1, 2. (a) Ku ba paki ku talusañi, mi ki lika ze ba sa bulelelangi batu babihi ba makande? (b) Ki kabakalañi Jehova ha sa itingi fa babihi ba makande?

KU BA paki ku talusañi? Dikishinari ye ñwi i bulela kuli paki ki “mutu ya boni nto ye ñwi ha i ezahala ni ku biha ze ezahezi.” Mwa naha ya South Africa, mutende o se u hatisizwe ka lilimo ze fitelela 160 u bizwa Paki (The Witness.) Libizo leo la swanela kakuli mulelo wa mutende wo ki ku biha lika ze ezahezi ka ku nepahala. Mutu ya naa kalile ku lukisanga mutende wo naa bulezi kuli mwa mutende wo ku ka bihiwanga “lika za niti luli, ze ezahezi ku si na ku puma ni hanyinyani.”

² Ka bumai, batu ba ba bihanga makande mwa lifasi kacenu, ha ba bihangi lika ka nepahala mwa mitende ye miñata ze bonisa lika ze ezahezi. Mwa mitende yeo, batu ha ba bulelelwangi niti ka za Mulimu ni lika za ezelize batu. Kono Jehova Mubusi ya maata mwa pupo kaufela ha itingi kwa babihi ba makande. Mulimu naa bulezi ka mupolofita wa hae Ezekiele kuli: ‘Macaba a ka ziba kuli ki na Jehova.’ (Ezek. 39:7) Jehova u na ni Lipaki ba ba bato fitelela 8 milioni ba ba sweli ku bulelela batu ka za hae mwa lifasi kaufela. Mpi ya Lipaki yeo i sweli ku bulelela batu ba bañwi zeo Mulimu naa ezelize batu kwamulaho, ni za sweli ku ezeza batu mwa linako za luna. Hape Lipaki bao ba sweli ku bulelela batu ba bañwi lika ze nde za sepisize Mulimu kuli u ka eza kwapili. Kwa Isaya 43:10 lu bala kuli: “‘Ki mina lipaki za ka, ku bulela Muñaa Bupilo, mina, ni mutanga wa ka ye ni ketile.’” Ha lu nga musebezi wa  ku kutaza ku ba wa butokwa hahulu mwa bupilo bwa luna, lu bonisa kuli lu Lipaki za Jehova luli.

3, 4. (a) Baituti ba Bibele ne ba kalile lili ku itusisa libizo la Lipaki za Jehova, mi ne ba ikutwile cwañi ka za libizo le linca leo? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 23.) (b) Lu ka nyakisisa lipuzo mañi?

³ Libizo la Jehova li ka ina ku ya ku ile kakuli ki “Mulena wa kamita.” Mi Jehova yena ka sibili naa bulezi kuli: “Ki lona libizo la ka la kamita, mi ka lona mu ka ni hupula mwa linako kaufela, ku ya ku ile.” (1 Tim. 1:17; Ex. 3:15; mubapanye Muekelesia 2:16) Ku bizwa ka libizo la Jehova ki tohonolo ye tuna ka ku fitisisa ye lu kona ku ba ni yona. Ka silimo sa 1931, Baituti ba Bibele ne ba tabile hahulu ha ne ba kalile ku itusisa libizo la Lipaki za Jehova. Buñata bwa bona ne ba ñozi mañolo a naa bonisa mo ne ba ikutwela ka za cinceho yeo. Puteho ye ñwi mwa naha Canada ne i ñozi kuli ku bizwa ka libizo le linca leo ne ku tahisize kuli ba ikatulele ku pila ka nzila ye lumbekisa Jehova.

⁴ Mu kona ku bonisa cwañi kuli mwa itebuha tohonolo ya ku ba Paki ya Jehova? Ku zwa fo, kana mwa kona ku talusa libaka Jehova ha lu biza kuli lu Lipaki za hae sina mo ku ñolezwi mwa buka ya Isaya?

5, 6. (a) Maisilaele ba ne ba li bashemi ne ba fanga cwañi bupaki ka za Jehova? (b) Ki lika mañi ze ñwi ze ne ba swanela ku eza Maisilaele ba ne ba li bashemi, mi ki kabakalañi bashemi kacenu ha ba swanela ku eza nto ye swana?

⁵ Jehova naa ketile Maisilaele kuli ba be lipaki za hae. Muisilaele ni Muisilaele naa na ni buikalabelo bwa ku fa bupaki ka za Jehova. (Isa. 43:10) Ka mutala, bashemi ne ba fanga bupaki ka ku luta bana ba bona lika za naa ba ezelize Mulimu kwamulaho. Jehova naa laezi bashemi kuli ba lute bana ba bona litaba ka za Paseka. Naa ba bulelezi kuli: “Bana ba mina ha ba ka mi buza, ba li: ‘Mu swanisezañi ka sebelezo yeo?’ Mu no li ku bona: ‘Ki sitabelo sa Muñaa Bupilo sa Paseka ya hae, ha kile a fitelela fahalimwaa  mandu a bana ba Isilaele, kwa naha ya Egepita, lizazi la nata Maegepita mi a sileleza mandu a luna.’” (Ex. 12:26, 27) Bashemi ne ba bulelezi bana ba bona kuli Faro naa hanile ku lukulula Maisilaele kuli ba ye mwa lihalaupa ku yo lapela Jehova. Faro naa bulezi kuli: “Muñaa Bupilo ki yena mañi kuli ni utwe linzwi la hae mi ni lukulule Isilaele?” (Ex. 5:2) Bashemi ne ba bulelezi bana ba bona mo Jehova naa alabezi lipuzo za Faro ni mwa naa boniselize kuli ki yena ya Maata Ote. Jehova naa tahiselize Maegepita likoto ze lishumi mi naa punyusize Maisilaele kwa mpi ya Maegepita fa Liwate le li Fubelu. Maisilaele ne ba iponezi kuli Jehova ki Mulimu wa niti, mi kamita wa talelezanga za sepisa.

⁶ Maisilaele ne ba ikutwile kuli ku ba lipaki za Jehova ki tohonolo ye tuna. Ne ba bulelezi bana ba bona ni batanga ba bona ba ne ba sebeleza mwa mandu a bona za lika ze nde za naa ba ezelize Jehova. Maisilaele hape ne ba ziba kuli ne ba tokwa ku ba ni muzamao o munde. Jehova naa ba bulelezi kuli: “Mu be ba ba kenile, kakuli na, Muñaa Bupilo Mulimu wa mina, ni ya Kenile.” Maisilaele ba ne ba li bashemi ne ba lutanga bana ba bona kuli ba be ba ba kenile ili ku talusa kuli bana ba bona ne ba swanela ku pila ka ku lumelelana ni likuka za Jehova. (Liv. 19:2; Deut. 6:6, 7) Ni kacenu, bashemi ba Sikreste ba swanela eza nto ye swana. Ba swanela ku luta bana ba bona ku pila ka nzila ye kutekehisa libizo la Mulimu le li kanya!—Mu bale Liproverbia 1:8; Maefese 6:4.

7. (a) Maisilaele ha ne ba utwile Jehova, macaba a naa pila bukaufi ni bona naa ikutwile cwañi? (b) Ki buikalabelo mañi bo ba na ni bona batu kaufela ba ba bizwa ka libizo la Jehova?

⁷ Maisilaele ha ne ba utwile Mulimu, naa ba fuyauzi. Bakeñisa kuli ne ba utwile Mulimu, macaba a naa pila bukaufi ni bona naa iponezi kuli Jehova naa sileleza batu ba hae. (Deut. 28:10) Kono ka bumai, buñata bwa litaba za kwakale ze bulela za mupilelo wa Maisilaele li bonisa kuli ne ba sa utwi Jehova. Maisilaele ne ba lapelanga milimu ya maswaniso yona milimu ya Makanana. Sina mo ne inezi milimu yeo, Maisilaele ne ba kalile ku ba ni situhu. Ne ba fanga bana ba bona sina matabelo mi ne ba nyandisanga babotana. Likezo ze maswe ze ne ba ezize Maisilaele, li lu luta tuto ya butokwa. Lu swanela ku likanyisa Jehova ni ku ba ba kenile kakuli lu bizwa ka libizo la hae Ya Kenile ka ku Fitisisa.

8. Jehova naa bulelezi Isaya kuli a ezeñi, mi Isaya naa ikutwile cwañi?

⁸ Jehova naa itusisize Isaya kuli a lemuse Maisilaele kuli Jehova naa ka yundisa Jerusalema ni kuli naa ka tuhelela batu ba hae kuli ba iswe mwa butanga. Jehova hape naa polofitile kuli naa ka eza “nto ye nca” ni kuli naa ka lukulula batu ba hae mwa butanga ka nzila ye komokisa. (Isa. 43:19) Jehova naa ziba kuli Maisilaele ha ba na ku baka, kono naa kutezi ku bulelela Isaya kuli a zwelepili ku ba lemusa. Likauhanyo za pili ze 6 za buka ya Isaya, li bulela hahulu ka za litemuso za ku yundiswa kwa Jerusalema. Isaya naa bata ku ziba kuli sicaba ne si ka nga nako ye kuma kai inze si zwelapili ku sa utwa Jehova. Mulimu naa alabile kuli: “Ku fitela minzi i wa, i tokwe ba ba yahile ku yona, mandu a tokwe batu, mi naha i shandauke, i be matota.”—Mu bale Isaya 6:8-11.

9. (a) Bupolofita bwa Isaya ka za ku sinyiwa kwa Jerusalema ne bu talelelizwe lili? (b) Kacenu, ki temuso ifi ye lu swanela ku isa pilu ku yona?

⁹ Ka lilimo ze fitelela 46, Isaya naa lemusize Maisilaele ka za sinyeho ye ne ka ba tahela. Isaya naa kalile ku polofita mwa silimo sa mafelelezo sa ku busa kwa Mulena Oziasi, ili ka silimo sa 778 pili Kreste a si ka taha kale, mi naa zwezipili ku polofita ku isa i bato ba ka silimo sa 732 pili Kreste a si ka taha kale, ili ka nako ya naa buza Mulena Ezekiasi. Ku zwa ka sona silimo seo, ne ku fitile lilimo ze 125 pili Jerusalema i si ka yundiswa kale ka silimo sa 607 pili Kreste a si ka taha kale.  Kacwalo Batu ba Mulimu ne ba filwe temuso ka za lika ze ne ka ezahala kwa pili inze ku sa siyezi lilimo ze ñata. Mwa linako za luna, Jehova u itusisize batu ba hae kuli ba lemuse ba bañwi ka za lika ze ka ezahala kwapili. Magazini ya Tawala ya Mulibeleli se i hatisizwe ka lilimo ze 135, mi i zwelapili ku bulelela batu kuli puso ya Satani i tuha i fela ni kuli Kreste u ka kalisa ku busa fa lifasi.—Sin. 20:1-3, 6.

10, 11. Maisilaele ba ne ba li mwa Babilona ne ba bile cwañi lipaki ha ne ba boni bupolofita bwa Isaya ha bu talelezwa?

¹⁰ Majuda ba bañwi ne ba punyuhile muta Jerusalema ne i sinyizwe. Ne ba mamezi taelo ya Jehova ya kuli ba zwe mwa Babilona, mi ne ba isizwe mwa butanga mwa Babilona. (Jer. 27:11, 12) Hasamulaho wa lilimo ze 70 ku zwa fo, ba sikai kwa Majuda bao ne ba iponezi bupolofita bo buñwi bwa Isaya ha bu talelezwa bo bu li: “Muñaa Bupilo Mupilisi wa mina, Ya-Kenile wa Isilaele sa bulela ki se, u li: ‘Kabakala mina, ni lumile mpi ku lwanisa Babilona, mi ni ka ba lelekisa kaufelaa bona.’”—Isaya 43:14.

¹¹ Jehova naa talelelize bupolofita bo ka nzila ye komokisa. Busihu bo buñwi mwa kweli ya October ili ka silimo sa 539 pili Kreste a si ka taha kale, mulena wa Babilona ni malenaa hae ne ba eza mukiti wa ku kuteka milimu ya bona. Mane ne ba sweli ku nwela mwa likomoki ze ne ba uzwize mwa tempele ya Jehova. Kono busihu bo swana bo, Mulena Sirusi ni mpi ya hae ba taseza Babilona. Ne ba hapile muleneñi wo mi ne ba tuzi mubuso wa Mababilona. Ka silimo sa 538 kamba 537 B.C.E., Sirusi naa laezi Majuda kuli ba kutele kwa Jerusalema kuli ba yo yaha sinca tempele ya Mulimu. Ha ne ba kutela kwa Jerusalema, Jehova naa boni teñi kuli Majuda ba silelezwa. Lika zeo kaufela ne li ezahezi sina feela mwa naa polofitezi Isaya. Batu ba Mulimu ha ne ba iponezi tempele inze i yahiwa sinca mwa Jerusalema, ne ba bile lipaki kakuli ne ba lemuhile kuli Jehova ki Mulimu wa niti mi kamita wa talelezanga za sepisa. Mulimu naa bulezi cwana ka za Majuda ba ne ba kutile ku zwa kwa Jerusalema kuli, ki “sicaba se ni ipupezi, kuli si ni lumbeke.”—Isa. 43:21; 44:26-28.

12, 13. (a) Ki bo mañi ba ne ba swalisani ni Maisilaele kwa ku yaha sinca tempele? (b) Ba “lingu ze ñwi” ba tokwa ku ezañi ha ba nze ba tusa “Isilaele wa Mulimu,” mi ba na ni sepo mañi?

¹² Maisilaele ha ne ba kutile ku yo yaha sinca tempele, batu ba bañata ba ne ba si Maisilaele ne ba swalisani ni bona mwa ku lapela Jehova. Hasamulaho batu ba bañwi ba ne ba li mazwahule ni bona mane ba kala ku swalisana ni bona. (Ezira 2:58, 64, 65; Est. 8:17) Kacenu, Bakreste ba ba tozizwe ki sicaba sa Mulimu “Isilaele wa Mulimu,” mi “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi” ba  swalisani ni bona mwa ku lapela Jehova. (Sin. 7:9, 10; Joa. 10:16; Magal. 6:16) Bakreste ba ba tozizwe ni lingu ze ñwi ba na ni tohonolo ya ku ba Lipaki za Jehova.

¹³ Mwa lifasi le linca, buñata bo butuna ba ka ba ni tohonolo ye ipitezi. Ba ka ba ni tohonolo ya ku bulelela batu ba ba zusizwe kwa bafu mo ne bu inezi bupilo ha ne ba li Lipaki za Jehova mwa linako za maungulelo. Kuli lu to ikola tohonolo yeo kwapili, lu swanela ku zwelapili ku ba ba kenile. Niha lu ka lika ka taata ku pila ka likuka za Jehova, lu ka zwelapili ku ezanga mafosisa zazi ni zazi. Kacwalo lu swanela ku ku panga Jehova zazi ni zazi kuli a lu swalele mafosisa a luna. Haiba lu zwelapili ku ba ba kenile, lu ka bonisa kuli lwa itebuha tohonolo ya lu file Jehova ya kuli lu bizwe ka libizo la hae.—Mu bale 1 Joani 1:8, 9.

14. Libizo la Mulimu li talusañi?

¹⁴ Kuli lu itebuhe tohonolo ye tuna ye lu na ni yona ya ku bizwa ka libizo la Jehova, lu tokwa ku ziba taluso ya libizo la hae. Libizo la Jehova li simuluha fa linzwi la Siheberu le li kona ku tolokwa kuli “ku ba sona” mi li talusa kezo. Lu utwisisa kuli libizo la Jehova li talusa kuli “U Tahisa ku Ba teñi.” Jehova u ketile ku itusisa libizo leo kakuli libizo leo li lu tusa ku utwisisa sa li sona luli. Ki yena ya bupile lika kaufela. Hape Jehova ha bulela kuli u ka eza nto ye ñwi, ha ku na mutu ya kona ku mu palelwisa ku eza nto yeo, mane nihaiba Satani ha koni ku mu palelwisa.

15. Lu kona ku itutañi kwa libizo la Jehova ku zwelela ka ku ya ka za naa bulelezi Mushe? (Mu bone Mbokisi ye li, “ Libizo le li na ni Taluso ye Tuna.”)

¹⁵ Jehova naa bulelezi Mushe litaba ze ñata ka za taluso ya libizo la hae. Jehova ha naa lumile Mushe kuli a yo lukulula batu ba hae ku zwa mwa Egepita, naa bulelezi Mushe kuli: “Ni ka ba se ni ka Keta ku ba Sona.” Jehova a ekeza ku bulela kuli: “U yo bulelela Maisilaele kuli, ‘Ni ka ba ki yena ya ni lumile ku mina.’” (Ex. 3:14. NW) Kacwalo Jehova u ka ba nto ifi kamba ifi ya bata ku ba, kuli a pete mulelo wa hae. Kwa Maisilaele, Jehova naa ezize nto ifi kamba ifi kuli a be Muliululi, Musilelezi, Mueteleli, ni Mufani wa lika kaufela ze ne ba tokwa.

16, 17. (a) Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha tohonolo ya ku bizwa ka libizo la Mulimu? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?

¹⁶ Ni kacenu, Jehova ha si ka cinca. Libizo la hae li lu hupulisa kuli u ka eza nto ifi kamba ifi ye tokwahala kuli a babalele batu ba hae. Ka matala, u lu fa lika kaufela ze lu tokwa ka zazi ni zazi kuli lu pile, ni kuli lu zwelepili ku tiisa tumelo ya luna. Libizo la Jehova hape li lu luta nto ye ñwi ka za hae. Ki nto mañi yona yeo? Jehova wa kona ku ezisa libupiwa za hae ku ba nto ifi kamba ifi kuli a pete mulelo wa hae. Ka mutala, u itusisa Lipaki za hae kuli ba eze musebezi wa hae. Ku ziba taba yeo ku swanela ku lu susueza ku mu sebeleza ka mukwa o swanela. Bo Kåre ba kwa Norway ba se ba bile Paki ya Jehova ya tukufalezwi ka lilimo ze 70 ba bulela kuli: “Ni ikutwa kuli ki tohonolo ye tuna ku sebeleza Jehova, yena Mulena wa kamita, ni ku ba yo muñwi wa batu ba ba bizwa ka libizo la hae le li kenile. Ki tohonolo ye tuna ku ambolisana ni ba bañwi ka za niti ya mwa Bibele ni ku bona mo batu ba amuhela niti yeo ka tabo ni ku i utwisisa. Ka mutala, kwa ni tabisanga hahulu ha ni luta ba bañwi mo si sebeleza sitabelo sa tiululo sa Kreste ni mo si kona ku ba tuseza ku fumana bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca la kozo mo ku na ni ku luka.”

¹⁷ Mwa libaka ze ñwi mwa lifasi, ku taata hahulu ku fumana batu ba ba bata ku ituta za Jehova. Kono sina bo Kåre, lwa tabanga ha lu fumana nihaiba feela mutu a li muñwi ya bata ku ituta za libizo la Jehova. Kono lu kona ku ba cwañi Lipaki za Jehova, ka nako ye swana ni ku ba lipaki za Jesu? Puzo yeo i ka nyakisiswa mwa taba ye tatama.