“Ni Ka Sabiswa Ki Mañi?”
“Ni Ka Sabiswa Ki Mañi?”
“Ndwa niha i ka ni pumela, Ni fo ni ka ba ni sepo.”—SAMU 27:3.
MAÑOLO A TATAMA A KA MI TUSA CWAÑI KU BA NI BUNDUME?
1. Samu 27 i ka lu tusa ku alaba lipuzo mañi?
KI KABAKALAÑI ha lu zwelapili ku kutaza ku si na taba kuli miinelo ya mwa lifasi i zwelapili ku tatafala? Ki kabakalañi ha lu li ba ba tabile ku itusisa nako ya luna ye ñata ni maata mwa musebezi wa ku kutaza ku si na taba ni ku totobela kwa sifumu mwa lifasi? Nihaike kuli batu ba bañata ba ikalezwi ze ka ezahala kwapili, lu kona cwañi ku zwelapili ku ba ni bundume? Pina ya mulena Davida ye kwa Samu 27 i lu fa likalabo kwa lipuzo zeo.
2. Mutu ya na ni sabo u kona ku ikutwa cwañi, kono lu kona ku kolwa nto mañi?
2 Davida u kalisa samu yeo ka manzwi a: “Muñaa Bupilo ki liseli la ka, ni ku piliswa kwa ka; Ni ka saba mañi? Muñaa Bupilo ki sisabelo sa bupilo bwa ka; Ni ka sabiswa ki mañi? Ba ba maswe niha ne ba ni tezi, Ku too ca nama ya mubili wa ka, Isali bona, lila za ka ni ba ba ni toile, Ba ba sitatalile mi ba wile.” (Samu 27:1) Sabo kamba luwewe i kona ku fokolisa mutu kuli mane ha ku na za kona ku eza. Kono mutu ya sepa Jehova u na ni bundume mi ha ikutwi ku ba ni sabo. (1 Pit. 3:14) Haiba lu tiyela ku Jehova ni ku mu sepa, lwa kona ku kolwa kuli lu ka ‘pila mwa kozo, ni ku iketa lu sa sabi kozi.’ (Liprov. 1:33; 3:25) Ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa cwalo?
“MUÑAA BUPILO KI LISELI LA KA, NI KU PILISWA KWA KA”
3. Jehova ki liseli la luna kamukwaufi, mi lu swanela ku ezañi?
3 Bibele ha i bulela kuli “Muñaa Bupilo ki liseli la ka,” i talusa kuli Jehova u lu luta niti. (Samu 27:1) Liseli li kona ku lu bonisa kozi ye mwa nzila kamba nto ye ñwi ye tibilwe mwa nzila, kono liseli leo ha li koni ku zwisa nto yeo mwa nzila. Lu tokwa feela ku ambuka kozi ye mwa nzila yeo. Ka nzila ye swana, Jehova u lu tusa ku ziba taluso ya lika ze sweli ku ezahala mwa lifasi. Mi hape u lu lemusa za likozi za mwa lifasi le li maswe le. Mwa Bibele, Jehova u lu fa likelezo ze nde ili ze lu tusanga kamita. Kono lu swanela ku sebelisanga ze lu ituta. Walisamu naa bulezi kuli milao ya Mulimu ne i mu talifisize ku fita lila za hae ni ba ne ba mu lutile kaufela. Haiba lu sebelisa likuka za mwa Bibele, ni luna lwa kona ku talifa luli.—Samu 119:98, 99, 130.
4. (a) Ki kabakalañi Davida ha naa bulezi kuli Jehova ki mapilelo a hae? (b) Jehova u ka sileleza lili batanga ba hae?
4 Manzwi a Davida a kwa Samu 27:1, a bonisa kuli Davida naa si ka libala mo Jehova naa mu puluselize mwa nako ya kwamulaho. Ka mutala, Jehova naa yangwezi Davida kwa tau ni bere. Jehova hape naa tusize Davida ku tula Goliati, ya naa li singangalume. Hamulaho, Jehova naa silelelize Davida nako kaufela Mulena Saule ha naa batanga ku mu bulaya ka lilumo. (1 Sam. 17:37, 49, 50; 18:11, 12; 19:10) Bakeñisa ku silelezwa ko, Davida naa bulezi kuli Jehova ki mapilelo a hae. Jehova u ka sileleza batanga ba hae sina feela mwa naa silelelize Davida. Ki lili fa ka ezeza cwalo? U ka eza cwalo ka nako ya “ñalelwa ye tuna.”—Sin. 7:14; 2 Pit. 2:9.
MU HUPULE NAKO KAUFELA YA NAA MI TUSIZE JEHOVA
5, 6. (a) Ku hupula lika ze ezahezi ku kona ku lu tusa cwañi ku ba ni bundume? (b) Ki kabakalañi ku nahananga mo Jehova a tuselize batu ba hae mwa nako ya kwamulaho ha kuli kwa butokwa?
5 Kwa Samu 27:2, 3, lwa kona ku bala taba ya butokwa ye ka lu tusa ku ba ni bundume luli. (Mu bale.) Davida naa hupuzi linako za naa mu silelelize Jehova. (1 Sam. 17:34-37) Ku hupula linako zeo ne ku mu tusize ku ba ni bundume, ilikuli a kone ku tiyela miinelo ye taata ka ku fitisisa. Kana mwa hupula mo Jehova naa mi tuselize mwa nako ya kwamulaho? Kana ku hupula miinelo yeo kwa mi tusa ku ba ni bundume? Ka mutala, kana mu kile mwa lapela hahulu ka za butata bo ne bu mi zwafisize? Kana hamulaho ne mu ikutwile mo Jehova naa mi fezi butali ni maata kuli mu tiyele butata bo? Kana mwa hupula mo Jehova naa mi tuselize ku tatulula butata bo buñwi bo ne bu tahisa kuli mu si ke mwa mu sebeleza ka tabo? Kamba kana mwa hupula mo Jehova naa mi fezi matohonolo a manca mwa sebelezo ya hae? (1 Makor. 16:9) Mu ikutwa cwañi ha mu hupulanga za linako zani? Ku hupula litaba ze cwalo ku swanela ku mi kolwisa kuli Jehova wa kona mi tusa ku tatulula kamba ku tiyela butata-tuna bo mu kana mwa kopana ni bona.—Maro. 5:3-5.
6 Ne lu ka eza cwañi haiba muuso o maata u bata ku felisa kopano ya Lipaki za Jehova? Batu ba bañwi kwamulaho ne ba likile ku felisa kopano ya Jehova kono ne ba palezwi. Ha lu hupula mo Jehova a tuselize batanga ba hae kwamulaho, lwa kona ku ba ni bundume bwa ku tiyela nto ifi kamba ifi ye kana ya lu tahela kwapili.—Dan. 3:28.
MU ITEBUHE BULAPELI BWA NITI
7, 8. (a) Ku likana ni mo i boniseza Samu 27:4, Davida naa kupileñi ku Jehova? (b) Tempele ya kwa moya ye tuna ya Jehova ki nto mañi, mi lu lapelanga cwañi kwa tempele yeo?
7 Lu na ni bundume bakeñisa kuli lwa lata bulapeli bwa niti. (Mu bale Samu 27:4.) Mwa linako za Davida, “Ndu ya Muñaa Bupilo” ne si tempele. Ne li tabernakele ili ye ne li tende. Davida naa boni teñi kuli lika kaufela za lukiswa ilikuli mwanaa hae Salumoni a yahele Jehova tempele ye nde. Lilimo-limo kwamulaho, Jesu naa talusize kuli ne ku ka ba ni nako fo batu ne ba si ke ba tokwa ku yanga kwa tempele kuli ba yo lapela Jehova. (Joa. 4:21-23) Jehova naa ezize tukiso ye lu konisa ku mu lapela ka nzila ya lata. U amuhela bulapeli bwa luna haiba lu bonisa tumelo mwa sitabelo sa Jesu sa tiululo. Kwa Maheberu likauhanyo 8 ku isa 10, muapositola Paulusi naa bulezi kuli tukiso yeo ya naa ezize Jehova ki tempele ya kwa moya ye tuna mo lu kona ku lapelela Mulimu ili “ye si ka ezwa ka mazoho.” Paulusi naa talusize kuli tempele yeo ne i kalile ku ba teñi ka nako ya naa kolobelizwe Jesu ni ku ifana ku eza tato ya Jehova, ili ka 29 C.E. (Maheb. 10:10) Lu lapelanga cwañi kwa tempele yeo? Lu ezanga cwalo ka ku lapela ku Jehova “ka lipilu ze na ni niti ni tumelo ye tezi,” ni ka ku kutaza ka za hae ku ba bañwi ili ka bundume. Hape lwa lapelanga kwa tempele yeo ha lu fumaneha kwa mikopano, ni ha lu lapela sina lubasi. (Maheb. 10:22-25) Ku itebuha bulapeli bwa niti ku ka lu tusa ku zwelapili ku ezanga lika zeo za kwa moya nihaiba mwa mazazi a taata a mafelelezo a.
8 Mwa lifasi kaufela, batanga ba Jehova ba ba sepahala ba itusisa hahulu nako ya bona ka ku kutaza, ku ituta lipuo li sili, ni ku tutela kwa libaka ko ku na ni batu ba ba nyinyani ba ba kutaza za Mubuso. Ba bonisa kuli ba swana ni walisamu. Walisamu naa kupile feela nto i liñwi ku Jehova. Naa kupile ‘kuli a buhe bunde bwa Muñaa Bupilo, Mi a shalimisise Sibaka sa hae se si kenile.’ Batanga ba Jehova kacenu ba bata kuli ba fuyolwe ki yena, mi ba bata ku mu lapela ku si na taba ni ze ka ezahala.—Mu bale Samu 27:6.
MU SEPE KULI MULIMU U KA MI TUSA
9, 10. Samu 27:10 i sepisañi?
9 Manzwi a Davida a lu bonisa mwa naa sepezi kuli Jehova u ka mu tusa. Naa ize: “Ndate ni me, niha ba ka ni tuhela, Muñaa Bupilo u ka ni nopa.” (Samu 27:10) Bakeñisa ze lu bala kwa 1 Samuele kauhanyo 22, lwa ziba kuli bashemi ba Davida ne ba si ka mu tuhela. Kono kacenu batu ba bañata ba hanilwe ki mabasi a bona. Batu ba bañata ba ba yubekilwe ki mabasi a bona ba fumani tuso ku zwelela kwa mizwale ni likaizeli ba ba lilato ba mwa puteho ya Sikreste, mi ba ikutwa ku silelezwa ha ba li mwa puteho.
10 Jehova wa tabela ku babalela batanga ba hae niha ba yubekiwa ki batu ba bañwi. Lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka ba babalela haiba ba kopana ni miinelo ye taata. Ka mutala, haiba lu bilaela ka za mo lu ka fumanela lubasi lwa luna ze lu tokwa, lu swanela ku hupula kuli Jehova u ka lu tusa. (Maheb. 13:5, 6) Jehova wa utwisisa miinelo ya luna mi wa ziba ze lu tokwa.
11. Batu ba lu nga cwañi ka ku ba Lipaki za Jehova haiba lu bonisa kuli lu sepile Jehova? Mu fe mutala.
11 Ha lu nyakisiseñi mutala wa bo Victoria, baituti ba Bibele ba ba pila mwa naha ya Liberia. Muuna ya naa pilanga ni bona naa ba yubekile ni bana ba bona ba balaalu. Nihaike kuli ne ba sina ndu mi ne ba sa sebezi, bo Victoria ne ba si ka tuhela ku ituta Bibele, mi hamulaho ne ba kolobelizwe. Ka zazi le liñwi, mwanaa bona wa musizana ya na naa ni lilimo ze 13 a nopa sikwama mo ne ku na ni masheleñi a mañata. Bo Victoria ni mwanaa bona ne ba si ka bala masheleñi ao kakuli ne ba sa bati ku kena mwa muliko wa ku ipulukela masheleñi a na si a bona. Kono ba bata-bata muuna wa lisole ya naa latehisize sikwama seo. Ha se ba mu fumani, muuna yo a ba bulelela kuli kambe batu kaufela ne ba sepahala inge Lipaki za Jehova, lifasi kaufela ne li ka ba sibaka se sinde mo ku na ni kozo. Ka ku itusisa Bibele ya bona, bo Victoria ba bonisa muuna wa lisole yo sepiso ya lifasi le linca. Muuna wa lisole yo naa tabisizwe hahulu ki tumelo ni busepahali bwa bo Victoria kuli mane a fa bo Victoria masheleñi a mañata kwa masheleñi e ne ba mu kutiselize. Batu mwa lifasi kaufela ba ziba kuli Lipaki za Jehova ki batu ba ba sepahala nako kaufela. Lipaki za Jehova ba sepahala bakeñisa kuli ba sepile ka ku tala kuli Jehova u ka ba tokomela.
12. Ki kabakalañi ha lu zwelapili ku sebeleza Jehova niha lu kona ku tuheliswa musebezi kamba ku latehelwa ki masheleñi? Mu fe mutala.
12 Mu nahane mo ne ba ikutwezi bo Thomas, bahasanyi ba ba si ka kolobezwa ba ba pila kwa naha ya Sierra Leone. Ne ba kalile ku sebeza sina muluti, kono ne ba si ka fiwa lituwelo za bona za mwa silimo kaufela. Bo Thomas ne ba swanela ku buisana ni muzamaisi wa sikolo ilikuli ba fiwe masheleñi a bona e ne ba si ka hola. Muzamaisi wa sikolo seo ne li muprisita, mi naa bulelezi bo Thomas kuli litumelo za Lipaki za Jehova ne li sa lumelezwi fa sikolo seo. Muprisita yo naa bulelezi bo Thomas kuli haiba ba bata ku zwelapili ku sebeza fa sikolo seo, ba swanela ku ikauhanya kwa Lipaki za Jehova. Bo Thomas ne ba tuhezi musebezi nihaike kuli ne ba si ka fiwa lituwelo za bona zeo. Hamulaho wa fo, bo Thomas ba fumana musebezi wa ku lukisanga liwayalesi ni mawaile a ku fumbata. Mitala ye miñata ye swana ni wo lu nyakisisize i bonisa kuli haiba lu sepa Jehova, ha lu swaneli ku ikalelwa ka za lika ze lu tokwa mwa bupilo. Bakeñisa kuli Jehova u bupile lika kaufela mi u zwezipili ku sileleza batu ba hae, lwa kona ku kolwa kuli ni luna u ka lu babalela.
13. Ki kabakalañi mizwale ni likaizeli ba mwa linaha ze shebile ha ba patehile hahulu mwa musebezi wa ku kutaza?
13 Mizwale ni likaizeli ba ba pila mwa linaha ze ñata ze shebile ba patehile mwa musebezi wa ku kutaza. Ki nto mañi ye ba konisa ku eza cwalo? Ofisi ya mutai ye ñwi ne i ñozi kuli batu ba bañata ba ba amuhela tuto ya Bibele ha ba beleki, ili nto ye ba fumanisa nako ye ñata ya ku ituta mwahalaa lizazi. Mizwale ni likaizeli ni bona ba na ni nako ye ñata ya ku kutaza. Bakeñisa kuli ba iponela miinelo ye maswe mwa libaka ze ba pila ku zona, batu ba ba pila mwa linaha ze cwalo ba lumela ka bunolo kuli lu pila mwa mazazi a maungulo. Mwa naha ye ñwi, bahasanyi ba bañata ba na ni lituto za Bibele ze fitelela ze taalu. Mulumiwa ya sa sebelelize kwa naha yeo ka lilimo ze fitelela 12 naa ñozi kuli mizwale ni likaizeli ba bañata ba na ni nako ye ñata ya ku kutaza ni ku zamaisa lituto za Bibele bakeñisa kuli lika ze kona ku ba yembulula ki ze nyinyani.
14. Mulimu u ka sileleza cwañi buñata bo butuna bwa batu?
14 Jehova u sepisize ku tusa, ku sileleza, ni ku pulusa sikwata sa batu ba hae, mi lu sepa kuli u ka taleleza sepiso ya hae. (Samu 37:28; 91:1-3) Ku ka ba ni buñata bo butuna bwa batu ba ba ka punyuha “ñalelwa ye tuna.” (Sin. 7:9, 14) Mulimu u ka sileleza buñata bo butuna bwa batu ka ku sa lumeleza mutu ufi kamba ufi ku yundisa batu ba hae kaufela mwa mazazi a mafelelezo. Jehova hape u ka sileleza batanga ba hae ka ku ba fa lika kaufela ze ba tokwa kuli ba tiyele miliko ni kuli ba zwelepili ku tiisa silikani sa bona ni yena. Mi fa Armagedoni, Jehova u ka sileleza batanga ba hae ka ku ba punyusa.
“MUÑAA BUPILO, U NI LUTE NZILA YA HAO”
15, 16. Lu kona ku tusiwa cwañi haiba lu sebelisa za lu luta Mulimu? Mu fe mutala.
15 Haiba lu bata ku zwelapili ku ba ni bundume, lu swanela ku zwelapili ku lutiwa ki Mulimu. Davida naa bulezi kuli: “Muñaa Bupilo, u ni lute nzila ya hao; Mi u ni zamaise mwa mukwakwa o lukile.” (Samu 27:11) Ku lutiwa ki Mulimu ku talusa kuli lu swanela ku teeleza ka tokomelo ze i bulela Bibele ni ku latelela ketelelo ye lu fiwa ki kopano ya Jehova. Hape ha lu swaneli ku zina-zinanga ku sebelisa ze lu ituta. Ka mutala, batu ba bañata ba sebelisize kelezo ye nde ya ku nolofaza mupilelo wa bona. Ba lifile likoloti za bona ni ku lekisa lika ze ne ba sa tokwi. Sifumu sa naha ha ne si totobezi, ne ba si ka bilaela hahulu ka za masheleñi. Nako ye ha ba sa tokwa ku beleka ka taata kuli ba fumane mali a ku lifela lika ze ba sa tokwi luli. Mi ba na ni nako ye ñata ya ku sebeza mwa bukombwa. Kaufelaa luna lu swanela ku ipuza kuli, ‘Kana na sebelisanga kapili ze ni balanga mwa Bibele ni mwa lihatiso za mutanga ya sepahala ya na ni kutwisiso, niha ku ni belanga taata ku eza cwalo?’—Mat. 24:45.
16 Haiba lu tuhelela Jehova ku lu luta ni ku lu bulelela mo lu swanela ku pilela, ha lu na ku saba se siñwi. Paina wa kamita yo muñwi ya pila kwa America naa likile ku kupa muzamaisi wa hae kuli a fiwe musebezi o ne u ka tusa yena ni lubasi lwa hae kuli ba zwelepili ku eza bupaina. Kono muzamaisi wa hae naa mu bulelezi kuli ki mwa na ka shwela ku fumana musebezi o cwalo bakeñisa kuli naa si ka ya kwa koleji ku yo ituta tuto ye pahami hahulu. Haiba ne mu ka ipumana mwa muinelo o cwalo, kana ne mu ka inyaza kuli ne mu iketezi ku eza sebelezo ya nako kaufela ku fita ku ya kwa koleji kamba kwa Yunivesiti? Hamulaho wa lisunda ze peli, muzamaisi yo naa zwisizwe fa musebezi mi muzamaisi yo muñwi naa buzize muzwale yo ka za na lela ku eza mwa bupilo. Muzwale naa taluselize muzamaisi yo kuli yena ni musalaa hae ne ba sebeza sina likombwa za nako kaufela za Lipaki za Jehova ni kuli ne ba bata ku zwelapili ku eza musebezi wo. Kono pili muzwale yo a si ka bulela kale nto ni ye kana, muzamaisi yo a bulela kuli: “Ne ni ziba kuli wa shutana ni batu ba bañwi! Pili bo ndate ba si ka timela kale, lipaki za Jehova ba babeli ne ba to ba potelanga mi ne ba to balanga ni bona Bibele zazi ni zazi. Ne ni sepisize mwa pilu ya ka kuli ha ne ni ka ba ni kolo ya ku tusa yo muñwi wa Lipaki za Jehova, ne ni ka eza cwalo.” Lizazi le li tatama, muzwale a fiwa musebezi wa naa kile a timiwa ki muzamaisi yani wa pili. Ha lu beya za mubuso mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna, Jehova u ka taleleza sepiso ya hae ya ku lu fa lika kaufela ze lu tokwa.—Mat. 6:33.
LU LUKELA KU BA NI TUMELO NI SEPO
17. Ki nto mañi ye ka lu tusa ku sa ikalelwa ze ka ezahala kwapili?
17 Davida u lu tusa ku utwisisa libaka ha lu tokwa ku ba ni tumelo ni sepo. Naa ikutwile kuli naa si ke a ba ni sepo kambe naa si “ka bona sishemo sa Muñaa Bupilo.” (Samu 27:13) Bupilo bwa luna ne bu ka ba cwañi kambe Mulimu naa si ka lu fa sepo mi kambe ha lu zibi lika ze bulezwi kwa Samu 27? Mwa mazazi a maungulo a, lu swanela ku zwelapili ku lapelanga ku Jehova kuli a lu fe maata ni ku to lu punyusa fa Armagedoni.—Mu bale Samu 27:14.
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Davida naa na ni bundume ha na hupuzi mwa naa mu punyuselize Jehova
[Siswaniso se si fa likepe 25]
Kana ku totobela kwa sifumu kwa lu fa kolo ya ku peta ze ñata mwa bukombwa?
