Mu Lute Ba Bañwi Kuli Ba Kwanise Ze Tokwahala

“Mutu kaufela ya lutilwe hande u ka swana sina muluti wa hae.”—LUKA 6:40, NW.

1. Jesu naa ezizeñi mwa bukombwa bwa hae bwa fa lifasi kuli a lute batu ku ba bakutazi?

MUAPOSITOLA Joani naa ñozi cwana kwa mafelelezo a Evangeli ya hae: “Ze ñwi ze ñata li teñi za ezize Jesu; mi kabe ne li ka ñolwa kaufelaa zona, ha ni sepi kuli libuka za teñi ne li ka kona mwa lifasi.” (Joa. 21:25) Jesu ka nakonyana ya naa li fa lifasi naa sebelize ka taata mwa musebezi wa hae wa ku kutaza. Mwa nako yeo naa tokwa ku fumana baana ba naa ka luta kuli ba zwisezepili musebezi wo ha sa kutezi kwa lihalimu. Ka 33 C.E., naa sa lutile sikwatanyana, ili se ne si hulile kapili mi sa ba puteho ya bakutazi ba bañata.—Lik. 2:41, 42; 4:4; 6:7.

2, 3. (a) Ki kabakalañi mizwale ha ba tokwahala hahulu mwa liputeho? (b) Lu ka itutañi mwa taba ye?

² Kacenu, ku na ni batu ba ba fitelela 7,000,000 ba ba mwa liputeho ze fitelela 100,000 ze mwa lifasi kaufela, ili ba ba sweli ku kutaza taba ye nde. Mizwale ba tokwahala kuli ba etelele mwa liputeho zeo. Ka mutala, baana-bahulu ba tokwahala hahulu mwa liputeho. Mizwale ba ba eza ka taata kuli ba fiwe tohonolo ya ku sebeleza ba bañwi mwa puteho, ba “lakaza musebezi o munde.”—1 Tim. 3:1.

³ Kono mizwale ba tokwa ku kwanisa ze tokwahala kuli ba fiwe buikalabelo mwa puteho.  Tuto ya kwa sikolo kamba zibo ya na ni yona mutu mwa bupilo haki zona ze tahisa kuli a fiwe buikalabelo. U swanela ku pila ka ku lumelelana ni ze i bulela Bibele ze ba tokwa ku eza mizwale ba ba sebeleza puteho. Lu kona ku tusa cwañi mizwale kuli ba eze zwelopili mwa niti ni kuli ba kwanise ze tokwahala kuli ba fiwe buikalabelo? Jesu naa ize: “Mutu kaufela ya lutilwe hande u ka swana sina muluti wa hae.” (Luka 6:40, NW) Mwa taba ye, lu ka ituta ka za linzila ze ñwi za naa itusisize Jesu ku luta balutiwa ba hae ni ze lu kona ku ituta ku yena.

“Ni mi Biza Balikani”

4. Jesu naa bile cwañi mulikani yo mutuna wa balutiwa ba hae?

⁴ Jesu naa sa ikungangi kuli naa fita balutiwa ba hae. Kono naa ba nga kuli ki balikani ba hae. Naa bata ku banga hamoho ni bona mi naa ba sepile. Naa ize ku bona: “Ni mi zibisize ze ni utwile kaufela ku Ndate.” (Mu bale Joani 15:15.) Mu nahane feela tabo ye ne ba bile ni yona balutiwa ba Jesu ha naa ba bulelezi ze ne ba mu kupile, kuli: “U lu bulelele . . . se si ka supa ku taha kwa hao, ni ku fela kwa lifasi.” (Mat. 24:3, 4) Hape naa bata kuli ba zibe za naa nahana ni mwa naa ikutwela. Ka mutala, Jesu mwa busihu bwa naa tamilwe naa ngile bo Pitrosi, Jakobo, ni Joani, a ya ni bona mwa simu ya Getsemani, mi a lapela ka nako ye taata yeo. Mwendi baapositola ba balaalu bao ne ba si ka utwa za naa lapela Jesu, kono ne ba zibile kuli naa kalezwi hahulu. (Mare. 14:33-38) Mu nahane hape mwa naa ba tiiselize ha naa ‘fetuhile fapilaa bona.’ (Mare. 9:2-8; 2 Pit. 1:16-18) Bulikani bo butuna bo ne bu li teñi mwahalaa Jesu ni balutiwa ba hae ne bu ba tiisize kuli ba zwelepili ku eza musebezi wa butokwa o ne ba filwe.

5. Baana-bahulu ba tusa cwañi batu ba bañwi?

⁵ Ka ku swana ni Jesu, baana-bahulu ni bona ba tusanga mizwale ni likaizeli ba bona mi ba bata ku ba balikani ba bona. Ba ba lata mi ba bonisa kuli ba ba iseza pilu. Ku na ni litaba za kunutu ze ba sa ambolangi baana-bahulu. Kono ba ambolanga ni mizwale ba bona lika ze ba itutile mwa Linzwi la Mulimu. Baana-bahulu ba sepile mizwale ba bona. Ha ba ikutwi kuli ki ba butokwa ku fita sikombwa sa puteho ya li mwanana ku bona. Ba utwisisa kuli nihaiba likombwa za puteho ba ba li banana ku bona ba hulile mwa niti mi ba kona ku eza zwelopili. Ba ziba kuli mizwale bao ba lata Jehova mi ba sebelisana ni bona ku babalela puteho.

“Ni mi Ezelize Mutala”

6, 7. Mu taluse mutala wa naa tomezi balutiwa ba hae Jesu ni mo ne u ba tuselize.

⁶ Nihaike kuli balutiwa ba Jesu ne ba lata Linzwi la Mulimu, fokuñwi ne ba nahananga ka ku ya ka mo ne ba huliselizwe ni mo ne ba pilelanga. (Mat. 19:9, 10; Luka 9:46-48; Joa. 4:27) Kono Jesu naa sa ba halifelangi kamba ku ba bemba. Naa sa ba bulelelangi kuli ba eze nto ye ne ba sa koni ku eza kamba ku eza lika za naa sa lati ku eza yena. Kono naa ba lutanga ka ku ba tomela mutala.—Mu bale Joani 13:15.

⁷ Jesu naa tomezi balutiwa ba hae mutala o cwañi? (1 Pit. 2:21) Naa pilile bupilo bo bu bunolo ilikuli a kone ku sebeleza hande batu. (Luka 9:58) Jesu naa si ka luta batu mihupulo ya hae, kono naa ba lutile lika za naa itutile ku Jehova. (Joa. 5:19; 17:14, 17) Naa na ni sishemo mi batu ne ba kona ku mu atumela ka bunolo. Likezo za hae ne li bonisa kuli naa lata batu. (Mat. 19:13-15; Joa. 15:12) Mutala o munde wa Jesu ne u tusize baapositola ba hae. Ka mutala, Jakobo naa si ka saba ku bulaiwa kono naa sebelelize Mulimu ka busepahali ku fitela ha bulaiwa. (Lik. 12:1, 2) Mi Joani naa latelezi mutala wa Jesu ka busepahali ka lilimo ze fitelela 60.—Sin. 1:1, 2, 9.

8. Baana-bahulu ba kona ku tomela mitangana ni ba bañwi mutala o cwañi?

⁸ Baana-bahulu ba kona ku tomela mitangana mutala o munde ka ku ba ni buikokobezo ni lilato ni ku itusisa nako ni maata a bona kuli ba tuse ba bañwi. (1 Pit. 5:2, 3) Hape baana-bahulu ba tabile ku toma mutala o munde kuli  mizwale ba kone ku likanyisa tumelo ya bona ye tiile, mulutelo wa bona, mupilelo wa bona wa Sikreste, ni mukutalezo wa bona.—Maheb. 13:7.

‘Jesu A ba Laela, mi A ba Luma’

9. Lu ziba cwañi kuli Jesu naa lutile balutiwa ba hae mwa ku kutaleza?

⁹ Jesu ha sa kutalize ka lilimo ze peli, a luma baapositola ba hae ba 12 kuli ni bona ba yo kutaza. Kono pili a si ka ba luma kale, a ba fa litaelo. (Mat. 10:5-14) Ka nako ye ñwi pili Jesu a si ka eza kale makazo ya ku fepa undi wa nyangela, naa bulelezi balutiwa ba hae mwa ku iniseza batu ka likwata ni mwa ku ba abela lico. (Luka 9:12-17) Kamukwaocwalo, Jesu naa lutanga balutiwa ba hae ka ku ba bulelela za ku eza ni mo ne ba swanela ku li ezeza. Baapositola ne ba konile ku onga-onga musebezi o mutuna wa ku kutaza o ne u kalile ka 33 C.E., kabakala tuto ya naa ba file Jesu ni tuso ye ne ba filwe ki moya o kenile.

10, 11. Baana-bahulu ni ba bañwi ba kona ku tusa cwañi baana kuli ba sebeleze puteho?

¹⁰ Kacenu, lu kalisanga ku luta muuna ha lu ituta Bibele ni yena. Mwendi lu tokwa ku mu tusa kuli a itute ku bala hande. Ha lu nze lu zwelapili ku ituta ni yena, lu mu tusa ni mwa linzila ze ñwi. Ha kalisa ku fumanehanga kwa mikopano, u ka ituta za tokwa ku eza kuli a kone ku fanga lingambolo mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki ni kuli a be muhasanyi ya si ka kolobezwa. Ha sa kolobelizwe, mizwale ba ka zwelapili ku mu luta ka linzila ze ñwi. Ka mutala, ba kona ku mu luta ku babalela Ndu ya Mubuso. Hape baana-bahulu ba kona ku mu tusa ku utwisisa za tokwa ku eza kuli a be sikombwa sa puteho.

¹¹ Baana-bahulu ha ba fa muzwale ya kolobelizwe musebezi wa ku eza mwa puteho, ba mu talusezanga mo li ezezwa lika mwa kopano ni ku mu fa litaelo ze tokwahala. Muzwale ya lutiwa u lukela ku utwisisa za swanela ku eza. Haiba ku mu bela taata ku peta musebezi wa filwe, baana-bahulu ha ba matelangi ku bulela kuli ha koni. Kono hape ba mu talusezanga ka musa za tokwa ku eza ni mwa ku li ezeza. Baana-bahulu ba tabelanga ku tusa mizwale kuli ba pete misebezi ye ba fiwa kakuli ba ziba kuli ku sebeleza ba bañwi mwa puteho ku ka ba tahiseza tabo.—Lik. 20:35.

“Ya Amuhela Kelezo, U Butali”

12. Ki kabakalañi likelezo za naa fanga Jesu ha ne li li ze tusa?

¹² Jesu naa lutile balutiwa ba hae ka ku ba fa likelezo ze ne ba tokwa ka nako ye lukela. Ka mutala, Jesu naa kalimezi bo Jakobo ni Joani ba ne ba bata ku biza mulilo ku zwa kwa lihalimu kuli u to cisa Masamaria ba ne ba si ka mu amuhela. (Luka 9:52-55) Bo mahe Jakobo ni Joani ha ne ba kupile Jesu kuli bana ba bona ba fiwe litulo ze pahami mwa Mubuso, Jesu naa bulelezi Jakobo ni Joani kuli: “Haili ku ni ina ku la bulyo, kamba ku la nzohoto, hasi na, ni ka fa mutu; ku ka fiwa ba ba lukiselizwe cwalo ki Ndate.” (Mat. 20:20-23) Kamita likelezo za naa fanga Jesu ne li ze utwahala ni ze ne tomile fa Linzwi la Mulimu, ili ze ne tusanga batu ku ziba za ku eza mwa miinelo ye shutana-shutana. Naa lutile balutiwa ba hae kuli ba nahanisisange Linzwi la Mulimu ni ku eza ka ku lumelelana ni lona. (Mat. 17:24-27) Jesu naa ziba kuli balutiwa ba hae ne ba si ka petahala mi ne ku na ni lika ze ne ba sa koni ku eza. Naa ba elezanga kabakala kuli naa ba lata hahulu.—Joa. 13:1.

13, 14. (a) Ki bo mañi ba ba tokwa ku elezwa? (b) Mu fe mitala ye bonisa likelezo ze ba kona ku fa muzwale baana-bahulu.

¹³ Muuna kaufela ya bata ku sebeleza ba bañwi mwa puteho u ka tokwa kelezo ye tomile fa Bibele ka nako ye ñwi mwa bupilo bwa hae. Liñolo la Liproverbia 12:15 li li: “Ya amuhela kelezo, u butali.” Muzwale yo muñwi wa mucaha u li naa ikutwanga kuli naa sa koni ku sebeleza ba bañwi mwa puteho. Naa bulezi kuli muuna-muhulu naa mu tusize ku utwisisa kuli naa sa tokwi ku ba ya petehile kuli a sebeleze ba bañwi.

 ¹⁴ Haiba baana-bahulu ba lemuha kuli muzamao wa muzwale yo muñwi u mu palelwisa ku eza zwelopili, ba swanela ku mu sikulula “ka moya o musa.” (Magal. 6:1) Ka linako ze ñwi baana-bahulu ba tokwanga ku eleza ba bañwi kuli ba cince moya wa bona. Ka mutala, haiba muzwale yo muñwi u bonahala kuli ha sebezi ka taata mwa simu, baana-bahulu ba kona ku mu susueza kuli a nahanisise mutala wa Jesu. Jesu naa kutazanga ka tukufalelo mi naa bulelezi balutiwa ba hae kuli ba latelele mutala wa hae. (Mat. 28:19, 20; Luka 8:1) Haiba muzwale u bonahala ku ipahamisa, baana-bahulu ba kona ku mu taluseza kuli Jesu naa lutile balutiwa ba hae kuli ha ba swaneli ku lakaza ku ba ba batuna. (Luka 22:24-27) Ku cwañi haiba muzwale u na ni mukwa wa ku sa lata ku swalela ba bañwi? Baana-bahulu ba kona ku mu tusa ka ku itusisa swanisezo ye bulela za mutanga ya naa sa lati ku swalela mutu ya naa mu kolotezi nihaike kuli yena naa swalezwi sikoloti se situna. (Mat. 18:21-35) Baana-bahulu ha ba tokwa ku fa kelezo, ba swanela ku i fa kapili.—Mu bale Liproverbia 27:9.

“U Itwaelise”

15. Ba lubasi lwa muzwale ba kona ku mu tusa cwañi kuli a kone ku sebeleza ba bañwi?

¹⁵ Baana-bahulu ba ikatazanga ku tusa mizwale kuli ba kwanise ze tokwahala ilikuli ba fiwe buikalabelo, kono ba bañwi ni bona ba kona ku tusa. Ka mutala, lubasi lwa muuna lwa kona ku mu tusa mi lwa swanela ku eza cwalo. Mi haiba muzwale ki muuna-muhulu ni kale, musalaa hae ni bana ba hae ba kona ku mu tusa ha nzaa sebeleza puteho. Ba utwisisa kuli u swanela ku itutisa ye ñwi ya nako ya hae ni maata a hae kuli a tuse ba bañwi. Wa tabela ku bona ba lubasi lwa hae ha ba eza buitomboli bo bu mu konisa ku peta hande buikalabelo bwa hae. Lwa itumela kwa buitomboli bwa eza mabasi a baana-bahulu.—Liprov. 15:20; 31:10, 23.

16. (a) Ki bo mañi ba ba swanela ku bonisa kuli ba na ni takazo ya ku sebeleza ba bañwi? (b) Muzwale u kona ku kwanisa cwañi ze tokwahala kuli a fiwe buikalabelo mwa puteho?

¹⁶ Nihaike kuli ba bañwi ba kona ku tusa muzwale, ki yena ya swanela ku bonisa kuli u na ni takazo ya ku sebeleza ba bañwi. (Mu bale Magalata 6:5.) Ki niti kuli muzwale ha tokwi ku ba sikombwa sa puteho kamba muuna-muhulu kuli a tuse ba bañwi ni ku kutazanga ka mwa konela kaufela. Kono haiba muzwale u lakaza ku fiwa buikalabelo mwa puteho, u swanela ku ikataza ku kwanisa ze tokwahala ze bulezwi mwa Mañolo. (1 Tim. 3:1-13; Tite 1:5-9; 1 Pit. 5:1-3) Kamukwaocwalo, haiba muzwale u lakaza ku ba sikombwa sa puteho kamba muuna-muhulu kono ha si ka ketiwa kale, u swanela ku nahanisisa za tokwa ku eza kuli a kwanise ze tokwahala. Ku eza cwalo ku tokwa kuli a balange  ni ku ituta Bibele kamita, ku kengeyela za balile, ku lapela, ni ku kutazanga ka tukufalelo. Ha eza cwalo, u ka latelela kelezo ya naa file Paulusi ku Timotea, ye li: “U itwaelise musebezi wa bulapeli.”—1 Tim. 4:7.

17, 18. Muzwale u kona ku ezañi haiba u ikutwa kuli ha na buikoneli kamba takazo ya ku sebeleza ba bañwi?

¹⁷ Kono ku cwañi haiba muzwale u palelwa ku kwanisa ze tokwahala bakeñisa kuli u ikutwa kuli ha na buikoneli? U swanela ku hupula mwa lu tusezanga Jehova Mulimu ni Jesu Kreste. Kaniti, Jehova ki yena “ya lu lwalela milwalo ka zazi ni zazi.” (Samu 68:19) Kamukwaocwalo, Ndataa luna wa kwa lihalimu wa kona ku tusa muzwale ku lwala buikalabelo mwa puteho. Haiba muzwale haki sikombwa sa puteho kamba muuna-muhulu, u lukela ku hupula kuli ku tokwahala hahulu mizwale ba ba swanela ku lwala buikalabelo mwa liputeho. Hape u lukela ku lapela ku Jehova kuli a mu fe moya wa hae o kenile kakuli ku eza cwalo ku ka mu tusa ku ba ni kozo ni buiswalo. Mi moya o kenile wa kona ku mu tusa ku tuhela ku ikutwa kuli ha na buikoneli. (Luka 11:13; Magal. 5:22, 23) Lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka fuyola mizwale ba ba tabela ku sebeleza ba bañwi ka ku itatela.

¹⁸ Mwendi muzwale ha na takazo ya ku lwala buikalabelo. Ki nto mañi ye kona ku mu tusa? Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Mulimu ki Yena ya sebeza ku mina kuli mu late mi mu eze, mwa latela yena.” (Mafil. 2:13) Mulimu ki yena ya tusanga batu ku ba ni takazo ni maata a ku sebeleza ba bañwi ni ku eza tato ya hae. (Mafil. 4:13) Hape Mukreste wa kona ku lapela ku Mulimu kuli a mu tuse ku eza se si lukile.—Samu 25:4, 5.

19. Taba ya kuli Jehova u ka beya “balisana ba ba 7, ni manduna ba ba 8” i talusañi?

¹⁹ Jehova wa fuyaulanga buikatazo bo ba ezanga baana-bahulu bwa ku luta ba bañwi. Hape u fuyaulanga mizwale ba ba lakaza ku sebeleza ba bañwi mwa puteho. Mañolo a lu sepisa kuli batu ba Mulimu ba ka ba ni mizwale ba ba ka babalela liputeho. A bulela kuli Jehova u ka beya “balisana ba ba 7, ni manduna ba ba 8.” (Mika 5:5) Kacenu, ku na ni mizwale ba bañata ba ba ikokobeza ba ba lakaza ku sebeleza ba bañwi ili ba ba sweli ku lutiwa ku babalela liputeho. Nto yeo i tisa tumbo ku Jehova ni limbuyoti ze ñata ku luna kaufela.

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Jesu naa lutile cwañi balateleli ba hae kuli ba kone ku lwala buikalabelo bo butuna?

• Baana-bahulu ba kona ku likanyisa cwañi Jesu ha ba nze ba tusa baana mwa liputeho kuli ba kone ku lwala buikalabelo?

• Ba lubasi lwa muzwale ba kona ku mu tusa cwañi kuli a sebeleze ba bañwi mwa puteho?

• Muzwale u swanela ku ezañi kuli a kwanise ze tokwahala ilikuli a lwale buikalabelo?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 31]

Ki lika mañi ze mu tokwa ku luta muituti wa Bibele ya bata ku eza zwelopili?

[Siswaniso se si fa likepe 32]

Baana ba kona ku bonisa cwañi kuli ba na ni takazo ya ku sebeleza ba bañwi?