Mu Kondise Mwa Bupilo Bwa Mina

“U ka kondisa nzila ya hao, mi zo ka eza kaufela, u ka li kona.”—JOSH. 1:8.

MU KONA KU ALABA CWAÑI?

Salumoni naa kondisize cwañi mwa bupilo?

Ki mwa linzila lifi za naa kondisize ku zona Paulusi?

Mu kona ku zwelapili ku kondisa cwañi mwa bupilo?

1, 2. (a) Batu ba bañata ba nga kuli ku kondisa ku talusañi? (b) Mu kona ku ziba cwañi se ku talusa ku kondisa?

KU KONDISA mwa bupilo ku talusañi? Ha mu ka buza batu puzo yeo mu ka fumana kuli likalabo za bona li shutana hahulu. Ka mutala, batu ba bañata ba bulelanga kuli ku kondisa ku talusa ku ba ni masheleñi a mañata, ku ba ni mubeleko o munde, kamba ku ndongwama lituto ze pahami. Ba bañwi ba nga kuli ku kondisa ku talusa ku ba ni silikani se sinde ni ba lubasi, balikani, kamba batu ba beleka ni bona mutu. Mutu ya sebeleza Mulimu u kona ku nga kuli ku kondisa ku talusa ku ba ni buikalabelo mwa puteho kamba ku eza hande mwa bukombwa.

² Kuli mu zibe hande se ku talusa ku kondisa, mwendi mwa kona ku ñola mabizo a batu be mu nga kuli ba kondisize mwa bupilo bwa bona, mi mwa ikumbutanga ze ba eza mi hape mwa ba kuteka. Mi mu ipuze kuli, ki mubonelo ufi o swana o ba na ni ona batu bao? Kana ba fumile kamba ba zibahala hahulu? Kana ki batu ba ba tumile hahulu? Likalabo ze mu ka fumana li ka bonisa ze mwa pilu ya mina, mi li ka mi susueza ku ikezeza liketo ni likonkwani mwa bupilo bwa mina.—Luka 6:45.

3. (a) Joshua naa tokwa ku ezañi kuli a kondise mwa bupilo bwa hae? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye?

³ Kono nto ya butokwa hahulu ni ku fita ki ku ziba haiba Jehova u lu nga kuli lwa kondisa kamba kutokwa, kakuli bupilo bwa luna bu itingile ku Jehova. Jehova ha naa fa Joshua musebezi wa butokwa wa ku etelela Maisilaele mwa Naha ya Sepiso, naa bulelezi Joshua kuli a balange Mulao wa Mushe, “musihali ni busihu” ni kuli a tokomele ku eza se si ñozwi mwateñi kaufela. Mulimu a kolwisa Joshua kuli: “Ka ku eza cwalo u ka kondisa nzila ya hao, mi zo ka eza kaufela, u ka li kona.” (Josh. 1:7, 8) Mi mwa ziba kuli Joshua naa kondisize luli. Luna bo? Lu kona ku ziba cwañi kuli mubonelo o lu na ni ona ka za ku kondisa wa lumelelana ni wa Mulimu? Kuli lu fumane likalabo  za lipuzo zeo, ha lu nyakisiseñi mitala ya batu ba babeli ba ba bulezwi mwa Bibele.

KANA SALUMONI NAA KONDISIZE MWA BUPILO BWA HAE?

4. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Salumoni naa kondisize mwa bupilo bwa hae?

⁴ Salumoni naa kondisize hahulu mwa linzila ze ñata. Ki kabakalañi ha naa kondisize? Kakuli Salumoni mwa lilimo ze ñata za naa pilile, naa saba ni ku kuteka Jehova ya naa mu fuyauzi hahulu. Mu hupule kuli Jehova ha naa bulelezi Salumoni kuli a kupe nto ye ñwi ku yena, mulena naa kupile butali bo ne bu ka mu tusa ku busa hande batu. Kamukwaocwalo, Mulimu a fuyaula Salumoni ka ku mu fa butali ni sifumu. (Mu bale 1 Malena 3:10-14.) Butali bwa Salumoni ne bu “fita butali bwa batu ba ba kwa Upa kamukana, ni butali bwa Egepita kaufela.” Libizo la Salumoni la “bubana mwa manaha kaufela a mwa matuko.” (1 Mal. 4:30, 31) Buima bwa gauda ya naa filwe Salumoni ne bu eza litani ze 25. Kacenu, gauda ye fita fo i kona ku leka madola a mwa United States a eza libilioni ze ñata. (2 Makol. 9:13) Salumoni naa li mutu ya naa cuukile mwa lituto, buyahi, ni mwa lipisinisi. Kaniti Salumoni naa kondisize mwa bupilo bwa hae ka ku zwelapili ku ba ni mayemo a mande ni Mulimu.—2 Makol. 9:22-24.

5. Ki lika mañi za naa bulezi Salumoni ka za batu ba ba kondisa mwa bupilo?

⁵ Litaba za naa ñozi Salumoni mwa buka ya Muekelesia li bonisa kuli naa si ka yembululwa ki ku nahana kuli batu ba ba kondisa lika mwa bupilo ni ba ba na ni tabo ki ba ba na ni sifumu kamba ba ba tumile hahulu. Naa ñozi kuli: “Ki mo ni lemuhezi kuli se si swanela mutu ku fita, ki ku tabela lika, ni ku eza za buiketo, ka mazazi a bupilo bwa hae; Mi hape ni lemuhile kuli mutu kaufela niha ca lico, kamba a nwa, kamba a tabela sa fumani ka musebezi wa hae, ki mpo ya filwe ki Mulimu.” (Muek. 3:12, 13) Salumoni naa lemuhile kuli lika zeo za ku itabisa ka zona ki ze nde haiba batu ba lumelelwa ki Mulimu, ni ku ba ni silikani se sinde ni yena. Salumoni naa bulezi ka ku nepahala ha naa ize: “Mi cwale litaba ze, mafelelezo a zona ki a: Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muek. 12:13.

6. Ki mutala mañi o munde wa naa tomile Salumoni o lu tusa ku ziba hande se ku talusa ku kondisa mwa bupilo?

⁶ Salumoni ka lilimo ze ñata naa pilile ka ku saba Mulimu. Lu bala kuli naa “lata Muñaa Bupilo, a ya ka milao ya ndataahe, yena Davida.” (1 Mal. 3:3) Kana ha mu nahani kuli Salumoni naa kondisize luli? Salumoni naa latelezi taelo ya Mulimu, naa yahile tempele ye nde ya bulapeli bwa niti mi hape naa ñozi libuka za Bibele ze taalu. Nihaike kuli ha lu koni ku eza ze swana ni za naa ezize Salumoni, mutala wa naa tomile wa ku sepahala ku Mulimu u swanela ku lu tusa ku ziba se ku talusa ku kondisa mwa bupilo mi hape u swanela ku lu tusa ku bona mo lu kona ku kondiseza mwa bupilo bwa luna. Lu tokwa ku hupulanga kuli lika za naa ñozi Salumoni ka susumezo ya moya wa Mulimu ili ze ba nga batu kuli kona ku kondisa mwa bupilo ili bufumu, butali, libubo, ni maata, ki za mbango. Lika zeo luli ha li na tuso mi ki “ku ndaamanisa moya.” Kana ha mu si ka lemuha kuli batu ba bañata ba ba lata sifumu ba batanga ku ba ni lika ze ñata? Mi hañata ba bilaezwanga ki lika ze ba na ni. Kono sifumu sa bona ka zazi le liñwi si ka ya kwa batu ba bañwi.—Mu bale Muekelesia 2:8-11, 17; 5:10-12.

7, 8. Salumoni naa bonisize cwañi ku sa sepahala, mi ki lika mañi ze ne zwile mwa ku sa sepahala kwa hae?

⁷ Kono hape mwa ziba kuli kwa mafelelezo Salumoni naa tuhezi ku sepahala ku Mulimu. Linzwi la Mulimu li bulela kuli: “Salumoni ha sa supezi basali ba hae ba keluseza pilu ya hae kwa milimu i sili; mi pilu ya hae ne si ya Muñaa Bupilo Mulimu wa hae kaufela yona, sina pilu ya Davida, ndataahe. . . . Salumoni a eza bumaswe luli mwa meeto a Muñaa Bupilo.”—1 Mal. 11:4-6.

⁸ Bakeñisa kuli Jehova naa si ka tabela za  naa ezize Salumoni, Jehova a mu bulelela kuli: “Kakuli u ezize cwalo, wa tokwa ni ku ya ka bulikani bwa ka, ni ka litaelo za ka, ze ne ni ku laezi, luli, ni ka ku yubula mubuso, ni u kayeke mutangaa hao.” (1 Mal. 11:11) Bo ne li bumai luli! Nihaike kuli Salumoni naa kondisize mwa linzila ze ñata, ka nako ye ñwi naa swabisize Jehova. Salumoni naa palezwi ku eza nto ya butokwa mwa bupilo bwa hae ili ku sepahala ku Mulimu. Mañi ni mañi wa luna u swanela ku ipuza kuli ‘Kana ni eza ka mo ni konela kaufela ku sebelisa ze ni tutile kwa mutala wa Salumoni ili ze ka ni tusa ku kondisa mwa bupilo bwa ka?’

KU KONDISA LULI MWA BUPILO

9. Ka ku ya ka mubonelo wa lifasi, kana Paulusi naa kondisize mwa bupilo? Mu taluse.

⁹ Bupilo bwa muapositola Paulusi ne bu shutanela kwahule ni bupilo bwa Mulena Salumoni. Paulusi naa si na sifumu se si ñata mi naa si ka ikola manjwanjwali ni malena. Kono ka linako ze ñwi naa shwanga tala, linyolwa, silami, mi mane naa tokwanga liapalo. (2 Makor. 11:24-27) Paulusi ha sa lumezi kuli Jesu ki Mesia, a tuhela ku ba ni situlo mwa bulapeli bwa Sijuda. Mi baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ba mu toya. Paulusi naa beilwe mwa tolongo, ku shapiwa, ku natiwa ka litupa, ni ku pobaulwa ka macwe. Paulusi ni balikani ba hae ne ba tapauzwi, ku nyandiswa, ni ku sawaniwa. Paulusi naa bulezi kuli: “Lu fetuhile sina matakala a lifasi, manyalala a lika kaufela, ku fitela cwale.”—1 Makor. 4:11-13.

10. Ki kabakalañi batu ha ne ba kona ku bulela kuli Paulusi naa hanile ku kondisa mwa bupilo?

¹⁰ Ka nako ya naa li mutangana, ili fo libizo la hae ne li Saule, muapositola Paulusi naa ngiwa kuli naa kondisize mwa bupilo. Bakeñisa kuli naa pepezwi mwa lubasi lo ne lu tumile hahulu, Paulusi naa lutilwe ki Gamaliele ili muluti ya naa kutekiwa hahulu. Paulusi hamulaho naa ñozi kuli: “Ne ni eza zwelopili ye tuna mwa tuto ya Sijuda ku fita buñata bwa litaka za ka.” (Magal. 1:14) Saule ka ku ba muyahi wa Roma, naa ziba ku bulela hande Siheberu ni Sigerike ili nto ye ne mu fumanisize matohonolo a mañata. Paulusi kambe naa ketile ku ndongwama lika za lifasi ze cwalo, mwendi naa ka kutekiwa hahulu ni ku ba ni sifumu se siñata. Kono Paulusi naa ketile ku pila bupilo bo ne ba nga batu kuli ha bu na tuso. Ki kabakalañi Paulusi ha naa ketile bupilo bo bu cwalo?

11. Ki lika mañi za naa nga Paulusi ku ba za butokwa, mi ki kabakalañi?

¹¹ Paulusi naa lata Jehova mi naa tabela ku lumelelwa ki yena ku fita ku ba ni sifumu. Bakeñisa kuli Paulusi naa fumani zibo ye nepahezi, naa bonisize buitebuho kwa tiululo, bukombwa bwa Sikreste, sepo ya ku pila kwa lihalimu, ili lika ze ne ba sa zibi batu ba lifasi. Paulusi naa lemuhile kuli ne ku na ni taba ye ne tokwa ku tatululwa.  Satani naa pihile kuli wa kona ku kelusa batu kaufela kuli ba si ke ba sebeleza Mulimu. (Jobo 1:9-11; 2:3-5) Ku si na taba ni lika za naa kopani ni zona mwa bupilo bwa hae, Paulusi naa ikatulezi ku sepahala ku Mulimu ni ku tiiseza mwa bulapeli bwa niti. Batu kacenu mwa lifasi ha ba ngi kuli ku sebeleza Mulimu kona ku kondisa mwa bupilo.

12. Ki kabakalañi ha mu iketezi ku sepa Mulimu?

¹² Kana ni mina mwa tabela ku eza sina mwa naa ezelize Paulusi? Nihaike kuli ku sepahala haki nto ye bunolo, lwa ziba kuli ku sepahala ku tahisa limbuyoti ni ku lumelelwa ki Mulimu, mi ku eza cwalo ki kona ko ku tahisa kuli mutu a kondise luli. (Liprov. 10:22) Kacenu lwa tusiwa ki limbuyoti za Jehova, mi lu libelela limbuyoti ze ñata kwapili. (Mu bale Mareka 10:29, 30.) Kamukwaocwalo, ha lu swaneli ku beya sepo ya luna mwa ‘bufumu bo bu sa swalehi, kono lu sepe Mulimu, ya lu fanga ka buñata linto kaufela ze lu tabela.’ Lu ‘ipulukele mutomo o munde wa za kwapili, ilikuli lu kone ku swala ka taata bupilo sakata.’ (1 Tim. 6:17-19) Kaniti lwa kona ku ba ni buikolwiso bwa kuli hamulaho wa lilimo ze mwanda, ze sikiti, kamba mane ku fitelela, ha lu ka iheta lu ka bulela kuli: “Kaniti luli ne ni ketile nzila ye nde ya ku kondisa!”

KO KU INZI BUFUMU BWA MINA

13. Jesu naa file kelezo mañi ka za bufumu?

¹³ Jesu naa bulezi cwana ka za bufumu kuli: “Mu tuhele ku ikubukanyeza bufumu mwa lifasi, mo ku na ni mafele ni mafumi a kona ku sinya ni mo ku na ni masholi ba ba kona ku punya ni ku uzwa. Kono mu ikubukanyeze bufumu kwa lihalimu, ko ku si na mafele ni mafumi a kona ku sinya ni ko ku si na masholi ba ba kona ku punya ni ku uzwa. Kakuli ko ku inzi bufumu bwa hao, ki ko i inzi ni pilu ya hao.”—Mat. 6:19-21.

14. Ki kabakalañi ku bata bufumu bwa lifasi le ha ku si ko ku nde?

¹⁴ Bufumu bwa batu ba mwa lifasi ha bu talusi feela ku ba ni masheleñi. Kono bu kona ku kopanyeleza lika za naa ñozi Salumoni ze cwale ka libubo ni maata ili ze ba nga batu kuli mutu ya naa ni zona u kondisize mwa bupilo. Jesu naa bulezi nto ye swana ni ya naa bulezi Salumoni mwa buka ya Muekelesia ha naa bulezi kuli bufumu bwa lifasi ha bu ini ku ya ku ile. Sina mo mu bonela mwa lifasi le, bufumu bo bu cwalo bwa felanga mi bu kona ku fela ka sipundumukela. Caziba ya bizwa F. Dale Bruner naa ñozi cwana ka za bufumu: “Libubo ha li na tuso. Mutu ya naa bubana hahulu mabani, habusa u kona ku ba ya tokwahalile. Mutu ya fumile hahulu silimo se u kona ku ba mubotana silimo se si taha. Jesu u lata batu kaufela. Ki lona libaka ha ba eleza kuli ba si ke ba ipatela lika ze kona ku ba tahiseza masitapilu kwapili. Kakuli libubo ki la nakonyana feela. Jesu ha lati kuli balutiwa ba hae ba swabe. Zazi ni zazi lifasi li fetuhelanga mutu ya tupwikezi ku lona.” Nihaike kuli batu ba bañata ba lumelelana ni manzwi a ñozwi fa halimu, ki ba banyinyani ba ba latelela kelezo ye mwa manzwi ao. Mina bo, kana mwa i latelela?

15. Ki ku kondisa ko ku cwañi ko lu swanela ku ikataza ku eza?

 ¹⁵ Baeteleli ba bañwi ba bulapeli ba kutazanga kuli ku ikataza ku bata ku kondisa ku fosahalile, mi batu kaufela ba ba lika ku kondisa ba swanela ku tuhela ku eza cwalo. Kono mu swanela ku hupula kuli Jesu naa sa nyazangi batu ba ne ba ikataza ku kondisa. Kono naa susuezanga balutiwa ba hae kuli ba swanela ku itusisa hande maata a bona ilikuli ba “ikubukanyeze bufumu kwa lihalimu” ili bo bu sa boli. Lu swanela ku lika ka taata kuli lu kondise sina mwa batela Jehova kuli lu eze. Kaniti manzwi a Jesu a lu hupulisa kuli lu na ni kolo ya ku iketela ze lu bata ku eza mwa bupilo. Kono niti kikuli lu ka eza ze mwa pilu ya luna ili ze lu nga ku ba za butokwa.

16. Ki kelezo mañi ye lu swanela ku sepa?

¹⁶ Haiba lu bata ku tabisa Jehova, lwa kona ku sepa kuli Jehova u ka lu fa ze lu tokwa. Jehova wa kona ku lu tuhelela kuli lu shwe tala kamba linyolwa ka nakonyana sina mo ne ku bezi ku muapositola Paulusi. (1 Makor. 4:11) Kono lwa kona ku kolwa kelezo ya naa file Jesu ye li: “Cwalehe mu si ke mwa bilaela ni hanyinyani kuli, ‘Lu ka cañi?’ kamba, ‘Lu ka nwañi?’ kamba, ‘Lu ka apalañi?’ Kakuli zeo kaufela ki lika ze ba tukufalezwi ku bata bamacaba. Ndataa mina ya kwa lihalimu wa ziba kuli mwa li tokwa zeo kamukana. Cwale mu zwelepili ku bata pili Mubuso ni ku luka kwa hae, mi linto ze ñwi zeo kamukana mu ka li ekelezwa kwateñi.”—Mat. 6:31-33.

MU KONDISE MWA MEETO A MULIMU

17, 18. (a) Ku kondisa kwa luli ku itingile fañi? (b) Mi ku kondisa ha ku si ka itinga fañi?

¹⁷ Sisupo sa butokwa ki sa kuli, ku kondisa kwa luli ha ku si ka itinga fa lika ze lu peta kamba fa situlo se lu na ni sona mwa lifasi. Hape ku kondisa kwa luli ha ku talusi ku ba ni buikalabelo mwa puteho ya Sikreste. Kono matohonolo a cwalo a kona ku ama ku kondisa kwa luli, ili ku utwa Mulimu ni ku sepahala ku yena ya lu kolwisa kuli: “Se si tokwahala kwa likombwa kikuli li fumanwe ku ba ze sepahala.” (1 Makor. 4:2) Lu swanela ku zwelapili ku itiisa ha lu nze lu sepahala. Jesu naa bulezi kuli: “Ya itiisize ku isa kwa mafelelezo ki yena ya ka piliswa.” (Mat. 10:22) Kana ha mu lumeli kuli ku piliswa ki Mulimu ki sisupo sa kuli mwa kondisa mwa bupilo?

¹⁸ Ku nahanisisa litaba ze bulezwi fa halimu ku ka mi tusa ku bona kuli kanti ku sepahala ku Mulimu ha ku swani ni ku ba ni libubo, tuto, mayemo a pahami kwa musebezi, kamba ku ba ni situlo. Mi hape ku sepahala ha ku si ka itinga fa butali, buikoneli, kamba bucaziba. Ku si na taba ni ze lu kona ku kopana ni zona, lwa kona ku bonisa busepahali bwa luna ku Mulimu. Batanga ba Mulimu ba bañwi ba kwa kale ne ba fumile mi ba bañwi ne ba li babotana. Paulusi naa elelize Bakreste ka yena kuli “ba sebeze ze nde, ba fume mwa misebezi ye minde, ba be ni bufani, ba tabele ku ikabela ni ba bañwi” mi kelezo yeo ne li ya butokwa. Bakreste ba ne ba fumile ni ba ne ba li babotana ne ba tokwa “ku swala ka taata bupilo sakata.” (1 Tim. 6:17-19) Taba yeo ki ya niti ni kacenu. Kaufela luna lu na ni kolo ni buikalabelo bo bu swana. Lu swanela ku zwelapili ku sepahala ni ku ‘fuma mwa misebezi ye minde.’ Haiba lu eza cwalo, lu ka kondisa mwa meeto a Mubupi wa luna mi lu ka ba ni tabo ka ku ziba kuli lwa mu tabisa.—Liprov. 27:11.

19. Kuli mu kondise mwa bupilo mu ikatulela ku ezañi?

¹⁹ Mwendi ha mu koni ku cinca miinelo ya mina ka ku tala kono mwa kona ku ziba mwa ku talimanela ni yona. Mu ikataze ku sepahala ku si na taba ni miinelo ye mu li ku yona. Ku eza cwalo ki kwa butokwa hahulu. Mu be ni buikolwiso bwa kuli Jehova u ka mi fuyaula mwa nako ya cwale mane ni mwa linako za kwapili. Mu si ke mwa libala manzwi a naa bulezi Jesu kwa Bakreste ba ba tozizwe a kuli: “U sepahale ku isa nihaiba kwa lifu, mi ni ka ku fa kuwani ya bulena ya bupilo.” (Sin. 2:10) Ko ki kona ku kondisa kwa luli!

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Batu ne ba nga kuli Saule naa kondisize mwa bupilo

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Paulusi naa kondisize mwa bupilo