Mu Sepe Jehova Mulimu Wa “Linako Za Mazazi, Ni Linako Za Mwaha”

“Ki Yena ya zamaisa linako za mazazi, ni linako za mwaha; isali Yena ya tulula malena, ni ku yolisa malena fa bulena.”—DAN. 2:21.

MU KONA KU ALABA CWAÑI?

Pupo ni bupolofita bo bu talelelizwe bu bonisa cwañi kuli Jehova ki Mubuluki yo Mutuna wa nako?

Ku ziba kuli Jehova ki Mulimu wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha” ku lu susueza ku ezañi?

Ki kabakalañi nako ya Jehova ha i sa zamaiswi ki ze ezahala mwa lifasi kamba milelo ya batu?

1, 2. Kiñi ze bonisa kuli Jehova wa ziba hande nako?

PILI a si ka bupa kale mutu, Jehova Mulimu naa lukisize kuli nako i pimiwange. Fa lizazi la bune la pupo Mulimu naa ize: “Maseli a be teñi mwa sibaka sa lihalimu, ku kauhanya musihali ni busihu, ni kuli i be liponiso za linako ze beilwe, ni za mazazi ni za myaha.” (Gen. 1:14, 19, 26) Ku likana ni tato ya Jehova, kwa ba cwalo luli.

² Ba sayansi ba palelwa ku talusa kuli nako kiñi luli. Buka ya Encyclopedia ili: “Ha ku na mutu ya ziba kuli nako kiñi luli.” Kono Jehova yena wa ziba hande kuli nako kiñi. Ki yena “Mubupi wa lihalimu, . . . ya bupile lifasi, muezi wa lona.” Jehova hape ki yena ya bulela kuli: “Nto i sa kala feela ku ba teñi ni se ni bulela ko i ka yo felela; ni kale ni bulezi se si ka bonahala kwapili.” (Isa. 45:18; 46:10) Kuli tumelo ya luna i kone ku tiiswa ki Mulimu ni Linzwi la hae yona Bibele, ha lu nyakisiseñi mo pupo ni bupolofita bo se bu talelelizwe li boniseza kuli Jehova ki Mubuluki yo Mutuna wa nako.

ZA BUPILE JEHOVA LI TIISA TUMELO YA LUNA

3. Ki mitala ifi ye miñwi ye bonisa lika ze buluka hande nako?

³ Lika ze ñata za bupile Jehova ibe ze nyinyani kamba ze tuna li kona hahulu ku buluka nako. Ka mutala, lipulaneti ni linaleli li zamayanga ka nako ye swanela luli. Liwaci ze ipitezi hahulu ha li koni ku lateha nihaiba ka muzuzu u li muñwi feela ni ha ku ka fita lilimo ze fitelela 80 milioni. Lipulaneti ni linaleli li zamayanga ka nzila ye kona ku lu tusa ku zibela cimo fo li fumaneha mwa mbyumbyulu. Muinelo wo u tusize batu ku ziba linako za myaha ni ku ziba hande mwa ku zamaela ha ba li mwa musipili. Bakeñisa kuli Jehova u ezize lika kaufela, ‘bulena bwa hae bu tiile’ mi wa  lukelwa ku lumbekwa.—Mu bale Isaya 40:26.

4. Taba ya kuli lika ze pila li zamaiswa ki nako i bonisa cwañi kuli Jehova u na ni butali?

⁴ Lika ze pila li zamaiswa ki nako. Limela ni lifolofolo ze ñata li latelelanga nako. Ki lona libaka linyunywani ze ñata ha li zibanga hande nako ya ku tutela kwa sibaka se siñwi. (Jer. 8:7) Batu ni bona ba zamaiswanga ki nako. Ka mutala, mubili wa luna wa zibanga haiba se li musihali kamba busihu. Ha lu ka ya kwa sibaka se siñwi ka ku itusisa fulai ili ko nako i shutanela kwahule ni nako ya kwa sibaka se lu pila ku sona, ku ka nga mazazinyana kuli mubili wa luna u twaele nako yeo. Kamukwaocwalo kwa lika za bupile Jehova ku na ni mitala ye miñata ye bonisa kuli Mulimu ki wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha” mi u na ni maata hahulu ni butali. (Mu bale Samu 104:24.) Bakeñisa kuli Jehova u na ni butali bo butuna ni maata, lwa kona ku ba ni tumelo ya kuli wa kona ku taleleza lisepiso za hae!

BUPOLOFITA BO BU TALELEZWE KA NAKO BU TIISA TUMELO YA LUNA

5. (a) Ki ifi nzila i nosi ye lu kona ku ziba ka yona ze ka ezahalela batu kwapili? (b) Ki kabakalañi Jehova ha kona ku bulela ze ka ezahala ni fo li ka ezahalela?

⁵ Lika za naa bupile Jehova li lu luta ze ñata ka za ‘tulemeno twa hae to tu sa bonahali,’ kono ha li alabi lipuzo za butokwa ze cwale ka ye, bupilo bwa batu bu ka ba cwañi kwapili? (Maro. 1:20) Kuli lu fumane kalabo ya puzo ye, lu tokwa ku ituta za bulela Mulimu mwa Bibele. Ku na ni mitala ye miñata mwa Bibele ye bonisa ka mo bupolofita ne bu talelelizwe ka nako luli. Jehova wa kona ku lu bulelela ze ka ezahala kakuli wa ziba za kwapili. Hape bupolofita bwa mwa Bibele bu talelezwanga ka nako ye swanela kakuli Jehova wa kona ku tahisa kuli lika li ezahale ku likana ni mulelo wa hae ili ka nako ya ketile.

6. Kiñi ze bonisa kuli Jehova u bata kuli lu utwisise bupolofita bwa mwa Bibele?

⁶ Jehova u bata kuli balapeli ba hae ba utwisise bupolofita bwa mwa Bibele ni ku tusiwa ki bona. Nihaike kuli Mulimu ha ngi nako ka mo lu i ngela, ha lu bulelela kuli nto ye ñwi i ka ezahala ka nako ye ñwi u ezanga cwalo ka nzila ye kona ku lu tusa ku utwisisa. (Mu bale Samu 90:4 ) Ka mutala buka ya Sinulo i bulela za “mangeloi a mane” a “naa itukiselize hora ni lizazi ni kweli ni silimo.” Ka ku ba batu lwa kona ku utwisisa taluso ya hora, lizazi kweli mane ni silimo. (Sin. 9:14, 15) Ha lu utwisisa kuli bupolofita ne bu talelelizwe luli ku likana ni mwa naa bulelezi Jehova, tumelo ya luna ku Mulimu wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha” ya tiiswa luli. Ha lu nyakisiseñi mitala i sikai.

7. Bupolofita bwa Jeremia bo bu bulela ka za Jerusalema ni Juda bu bonisa cwañi kuli Jehova hañata u talelezanga mulelo wa hae ka nako ye swanela?

⁷ Ha lu kaleñi ka ku nyakisisa ze ne ezahezi lilimo ze fitelela 600 pili Kreste a si ka taha kale. “Ka mwaha wa bune wa puso ya Jojakimi mwanaa Josiasi, mulena wa Juda,” linzwi la Mubuluki wa nako yo Mutuna la ‘taha ku Jeremia bakeñisa sicaba kaufela sa Juda.’ (Jer. 25:1) Jehova naa polofitile kuli Mababilona ne ba ka sinya Jerusalema ni ku nga Majuda ku ba isa kwa Babilona. Teñi ko, Majuda ne ba ka yo “sebeleza mulena wa Babilona myaha ye 70.” Limpi za Babilona ne li sinyize Jerusalema ka 607 B.C.E., mi Majuda ne ba isizwe kwa Babilona. Kono ki nto mañi ye ne ka ezahala kwa mafelelezo a lilimo ze 70? Jeremia naa polofitile kuli: “Muñaa Bupilo sa bulela ki se, u li: Myaha ye 70 ha i se i felile bakeñisa Babilona, ni ka mi hupula, ni mi eze ka manzwi a ka a mande, ni mi kutiseze mwa sibaka mo.” (Jer. 25:11, 12; 29:10) Bupolofita bo ne bu talelelizwe ka nako ye swanela luli. Majuda ne ba kutezi kwa naha ya bona ka silimo  sa 537 B.C.E. hamulaho wa ku lukululwa ki Mamede ni Maperesia.

8, 9. Bupolofita bwa Daniele bu bonisa cwañi kuli Jehova ki Mulimu wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha”?

⁸ Ibato ba hamulaho wa lilimo ze peli pili Majuda ba si ka zwa kale mwa Babilona, Mulimu naa polofitile ka ku itusisa Mupolofita Daniele kuli Mesia naa ka taha hamulaho wa lilimo ze 483 ku zwa fo i felwa taelo ya kuli Jerusalema i yahiwe sinca. Mulena wa Mamede ni Maperesia naa file taelo yeo ka silimo sa 455 pili Kreste a si ka taha kale. Hamulaho wa lilimo ze 483 luli, ka 29 C.E.—Jesu wa kwa Nazareta naa tozizwe ka moya o kenile ha na kolobezwa mi kamukwaocwalo a ba Mesia. *—(Neh. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luke 3:1, 2, 21, 22)

⁹ Ha mu nahane ze ne i polofitile Bibele ka za mubuso wa Mulimu. Bibele ne i polofitile kuli Kreste naa ka ba Mulena kwa lihalimu mwa silimo sa 1914. Ka mutala, Bibele ne i file “sisupo” sa ku ba teñi kwa Jesu mi ne i bulezi kuli ka nako yeo ne ku ka ba ni butata bo butuna Satani ha na ka lundulwa kwa lihalimu ni ku nepelwa fa lifasi. (Mat. 24:3-14; Sin. 12:9, 12) Bupolofita bo buñwi bu lu tusa ku ziba hande fo ne li felezi “linako za bamacaba” ni nako yeo Kreste naa ka ba Mulena mwa lihalimu.—Luka 21:24; Dan. 4:10-17. *

10. Ki lika mañi ze ka ezahala luli kwapili ka nako ye swanela?

¹⁰ Hona cwale-cwale fa, “ñalelwa ye tuna” ye ne polofitilwe ki Jesu i tuha i taha. Mi hasamulaho Jesu u ka busa ka lilimo ze 1,000. Ku si na ku kakanya, lika zeo kaufela li ka ezahala ka nako ye swanela luli. Jesu ha naa li fa lifasi, Jehova naa ketile kale “lizazi ni nako” fo ne li ka ezahalela lika zeo.—Mat. 24:21, 36; Sin. 20:6.

‘MU ITUSISE HANDE NAKO YA MINA’

11. Lu swanela ku ezañi haiba lu lumela kuli lu pila mwa nako ya mafelelezo?

¹¹ Bakeñisa kuli lwa ziba kuli Kreste se li Mulena ni kuli lu pila mwa “nako ya maungulo,” ki sikamañi se lu swanela ku eza? (Dan. 12:4) Batu ba bañata ba lemuha kuli butata bu sweli bwa ekezeha kono ha ba utwisisi kuli muinelo wo ki wona o ne u polofitilwe mwa Bibele ka za mazazi a maungulo. Ba bañwi ba nga kuli butata bo bu ka ekezeha hahulu ni ku fita. Mi ba bañwi ba nga kuli batu ba ka tahisa “kozo ni buiketo.” (1 Mates. 5:3) Kana lwa lumela kuli lu pila mwa mazazi a mafelelezo a lifasi la Satani? Haiba lwa lumela, lu ka itusisa nako ya luna ku sebeleza Jehova ni ku tusa batu ba bañwi ku mu ziba. (2 Tim. 3:1) Lu swanela ku itusisa hande nako ka ku eza likatulo ze nde ka za mo lu itusiseza nako ya luna.—Mu bale Maefese 5:15-17.

12. Lu itutañi ku za naa bulezi Jesu ka za mazazi a Nuwe?

 ¹² ‘Ku itusisa hande nako’ ya luna haki nto ye bunolo kakuli ku na ni lika ze ñata ze kona ku lu yaulula. Jesu naa lemusize kuli: “Sina mwa naa inezi mazazi a Nuwe, nako ya ku ba teñi kwa Mwanaa mutu ni yona i ka ba cwalo.” Mazazi a Nuwe naa li a cwañi? Mulimu naa bulelezi Nuwe kuli lifasi lani ne li ka yundiswa. Batu ba ba maswe ne ba ka shwela mwa mezi a muunda o no li mwa lifasi kaufela. Ka ku ba “mukutazi wa ku luka,” Nuwe ka busepahali naa shaezi lushango lwa Mulimu kwa batu ba ne ba pila mwa nako yeo. (Mat. 24:37; 2 Pit. 2:5) Kono batu “ne ba ca, ne ba nwa, baana ne ba nyala, basali ne ba nyaliswa,. . . mi ne ba si ka lemuha se si siñwi ku fitela Muunda u taha ni ku ba kukisa kaufela bona.” Ki lona libaka Jesu ha naa lemusize balateleli ba hae kuli: “Mu be ba ba itukiselize kakuli Mwanaa mutu u taha ka nako ye mu sa hupuli ku ba yona.” (Mat. 24:38, 39, 44) Lu lukela ku ba sina Nuwe, isiñi kuba inge batu ba mwa nako ya hae. Kiñi ze ka lu tusa ku itukiseza?

13, 14. Ki nto mañi ye lu swanela ku hupula ka za Jehova ye ka lu tusa ku mu sebeleza ka busepahali ha lu nze lu libelela ku taha kwa Mwanaa mutu?

¹³ Nihaike kuli Mwanaa mutu u ka taha ka nako ye lu sa zibi, lu swanela ku hupula kuli Jehova kamita u talelezanga mulelo wa hae ka nako ya hae ye tomilwe. Ku si na taba ni ze kona ku ezahala mwa lifasi kamba ze ba lela ku eza batu, Jehova wa kona ku lela fo li ka ezahalela lika ni ze ka tahiswa ki likezahalo zeo kuli a pete mulelo wa hae. (Mu bale Daniele 2:21.) Mane liñolo la Liproverbia 21:1 li lu bulelela kuli: “Pilu ya mulena i mwa lizoho la Muñaa Bupilo, U i sikululela mwa latela kaufela, mo ku ezezwa mezi a maabwa.”

¹⁴ Jehova wa kona ku zamaisa ze ezahala kuli a taleleze mulelo wa hae ka nako ye swanela. Licinceho ze ñata ze tuna ze ezahala li bonisa kuli bupolofita bwa mwa Bibele bu talelelizwe, sihulu bupolofita bwa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu mwa lifasi kaufela. Ka mutala, mu nahane ze ne ezahezi mwa linaha ze ne zamaiswanga ki lipuso za buhateleli. Ki batu ba sikai feela ba ne ba libelela kuli licinceho ze tuna za milonga ne li ka ezahala ka bubebe cwalo. Bakeñisa licinceho zeo, taba ye nde i sweli ya kutaziwa mwa linaha ze ñata mo musebezi wa luna ne u kwalezwi kwamulaho. Haike lu bone teñi kuli lwa itusisa hande nako ya luna ka ku zwelapili ku sebeleza Jehova, Mulimu wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha.”

MU BE NI TUMELO KU JEHOVA YA KULI U TALELEZA MULELO WA HAE KA NAKO YE SWANELA

15. Lu kona ku bonisa cwañi tumelo ha ku ezwa licinceho mwa kopano ya Jehova?

¹⁵ Kuli lu zwelepili ku kutaza mwa mazazi a maungulo a, lu tokwa ku ba ni tumelo ya kuli Jehova u taleleza mulelo wa hae ka nako ye swanela. Bakeñisa kuli muinelo wa lifasi u zwelapili ku cinca, ka linako ze ñwi mwendi lu ka tokwa ku ezanga licinceho mwa mikutalezo ya luna. Kopano ya Jehova fokuñwi i kana ya eza licinceho za ku lu tusa ku kutaza taba ye nde ka mukwa o munde ka ku fitisisa. Lu bonisa tumelo ya luna ku Mulimu wa “linako za mazazi, ni linako za mwaha” ka ku latelela licinceho zeo ka ku tala ni ku sebeza ka busepahali mwatasaa ketelelo ya Mwanaa hae, yena “toho ya puteho.”—Maef. 5:23.

16. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni tumelo ku Jehova ya kuli u ka lu tusa ka nako ye swanela?

¹⁶ Jehova u bata kuli lu lapele ku yena ka nako ifi kamba ifi inze lu na ni tumelo ya kuli u ka lu fa ‘tuso ka nako ye swanela.’ (Maheb. 4:16) Kana taba yeo ha i bonisi kuli Mulimu wa lu lata ka butu? (Mat. 6:8; 10:29-31) Lu bonisa tumelo ya luna ku  Jehova Mulimu ha lu zwelapili ku lapela ku yena kuli a lu tuse ni ku latelela zamaiso ya hae. Hape, lu swanela ku lapelelanga balumeli ka luna.

17, 18. (a) Jehova a tuha a ezañi kwa lila za hae? (b) Ki kozi mañi ye lu lukela ku ambuka?

¹⁷ Ye haki nako ya ku fokola mwa tumelo. Kono ki nako ya ku ba ni tumelo ye tiile ili ye ka lu tusa ku ba ni bundume bwa ku eza tato ya Mulimu. (Maro. 4:20) Satani ni balateleli ba hae ba sweli ku lika ku palelwisa musebezi wa naa lu laezi Jesu kuli lu eze. (Mat. 28:19, 20) Nihaike kuli Diabulosi wa lu lwanisa, lwa ziba kuli Jehova ki “Mulimu ya pila, yena Mupilisi wa batu ba mufuta kaufela, sihulu wa ba ba sepahala.” Mulimu “u ziba mwa ku piliseza batu ba ba sepahala ku yena ku ba zwisa mwa litiko.”—1 Tim. 4:10; 2 Pit. 2:9.

¹⁸ Jehova a tuha a sinya muinelo o maswe wa lifasi. Ha lu zibi luli mukwa wa ka sinya ka ona muinelo o maswe wa lifasi ni fa ka ezeza cwalo, kono se lu ziba kikuli Kreste u ka sinya lila za Mulimu ka nako ye swanela. Hamulaho, batu kaufela ba ka ziba kuli Jehova ki yena ya swanela ku busa pupo kaufela. Kamukwaocwalo, ne ku si ke kwa ba ko kunde ku sa lemuha “linako za mazazi, ni linako za mwaha” ze lu pila ku zona. Lu swanela ku tokomela kuli ha lu kali ku nahana kuli “lika kaufela li itulezi feela honacwalo sina mo ne li inezi kwa makalelo ha li eziwa.”—1 Mates. 5:1; 2 Pit. 3:3, 4.

MU LIBELELE

19, 20. Ki kabakalañi ha lu swanela ku libelela ku Jehova?

¹⁹ Jehova ha naa bupile batu, naa bata kuli ba pile ku ya ku ile ilikuli ba zwelepili ku ituta ka za hae ni ku ituta ka za lika ze nde kaufela za bupile. Liñolo la Muekelesia 3:11 li bulela kuli: “Linto za ezize [Jehova] kamukana ki ze nde mwa nako ya zona. Mane u beile mwa pilu ya mutu zibo ya linako ze sa feli; kono, nihakulicwalo ha ku na mutu ya zibile ku tungununa misebezi ya ezize Mulimu, ku kala kwa makalelo ku isa kwa mafelelezo.”

²⁰ Lu ba ba tabile kuli Jehova ha si ka cinca mulelo wa hae ka za mutu. (Mala. 3:6) Bibele i bulela kuli Mulimu ha “fetuhi kamba ku cinca sina miluti ye cinca-cinca.” (Jak. 1:17) Nako ya hae ha i zamaiswi ki mukwa o ba itusisanga batu ku pima nako inge cwalo ku pikuluha kwa lifasi. Jehova ki “Mulena wa kamita.” (1 Tim. 1:17) Kamukwaocwalo, lu ‘libelele Mulimu ya lu pilisa.’ (Mika 7:7) Mi sina mo i bulelela Bibele, “mu itiise, mi lipilu za mina li tiye, mina kaufela ba ba sepile Muñaa Bupilo.”—Samu 31:24.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Daniele naa na ni tumelo ya kuli bupolofita bwa Mulimu ne bu ka talelezwa

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Kana mwa itusisa hande nako ya mina kuli mu eze tato ya Jehova?