1, 2. (a) Mushe ha naa na ni lilimo ze 40, naa ezize katulo mañi? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 3.) (b) Ki kabakalañi Mushe ha naa iketezi ku nyanda ni batu ba Mulimu?

MUSHE naa ziba lika za naa ka fumana ha naa ka pila mwa Egepita. Naa iponelanga mandu a matuna a mande a bafumi. Mushe naa añuzwi ki lubasi lwa silena. Naa lutilwe “butali kaufela bwa Maegepita,” ili bo mwendi ne bu kopanyeleza bukwala bwa ku eza lika, tuto ya ze mwa mbyumbyulu, lipalo, ni lika ze ñwi za sayansi. (Lik. 7:22) Ne ku ka mu bela hahulu bunolo ku ba ni masheleñi, ku ba ni maata, ni ku ba ni matohonolo a mañwi ili ao mwendi batu-tu feela ba mwa Egepita ne ba si ke ba ba ni ona.

² Ku si na taba ni matohonolo a naa kona ku ba ni ona, Mushe ha naa na ni lilimo ze 40 za buhulu, a eza katulo ya naa si ka utwisisa Faro ni lubasi lwa hae. Mushe naa ketile ku sa ndongwama likonkwani za mwa Egepita. Kana naa bata ku pila bupilo bo ne ba pila batu-tu feela mwa Egepita? Batili! Mushe mane naa iketezi ku nyanda ni banabahabo yena ba ne ba li batanga. Libaka? Bakeñisa kuli naa na ni tumelo. (Mu bale Maheberu 11:24-26.) Bakeñisa tumelo ya hae, ne ku swana feela inge kuli Mushe naa kona ku bona Jehova. Naa na ni tumelo ku “ya sa bonwi” mi naa sepile kuli lisepiso za Mulimu li ka talelezwa.—Maheb. 11:27.

3. Ki lipuzo mañi ze taalu ze lu ka nyakisisa mwa taba ye?

³ Ka ku swana ni Mushe, ni luna lu tokwa ku ba ni meeto a tumelo ku fita ku ndongwama feela likonkwani za mwa lifasi, mi lu swanela ku  nga lika sina mwa li ngela Jehova. Lu swanela ku ba “batu ba ba na ni tumelo.” (Maheb. 10:38, 39) Kuli lu tiise tumelo ya luna, ha lu nyakisiseñi litaba ze bulela ka za Mushe ze ñozwi kwa Maheberu 11:24-26. Ha lu nze lu nyakisisa litaba zeo, mu like ku fumana likalabo za lipuzo ze latelela: Tumelo ne i tusize cwañi Mushe ku hana litakazo za nama? Ha naa kopani ni twaniso, tumelo ne i tusize cwañi Mushe ku itebuha tohonolo ya naa na ni yona ya ku sebeleza Jehova? Mi ki kabakalañi Mushe ha naa “talimezi kwapili kwa mupuzo wa naa ka amuhela”?

4. Mushe naa lemuhileñi ka za “ku ikola minyaka ya libi”?

⁴ Ka meeto a tumelo, Mushe naa ziba kuli “ku ikola minyaka ya libi” ne li kwa ka nakonyana. Batu ba bañwi mwendi ne ba na ni mubonelo o shutana ni wa Mushe. Libaka? Ne ba iponezi Egepita ili naha mo ne ku atile hahulu milimu ya maswaniso ni tumelo ya mioya ha i ba mubuso o maata mwa lifasi, hailifo batu ba Jehova ne ba nyanda ka ku ba batanga. Nihaike kuli batu ba ne ba eza lika ze maswe ne ba bonahala inge kuli ba ikola mi ba kondisa mwa bupilo, Mushe naa na ni tumelo ya kuli batu ba ba maswe ne ba ka sinyiwa. Mi kabakala tumelo ya hae, Mushe naa si ka isa mamelelo kwa “ku ikola minyaka ya libi ye ina nako ye nyinyani.”

5. Ki nto mañi ye kona ku mi tusa ku ambuka “minyaka ya libi ye ina nako ye nyinyani”?

⁵ Ki nto mañi ye kona ku mi tusa ku ambuka “minyaka ya libi ye ina nako ye nyinyani”? Mu hupulange kuli munyaka o zwa mwa ku eza sibi u ina feela nako ye nyinyani. Tumelo i ka mi tusa ku ziba kuli “lifasi la fela ni takazo ya lona.” (1 Joa. 2:15-17) Mu nahanisisange ze ka ezahala kwa baezalibi ba ba sa baki. Baezalibi ba inzi ‘mwa mabaka mo ku telela . . . ba nze ba libelezi ku yundiswa!’ (Samu 73:18, 19) Ha mu likiwa kuli mu eze sibi, mu ipuze kuli, ‘Ki bupilo bo bu cwañi bo ni bata kwapili?’

6. (a) Ki kabakalañi Mushe ha naa hanile “ku bizwa mwanaa mukwae, mwanaa Faro”? (b) Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Mushe naa ezize katulo ye swanela?

⁶ Tumelo ya Mushe hape ne i mu tusize ku keta sikonkwani se sinde. “Ka tumelo, Mushe ha saa hulile, a hana ku bizwa mwanaa mukwae, mwanaa Faro.” (Maheb. 11:24) Mushe naa si ka nahana za kuli a ipumanele situlo se situna mwa lapa la mulena mi ka nako ye swana inze a sebeleza Mulimu ka ku itusisa masheleñi ni maata a naa ka ba ni ona kwa ku tusa Maisilaele, bona banabahabo yena. Mushe naa ikatulezi ku lata Jehova ka pilu ya hae kaufela, ka moyo wa hae kaufela ni ka maata a hae kaufela. (Deut. 6:5) Katulo ya naa ezize Mushe ne i mu silelelize kwa manyando a mañata. Kwa mafelelezo, Maisilaele ne ba ngile maluwo a Maegepita. (Ex. 12:35, 36) Faro naa kokobelizwe mi naa bulailwe. (Samu 136:15) Kono ki sika mañi se ne si ezahezi ku Mushe? Naa itusisizwe ki Mulimu kwa ku etelela ni ku sileleza sicaba kaufela sa Isilaele. Mushe kaniti naa ikozi bupilo bo bunde luli!

7. (a) Ka ku ya ka liñolo la Mateu 6:19-21, ki kabakalañi ha lu swanela ku nahanisisa za bupilo bwa kwapili bwa ku ya ku ile? (b) Ki lifi ze bonwi ze bonisa kuli ku na ni shutano mwahalaa ku lela za bupilo bwa ka nakonyana kwapili ni bwa ku ya ku ile?

⁷ Haiba mu batanga ba Jehova ba ba li mikulwani, tumelo i kona ku mi tusa cwañi ku keta musebezi o mu ka eza mwa bupilo bwa mina? Mu lele ze mu ka eza kwapili. Mu be ni tumelo mwa lisepiso za Mulimu mi “mu ikubukanyeze,” kamba mu nahanisise za bupilo bwa kwapili bwa ku ya ku ile isiñi za bupilo bwa nakonyana. (Mu bale Mateu 6:19-21.) Bo Sophie, ba ba na ni buikoneli bwa ku bina ka bukwala ne ba nahanisisize za bupilo bwa bona bwa kwapili. Likampani za batu ba ba binanga za mwa United States ne li itatezi ku ba lifelanga kwa likolo ze pahami kuli ba itute misebezi ye ba tabela hahulu batu ba bañata. Bo Sophie ba bulela kuli: “Ne ku tabisa hahulu ku tabelwa ki batu ba bañata.” Mane bo Sophie ba itumelela kuli ne ba ikutwanga kuli ha ku na ya naa ba fita kwa ku bina. Nihakulicwalo, bo Sophie ne ba si na tabo mwa bupilo. Hamulaho, bo Sophie ba buha Vidio ya Young People Ask—What Will I Do With My Life? (Ba Banca ba Buza Kuli—Ni ka Ezañi Mwa Bupilo Bwa Ka?) Bo Sophie ba li: “Ne ni lemuhile kuli ne ni fumani ze ne ni tokwa kaufela za mwa lifasi mi batu ba bañata ne ba ikumbutanga na, kono nto yeo ne i tahisize kuli ni palelwe  ku sebeleza Jehova ka pilu ya ka kaufela.” Bo Sophie ne ba lapezi hahulu ku Jehova mi ba tuhela musebezi wa bona wa ku bina. Bo Sophie ba ikutwa cwañi ka za katulo ye ne ba ezize? Ba bulela kuli: “Ha ni inyazi kuli ni cincize bupilo bwa ka. Kacenu le, ni na ni tabo ye tuna hahulu. Na ni bo muunaa ka lu sebeza sina mapaina. Ha lu si ka tuma, mi lu na ni lika ze nyinyani feela. Kono Jehova u inzi ni luna, lu na ni baituti ba Bibele, mi lu na ni likonkwani za kwa moya. Ha ni inyazi ni hanyinyani.”

8. Ki ifi kelezo ya mwa Bibele ye kona ku tusa yo munca ku keta za ku eza mwa bupilo?

⁸ Jehova wa ziba ze nde ze lu tokwa. Mushe naa bulezi kuli: “Muñaa Bupilo Mulimu wa hao sa bata ku wena ki nto mañi? Haisi kuli u sabe Muñaa Bupilo Mulimu wa hao, mi u zamaye mwa linzila za hae kaufela; ni kuli u late mi u sebeleze Muñaa Bupilo Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, mi u mamele litaelo za Muñaa Bupilo ni milao ya hae ye ni ku laezi kacenu, ili kuli u kondise za hao.” (Deut. 10:12, 13) Ha mu sa li ba banca, mu kete musebezi o ka mi konisa ku sebeleza ni ku lata Jehova ‘ka pilu ya mina kaufela ni ka moyo wa mina kaufela.’ Mu be ni buikolwiso bwa kuli ha mu ka eza cwalo, mu ka ‘kondisa za mina.’

9. Mu taluse libaka le ne li tahisize kuli mwendi ku be taata ku Mushe ku peta musebezi wa naa filwe.

⁹ Mushe “naa nga kuli ku shubulwa kwa hae ka ku ba Ya Tozizwe ki bufumu bo bu fita maluwo a Egepita.” (Maheb. 11:26) Mwa liñolo leo, Mushe u taluswa kuli ki “Kreste” kamba “Ya Tozizwe.” Taba yeo i bonisa kuli Mushe naa ketilwe ki Jehova kuli a etelele Maisilaele ku zwa mwa Egepita. Mushe naa ziba kuli ku eza cwalo ne ku si ko ku bunolo. Mushe naa ka “shubulwa” ili ku talusa kuli naa ka lwaniswa. Nako ye ñwi kwamulaho, yo muñwi wa Maisilaele naa sheunuzi Mushe ka ku mu buza kuli: “Ki mañi ya ku beile mulena ni muatuli wa luna?” (Ex. 2:13, 14) Hasamulaho wa nako, Mushe naa buzize Jehova kuli: “Faro a ka ni utwa cwañi?” (Ex. 6:12) Kuli a itukiseze twaniso ya naa ka kopana ni yona, Mushe a lapela ku Jehova ka za lika za naa saba ni za naa bilaela. Jehova naa tusize cwañi Mushe ku peta hande musebezi o taata wa naa filwe?

10. Jehova naa tusize cwañi Mushe kuli a pete musebezi wa naa mu file?

¹⁰ Pili, Jehova naa sepisize Mushe kuli: “Ni ka ba ni wena.” (Ex. 3:12) Sa bubeli, Jehova naa tusize Mushe ku ba ni sepo ni bundume, naa ezize cwalo ka ku taluseza Mushe kalulo ye ñwi ya taluso ya libizo la hae yena Jehova. Naa ize: “Ni ka ba se ni ka Keta ku ba Sona.” * (Ex. 3:14, NW) Sa bulaalu, Jehova naa file Mushe maata a ku eza limakazo, mi taba yeo ne i file bupaki bwa kuli Mushe kaniti naa lumilwe ki Mulimu. (Ex. 4:2-5) Ha naa tuha a shwa, Mushe naa kozwi luli kuli Mulimu wa tusanga batanga ba hae kuli ba pete musebezi ufi kamba ufi wa ba fanga. Mushe naa na ni buikolwiso bo butuna hahulu ku Jehova kuli mane naa kona ku bulelela Joshua kuli: “Muñaa Bupilo ki yena tota ya ka ku zamaya kwapili; u ka ba ni wena, ha na ku ku tuhela, kamba ku ku tokolomoha, u si ke wa saba mi u si ke wa mbemuka.”—Deut. 31:8.

11. Ki kabakalañi Mushe ha naa itebuha musebezi wa naa filwe?

¹¹ Ka tuso ya Jehova, Mushe naa itebuha musebezi o taata wa naa filwe, ku fita mane mwa naa ngela “maluwo a Egepita.” Ha ku na nto ye fita ku sebeleza Mulimu ya Maata-Ote. Tohonolo ya naa na ni Mushe ya ku ketiwa ki Jehova kuli a etelele sicaba sa Isilaele ne li ye tuna hahulu ha i bapanywa ni tohonolo ya naa na ni yona ya ku ngiwa sina mwanaa mulena. Mushe naa fuyauzwi bakeñisa kuli naa na ni mubonelo o munde. Mushe naa ikozi silikani se situna ni Jehova, mi Jehova naa mu file ‘maata a matuna’ kuli a etelele sicaba sa Isilaele mwa naha ya sepiso.—Deut. 34:10-12.

12. Ki matohonolo mañi a lu file Jehova e lu swanela ku itebuha?

¹² Ni luna ku na ni musebezi o lu filwe. Ka ku itusisa Jesu, Jehova u lu file musebezi wa bukombwa, sina feela mwa naa fezi musebezi  wo ku Paulusi ni ba bañwi. (Mu bale 1 Timotea 1:12-14.) Kaufelaa luna lu na ni tohonolo yeo. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ba bañwi ku luna ba sebeza sina likombwa za nako kaufela. Mizwale ba ba hulile kwa moya ba sebeleza ba bañwi mwa puteho sina likombwa za puteho kamba baana bahulu. Nihakulicwalo, ba lubasi lwa mina ba ba si balumeli ni ba bañwi ba kana ba bulela kuli buikalabelo bo mu filwe haki bwa butokwa. Mane ba kona ku mi nyaza bakeñisa buitomboli bo mu eza ha mu nze mu sebeleza Jehova. (Mat. 10:34-37) Haiba ba mi zwafisa, mu kana mwa kalisa ku nga kuli buitomboli bo mu eza haki bwa butokwa kamba ku ikutwa kuli ha mu koni ku peta buikalabelo bo mu filwe. Tumelo i ka mi tusa cwañi ku zwelapili haiba mu ipumana mwa muinelo o cwalo?

13. Jehova u lu tusa cwañi ku peta misebezi ya lu file?

¹³ Mu kupe Jehova ka tumelo kuli a mi tuse. Mu mu taluseze lika ze mu saba ni lika ze mi bilaeza. Kakuli Jehova ki yena mane ya mi file musebezi, mi mwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka mi tusa kuli mu pete hande musebezi wa mi file. U ka mi tusa kamukwaufi? U ka mi tusa ka linzila ze swana ni za naa tusize ka zona Mushe. Sa pili, Jehova u sepisa kuli: “Ni ka ku fa maata, e, ni ka ku tusa; e, ni ka ku tiisa ka lizoho la ka la bulyo la niti ya ka.” (Isa. 41:10) Sa bubeli, Jehova u mi hupulisa kuli mwa kona ku sepa kuli lisepiso za hae li ka talelezwa. Jehova u li: “E, ki se ni bulezi mi ni ka si eza; ki se ni lelile mi ni ka si feleleza.” (Isa. 46:11) Sa bulaalu, Jehova u mi fa “maata a fita a butu” kuli mu kondise musebezi o mu filwe. (2 Makor. 4:7) Sa bune, kuli mu itiise ha mu nze mu peta musebezi o mu filwe, Ndataa luna ya lilato u mi fa mizwale ni likaizeli ba mwa lifasi kaufela ba ba mwa bulapeli bwa niti ili ba ba zwelapili “ku susuezana ni ku yahisana.” (1 Mates. 5:11) Jehova ha mi fa ze mu tokwa kuli mu kondise mwa musebezi wa mi file, tumelo ya mina ku yena i ka tiya hahulu. Bakeñisa kuli tumelo ya mina i ka tiya hahulu, mu ka nga misebezi ya mi fa Jehova ha mu nze mu mu sebeleza ku ba ya butokwa hahulu ku fita nto ifi kamba ifi mwa lifasi.

14. Ki kabakalañi Mushe ha naa na ni buikolwiso bwa kuli naa ka fiwa mupuzo?

¹⁴ Mushe “naa talimezi kwapili kwa mupuzo wa naa ka amuhela.” (Maheb. 11:26) Nihaike kuli Mushe naa sa zibi litaba ze ñata ka za ze ne ka ezahala kwapili, naa ezize likatulo za hae ku likana ni litabanyana za naa ziba. Ka ku swana ni kukululu wa hae Abrahama, Mushe naa na ni sepo ya kuli Jehova wa kona ku zusa batu ba ba shwile. (Luka 20:37, 38; Maheb. 11:17-19) Bakeñisa ku sepa kuli lisepiso za Mulimu li ka talelezwa, Mushe naa si ka ikutwa kuli lilimo ze 40 za naa tandile inze a  li mubalehi ni lilimo ze 40 za naa pilile mwa lihalaupa ne li za mbango. Nihaike kuli naa sa zibi luli mo Jehova naa ka taleleleza lisepiso za hae kaufela, Mushe naa na ni tumelo ye tuna ku Jehova kuli mane ne ku swana feela inge kuli Mushe naa bona mupuzo wa naa ka fiwa kwapili.

15, 16. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku isa pilu kwa mupuzo o lu ka fiwa? (b) Ki limbuyoti mañi ze mu nyolelwa ku to ikola mwa Mubuso wa Mulimu?

¹⁵ Kana mu ‘talimezi kwapili kwa mupuzo’ o mu ka amuhela? Ka ku swana ni Mushe, ni luna ha lu zibi luli mwa ka taleleleza lisepiso za hae Mulimu. Ka mutala, ha lu zibi fo i ka tela ñalelwa ye tuna. (Mare. 13:32, 33) Nihaike kuli ha lu zibi mo li ka ezahalela lika kaufela kwapili, lwa ziba litaba ze ñata ka za Paradaisi ya kwapili ku fita mwa naa zibela Mushe. Jehova u lu sepisize lika ze ñata ze ama mo bu ka bela bupilo kwapili ka nako ye u ka busa Mubuso wa hae ili ze lu kona ku ‘talimela,’ ili ku talusa kuli lwa kona ku nahanisisa mo li ka bela lifasi le linca. Ku nahanisisa mo li ka bela lifasi le linca ku ka lu susueza ku bata pili za Mubuso. Kamukwaufi? Ha mu nyakisise mutala wo: “Kana mwa kona ku leka ndu mu sa zibi hande litaba ze ñata ka za yona? Batili! Kamukwaoswana, ne lu si ke lwa tabela ku sinyeza nako ya luna kwa lika za mbango. Tumelo ya luna i swanela ku lu tusa ku nahanisisa hande mo bu ka bela bupilo ka nako ye u ka busa Mubuso wa Mulimu.

¹⁶ Kuli mu eze cwalo, mu swanela ku ‘talimela’ kwapili, ili ku talusa kuli mu swanela ku nahanisisa mo mu ka yo pilela mwa Paradaisi. Ka mutala, ha mu ituta za bupilo bwa batu ba ba bulezwi mwa Bibele ba ne ba pilile pili Jesu a si ka taha kale fa lifasi, mu nahane za lipuzo ze mu kona ku to ba buza ha ba ka zusiwa kwa bafu. Mu nahanisise lipuzo ze ba kona ku to mi buza ka za mo ne bu inezi bupilo bwa mina mwa mazazi a maungulelo. Mu nahane feela tabo ye mu ka ba ni yona ha mu ka to bonana ni bahabo mina ba ba shwile kale-kale, niha mu ka to ba luta za lika kaufela za ba ezelize Mulimu. Mu nahane feela tabo ye mu ka ba ni yona ha mu ka ituta za lifolofolo ze ñata za mwa naheñi ka ku li buha mwa lifasi mo ku na ni kozo. Mu kengeyele mo mu ka ikutwela ku ba bukaufi hahulu ni Jehova ha mu nze mu petahala hanyinyani-hanyinyani.

17. Ku nahanisisa hande mupuzo o lu ka fiwa kwapili ku kona ku lu tusa cwañi kacenu?

¹⁷ Ku nahanisisa hande za limbuyoti ze lu ka ba ni zona kwapili ku ka lu tusa ku itiisa, ku ba ni tabo, ni ku eza likatulo ka ku ziba kuli kwapili lu ka pila ku ya ku ile. Paulusi naa ñolezi Bakreste ba ba tozizwe kuli: “Haiba lu sepa se lu sa boni, lu zwelapili ku si libelela ka ku nyolelwa lu nze lu itiisa.” (Maro. 8:25) Kono za naa ñozi Paulusi ha li ami feela Bakreste ba ba tozizwe. Li ama Bakreste kaufela ba ba na ni sepo ya ku pila ku ya ku ile. Nihaike kuli ha lu si ka fiwa kale mupuzo wa luna, tumelo ya luna i tiile hahulu kuli mane lu zwelapili ku libelela “mupuzo” wa luna ka pilu-telele. Ka ku swana ni Mushe, ha lu ikutwi kuli lilimo ze lu sebelelize Jehova ki za mbango. Kono lu na ni sepo ya kuli “lika ze bonahala ki za nakonyana feela, kono ze sa bonahali li ina ku ya ku ile.”—Mu bale 2 Makorinte 4:16-18.

18, 19. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku lika ka taata ku tiisa tumelo ya luna? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?

¹⁸ Tumelo i lu tusa ku lemuha “bupaki bo bu kolwisa bwa lika za niti ze sa bonwi.” (Maheb. 11:1) Mutu wa nama ha na meeto a tumelo, kamukwaocwalo, ha utwisisi butokwa bwa ku sebeleza Jehova. Ku mutu ya cwalo, tohonolo ya ku sebeleza Jehova ki “butoto.” (1 Makor. 2:14) Kono luna lu na ni sepo ya ku to ikola bupilo bwa ku ya ku ile ni ku to iponela zuho ya bafu, ili lika ze ba sa nahanangi ni hanyinyani batu ba lifasi. Ka ku swana ni batu ba mwa linako za Paulusi ba ne ba bizize Paulusi kuli ki “mubuabui,” batu ba bañata kacenu ba nga kuli litaba ze lu kutazanga kuli li ka talelezwa kwapili haki za niti.—Lik. 17:18.

¹⁹ Bakeñisa kuli lu pila mwa lifasi mo ku na ni batu ba ba si na tumelo, lu swanela ku lika ka taata ku tiisa tumelo ya luna. Mu kupe Jehova kuli ‘tumelo ya mina i si ke ya fela.’ (Luka 22:32) Sina Mushe, mu nahanisise lika ze maswe ze tahiswanga ki ku eza sibi, mu nahanisise tohonolo ye mu na ni yona ya ku sebeleza Jehova, mi mu nahanisise sepo ye mu na ni yona ya bupilo bwa ku ya ku ile. Kana zeo ki zona feela ze lu ituta kwa mutala wa Mushe? Batili. Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa mo tumelo ya Mushe ne i mu tuselize ku bona “ya sa bonwi.”—Maheb. 11:27.