kuli a bulaye baana kaufela ba ndu ya Akabe ya bukwenuheli.—2 Mal. 8:28; 9:1-10.

Bazamaisi ba bañwi ha ne ba buzize Jehu za naa tezi yo muñwi wa bana ba bapolofita, a katakata ku bulela. Kono ha ne ba mu zungubalize, a ba bulelela niti, mi yena ni balikani ba hae ba kala ku lelisana za ku lwanisa Jorami. (2 Mal. 9:11-14) Ku bonahala kuli ba bañwi ba masole ne ba sa lati puso ya ba ndu ya Akabe, mi ne ba toile Jezabele. Ibe kuli ne li cwalo kamba ku tokwa, Jehu naa nahanisize ka tokomelo kuli a fumane nzila ye nde ya mwa ku petela musebezi wa naa filwe.

Mulena Jorami naa holofalizwe mwa ndwa mi naa sabezi mwa munzi wa Jizireele kuli a yo fola. Jehu naa bata ku peta mulelo wa hae. Kabakaleo, naa sa bati kuli batu ba mwa Jizireele ba zibe za mulelo wo. Naa ize: “Ku si ke kwa zwa ni yo mukana ya banduka mwa munzi, kuli a yo bulela taba ye mwa Jizireele.” (2 Mal. 9:14, 15) Mwendi Jehu naa nahanile kuli masole ba ne ba sepahala ku Jorami ne ba ka mu lwanisa. Naa bata ku bona teñi kuli ha ku na ba ba mu lwanisa.

U MATISA KOLOI KA BUHALI!

Kuli Jehu a yo patisa mulena, a zamaisa koloi ya hae ku zwa mwa Ramoti-Giliadi ni ku liba kwa Jizireele ili musipili o eza likilomita ze 72. Jehu ha naa nzaa akufela kwa Jizireele, mulibeleli ya naa li fa tawala a bona “sitopa sa Jehu.” (2 Mal. 9:17) Ku swanela kuli Jehu naa ile ni mpi ye tuna kuli a yo peta mulelo wa hae.

 Mulibeleli yo naa lemuhile kuli Jehu naa li ku ye ñwi ya likoloi, mi a kalumuka, a li: “U matisa ka buhali.” (2 Mal. 9:21) Haiba Jehu naa na ni mukwa wa ku matisanga hahulu koloi, u zibe mumatisezo wa hae ka nako yeo ne u tulile tikanyo.

Jehu ha sa hanile ku alaba linumwana ze peli ze ne lumilwe ku yena, a katanyeza Mulena Jorami ni mulikanaa hae Akazia, mulena wa Juda, yo muñwi ni yo muñwi inzaa li mwa koloi ya hae. Jorami a buza Jehu, a li: “Jehu, kikuli u zamaya ka kozo?” Jehu a mu alaba, a li: “Kozo i ka zwa kakai, buhule bwa maho Jezabele, ni buloi bwa hae bo buñata ha bu nze bu li teñi?” Jorami ha utwa cwalo, a saba mi a kwenuha kuli a mate. Kono Jehu naa sa li kale fakaufi! A nga buta ni lisho mi a kunupa Jorami fa pilu, mi mulena a ngandumuka ni ku shwela mwa koloi ya hae. Nihaike kuli Akazia naa konile ku banda ka nako yeo, Jehu a mu manama mi a laela kuli ni yena a bulaiwe.—2 Mal. 9:23, 24, 27.

Yo muñwi wa ba ndu ya Akabe ya naa swanelwa ku bulaiwa ne li muoli ya maswe Jezabele. Jehu naa bulezi hande ha naa mu talusize kuli ki “ya kutilwe.” Jehu ha naa keni mwa munzi wa Jizireele, a bona Jezabele inzaa ukumela mwa lihaulo. Ku si na ku sinya nako, Jehu a laela likombwa kuli li nepele Jezabele fafasi. Mi cwale a hatikela Jezabele ka lipizi za hae, yena ya naa tazize Isilaele kaufela ka bumaswe bwa hae. Hamulaho, Jehu a bulaya batu ba bañwi ba bañata ba ndu ya Akabe ya maswe.—2 Mal. 9:30-34; 10:1-14.

Nihaike kuli lu kona ku ikutwa bumaswe ka kezo ya bubulai yeo, lu swanela ku lemuha kuli mwa linako zeo Jehova naa atulanga batu ba bañwi ka ku itusisa batanga ba hae. Mañolo a bulela kuli: “Ku shwa kwa Akazia ne ku lelilwe ki Mulimu, ha ilo potela Jorami. Cwale ha fita, ba zwa ni Jorami ku yo katanyeza Jehu mwanaa Nimishi, ya naa tozize Muñaa Bupilo, kuli a bulaye ba ndu ya Akabe.” (2 Makol. 22:7) Jehu ha naa zwisa situpu sa Jorami mwa koloi ni ku si yumbela mwa simu ya Nabote, naa lemuhile kuli kezo yeo ne i talelelize sepiso ya Jehova ya kuli Akabe naa ka fiwa koto kabakala ku bulaya Nabote. Hape Jehu naa laezwi kuli a ‘likanyise Jezabele ya naa suluzi mali a batanga’ ba Mulimu.—2 Mal. 9:7, 25, 26; 1 Mal. 21:17-19.

Ha ku na mutangaa Jehova kacenu ya lwanisa lila za bulapeli bo bu kenile ka ku itusisa lilwaniso. Mulimu u li: “Ku likanyisa ki kwa  ka.” (Maheb. 10:30) Kono kuli baana-bahulu ba Sikreste ba sileleze puteho kwa batu ba ba kona ku i sinya, ba swanela ku nga muhato ka bundume sina mwa naa ezelize Jehu. (1 Makor. 5:9-13) Mi batu kaufela ba mwa puteho ba swanela ku tokolomoha ku swalisana ni batu ba ba zwisizwe mwa puteho.—2 Joa. 9-11.

JEHU NAA TUKUFALEZWI JEHOVA

Tukufalelo ya Jehu ya ku peta musebezi wa naa filwe i iponelwa hande mwa manzwi a naa bulelezi Jonadabi hasamulaho, a li: “A lu yeñi ni wena, u bone mo ni tukufalelezwi Muñaa Bupilo.” Jonadabi naa lumezi, a kena mwa koloi ya Jehu mi a ya ni yena kwa Samaria. Ha ba se ba fitile, Jehu a ba “kwasheka; kuli nge a bulaye kaufela ba ba sebeleza Baale.”—2 Mal. 10:15-17, 19.

Jehu naa bulelezi sicaba kuli naa bata ku ezeza Baale “sitabelo se situna.” (2 Mal. 10:18, 19) Caziba yo muñwi naa bulezi kuli Jehu naa itusisize manzwi ao ka butali ni kuli linzwi la Siheberu le li itusisizwe fa niha li talusa sitabelo, hape li itusisizwe kwa ku talusa ku bulaya bakwenuheli. Jehu naa bata kuli balapeli kaufela ba Baale ba fumanehe kwa mukopano wo, kabakaleo a ba kubukanya mwa ndu ya Baale mi a laela kuli ba apale liapalo ze shutana ni za ba bañwi. “Ha ba felize ku tahisa matabelo a ku cisa,” Jehu a laela baana ba 80 ba ne ba na ni mikwale kuli ba bulaye balapeli ba Baale. Mi a laela kuli ndu ya Baale i sinyiwe ni kuli sibaka fo ne i yahilwe si fetulwe sibaka sa mutabani ilikuli ku si ke kwa lapelelwanga.—2 Mal. 10:20-27.

Ki niti kuli Jehu naa suluzi mali a mañata. Nihakulicwalo, Mañolo a bulela kuli ne li muuna ya bundume ili ya naa lukuluzi Maisilaele kwa buhateleli bwa Jezabele ni lubasi lwa hae. Kuli mutu ufi kamba ufi ya naa ka ba mueteleli wa Isilaele a kone ku eza cwalo, naa ka tokwa ku ba ni bundume, tundamo, ni tukufalelo. Buka ye ñwi ye talusa manzwi a mwa Bibele i li: “Musebezi wo, ne li o taata mi ne u tokwa ku ezwa ka tokomelo. Ha ne u si ke wa eziwa ka bundume ni ka tundamo, mwendi bulapeli bwa Baale ne bu si ke bwa feliswa mwa Isilaele.”

Mwendi mwa iponela kuli miinelo ye ba talimana ni yona Bakreste kacenu i tokwa kuli ba bonise tulemeno twa naa na ni tona Jehu. Ka mutala, lu swanela ku ezañi haiba lu tahelwa ki muliko wa ku eza nto ya sa tabeli Jehova? Lu swanela ku u hana kapili, ka bundume, ni ka tukufalelo. Ha lu swaneli ku tuhelela nto ifi kamba ifi ku lu palelwisa ku sepahala ku Jehova.

MU TIISEZE KU ZAMAYA MWA MULAO WA JEHOVA

Ze bulezwi kwa mafelelezo a likande le, li lu fa temuso. Jehu ‘naa si ka keluha manamani a gauda a kwa Betele ni kwa Dani.’ (2 Mal. 10:29) Ki kabakalañi Jehu ya naa bonahala kuli naa tukufalezwi hahulu bulapeli bo bu kenile ha naa tuhelezi bulapeli bwa milimu ya maswaniso?

Mwendi Jehu naa lumela kuli mubuso wa Isilaele ne u tokwa ku ba ni bulapeli bo bu shutana ni bwa mwa mubuso wa Juda ilikuli mibuso yeo i kauhane. Naa likile ku eza cwalo ka ku susueza Maisilaele ku lapela manamani sina mo ne ba ezelize malena ba Isilaele ba naa yolile. Kono nto yeo ne i ka bonisa kuli naa si ka sepa Jehova ya naa mu beile fa bulena.

Jehova naa babalize Jehu kakuli ‘naa ezize ze lukile mwa meeto a Mulimu.’ Kono Jehu naa “si ka tiiseza ku ya ka mulao wa Muñaa Bupilo Mulimu wa Isilaele, ka pilu ya hae kaufela.” (2 Mal. 10:30, 31) Ha mu nahanisisa za naa ezize Jehu kwa makalelo, mwa kona ku komokiswa ni ku swabiswa ki manzwi ao. Kono taba yeo i lu fa temuso. Ha lu swaneli ku keshebisa bulikani bwa luna ni Jehova. Ka zazi ni zazi lu swanela ku ikataza ku sepahala ku Mulimu ka ku ituta Linzwi la hae, ku li kengeyela, ni ku lapela ku Ndataa luna wa kwa lihalimu. Hakulicwalo, lu tundameneñi ku zamaya mwa mulao wa Jehova ka lipilu za luna kaufela.—1 Makor. 10:12.

[Mbokisi fa likepe 4]

Jehu U Bulezwi Mwa Litaba za Lifasi

Hañata bahanyezi ba kakanyanga ka za haiba batu ba ba bulezwi mwa Mañolo ne ba kile ba ba teñi luli. Kana ku na ni litaba ze ñwi ze si za mwa Bibele ze paka kuli Jehu naa li teñi luli?

Ku na ni litaba ze taalu ze zwa kwa Asirya wa ikale ze punda libizo la mulena wa Isilaele yo. Ye ñwi ya litaba zeo i bonisa Jehu, kamba yo muñwi wa linumwana za hae, inzaa kubami fapilaa Mulena Shalimanezeri wa Bulaalu wa Asirya ni ku tahisa ñamba. Manzwi aa talusa siswaniso seo, a li: “Ñamba ya tahisize Jehu (Ia-ú-a), mwanaa Omri (Hu-um-ri); u ni file silivera, gauda, mukeke wa gauda wa saplu, pizana ya gauda ye na ni lilaho le li shengile, likomoki za gauda, lihemele za gauda, sipi ye sweu, mulamu wa silena, (ni) lika ze ezizwe fa kota.” Jehu naa si “mwanaa Omri” luli, kono pulelo yeo ne i itusiswanga ku talusa malena ba Isilaele ba ne ba tatamananga. Ku bonahala kuli libaka ne li la kuli Omri naa ile libubo mi ki yena ya naa yahile muleneñi o mutuna wa Isilaele wa Samaria.

Manzwi a mulena wa Asirya a kuli naa filwe ñamba ki Jehu ha koni ku pakiwa. Nihakulicwalo, mulena yo naa pundile libizo la Jehu halaalu, ili fa licwe le li cakuzwi, fa siswaniso sa Shalimanezeri, ni mwa litaba za malena ba Asirya. Litaba zeo li bonisa kuli Jehu ya bulezwi mwa Bibele naa kile a ba teñi luli.