Mu Ndumebe Ha Mu Kopana Ni Butata

“Mulimu ki sisabelo sa luna ni maata a luna, ki tuso ye fumanwa kapili mwa nako ya ziyezi.”—SAMU 46:1

KANA MWA KONA KU ALABA?

Haiba ha lu lati ku zwafiswa ki lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo bwa luna, lu lukela ku ezañi?

Ki kabakalañi ha lu swanela ku bonisa bundume?

Jehova u lu file tuso mañi kuli lu tiyele miinelo ye taata?

1, 2. Ki lika mañi ze maswe ze ezahalezi batu ba bañata, mi ki nto mañi ya bata mañi ni mañi wa luna?

LU PILA mwa linako ze taata. Mwa lifasi ku bile ni likozi ze ezahezi ka ku tatamana. Batu ba nyandisizwe ki lika ze cwale ka lizikinyeho, ñuli, mililo, munda o mutuna, ñundupula, tukundukundu to tu maata, ni mañungwa. Hape butata bwa mwa lubasi kamba bwa ka butu bu tahisize kuli batu ba bañata ba ikutwe ku swaba kamba ku ba ni sabo. Sina mo i boniseza Bibele, lika ze maswe za kona ku ezahalela mutu ufi kamba ufi ili ka nako ifi kamba ifi.—Muek. 9:11.

² Batu ba Mulimu ba zwezipili ku mu sebeleza inze ba tabile ku si na taba ni miinelo ye taata ye ba li ku yona. Kono mañi ni mañi wa luna u bata ku itukiseza ku tiyela butata bwa kona ku kopana ni bona mafelelezo a lifasi le ha nze a sutelela. Lu kona ku zwelapili cwañi ku sebeleza Mulimu ka tabo muta lika ze maswe li ezahala ku luna? Ki nto mañi ye ka lu tusa ku ba ni bundume bo lu tokwa?

MU ITUTE KWA BATU BA NE BA BONISIZE BUNDUME

3. Ka ku ya ka liñolo la Maroma 15:4, ki nto mañi ye kona lu omba-omba ha lu na ni butata?

³ Nihaike kuli batu ba bañata ba kopananga ni butata kacenu, butata bu bile teñi ku zwa kwa makalelo. Ha lu boneñi ze lu kona ku ituta kwa batanga ba Mulimu ba kwamulaho ba ne bonisize bundume mwa linako ze taata.—Maro. 15:4.

4. Ki lika mañi ze ñwi za naa tokwa ku tiyela Davida, mi naa tusizwe kiñi?

⁴ Mu nahane ka za lika ze ñwi za naa tokwa ku tiyela Davida. Mulena Saule naa bata ku mu bulaya. Lila za hae ne li mu lwanisize ni ku mu amuha basali ba hae. Ba bañwi mwa mpi ya hae ni ba bañwi mwa lubasi lwa hae mane ni balikani ba hae ne ba mu betekile. Mi fokuñwi naa ikutwanga ku lembwala. (1 Sam. 18:8, 9; 30:1-5; 2 Sam. 17:1-3; 24:15, 17; Samu 38:4-8) Bibele i bonisa mwa naa nyandezi Davida bakeñisa butata bwa naa talimani ni bona. Kono  lika ze maswe zeo ne li si ka fokolisa tumelo ya Davida ya naa ni yona ku Jehova. Mane Davida naa bulezi kuli: “Muñaa Bupilo ki sisabelo sa bupilo bwa ka; ni ka sabiswa ki mañi?”—Samu 27:1; mu bale Samu 27:5, 10.

5. Kiñi ze ne tusize Abrahama ni Sara ku tiyela butata bo ne ba kopani ni bona?

⁵ Abrahama ni Sara ne ba pilile mwa litende ibato ba mwa bupilo bwa bona kaufela. Ne ba li bazwahule mwa libaka ze ne ba sa zibi hande. Bupilo ne bu ba tatafalelanga fokuñwi. Ka mutala, ne ba nyandanga kabakala lukupwe ni likozi ze ne tahiswanga ki batu ba ne ba pila mabapa ni bona. Kono ne ba na ni bundume mi ne ba tiyezi butata bo kaufela. (Gen. 12:10; 14:14-16) Kiñi ze ne ba tusize ku itiisa? Linzwi la Mulimu li lu bulelela kuli Abrahama “naa talimezi munzi o na ni mitomo ya niti, o mulali ni muyahi wa ona ki Mulimu.” (Maheb. 11:8-10) Ku si na taba ni butata bo ne ba talimana ni bona, bo Abrahama ni Sara ne ba si ka latehelwa ki tabo. Kono ka nako kaufela ne ba hupulanga lika za naa ba sepisize Mulimu.

6. Lu kona ku likanyisa cwañi Jobo?

⁶ Jobo naa nyandile hahulu. Mu nahane mwa naa ikutwezi Jobo lika kaufela ha ne li bonahala kuli ha li mu zamaeli hande. (Jobo 3:3, 11) Hape Jobo naa si ka utwisisa libaka lika ze maswe zeo kaufela ha ne li ezahala ku yena. Kono ni ha naa li mwa miinelo ye cwalo, naa si ka zwafa. Naa zwezipili ku sepahala ni ku bonisa tumelo ku Mulimu. (Mu bale Jobo 27:5.) Kaniti luli Jobo naa lu tomezi mutala o munde o lu swanela ku likanyisa!

7. Ki lika mañi ze ñwi za naa ipumani ku zona Paulusi ha naa sebeleza Mulimu, mi kiñi ze ne mu tusize ku ba ni bundume bwa kuli a zwelepili?

⁷ Mu nahane hape mutala wa muapositola Paulusi. Naa ñozi kuli naa ipumani mwa likozi za mwa muleneñi, likozi za mwa lihalaupa, ni likozi za mwa liwate. Naa bulezi za ‘ku shwa tala ni linyolwa, ni silami hamohocwalo ni kutokwa liapalo.’ Paulusi hape naa bulezi kuli fokuñwi naa ipumananga mwa kozi ya ku tiba kwa sisepe, mi mane ka nako ye ñwi naa kile a kuka mwa liwate busihu ni musihali. (2 Makor. 11:23-27) Paulusi naa zwezipili ku ba ni mubonelo o munde bupilo bwa hae ni ha ne bu li mwa kozi. Nako ye ñwi ha naa batile ku bulaiwa kabakala ku sebeleza Mulimu, Paulusi naa bulezi kuli: “Zeo ne li ezahezi kuli lu si ke lwa isepa ili luna, kono kuli lu sepe Mulimu ya zusa ba ba shwile. Naa lu lamulezi kwa kozi ye sabisa ya lifu mi u ka lu lamulela.” (2 Makor. 1:8-10) Haki batu ba bañata ba ba kile ba ipumana mwa likozi ze swana ni za naa ipumani ku zona Paulusi. Kono buñata bwa luna lu kile lwa ikutwa sina mwa naa ikutwezi Paulusi. Kamukwaocwalo mutala wa naa bonisize Paulusi wa bundume wa kona ku lu omba-omba.

MU SI KE MWA ZWAFISA KI BUTATA BO MU KOPANA NI BONA

8. Butata bo lu kopana ni bona kacenu bu kona ku lu ama cwañi? Mu fe mutala.

⁸ Kacenu mwa lifasi ku tezi miinelo ye zwafisa ili ye tahiseza batu ku ikutwa kuli butata bo ba kopana ni bona ha bu konwi ku tatululwa. Nihaiba batanga ba Mulimu ba ikutwanga cwalo. Bo Lani * ne ba fumanwi ni kansa ya kwa mazwele ka nako ye ne ba sebeza ni bakubona ka tabo sina mapaina mwa naha ya Australia. Bo Lani ba li: “Likalafo ze ne ni filwe ne li ni kulisize hahulu, mi ne ni sa ikutwi ku ba wa butokwa.” Fahalimu a zeo kaufela, kaizeli yo naa na ni ku ba babalela muuna hae ya naa pazuzwi mwa mukokoto kwa sipatela kuli a alafiwe muongola. Lu kona ku ezañi haiba lu ipumana mwa miinelo ye swana sina yeo?

9, 10. (a) Ki nto mañi ye lu sa swaneli ku tuhelela Satani kuli a eze? (b) Ki mubonelo mañi o kona ku lu tusa ku tiyela “manyando a mañata” a bulezwi kwa liñolo la Likezo 14:22?

⁹ Lika ze maswe ha li ezahala ku luna, lu swanela ku hupulanga kuli Satani u lika ku fokolisa tumelo ya luna ni ku felisa tabo ya luna. Kono ha lu swaneli ku mu tuhelela kuli a eze cwalo. Liñolo la Liproverbia 24:10 li bulela kuli haiba lu zwafa, ha lu na ku ba ni maata a ku tiyela butata bo lu kopana ni bona. Ha lu nahanisisa mitala ya batu ba ba bulezwi mwa Bibele inge cwalo mitala ye lu nyakisisize  kwa makalelo, lwa kona ku ba ni bundume bo lu tokwa ha lu kopana ni miinelo ye taata.

¹⁰ Hape ki ko kunde ku hupulanga kuli ha lu koni ku felisa miinelo ye taata kaufela ye lu kopana ni yona. Mane lu swanela ku libelela kuli lu ka kopana ni miinelo ye taata. (2 Tim. 3:12) Liñolo la Likezo 14:22 li lu bulelela kuli: “Lu lukela ku kena mwa Mubuso wa Mulimu ka manyando a mañata.” Mwa sibaka sa ku tuhelela miinelo ye taata ku mi zwafisa, mwa kona ku nga miinelo yeo sina kolo ye mu kona ku bonisa ka yona kuli mwa lumela kuli Mulimu u na ni maata a ku mi tusa.

11. Haiba ha lu lati ku zwafiswa ki lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo bwa luna, lu lukela ku ezañi?

¹¹ Lu tokwa ku zwelapili ku nahananga lika ze nde mwa bupilo bwa luna. Linzwi la Mulimu li lu bulelela kuli “Pilu ye tabile i benyisa pata; kono pilu ye inzi mwa maswabi, i loba mutu fahali.” (Liprov. 15:13) Madokota ba ziba kuli nto ye ñwi ye kona ku tusa mukuli ku ikutwa hande ki ha nahana kuli u ka ba hande. Ka linako ze ñata, haiba mutu a nwa mapilusi a buhata, kono inge a lumela kuli mapilusi ao a ka mu tusa, u ka ikutwa hande. Kono haiba mukuli a nahana kuli mapilusi a sweli ku nwa a mu tahiseza butata, butuku bwa hae bu ka totobela. Mutala wo u bonisa kuli nako kaufela haiba lu nahananga lika ze lu sa koni ku cinca mwa bupilo bwa luna, lu ka zwafa. Lwa itumela kuli Jehova wa lu fa sepo ya niti. Ni ha lu pila mwa linako ze taata ze, Jehova wa lu susueza ka Linzwi la hae, ka tuso ye zwa kwa mizwale ni likaizeli, ni ka tuso ya moya o kenile. Zeo ki zona lika ze lu swanela ku zwelapili ku nahananga ili ze ka lu tusa ku ba ni tabo. Mwa sibaka sa ku nahana lika ze maswe ze ezahala mwa bupilo bwa mina, mu like ku eza ka taata kuli mu tiyele butata kaufela mi mu nahanange hahulu lika ze nde ze mu na ni zona.—Liprov. 17:22.

12, 13. (a) Ki lika mañi ze tusize batanga ba Mulimu ku tiyela butata bo bu tahiswa ki likozi? Mu fe mutala. (b) Likozi li kona ku lu tusa cwañi ku lemuha nto ya butokwa mwa bupilo?

¹² Mwa linako za cwanoñu fa, likozi ze maswe li ezahezi mwa linaha ze ñwi. Lwa kona ku ituta mo mizwale ba luna ne ba tiyezi miinelo ye cwalo, nihaike kuli ne ku si ko ku bunolo ku eza cwalo. Kwa makalelo a silimo sa 2010, ne ku ezahezi zikinyeho ni ñuli mwa naha ya Chile ili ze ne sinyize mandu ni lika ze ñata za mizwale ba luna. Mizwale ba bañwi ne ba tuhezi ku sebeza bakeñisa likozi zeo. Kono ni ha ne ba li mwa miinelo ye cwalo, ne ba zwezipili ku tukufalelwa mwa sebelezo ya bona ku Jehova. Bo Samuel ba ne ba sinyehezwi ki ndu ya bona ne ba ize: “Ni ha ne lu li mwa miinelo ye taata cwalo, na ni musalaa ka ne lu si ka tuhela ku kopana ni ku kutaza. Ni sepa kuli ku ezanga cwalo ne ku lu tusize kuli lu si ke lwa ziyeleha.” Bo Samuel ni bakubona ni mizwale ni likaizeli ba bañwi ba bañata ne ba si ka tuhelela likozi zeo ku ba zwafisa, kono ne ba zwezipili ku sebeleza Jehova ka tukufalelo.

¹³ Mwa September 2009, pula ye tuna ne i tibisize ibato ba tolopo kaufela ya Manila ye fumaneha mwa Philippines. Muuna yo muñwi ya naa fumile hahulu ili ya naa sinyehezwi ki lika za hae kaufela naa bulezi kuli kozi yeo ne i amile mutu kaufela mi ne i tahisize “butata ni manyando kwa bafumi ni babotana.” Kezahalo yeo i lu hupulisa kelezo ya Jesu ye nde ye li: “Mu ikubukanyeze bufumu kwa lihalimu, ko ku si na mafele ni mafumi a kona ku sinya ni ko ku si na masholi ba ba kona ku punya ni ku uzwa.” (Mat. 6:20) Masheleñi ni lika ze ñwi za kona ku fela ka bubebe, kamukwaocwalo batu ba ba isa pilu kwa lika ze cwalo hañata ba swabiswanga. Ki kwa butokwa hahulu ku isa pilu ku Jehova mwa bupilo bwa luna kaufela kakuli ha lu eza cwalo lu ka zwelapili ku ba balikani ba hae ku si na taba ni miinelo ye lu talimana ni yona.—Mu bale Maheberu 13:5, 6.

LIBAKA HA LU SWANELA KU BA NI BUNDUME

14. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bonisa bundume?

¹⁴ Jesu naa bulelezi balutiwa ba hae kuli ne ku ka ba ni miinelo ye taata ka nako ya ku ba teñi kwa hae, kono naa bulezi kuli: “Mu si  ke mwa saba.” (Luka 21:9) Lu na ni mabaka a mande e lu swanela ku boniseza bundume kakuli lu tusiwa ki Mulenaa luna Jesu Kreste ni Jehova, Mubupi wa pupo. Paulusi naa susuelize Timotea ka ku bulela kuli: “Mulimu naa si ka lu fa moya wa boi, kono naa lu file wa maata ni wa lilato ni wa ku ba ni munahano o munde.”—2 Tim. 1:7.

15. Batanga ba Mulimu ba bañwi ba buleziñi ka za sepo ya bona ku yena, mi lu kona ku ba cwañi ni bundume bo bu swana ni bwa bona?

¹⁵ Bibele i lu bulelela ze ne ba bulezi batanga ba bañwi ba Mulimu ka za sepo ya bona ku yena. Ka mutala Davida naa ize: “Muñaa Bupilo ki maata a ka ni tebe ya ka; ki yena ye sepile pilu ya ka, mi ni fumani tuso; kifohe pilu ya ka i tabile hahulu.” (Samu 28:7) Paulusi naa ize: “Mwa linto zeo kaufela lu sweli lwa tula ka ku tala ka yena ya lu latile.” (Maro. 8:37) Jesu ha naa zibile kuli naa tuha a tamiwa ni ku bulaiwa, naa bulezi nto ye ñwi ye bonisa kuli naa na ni bulikani bo bu tiile ni Mulimu. Naa bulelezi baapositola ba hae kuli: “Ha ni yo ni nosi, kakuli Ndate u inzi ni na.” (Joa. 16:32) Manzwi e ne ba bulezi batanga ba Mulimu bao a bonisañi? Manzwi ao a bonisa kuli kaufela bona ne ba sepile Jehova ka ku tala. Ka nzila ye swana, haiba lu ituta ku sepa Mulimu, lwa kona ku bonisa bundume mwa miinelo kaufela ye taata.—Mu bale Samu 46:1-3.

MU TUSIWE KI TUSO YA MI FA MULIMU

16. Ki kabakalañi ku ituta Linzwi la Mulimu ha ku li kwa butokwa ku luna?

¹⁶ Lwa kona ku ba ni bundume ka ku sepa Mulimu isiñi ka ku isepa. Ha lu ituta Bibele kamita, lu ka fita fa ku ziba Mulimu, mi lu ka ituta ku mu sepa. Kaizeli ya kula butuku bwa ku lembwala u talusa kuli, ha kuta-kutelanga ku bala litimana za mwa Bibele ze omba-omba, wa ikutwanga hande. Kana lwa lapelanga sina lubasi sunda ni sunda, ili ku latelela taelo ye lu filwe ki mutanga ya sepahala ya na ni kutwisiso? Ha lu ituta Linzwi la Mulimu, lwa kona ku ba ni mubonelo wa naa na ni ona walisamu ya naa ize: “Hasi mo ni latela mulao wa hao! Na u nahana musihali kaufela.”—Samu 119:97.

17. (a) Ki mwa nzila ifi ye ñwi mo Jehova a lu tusa ku ba ni bundume? (b) Ku bala makande a mwa lihatiso za luna ku mi tusize cwañi?

¹⁷ Nzila ya bubeli ya lu tusa ka yona Jehova kuli lu be ni bundume ki ka lihatiso ili zeo li lu luta Linzwi la hae ni ku lu tusa ku mu sepa hahulu. Ka mutala, makande a ze ezahezi mwa bupilo bwa mizwale ni likaizeli a ñolwanga mwa limagazini za luna a tusize ba bañata. Kaizeli yo muñwi wa kwa Asia ya kula mufuta wa butuku bwa ku lembwala naa susuelizwe hamulaho wa ku bala likande le liñwi. Likande leo ne li bulela za muzwale yo muñwi ya naa banga mulumiwa ili ya naa kula butuku bo bu swana ni bwa kaizeli yo. Nihaike kuli muzwale yo naa li mwa muinelo o taata, naa zwezipili ku sebeleza Mulimu ka busepahali. Hamulaho wa ku bala likande leo, kaizeli yo naa ñozi cwana: “Ku bala likande le ku ni tusize ku utwisisa butata bwa ka mi ne ku ni file sepo.”

18. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lapelanga mo lu konela kaufela?

 ¹⁸ Nzila ya bulaalu ya lu tusa Jehova kuli lu be ni bundume ki tapelo. Tapelo ya kona ku lu tusa mwa miinelo kaufela. Muapositola Paulusi naa koñomekile butokwa bwa ku lapela ha naa bulezi kuli: “Mu si ke mwa bilaela ka se siñwi, kono mwa lika kaufela mu zibise Mulimu ze mu kupa ka tapelo ni ka kupo hamoho ni buitumelo; mi kozo ya Mulimu ye fita kutwisiso kaufela i ka sileleza lipilu za mina ni minahano ya mina ka Kreste Jesu.” (Mafil. 4:6, 7) Kana lwa lapelanga mo ku konahalela kaufela ili ku kupa kuli lu tiyele miinelo ye taata? Muzwale Alex wa kwa Britain ya sa kulile butuku bwa ku lembwala ka nako ye telele u bulela kuli nto ye mu tusa hahulu ki “ku ambolanga ni Jehova mwa tapelo ni ku teeleza ku yena ka ku balanga Linzwi la Mulimu.”

19. Ki kabakalañi ku fumanehanga kwa mikopano ha ku li kwa butokwa?

¹⁹ Nzila ya bune ya lu tusa ka yona Jehova kuli lu be ni bundume ki mikopano. Walisamu naa ñozi kuli naa nyolelwa ku ba mwa tempele ya Jehova. (Samu 84:2) Kana ni luna lwa ikutwa mwa naa ikutwezi walisamu? Bo Lani ba ba bulezwi kwa makalelo ba talusa kuli ku fumaneha kwa mikopano kaufela ni ku ba ni mizwale ni likaizeli ki nto ya butokwa hahulu ku bona. Bo Lani ba li: “Kuli Jehova a ni tuse, ne ni tokwa ku fumanehanga kwa mikopano.”

20. Ku pateha mwa musebezi wa ku kutaza ku kona ku lu tusa cwañi?

²⁰ Nzila ya buketalizoho ye lu kona ku fumana ka yona bundume ki ka ku pateha mwa musebezi wa ku kutaza. (1 Tim. 4:16) Kaizeli yo muñwi ya pila mwa Australia ili ya sa kopani ni miinelo ye taata u bulela kuli: “Ne ni sa tabeli ku kutaza, kono muuna-muhulu yo muñwi a ni kupa ku ya ni yena mwa simu. Ne ni ile mwa simu. Jehova u lukela ku ba ya naa ni tusa nako kaufela ha ne ni yanga mwa bukombwa kakuli ne ni ikutwanga hahulu tabo.” (Liprov. 16:20) Ba bañata ba lemuhile kuli tumelo ya bona i tiisizwe bakeñisa ku tusa ba bañwi ku ba ni tumelo ku Jehova. Ha ba tusa ba bañwi, ba kona ku tuhela ku nahana za miinelo ye taata ye ba li ku yona mi ba zwelapili ku nahana za “lika za butokwa hahulu ni ku fita.”—Mafil. 1:10, 11.

21. Ki buikolwiso mañi bo lu kona ku ba ni bona ha lu li mwa miinelo ye taata?

²¹ Jehova u lu file lika ze ñata ze kona ku lu tusa ku tiyela miinelo ya luna ye taata. Haiba lu tuhelela Jehova kuli a lu tuse, lu ka ba ni tabo ni ha lu li mwa miinelo ye taata. Ku zwa fo, lwa kona ku ituta ku ba ni bundume ka ku nahanisisa mitala ye minde ya batanga ba Mulimu ni ku likanyisa mitala yeo. Nihaike kuli lwa kona ku ba mwa miinelo ye taata ye miñata mafelelezo a lifasi le ha nze a atumela, lwa kona ku ikutwa mwa naa ikutwezi Paulusi ha naa ize: “Lu nepelwa fafasi, kono ha lu si ka shwa” mi “ha lu zwafi.” (2 Makor. 4:9, 16) Ka tuso ya Jehova, lwa kona ku ba ni bundume bo lu tokwa kuli lu tiyele miinelo ya luna ye taata.—Mu bale 2 Makorinte 4:17, 18.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 10, 11]

Mu tusiwe ki tuso ya fa Jehova ha mu kopana ni miinelo ye taata