Kana Mu Cincize Bupilo Bwa Mina?

“Mu fetuhe ka ku shemuna munahano wa mina.”—MARO. 12:2.

KANA MWA KONA KU TALUSA?

Ki kabakalañi Bakreste kaufela ha ba tokwa ku eza licinceho mwa bupilo bwa bona?

Ki licinceho mañi za swanela ku eza Mukreste kaufela?

Lu kona ku eza cwañi licinceho ze tokwahala?

1, 2. Bupilo bwa luna bu kona ku amiwa cwañi ki mo lu huliselizwe kamba muinelo o lu li ku ona?

KAUFELAA luna lu ezanga lika ka ku ya ka mo lu huliselizwe kamba kabakala muinelo o lu li ku ona, ili ku talusa mufuta wa balikani ba luna, sizo sa luna, ni sibaka luli se lu pila ku sona. Ki lona libaka ha lu tabela mufuta wa lico ze ñwi, ni ku tina ka nzila ye ñwi kamba ku eza lika ka nzila ye ñwi.

² Kono ku na ni lika ze ñwi za butokwa hahulu ku fita mutinelo wa luna kamba lico ze lu tabela ku ca. Ka mutala, ha lu nze lu hula, lu lutiwanga kuli lika ñwi li lukile mi ze ñwi ha li si ka luka. Kono batu ba na ni mibonelo ye shutana ka za lika ze ba nga kuli li lukile kamba ha li si ka luka. Hape lu ezanga liketo ze ñwi kabakala lizwalo la luna. Bibele i bulela kuli hañata ‘batu ba macaba ba ba si na mulao ba ezanga ka sipepo ze mwa mulao.’ (Maro. 2:14) Kono haiba ha ku na mulao luli o zwa ku Jehova o bonisa mo lu swanela ku ezeza mwa taba ye ñwi, kana lu swanela ku latelela feela likuka za mwa lubasi lwa luna kamba ku latelela feela likuka ze atile mwa silalanda se lu pila ku sona?

3. Mu fe mabaka a mabeli a tahisa kuli Bakreste ba si ke ba latelela feela likuka za lifasi.

³ Ku na ni mabaka a mabeli a butokwa a tahisa kuli Bakreste ba si ke ba latelela feela likuka za mwa lubasi lwa bona kamba ku latelela feela likuka ze atile mwa silalanda se ba pila ku sona. Libaka la pili, Bibele i bulela kuli: “Ku mutu, nzila ye ñwi inge i lukile, kanti ko i yo felela ki kwa lifu.” (Liprov. 16:25) Bakeñisa kuli ha lu si ka petahala, ha lu koni ku izamaisa hande ili luna. (Liprov. 28:26; Jer. 10:23) Libaka la bubeli, Bibele i bulela kuli Satani ki yena ‘Mulimu wa lifasi le.’ Ki yena ya zamaisa likuka za mwa lifasi, ili ku talusa lika ze ba nga batu mwa lifasi kuli li lukile kamba ha li si ka luka ni lika ze tabelwa hahulu ki batu ba bañata. (2 Makor. 4:4; 1 Joa. 5:19) Haiba lu bata ku tabisa Jehova ni ku  fuyaulwa ki yena, lu swanela ku mamela kelezo ye kwa Maroma 12:2.—Mu bale.

4. Ki lika mañi ze lu ka nyakisisa mwa taba ye?

⁴ Mwa taba ye lu ka nyakisisa lisupo ze taalu za butokwa ze ñozwi kwa Maroma12:2. Lisupo zeo ki ze: (1) Ki kabakalañi ha lu tokwa ku ‘fetuha’ kamba ku cinca bupilo bwa luna? (2) Ki lika mañi ze lu tokwa ku cinca? (3) Lu kona ku cinca cwañi? Ha lu nyakisiseñi lipuzo zeo.

KI KABAKALAÑI HA LU TOKWA KU CINCA?

5. Paulusi naa ñolezi bo mañi kelezo ye kwa Maroma 12:2?

⁵ Za naa ñozi muapositola Paulusi kwa Maroma ka 56 C.E., ne li si ka ñolelwa batu ba ne ba si balapeli kamba batu kaufela ba mwa Roma, kono ne li ñolezwi Bakreste ba ba tozizwe sina yena. (Maro. 1:7) Paulusi naa susuelize Bakreste bao kuli ba fetuhe kamba ba cince ni kuli ba “tuhele ku ya ka mikwa ya lifasi le.” “Mikwa ya lifasi” ye bulezwi kwa liñolo leo ne i kopanyeleza lika ze ne ba nga batu ba mwa Roma kuli li lukile kamba ha li si ka luka, ku beya cwalo ni lizo, mupilelo, ni mutinelo wa bona. Paulusi naa bulezi kuli ba tuhele ku ya ka mikwa yeo bakeñisa kuli mizwale ni likaizeli ba bañwi ne se ba kalile ku eza lika ni ku nahana inge Maroma. Mizwale ni likaizeli bao ne ba kukuelizwe cwañi?

6, 7. Mwa linako za muapositola Paulusi, ki kabakalañi ha ne ku li taata ku ba Mukreste mwa Roma?

⁶ Batu ha ba potelanga muleneñi wa Roma kacenu, ba bonanga mamota a wile a litempele, mabita, macwe a kupuzo, ni ze ñwi cwalo. Ze ñwi za lika zeo ne li yahilwe lilimo-limo kwamulaho. Miyaho yeo i lu tusa ku ituta ze ñata ka za mo ne ba pilela batu ka nako yeo ni mo ne ba lapelelanga mwa Roma wa kwaikale. Mwa libuka za litaba za kwaikale, ku fumaneha lipapali za mifilifili, likangisano za likoloi, ni lipapali ni lipina mo ne ku fumanehanga matapa fokuñwi. Muleneñi wa Roma ne u fumile hahulu, kabakaleo, ne ku li bunolo ku ba bañata ku fumana masheleñi.—Maro. 6:21; 1 Pit. 4:3, 4.

⁷ Batu ba mwa Roma ne ba na ni litempele ze ñata mi ne ba lapela milimu ye miñata, kono batu ba bañata ne ba siyo hahulu bukaufi ni milimu ya bona. Bulapeli bwa mwa Roma hañata ne bu tokwanga kuli batu ba fumanehe kwa mikiti ya lizo ye cwale ka mikiti ye ne eziwanga ka nako ya ku pepwa kwa mutu, ka nako ya linyalo, kamba ha ku na ni maswabi. Ne ba ezanga mikiti yeo ka nako kaufela. Muinelo wo mwendi ne u beyanga Bakreste ba mwa Roma mwa butata. Buñata bwa Bakreste bao ne ba huliselizwe mwa bulapeli bwa buhata, kamukwaocwalo, ne ba ezize licinceho ilikuli ba be Bakreste. Nihaiba hamulaho wa ku kolobezwa, Bakreste bao ne ba sa tokwa ku eza licinceho.

8. Ki kabakalañi lifasi kacenu ha li si sibaka se sinde kwa Bakreste?

⁸ Sina mo ne ku inezi mwa muleneñi wa Roma, lifasi kacenu haki sibaka se sinde kwa Bakreste. Kabakalañi? Kabakala kuli moya wa lifasi u fumaneha kai ni kai. (Mu bale Maefese 2:2, 3; 1 Joani 2:16.) Batu ba mwa lifasi ba lu kukueza ku latelela litakazo  za bona, munahanelo wa bona, likuka za bona, ni likezo za bona, mi nto yeo i tahisa kuli lu kopane ni muliko wa ku eza lika mo ba ezeza ba lifasi. Kamukwaocwalo, lu swanela ku latelela kelezo ya kuli lu ‘tuhele ku ya ka mikwa ya lifasi le’ ni ku ‘fetuha’ kamba ku cinca bupilo bwa luna. Lu swanela ku ezañi kuli lu fetuhe kamba ku cinca bupilo bwa luna?

KI LIKA MAÑI ZE LU TOKWA KU CINCA?

9. Ki licinceho mañi ze ba ezanga ba bañata kuli ba kolobezwe?

⁹ Mutu ha nze a ituta Bibele ni ku sebelisa za ituta, u ka sutelela bukaufi ni Jehova. U ka zwa mwa bulapeli bwa buhata ni ku eza licinceho mwa bupilo bwa hae. U ka eza mwa konela kaufela kuli a be ni butu bo bunca ni kuli a likanyise Jesu. (Maef. 4:22-24) Lu na ni tabo ye tuna bakeñisa kuli batu ba bañata ba sweli ba eza licinceho ze cwalo silimo ni silimo, ba ineela ku Jehova Mulimu, mi ba kolobezwa. Ku si na ku kakanya, nto yeo ya tabisa Jehova. (Liprov. 27:11) Kono kana zeo ki zona feela licinceho za swanela ku eza mutu?

10. Ki kabakalañi ku fetuha kamba ku cinca ha ku sa ami feela ku eza zwelopili?

¹⁰ Ku fetuha kamba ku cinca ku ama ze ñata ku fita ku eza feela zwelopili. Dikishinari ye ñwi ya manzwi a Bibele i bulela kuli pulelo ya ‘ku fetuha’ ye kwa Maroma 12:2 i ama ku uncafaza kamba ku cinca munahanelo wa luna ka tuso ya moya o kenile. Kamukwaocwalo, ha lu koni ku bulela kuli Mukreste u cincize ka libaka feela la kuli u tuhezi mikwa ya hae ye maswe, lipulelo ze maswe, kamba mizamao ya hae ye maswe. Batu ba bañwi ba ba sa zibi ze i bulela Bibele ha ba ezangi lika ze maswe zeo. Kamukwaocwalo, ki lika mañi ze lu swanela ku eza luna ka ku ba Bakreste kuli lu fetuhe kamba ku cinca mo lu nahanela ni mo lu ikutwela?

11. Paulusi naa bulezi kuli ki nto mañi ya tokwa ku eza mutu kuli a fetuhe kamba ku cinca bupilo bwa hae?

¹¹ Paulusi naa ñozi kuli: “Mu fetuhe ka ku shemuna munahano wa mina.” Linzwi la munahano le li bulezwi mwa timana yeo li ama kwa buikoneli bwa luna bwa ku nahana. Kono mwa Bibele, linzwi leo hape li ama kwa lika ze lu lata ku nahana, mubonelo wa luna, ni buikoneli bwa luna bwa ku nahanisisa lika. Mwa liñolo le liñwi la naa ñolezi Maroma, Paulusi naa talusize za batu ba ne ba eza lika “ka munahanelo o sa lumelelwi” bakeñisa ‘ku sa luka, buezalibi, mukwañuli, ni bumaswe.’ “Ne ba tezi muna, bubulai, mifilifili, bupumi,” ni lika ze ñwi ze maswe. (Maro. 1:28-31) Lwa utwisisa libaka Paulusi ha naa elelize Bakreste ba ne ba pila mwahalaa batu ba ba cwalo kuli ba ‘fetuhe ka ku shemuna munahano wa bona.’

12. Batu ba bañata ba na ni mubonelo mañi kacenu, mi ki kabakalañi Bakreste ha ba sa swaneli ku ba ni mubonelo o cwalo?

¹² Ka bumai, batu ba bañata mwa lifasi ba nga lika ka nzila ya naa talusize Paulusi. Batu bao ba nga kuli mutu ya pila ka ku latelela milao ni likuka u siyalezi mi ba lumela  kuli ha ku na mutu ya swanela ku hapeleza yo muñwi kuli a pile ka ku latelela milao ni likuka zeo. Baluti ni bashemi ba bañata ba tuhelelanga banana ku ikezeza lika ka mo ba latela. Mane ba ba lutanga kuli mutu ni mutu u na ni tukuluho ya ku iketela se si lukile ni se si si ka luka. Batu ba ba cwalo ba lumela kuli ha ku na nzila ye ba kona ku ziba ka yona se si lukile kamba se si si ka luka. Nihaiba batu ba bañata ba ba bulela kuli ba lumela ku Mulimu ha ba nahani kuli ba tokwa ku eza lika za bulela Mulimu kuli ki zona ze lukile. (Samu 14:1) Bakreste ha ba swaneli ku ba ni mubonelo o cwalo. Haiba lu sa tokomeli, lwa kona ku tuhela ku latelela litaelo ze lu fiwa mwa kopano ya Mulimu mi mane lwa kona ku kala ku bilaelanga ka za lika ze lu sa tabeli mwa kopano. Kamba mane mwendi lwa kona ku sa lumelelana ka ku tala ni kelezo ya mwa Mañolo ye lu fiwanga ye bulela ka za ku itabisa, ku itusisa Intaneti, ni tuto ye pahami.

13. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku itatuba kuli lu batu ba ba cwañi?

¹³ Haiba lu bata ku tuhela “ku ya ka mikwa ya lifasi le,” ili ku talusa kuli haiba ha lu lati ku kukuezwa ki moya wa lifasi, lu swanela ku itatuba ilikuli lu zibe kuli lu batu ba ba cwañi. Lu tokwa ku itatuba kuli lu zibe ze mwa pilu ya luna, mibonelo ya luna fa lika, milelo ya luna, ni likuka ze lu bata ku latelela. Batu ba bañwi ha ba koni ku ziba hande kuli lu batu ba ba cwañi, mi mwendi ba kona ku lu bulelela kuli lu eza hande hahulu. Kono ki luna feela ba ba ziba haiba nji lu tuhelezi litaba ze lu itutile mwa Bibele ku lu fetula kamba ku lu cinca, mi hape ki luna ba ba ziba haiba nji litaba zeo li sa lu tusa ku zwelapili ku ba cwalo.—Mu bale Jakobo 1:23-25.

MO LU KONA KU CINCEZA

14. Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku ziba licinceho ze lu tokwa ku eza?

¹⁴ Kuli lu fetuhe, lu tokwa ku cinca ze mwa pilu ya luna, ili ku talusa ku cinca butu bwa luna. Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku eza licinceho ze tuna cwalo? Ha lu ituta Bibele, lu ka ziba kuli Jehova u bata kuli lu be batu ba ba cwañi. Ze lu eza hamulaho wa ku bala Bibele li ka lu tusa ku ziba luli ze mwa pilu ya luna. Nto yeo i ka lu tusa ku ziba licinceho ze lu tokwa ku eza mwa bupilo bwa luna kuli lu eze “tato ya Mulimu ye nde.”—Maro. 12:2; Maheb. 4:12.

15. Ki cinceho mañi ye ka ezahala ku luna haiba Jehova a lu bupa?

¹⁵ Mu bale Isaya 64:8. Swanisezo ya naa itusisize mupolofita Isaya i lu luta tuto ya butokwa hahulu. Lu swana sina lizupa, mi Jehova u swana sina mubupi wa lizupa. Sina mubupi wa lizupa, Jehova ha lu bupa, ha cincangi ponahalo ya luna ya kwande. Kono u cincanga butu bwa luna. Haiba lu lumela ku bupiwa ki Jehova, lu ka tahisa kuli a cince butu bwa luna ili ku talusa ku lu tusa ku cinca mo lu ikutwela ni mo lu nahanela. Lu tokwa ku eza cinceho yeo ilikuli lu lwanise likukuezo za mwa lifasi. Kono Jehova u lu bupa kamukwaufi?

16, 17. (a) Mu taluse za ezanga mubupi wa lizupa kwa lizupa la hae pili a si ka bupa kale nto ye ñwi ya butokwa. (b) Linzwi la Mulimu li kona ku lu tusa cwañi ku cinca kuli lu be batu ba butokwa ku Jehova?

¹⁶ Haiba mubupi wa lizupa u bata ku bupa nto ye ñwi ya butokwa, u swanela ku itusisa lizupa le linde hahulu. Kono mubupi wa lizupa u swanela ku eza lika ze peli kwa lizupa pili a si ka bupa kale nto ye ñwi fateñi. Pili, u swanela ku kenisa hande lizupa leo. Mi cwale kihona a ka bona teñi kuli lizupa leo la kolobiswa mo ku tokwahalela ni ku li baakanya hande kuli li kone ku bupiwa hande.

¹⁷ Mubupi wa lizupa u itusisanga mezi isiñi feela ka libaka la ku kenisa lizupa kono hape ni ku nolofaza hande lizupa kuli li kone ku bupwa hande. Mi mubupi wa lizupa ha saa ezize cwalo, wa kona ku bupa fateñi  nto ya butokwa, mane nihaiba nto ye kona ku pwaceha. Sina feela mezi mwa cinceza lizupa ka ku li kenisa, Linzwi la Mulimu li lu tusa ku cinca bupilo bwa luna. Ha ne lu kalile ku ituta za Mulimu, Bibele ne i lu tusize ku tuhela ku nga lika mo ba li ngela ba lifasi ni ku kalisa ku nga lika mwa li ngela Mulimu. Mi cwale Mulimu naa kona ku lu cinca kuli lu be batu ba butokwa ba kona ku itusisa. (Maef. 5:26) Lwa hupuliswanga hañata kuli lu balange Bibele ka zazi ni zazi ni ku fumanehanga kamita kwa mikopano ya Sikreste. Ki kabakalañi ha lu hupuliswanga ku eza cwalo? Kakuli ha lu eza cwalo, lu tuhelela Jehova kuli a lu bupe hande.—Samu 1:2; Lik. 17:11; Maheb. 10:24, 25.

18. (a) Haiba lu bata kuli lu cinciwe ki Linzwi la Mulimu, ki kabakalañi ha lu tokwa ku nahanisisa litaba ze mwateñi? (b) Ki lipuzo mañi ze kona ku lu tusa ku eza cwalo?

¹⁸ Haiba lu bata kuli Linzwi la Mulimu li lu cince, lu tokwa ku eza ze ñata ku fita feela ku bala ni ku ituta Linzwi la Mulimu. Batu ba bañata baa balanga Bibele mi ba ziba ze ñata ze i bulela Bibele. Mwendi se mu kopani ni batu ba ba cwalo mwa bukombwa. Mane ba bañwi bona ba kona ku bulela litimana za mwa Bibele mwa toho. * Kono ku bulela feela litimana zeo mwa toho ha ku koni ku cinca munahano ni mupilelo wa bona. Kabakalañi? Kakuli Linzwi la Mulimu li kona ku cinca feela batu haiba ba li lumeleza ku ba fita kwa lipilu. Nto ye kona ku ba tusa ku eza cwalo ki ku nahanisisa litaba ze ba ituta mwa Bibele. Lu swanela ku ipuza kuli: ‘Kana na lumela luli kuli ze ni ituta mwa Bibele haki lituto feela za bulapeli? Kana ni na ni bupaki bo bu ni kolwisa kuli litaba ze ni ituta ki za niti luli? Kana na sebelisa ze ni ituta mwa bupilo bwa ka ku fita ku li luta feela ba bañwi? Kana na lumela kuli ze ni ituta li zwa ku Jehova, ni ku nga kuli inge ki yena luli ya bulela ku na?’ Haiba lu nahanisisa lipuzo ze swana sina zeo, lu ka sutelela hahulu ku Jehova. Mi haiba ze lu ituta li fita kwa lipilu za luna, lu ka eza licinceho ze tabisa Mulimu mwa bupilo bwa luna.—Liprov. 4:23; Luka 6:45.

19, 20. Ku sebelisa kelezo ya mwa Bibele ku ka lu tusa cwañi?

¹⁹ Haiba lu bala Bibele kamita ni ku nahanisisanga ze lu bala, lu ka zwelapili ku eza za naa bulezi Paulusi ha naa ize: “Mu tubule butu bwa kale ni likezo za bona, mi mu apale butu bo bunca, ili bo bu sweli ku uncafazwa ka zibo ye nepahezi.” (Makolo. 3:9, 10) Haiba lu utwisisa luli ze i luta Bibele ni ku sebelisa ze lu ituta, lu ka apala butu bo bunca bwa Sikreste bo bu kona ku lu sileleza kwa malaba a Satani.

²⁰ Muapositola Pitrosi u lu hupulisa kuli: “Sina bana ba ba utwa, mu tuhele ku shemunwa ka litakazo ze ne mu na ni zona . . . mu be ba ba kenile mwa muzamao wa mina kaufela.” (1 Pit. 1:14, 15) Mwa taba ye tatama, lu ka ituta mwa ka lu fuyaulela Jehova haiba lu eza mo lu konela kaufela kuli lu cince mo lu ngela lika.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 18, 19]

Batu ba bañata ba tokwa ku zwa mwa lifasi la Satani ni ku eza licinceho (Mu bone paragilafu 9)

[Manzwi a fa likepe 19]

‘Mu zwise buhali kaufela, mabifi, ku tatauka, ni lipulelo ze maswe.’—Maef. 4:31

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Ku eza licinceho ku ka mi tusa ku tatulula hande matata ku fita mo ne mu ezezanga sapili (Mu bone paragilafu 18)