FILIMU ya “Photo-Drama of Creation,” i kwanisa lilimo ze 100 mwa silimo se, filimu yeo ya maswaniso a cinca-cinca i lukisizwe hande ili ku tusa batu ku lumela kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu. Ku si na taba kuli ka nako yeo ne ku na ni batu ba bañata ba ne ba lumela kuli lika ne li tile ka ku ipilaula, hape ne ku na ni twaniso ye tuna, mi tumelo ya batu ba bañata ne i fokozi bakeñisa ku honona litaba za niti, filimu yeo ne i koñomekile kuli Jehova ki Mubupi.

Muzwale Charles T. Russell, ya naa etelela mwa musebezi o ne ba eza Baituti ba Bibele, naa zwezipili ku bata nzila ye nde ya ku taluseza ka yona batu ba bañata niti ya mwa Bibele ka bubebe. Baituti ba Bibele ne se ba itusisize lihatiso za Bibele ka lilimo ze fitelela 30 kwa ku taluseza ba bañwi niti. Kono cwale ne se ba fumani mukwa o munca wa ku itusisa kwa ku taluseza ba bañwi niti, ne li mukwa wa ku itusisa maswaniso a cinca-cinca.

Mwa lilimo za ma 1890, batu ne ba kalile ku buhiswanga maswaniso a cinca-cinca. Silimo sa 1903 ha si to esha feela, ne ku buhisizwe filimu ya bulapeli mwa keleke ye ñwi ya mwa tolopo ya New York. Mafilimu a maswaniso a cinca-cinca kona ha naa sa zo taha-taha ka nako ya naa kalisize ku lukisa muzwale Russell kuli ku zwiswe filimu ya “Photo-Drama” ili ka silimo sa 1912. Muzwale Russell naa lemuhile kuli ku itusisa maswaniso a cinca-cinca ne ku ka tusa kuli batu ba bañata ba utwe litaba za niti za mwa Bibele ku fita ha ne ku ka itusiswa feela lihatiso.

Filimu ya “Photo-Drama” ye ne tandanga lihola ze 8 ili ye ne buhiswanga mwa likalulo zee ne, ne i bonisanga lingambolo ze kuswani ze 96 ze ne filwe kwamulaho ki mubuleli ya naa zibahala hande ili ya naa na ni linzwi le ne ba ziba hande batu ba ne ba pila ka nako yeo. Ne ku lilanga lipina ze nde mwa likalulo ze ñata za filimu yeo. Mizwale ba ba na ni buikoneli ne ba bapalanga matapa fo ku na ni manzwi ni lipina ili ku swalisanisa mulumo ni maswaniso a cinca-cinca a makande a zibahala hahulu mwa Bibele.

Buñata bwa likalulo za filimu ya “Photo-Drama” ni maswaniso a mañata naa lekiwanga kwa mandu a moya a lipisinisi. Batu ba bañwi ba ne ba na ni buikoneli bwa ku penta ba ne ba zwa kwa Philadelphia, kwa New York, kwa Paris, ni kwa London ne ba pentile mangilasi a naa itusiswa mwa filimu yeo ni likalulo ze ñwi za mwa filimu yeo. Likwata za mizwale ba ba sebeleza fa Betele ili ba ba mwa liluko la ku basa-basa ni bona ne ba petile ze tuna mwa musebezi wa ku  penta, mi hañata ne ba yolisanga likalulo za mwa filimu yeo ze ne sinyehanga. Kwandaa mafilimu a naa lekiwanga, mizwale ni likaizeli ba fa Betele ne ba beiwanga mwa mafilimu ao ili kwa sibaka se si bizwa Yonkers, mwa New York, mi ne ba bapalanga fa likalulo za Abrahama, Isaka, ni lingeloi lani le ne li tilo hanisa Abrahama kuli a si ke a fa mwanaa hae sina sitabelo.—Gen. 22:9-12.

Muzwale yo muñwi ya naa swalisana ni Muzwale Russell naa bulelezi babihi ba makande kuli, “nzila ye ne ba itusisa ka yona kwa ku kutaza ne i tusa batu ba bañata ku ziba Mañolo, ku fita nto ifi kamba ifi ye ne itusiswa kwa ku zwisezapili bulapeli.” Kana baeteleli ba bulapeli bo bu shutana-shutana ne ba ka itebuha kwa buikatazo bo ne bu ezizwe bo bwa ku tusa batu ba bañata ku ituta za Mulimu? Ku fita ku itebuha buikatazo bo, baeteleli kaufela ba bulapeli bo bu ipapata kuli ki bwa Sikreste ne ba nyazize filimu ya “Photo-Drama,” mane ba bañwi ne ba itusisize linzila ze maswe ku tibela batu kuli ba si ke ba buha filimu yeo. Kwa sibaka se siñwi ko ne ku buhisezwa filimu yeo, baeteleli ba bañwi ba bulapeli ne ba timile malaiti kuli filimu yeo i si ke ya buhiswa.

Nihakulicwalo, batu ba bañata ne ba talanga mwa libaka mo ne ku buhisezwanga filimu yeo kuli ba buhe filimu ya “Photo-Drama,” ba sa lifi se siñwi. Kwa United States, filimu yeo ne i buhiswanga mwa litolopo ze bato ba ze 80 zazi ni zazi. Babuhi ba bañata ba ne ba tabile hahulu ne ba ipuhezi filimu ye nca yeo ye ne ambolwa kai ni kai. Bakeñisa maswaniso a cinca-cinca, batu ne ba buhile filimu yeo ku zwa kwa makalelo ku yo fita mane kwa mafelelezo a yona. Litaba za sayansi ze ne li teñi ka nako yeo ne li bonisize butali bo bu komokisa bwa na ni bona Jehova. Sina mo ku taluselizwe kwa makalelo, mubuhi yo muñwi naa nahanile kuli mutu ya naa zibahaza filimu yeo ili ya naa li mwa filimu yeo, naa bonahala “hahulu inge Muzwale Russell ku fita mane ni mwa bonahalela Muzwale Russell luli!”

Bo Tim Dirks, baonga-ongi ba filimu ya “Photo-Drama,” ne ba talusize filimu yeo ku ba ye “tuna hahulu ili mo ne ku fumaneha milumo ye zamaelela ni maswaniso a cinca-cinca a mibala ye shutana-shutana.” Mwa mafilimu a naa li teñi kwamulaho pili filimu ya “Photo-Drama” i si ka ba kale teñi, ne ku itusiswanga miezezo yeo, kono ne ku sa itusiswangi miezezo yeo kaufela mwa kalulo i liñwi ya filimu, sihulu haiba kalulo yeo ne i na ni toho ya taba ya mwa Bibele. Ha ku na filimu ye ne i buhilwe ki batu ba bañata hahulu inge filimu ya “Photo-Drama.” Filimu yeo ne i buhilwe ki batu ba ba bato eza 9 milioni ba kwa North America, Europe, Australia, ni ba kwa New Zealand mwa silimo feela sa pili fo ne i kalezi ku buhiswa!

Filimu ya “Photo-Drama” ne i buhisizwe lwa pili la 11 January, 1914 mwa tolopo ya New York. Hamulaho wa likweli ze 7, kwa taha kozi ye tuna ye ne tilo bizwa hasamulaho kuli Ndwa ya Lifasi ya Pili. Nihakulicwalo, batu ba bañata mwa lifasi kaufela ba zwelapili ku kubukana ni ku buha filimu ya “Photo-Drama” ili kuli ba omba-ombiwe ki likalulo ze mwa filimu yeo ze bonisa limbuyoti ze tuha li taha za Mubuso wa Mulimu. Filimu ya “Photo-Drama” ne i tile luli ka nako ye swanela ka silimo sa 1914.