Mo mu Kona ku Itiiseza Haiba mu Shwelwa ki Bakumina
Mo mu Kona ku Itiiseza Haiba mu Shwelwa ki Bakumina
BIBELE i bulela ka ku utwahala kuli muuna u swanela ku ‘lata musalaa hae ka mwa itatela.’ Musali ni yena u swanela “ku ba ni likute le lituna ku muunaa hae.” Kaufelaa bona ba swanela ku peta buikalabelo bwa bona sina “nama i li ñwi.” (Maef. 5:33; Gen. 2:23, 24) Nako ha inze i ya, batu ba ba nyalani ba swalisananga hahulu ni ku latana hahulu. Sina feela mibisi ya kota ye melanga ka ku tatana ha i tiyanga hahulu, batu ba ba nyalani ili ba ba na ni tabo ni bona ba banga ni swalisano ye tuna nako ha inze i ya.
Kono ku ka ba cwañi haiba yo muñwi wa ku bona a timela? Swalisano ye tuna ye ne ba banga ni yona ka nako ye ne ba nyalani i ka fela. Muuna kamba musali ya shwezwi hañata u lobehanga pilu, u ikutwanga bulutu, mi mane u kona ku filikana kamba ku ikutwa kuli u na ni mulatu. Bo Daniella ba ne ba nyezwi ka lilimo ze 58, ne ba ziba batu ba bañata ba ne ba shwezwi ki bakubona. * Kono bakubona ha se ba timezi, bo Daniella ba li: “Ne ni sa zibi mwa kona ku ikutwela mutu ha shwelwa ki muunaa hae kamba musalaa hae. Mutu u kona feela ku utwisisa muinelo wo haiba a ipumana ku wona.”
BUTUKU BO BU BONAHALA INGE HA BU NA KU FELA
Babatisisi ba bañwi ba bulela kuli ha ku na butuku bo bu fita bwa ku shwelwa ki mutu ye ne u nyalani ni yena. Batu ba bañata ba ba shwezwi ki bakubona ba lumela taba yeo. Bo Millie ne ba shwezwi ki bo muunaa bona mi se ku fitile lilimo ze ñata ku zwa fo. Ka ku ba
mbelwa, bo Millie ba talusa cwana bupilo bwa bona: “Ni ikutwa inge sihole.” Ne ba bulela cwalo ku talusa mo ba ikutwela hamulaho wa ku shwelwa ki bakubona ba ne ba nyalani ni bona ka lilimo ze 25.Bo Susan ne ba nahananga kuli basali ba ba shwezwi ha ba swaneli ku tandanga lilimo ze ñata inze ba lila baana ba bona. Kono hasamulaho wa lilimo ze 38 mwa linyalo, bakubona ba timela. Hamulaho wa lilimo ze 20 ku zwa fo, bo Susan ba sa bulelanga kuli, “Ni hupulanga bakuluna zazi ni zazi.” Ka nako kaufela ba lilanga hahulu kabakala kuli ba tonda hahulu bakubona.
Bibele i bulela kuli butuku bwa ku latehelwa ki mutu ye u nyalani ni yena ki bo butuna mi bu inanga nako ye telele. Sara ha naa shwile, muunaa hae Abrahama ‘a taha kwa maswabi, ku to lila Sara.’ (Gen. 23:1, 2) Nihaike kuli naa na ni sepo ya zuho, Abrahama naa swabile hahulu musalaa hae ya naa lata hahulu ha naa timezi. (Maheb. 11:17-19) Rahele, musalaa Jakobo ya naa latwa hahulu ha naa timezi, Jakobo naa si ka mu libala. Ka lilato, Jakobo naa bulelelanga bana ba hae za Rahele.—Gen. 44:27; 48:7.
Lu kona ku itutañi kwa mitala yeo ye ñozwi mwa Bibele? Batu ba ba shwezwi ki bakubona ba ikutwanga butuku ka lilimo ze ñata. Ha lu swaneli ku nga kuli batu bao ba fokola ha ba lila kamba ha ba ikutwa bumaswe. Kono ba ikutwanga cwalo bakeñisa kuli ba latehezwi ki bakubona. Batu bao ba tokwa kuli lu ba omba-ombe ni ku ba tusa ka nako ye telele.
HANYINYANI-HANYINANI
Mutu ha shwelwa ki muunaa hae kamba musalaa hae, bupilo ha bu cincangi feela honafo kuli bu be inge mo ne bu inezi mutu ha naa sa li likwasha. Ha se ba nyalani ka lilimo ze ñata, muuna hañata wa ziba mwa ku omba-ombela musalaa hae ni mwa ku mu susueleza ha ikutwa bumaswe niha zwafile. Muuna ha sa timezi, musalaa hae ha sa na ku omba-ombiwanga ni ku latiwa ki muunaa hae. Ni musali ni yena ha sa inzi mwa linyalo ka nako ye telele, wa zibanga mwa ku tuseza muunaa hae kuli a be ni tabo ni ku ikutwa kuli wa peta hande buikalabelo bwa hae. Lika ze cwale ka ku swala muunaa hae ka lilato, ku mu bulelela manzwi a ku mu omba-omba, ni ku iyakatwa yena ki za butokwa hahulu. Musali ha timela, muunaa u kona ku ikutwa hahulu bulutu. Bakeñisa miinelo yeo, batu ba bañwi ba ba shwelwanga ki bakubona ba bilaelanga ni ku saba mo li ka bela lika kwapili. Ki likuka mañi za mwa Bibele ze kona ku ba tusa kuli ba ikutwe ku silelezwa ni ku ba ni kozo?
“Mu si ke mwa bilaela za kamuso, kakuli la kamuso li taha ni lipilaelo za lona. Lizazi ni lizazi li likanwa ki maziyezi a lona.” (Mat. 6:34) Manzwi a Jesu ao a ama sihulu kwa lika ze lu tokwa kwa mubili, kono hape a tusize batu ba bañata ku tiyela muinelo o tahisa butuku bo butuna, ona wa ku latehelwa ki bakubona. Hasamulaho wa likwelinyana ku zwa fo ba timelela bakubona, bo Charles ne ba ñozi kuli: “Ni sa ikutwanga ku tonda hahulu bo Monique, mi fokuñwi ni ikutwanga hahulu bumaswe luli. Kono ni lemuhile kuli ku ikutwa cwalo ha ku si ka fosahala mi nako ha inze i ya, ni ka be ni ikutwile kwateñi hande.”
Bo Charles ne ba tiyezi muinelo wo “nako ha ne inze i ya.” Ne ba ezize cwañi cwalo? Ne ba bulezi kuli, “Jehova naa ni tusize ku tiyela muinelo wa ka hanyinyani-hanyinyani.” Bo Charles ne ba si ka zwafiswa ki muinelo wo. Butuku bo ne ba ikutwile ne bu si ka fela ka sipundumukela, kono hape ne ba si ka tuhelela butuku bo ku ba fokolisa. Haiba bakumina ba timezi, mu like ka taata ku tiyela muinelo wo hanyinyani-hanyinyani.
Nako ha inze i ya, ha mu na ku ziba mo mu ka tusezwa kamba mo mu ka susuelezwa.Mulelo wa Jehova ne si wa kuli batu ba shwange. Kono lifu ki kalulo ya “misebezi ya Diabulosi.” (1 Joa. 3:8; Maro. 6:23) Satani u itusisa lifu ni sabo ya ku saba lifu kuli a zamaise batu sina batanga ni kuli a felise sepo ya bona ka ku tala. (Maheb. 2:14, 15) Satani u banga ni tabo mutu ha latehelwa ki sepo ya ku ba ni tabo sakata mane nihaiba ku latehelwa ki sepo ya ku to pila mwa lifasi le linca la Mulimu. Butuku bo butuna bwa ikutwanga mutu ya shwezwi ki mutu ya naa nyalani ni yena bu tisizwe ki sibi sa naa ezize Adama ni bukwenuheli bwa Satani. (Maro. 5:12) Jehova u ka felisa ka ku tala bumaswe bo bu tisizwe ki Satani mi u ka koma silwaniso se situna sa itusisa Satani, ili ku talusa lifu. Batu ba ba lukuluzwi kwa sabo ya itusisa Satani ba kopanyeleza batu ba bañata ba ba shwezwi ki bakubona, ku beya cwalo ni mina haiba kuli mu shwezwi ki bakumina.
Hamulaho wa zuho ye ka ba teñi fa lifasi, ku ka ba ni licinceho ze ñata. Ku ka ba ni cinceho ka mo ba swalisanela batu. Ka mutala, bana ni baikulu ba ka petahala hanyinyani-hanyinyani ka nako ye swana ni bashemi ba bona, bo kuku a bona, ni bokukululu ba bona ba ba ka zusiwa kwa bafu. Batu ha ba sa na ku supala. Ba banca mwendi ba ka ba ni mubonelo o shutana ni o ba na ni ona kacenu ka za ba bahulu. Licinceho zeo li ka tusa kuli batu ba swalisane hande.
Mwendi lu na ni lipuzo ze ñata ka za batu ba ba ka zusiwa kwa bafu. Ka mutala, lu nge kuli mutu naa bile mwa linyalo mi muunaa hae kamba musalaa hae sa timela, mi hape sa kena mwa linyalo le liñwi, mi Luka 20:27-33) Ku ka ezahalañi mwahalaa musali yo ni baana bao baketalizoho ka nako ya zuho? Ha lu zibi ze ka ezahala, mi ha lu swaneli ku nuha ze ka ezahala kamba ku bilaezwa ki lipuzo ze lu na ni zona ka za zuho. Ze lu swanela feela ku eza ka nako ya cwale ki ku sepa Mulimu. Lu na ni buikolwiso bwa kuli za ka eza kwapili Jehova kaufela li ka ba ze nde. Za ka eza Jehova kwapili ha li swaneli ku lu sabisa, kono ki lika ze lu swanela ku nyolelwa ku to bona.
hape a shwelwa ki muunaa hae kamba musalaa hae, ili ku talusa kuli naa bile mwa linyalo ni batu ba babeli kamba mane ku fitelela, ki sika mañi se si ka ezahala ka nako ya zuho? Basaduki ne ba buzize za musali ya naa shwezwi ki muunaa hae wa pili, muunaa hae wa bubeli, mane ku yo fita ku wa buketalizoho. (SEPO YA ZUHO YA LU OMBA-OMBA
Tuto ye ñwi ye utwahala ye mwa Linzwi la Mulimu ki ya kuli balatiwa ba luna ba ba shwile ba ka zusiwa kwa bafu. Litaba za mwa Bibele ze bonisa za batu ba ne ba zusizwe kwa bafu li lu fa sepo ya kuli “bote ba ba li mwa mabita a kupulo ba ka utwa linzwi la hae [Jesu] ni ku zwa mwateñi.” (Joa. 5:28, 29) Ka nako yeo, batu ba ka ba ni tabo ye tuna ha ba ka bonana hape ni balatiwa ba bona ba ba zusizwe kwa bafu. Mi batu ba ba ka zusiwa kwa bafu ba ka ba ni tabo ye tuna luli!
Batu ba bañata-ñata ha ba nze ba zusiwa kwa bafu, batu mwa lifasi ba ka ba ni tabo ye tuna ye si ka bonwa kale. (Mare. 5:39-42; Sin. 20:13) Ku nahanisisa mo lu ka ikutwela litaba zeo ha li ka ezahala ka makazo ku swanela ku omba-omba batu kaufela ba ba shwezwi ki balatiwa ba bona.
Kana ku na ni ya ka ikutwa bumaswe ka nako yeo ya zuho? Bibele i alaba kuli ha ku na ya ka ikutwa cwalo. Ka ku ya ka Isaya 25:8, Jehova u ka be a “mizize lifu ku ya ku ile.” Seo si talusa ku felisa lifu ka ku tala ni ze tahiswa ki lona. Bupolofita bo bu mwa buka ya Isaya hape bu bulela kuli: “Mulena Muñaa Bupilo u ka takula mioko kwa lipata kamukana.” Bumaswe kaufela bo mu ikutwa kabakala kuli mu latehezwi ki bakumina ha bu sa na ku hupulwa ni hanyinyani hamulaho wa zuho.
Ha ku na mutu ya utwisisa ka ku tala lika kaufela za ka eza Mulimu mwa lifasi le linca. Jehova u bulela kuli: “Sina lihalimu ha li pahami fahalimu a lifasi, ni linzila za ka li pahami cwalo fahalimu a linzila za mina, ni mihupulo ya ka fahalimu a mihupulo ya mina.” (Isa. 55:9) Ha lu lumela kuli sepiso ya Jesu ka za zuho i ka ezahala, lu bonisa kuli lu sepile Jehova, sina feela mwa naa mu sepezi Abrahama. Ka nako ya cwale, Bakreste kaufela ba swanela ku eza za tokwa Mulimu. Haiba lu eza cwalo, lu ka atulwa kuli lwa swanela ku pila mwa lifasi le linca, ni batu ba ba ka zusiwa kwa bafu.—Luka 20:35.
LIBAKA HA LU SWANELA KU BA NI SEPO
Haiba mu zwelapili ku itinga fa sepo ye nde yeo, ha mu na ku bilaela ka za lika za kwapili. Batu ba bañata ha ba na hande sepo ya kwapili. Kono Jehova u lu sepisa nto ye nde ni ku fita. Nihaike kuli ha lu zibi luli mwa ka petela mulelo wa hae Jehova, lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka lu fa lika kaufela ze lu tokwa ni ze lu lakaza. Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Sepo ye se i bonwi ha i sa li sepo, kakuli haiba mutu a bona sika, kikuli a ka si libelela hape nji? Kono haiba lu sepa se lu sa boni, lu zwelapili ku si libelela ka ku nyolelwa lu nze lu itiisa.” (Maro. 8:24, 25) Ku ba ni sepo ye tiile mwa lisepiso za Mulimu ku ka mi tusa ku itiisa haiba mu latehezwi ki bakumina. Haiba mu itiisa, mu ka ikola limbuyoti ze nde kwapili Jehova a ka mi ‘fa se i shukelwa pilu ya mina.’ Jehova u ka fa batu ze ba tokwa kaufela ni ze ba lakaza.—Samu 37:4; 145:16; Luka 21:19.
Nakonyana pili Jesu a si ka shwa kale, baapositola ba hae ne ba swabile hahulu, ne ba sabile, ni ku lyangana. Jesu naa ba omba-ombile ka ku ba bulelela kuli: “Mu si tuheleli lipilu za mina ku kalelwa. Mu bonise tumelo ku Mulimu, mu bonise tumelo ni ku na.” Naa ba bulelezi kuli: “Ha ni na ku mi siya sina lindiyala. Ni ka kutela ku mina.” (Joa. 14:1-4, 18, 27) Za naa bulezi Jesu ne li ka tusa balateleli ba hae ba ba tozizwe kaufela kuli ba be ni sepo ni kuli ba itiise. Batu ba ba na ni takazo ye tuna ya ku to bona balatiwa ba bona ha ba ka zusiwa kwa bafu ni bona ha ba swaneli ku felelwa ki sepo. Jehova ni Mwanaa hae ha ba na ku mi yumba simulamu. Batu ba ba shwile ba ka zusiwa. Hona cwale-cwale fa, mu ka bonana hape ni batu be mu tonda hahulu.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 3 Mabizo a cincizwe.
[Siswaniso se si fa likepe 28]
Hona cwale-cwale fa, mu ka bonana hape ni batu be mu tonda hahulu.
[Mbokisi fa likepe 29]
Mu Susueze ba ba Lila Hamulaho wa ku Shwelwa
Hamulaho wa lifu la Mukreste ya naa li mwa linyalo, batu ba bañata mwendi ba ka taha kwa ndu ya mutu ya siyamezwi kuli ba to mu omba-omba ni ku mu tusa mwa linzila ze shutana-shutana. Ka mutala, ya siyamezwi u kona ku itebuha haiba ba lubasi ni balikani ba mu isa pilu. Kono ku ka nga nako kuli butuku bwa ikutwa bu fele, mi u ka tokwa ku omba-ombiwa ni ku tusiwa ka nako ye telelenyana. Bibele i bulela kuli: “Mulikanaa mutu wa mu lata ka nako ni nako, u pepezwi kuli a be mwanahabo mwa liziyezi za hae.”—Liprov. 17:17.
Mu swanela ku lumelisa cwañi mutu ya mwa maswabi? Bibele i fa ketelelo ye ye li: “Kaufelaa mina mu be ni maikuto a li mañwi, mu utwelane butuku, mu latane ka ku ba mizwale, mu be ni mukekecima.” (1 Pit. 3:8) Hamulaho wa ku shwelwa, Mukreste ya siyamezwi mwendi u ka zwelapili ku ikutwa bumaswe. Nihaike kuli lu bata ku tusa, ne ku si ke kwa ba hande ku buza mutu ya shwezwi kuli, “Mu cwañi?” kamba “Mu ikutwa cwañi?” Mutu ya mwa maswabi a kana a nahana kuli, ‘Ha mu zibi mo ni ikutwela’ kamba, a kana a li, ‘Ni kona ku ikutwa cwañi hande ka nako ye?’ Kacwalo, mwa kona ku tusa hahulu mutu ya mwa maswabi ka ku bulela manzwi a zwelela kwatasaa pilu ili a susueza, mwa kona ku bulela kuli, “Ni tabile hahulu ku mi bona,” kamba “Na susuezwanga luli ha ni mi bonanga kwa mikopano.”
Mwa kona ku mema mutu ya shwezwi kuli a to ca ni mina sico kamba mwa kona ku hata-hata ni yena. Bo Marcos ba ba siyamezwi, ne ba omba-ombilwe hahulu ki balikani ba bona ba ne ba ba potezi. Ki lika mañi ze ne ba ambozi balikani ba bona bao? Bo Marcos ba li: “Ne ba si ka ambola za matata a ka kono ne ba ambola feela lika ze susueza.” Kaizeli ya bizwa Nina, ya siyamezwi u bulela kuli: “Balikani ba ka hañata ba bulelanga manzwi a mande ka nako ye swanela. Fokuñwi ha ba bulelangi se siñwi—kono ba tonanga feela ni na.”
Haiba mutu ya siyamezwi u bata ku bulela za butata bwa hae, mu teeleze ka tokomelo mi mu be ni pilu-telele. Mu ambuke ku buzaka hahulu lipuzo. Mu si ke mwa nyaza mutu ya mwa maswabi. Ha mu tokwi ku fa kelezo ka mwa swanela ku lilela mutu ya shwezwi kamba ku mu bulelela kuli u swanela ku nga nako ye kuma kai inzaa lila. Mu si ke mwa ikutwa bumaswe haiba ya shwezwi u bata ku ina a nosi. Mwa kona ku mu potela nako i sili. Mu zwelepili ku mu bonisa lilato.—Joa. 13:34, 35.
[Mbokisi fa likepe 30]
Kana mu na ni Lipuzo ka za Kwapili?
Ha ku si ka fosahala ku bata ku ziba mwa ka taleleleza lisepiso za hae Jehova. Abrahama naa nahananga sepiso ya naa mu file Mulimu ya kuli naa ka ba ni mwana. Jehova naa mu bulelezi kuli a be ni pilu-telele, mi Abrahama naa si ka zwafa.—Gen. 15:2-5; Maheb. 6:10-15.
Ha naa bihezwi kuli Josefa u shwile, Jakobo a tonda hahulu mwanaa hae. Hamulaho wa lilimo, Jakobo naa lilile mwanaa hae ili yo naa nga kuli u shwile. Kono Jehova naa ka fuyaula hahulu Jakobo ku fita mwa naa kona ku nahanela Jakobo. Hasamulaho wa nako, Jakobo naa bonani hape ni Josefa. Jakobo mane naa konile ku bona baikulu ba hae. Naa bulezi kuli: “Ne ni sa sepi kuli ni ka bona pata ya hao hape; kanti ki fo, mane Mulimu u ni talimisize ni bana ba hao.”—Gen. 37:33-35; 48:11.
Lu kona ku itutañi kwa mitala ya mwa Bibele yeo? Nto ya pili ye lu ituta ki ya kuli, ha ku na nto ifi kamba ifi ye kona ku palelwisa Mulimu ya Maata ka ku Fitisisa ku eza tato ya hae. Nto ya bubeli ye lu ituta ki ya kuli, haiba lu lapela ni ku sebeza ka taata kuli lu eze tato ya Jehova, u ka lu babalela ka nako ya cwale mi kwapili u ka lu fa ze lu tokwa kaufela. Paulusi naa ñozi kuli: “Ku yena ya kona ku eza hahulu ni ku fita mwa linto kaufela ze lu kupa kamba ku utwisisa, ku likana ni maata a hae a sebeza ku luna, ku yena ku fiwe kanya ka puteho ni ka Kreste Jesu mwa masika kaufela kamita ni mita. Amen.”—Maef. 3:20, 21.
[Siswaniso se si fa likepe 31]
Mu kolwe sepiso ya Jehova ya kuli kwapili lu ka ba ni tabo ye tuna