Muna Mukwa O Kona ku Sinya Minahano ya Luna

Bo Napoleon Bonaparte, Juliusi Sesare, ni Alexandere yo Mutuna ne li babusi ba ba maata ba ne ba ile kabubo. Nihakulicwalo, kaufelaa bona ne ba na ni mukwa mwa lipilu za bona ili o kona ku sinya munahano wa mutu. Mukwa o ne ba na ni wo ki muna.

Ka ku ya ka za naa ñozi muluti wa mihupulo ya butu wa kwa England ya bizwa Bertrand Russell, Napoleon naa shwezi muna Sesare, Sesare yena naa shwezi muna Alexandere yo Mutuna, mi Alexandere yena naa shwezi muna Hercules, ya samba a be a pile. Mutu ufi kamba ufi wa kona ku ba ni muna, ibe kuli u na ni masheleñi a mañata, u na ni buikoneli bo bu ipitezi, kamba u pila hande.

Ka ku ya ka buka ye ñwi ye bulela za Bibele, mutu ya na ni muna ha lakazangi feela ku ba ni lika za na ni zona mutu yo muñwi, kono hape wa filikananga haiba mutu yo muñwi u na ni nto ya si na yena mi u batanga ku mu bukula yona.

Lu ka eza hande haiba lu nahanisisa ze kona ku tahisa kuli lu kenelwe ki muna ni ze kona ku zwa mwateñi haiba lu ba ni ona. Mi sihulu lu swanela ku ziba ze lu kona ku eza kuli lu si ke lwa zamaiswa ki muna mwa bupilo.

MOYA O KONA KU TAHISA KULI MUTU A BE HAHULU NI MUNA

Batu ba ba si ka petahala ba tengamezi kwa “ku lakaza ka muna lika ze shutana-shutana.” Kono ku na ni lika ze kona ku tahisa kuli lu be hahulu ni muna. (Jak. 4:5) Muapositola Paulusi u lu bulelela ye ñwi ya lika zeo ha li: “Lu si ke lwa inuneka, lu nze lu shamiliketa moya wa ku kangisana ni ba bañwi, ni ku shwelana muna.” (Magal. 5:26) Moya wa ku kangisana u kona ku tahisa kuli lu tengamele hahulu kwa muna. Bakreste ba babeli bo Cristina ni bo José * ba fumani kuli taba yeo ki ya niti.

Bo Cristina, ba ba li mapaina ba kamita, ba li: “Ni shwelanga ba bañwi muna. Ni talimanga lika ze ba na ni zona ni ku bona haiba nji ni na ni na ni zona.” Ka zazi le liñwi, bo Cristina ne ba ca sico hamoho ni muzwale ni musalaa hae ba ba li mwa musebezi wa maeto. Bo Cristina ni baana ba bona bo Eric, ba na ni lilimo za buhulu ze bato likana ni za muokameli wa maeto yo ni musalaa hae mi ne ba ezanga misebezi ye bato swana ni ya bona kwamulaho. Kamukwaocwalo, bo Cristina ne ba ize: “Bo muunaa ka ni bona ki baana-bahulu! Ku taha cwañi kuli mina mu be mwa musebezi wa maeto kono luna ha lu se siñwi?” Moya wa ku kangisana ne u tahisize kuli ba shwele ba bañwi muna. Ba libala musebezi o munde o ne ba eza hamoho ni bo muunaa bona mi ba tokwa ku ikola bupilo.

Bo José ne ba bata ku ba sikombwa sa puteho. Ba bañwi ha ne ba ketilwe ku ba likombwa za puteho, bona ne ba si ka ketiwa. Kabakaleo ba shwela mizwale bao muna mi ba nyemela muswalisanisi wa sitopa sa baana-bahulu. Bo José ba itumelela kuli ba  kalisa ku toya muuna-muhulu yo mi ba nahana kuli naa sa bati kuli ba fiwe buikalabelo mwa puteho. Bo José ba bulela kuli mutu ya zamaiswa ki muna ha nahanangi hande. U nahananga feela ka za hae.

ZE LU ITUTA KWA MITALA YA MWA MAÑOLO

Mwa Bibele ku na ni mitala ye miñata ye li litemuso. (1 Makor. 10:11) Ye miñwi ya mitala yeo i bonisa mo u kalisezanga muna, mo u hulelanga, ni mo u sinyezanga batu ba ba zamaiswa ki ona.

Ka mutala, Kaine mweli wa bo Adama ni Eva, naa nyemile muta Jehova naa hanile sitabelo sa hae ni ku amuhela sa Abele. Kaine naa ka be a ketile ku eza se si lukile, kono naa shwezi hahulu Abele muna kuli mane a mu bulaya. (Gen. 4:4-8) Ki lona libaka Bibele ha i bulela kuli Kaine “naa li wa ya maswe,” ili Satani!—1 Joa. 3:12.

Bahulwani ba Josefa ba ba lishumi ne ba mu shwezi muna kakuli naa oliswa ki ndataa bona. Josefa ha naa ba bulelezi ka za litolo za hae za bupolofita, ba mu toya hahulu ni ku fita. Mane ba bata ku mu bulaya. Kono ba mu lekisa sina mutanga mi ba kolwisa ndataa bona kuli Josefa naa shwile. (Gen. 37:4-11, 23-28, 31-33) Hamulaho wa lilimo, ba itumelela sibi sa bona, mi ba ipulelisa ba li: “Luli lu na ni mulatu ku munyanaa luna; kakuli ne lu boni ñalelwa ya hae, mi lwa hana ku mu utwa niha naa lu lapela.”—Gen. 42:21; 50:15-19.

Bo Kora, Datani, ni Abirami ne ba shwezi muna Mushe ni Aruni kabakala buikalabelo bo ne ba na ni bona. Ne ba tamelelize Mushe kuli naa “ipeya mulenaa” bona ni kuli naa ipahamisa fahalimwaa ba bañwi. (Num. 16:13) Taba yeo ne li ya buhata. (Num. 11:14, 15) Jehova ki yena ya naa ketile Mushe. Kono bakwenuheli bao ne ba ñenehezi buikalabelo bwa Mushe. Jehova a ba bulaya kabakala muna wa bona.—Samu 106:16, 17.

Mulena Salumoni naa boni bumaswe bo ba kona ku eza batu kabakala muna. Musali yo muñwi ya naa shwezwi ki mbututu ye ne sa zo pepwa naa likile ku puma mulikanaa hae kuli mbututu ye ne shwile yeo ne li ya mulikanaa hae. Taba yeo ha ne i zo zekiwa, musali wa lihata yo mane a lumela kuli mbututu ye ne pila i bulaiwe. Kono Salumoni naa boni teñi kuli mbututu yeo ya fiwa ku maa yona luli.—1 Mal. 3:16-27.

Muna u kona ku tahisa lika ze maswe hahulu. Mitala ye lu nyakisisize yeo i bonisa kuli muna wa kona ku tahisa sitoyo, ku sa luka, ni bubulai. Mi batu ba ne ba shwelwa muna mwa taba ni taba ye lu nyakisisize ne ba si ka fosa se siñwi. Ki lika mañi ze lu kona ku eza kuli lu si ke lwa zamaiswa ki muna?

LINZILA ZE LU TUSA HAHULU KULI LU SI KE LWA BA NI MUNA

Mu late mizwale ni likaizeli ba mina. Muapositola Pitrosi naa susuelize Bakreste kuli: “Cwale ha u bona mu twekisize mioyo ya mina ka ku ipeya ku utwa niti kwa mina ko ku tahisize kuli mu be ni lilato la ku lata mizwale ku si na buipi, mu latane  hahulu ku zwelela kwatasaa pilu.” (1 Pit. 1:22) Mi lilato ki nto mañi? Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Lilato li pilu-telele ni sishemo. Lilato ha li na muna, ha li ikankabeki, ha li itundumuni, ha li ezi ze swabisa, ha li bati za lona feela.” (1 Makor. 13:4, 5) Ku ba ni lilato le li cwalo kwa batu ba bañwi ku ka lu tusa ku tokolomoha mukwa wa ku ba shwela muna. (1 Pit. 2:1) Jonatani naa si ka shwela muna Davida, kono naa mu ‘latile sina mwa naa itatela ili yena.’—1 Sam. 18:1.

Mu swalisane ni batu ba ba sebeleza Mulimu. Muñoli wa Samu 73 naa shwezi muna batu ba ba maswe ba ne ba ca kobe ka mutwa ili ba ne ba bonahala kuli ne ba si na butata bwa mwa bupilo. Kono naa tuhezi ku ba shwela muna ha sa ile kwa “Sibaka se si kenile sa Mulimu.” (Samu 73:3-5, 17) Ku swalisana ni balapeli ba bañwi ne ku tusize walisamu yo ku lemuha limbuyoti za naa na ni zona kabakala ku “sutelela ku Mulimu.” (Samu 73:28) Ni luna lu ka tuseha ka mukwa o swana haiba lu swalisananga ni balumeli ka luna kwa mikopano ya Sikreste.

Mu eze lika ze nde. Mulimu ha naa lemuhile kuli Kaine naa na ni muna ni sitoyo, a mu bulelela kuli a ‘eze hande.’ (Gen. 4:7) Bakreste ba kona ku eza cwañi “hande”? Jesu naa bulezi kuli lu ‘lukela ku lata Jehova Mulimu wa luna ka lipilu za luna kaufela ni ka mioyo ya luna kaufela ni ka minahano ya luna kaufela ni ku lata bahesu mo lu itatela.’ (Mat. 22:37-39) Lu ka ba ni tabo haiba lu isa hahulu pilu kwa ku sebeleza Jehova ni ku tusa ba bañwi. Mi tabo yeo i ka lu tusa ku sa shwelanga ba bañwi muna. Haiba lu eza ka taata musebezi wa ku kutaza Mubuso ni wa ku luta batu ku ba balutiwa, lu bonisa kuli lu sebeleza Mulimu ni batu ba bañwi, mi lu ka “fuyolwa ki Muñaa Bupilo.”—Liprov. 10:22.

“Mu tabe ni ba ba tabile.” (Maro. 12:15) Jesu naa tabile muta balutiwa ba hae ne ba petile ze nde mwa musebezi wa ku kutaza, mi mane naa bulezi kuli ne ba ka eza ze ñata mwa musebezi wo ku fita za naa ezize yena. (Luka 10:17, 21; Joa. 14:12) Luna batanga ba Jehova lu swalisani. Yo muñwi ku luna ha ezahalelwa ki nto ye nde, kaufelaa luna lwa tabanga. (1 Makor. 12:25, 26) Hakulicwalo, lu swanela ku ba ba ba tabile muta ba bañwi ba fiwa buikalabelo bo butuna, isiñi ku ba shwela muna.

KU AMBUKA MUNA HAKI KO KU BUNOLO

Lu kana lwa tokwa ku ikataza hahulu kuli lu si ke lwa zamaiswa ki muna. Bo Cristina ba li: “Ni sa banga ni maikuto a matuna a ku shwela ba bañwi muna. Niha ni sa lati ku ba ni maikuto ao, ha feli, mi ni na ni ku ikataza ku a tibela.” Bo José ni bona ba na ni maikuto a swana. Ba li: “Jehova u ni tusize ku itebuha tulemeno to tunde twa na ni tona muswalisanisi wa sitopa sa baana-bahulu. Ku ba ni bulikani bo bunde ni Mulimu ku ni tusize hahulu.”

Muna ki o muñwi wa “misebezi ya nama” ya swanela ku ambuka Mukreste kaufela. (Magal. 5:19-21) Haiba lu sa tuheleli muna ku lu zamaisa, lu ka ba ni tabo ye tuna mi lu ka tabisa Ndataa luna ya kwa lihalimu, Jehova.

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 17]

“Mu tabe ni ba ba tabile”