1. Ki lika mañi ze ba tokwa batu, mi ki bo mañi ba ba kona ku ba bukaufi ni batu bao?

BATU ba tokwa ku ba bukaufi ni batu ba bañwi. Kwa lu tabisanga ku ba ni lubasi ni balikani ba ba lu lata, ba ba lu nga kuli lu ba butokwa, ni ba ba lu utwisisa. Kono lu tokwa ku ba ni silikani se situna ni Mubupi wa luna Jehova.—Muek. 12:1.

2. Jehova u lu sepisañi, kono ki kabakalañi batu ba bañata ha ba sa lumeli sepiso yeo?

² Jehova u lu mema kuli lu be balikani ba hae. U lu sepisa kuli haiba lu sutelela ku yena, ni yena u ka sutelela ku luna. (Jak. 4:8) Ku ziba taba yeo kwa lu tabisa. Kono batu ba bañata ba nahana kuli ha ku swaneli ku lumela kuli Mulimu u bata ku ba bukaufi ni bona. Ba ikutwa kuli haki ba butokwa mi kacwalo ha ba swaneli ku ba ni silikani ni Mulimu ni kuli Mulimu u kwahule hahulu ni bona. Kana luli kwa konahala ku sutelela ku Jehova?

3. Lu swanela ku lumelañi ka za Jehova?

³ Kwa konahala ku ziba Jehova kakuli “ha yo kwahule ni mañi ni mañi” ya bata ku mu fumana. (Mu bale Likezo 17:26, 27; Samu 145:18.) Jehova u itukiselize kuli lu be balikani ba hae, mi u tabela kuli lu be balikani ba hae ba batuna  nihaike kuli ha lu si ka petahala. (Isa. 41:8; 55:6) Bakeñisa lika za naa iponezi, walisamu naa bulezi cwana ka za Jehova: “Wena ya utwa milapelo, batu kaufela ba ka ta ku wena. U filwe mbuyoti mutu yo iketezi, kuli u mu suteleze ku wena.” (Samu 65:2, 4) Ha lu nyakisiseñi litaba za mwa Bibele ze bonisa mo Mulena Asa wa Juda naa bezi ni bulikani bo bu tiile ni Mulimu ni mo Mulimu naa bezi bukaufi ni yena. *

4. Mulena Asa naa tomezi batu ba mwa Juda mutala mañi?

⁴ Asa naa li mulapeli wa niti ya tukufalezwi. Asa naa bile mulena ka nako ye ne ku tezi mahule kwa tempele, mi ka nako ye ne ku atile hahulu milimu ya maswaniso mwa naha, Asa naa utwile Jehova ka ku zwisa lika ze maswe zeo. (1 Mal. 15:9-13) Bakeñisa kuli naa li bukaufi ni Jehova mi naa utwa Milao ya hae, Asa naa kona ku bulelela batu kuli “ba bate Muñaa Bupilo Mulimu wa bokuku a bona, ni kuli ba ye ka mulao ni ka litaelo.” Jehova a fuyaula Asa ka ku mu tusa ku busa ka kozo mwahalaa lilimo za pili ze 10 za puso ya hae. Asa naa ziba kuli Jehova ki yena ya naa mu tusize ku busa ka kozo, naa bulelezi batu kuli: “Lu mu batile, mi u lu file pumulo mwa maneku kaufela.” (2 Makol. 14:1-7) Ki lika mañi ze ne ezahezi hamulaho wa fo?

5. Ki mwa muinelo mañi mo Asa naa bonisize kuli naa sepile Mulimu, mi ki lika mañi ze ne zwile mwateñi?

⁵ Mu nge kuli ki mina Asa ya naa li mulena ka nako yeo. Zera wa Muetopia u etelela baana ba 1,000,000 ni likoloi ze 300 za ndwa kuli a to lwanisa sicaba sa mina. (2 Makol. 14:8-10) Ne mu ka eza cwañi ha ne mu ka bona sitopa se situna sa masole ba ba taha inze ba caula kuli ba to lwanisa mubuso wa mina? Mpi ya mina ya masole i fita feela fa palo ye eza 580,000! Palo ya masole ba mina i bato kena habeli mwa palo ya masole ba Zera. Kana ne mu ka buza libaka Mulimu ha si ka tibela muinelo wo? Kana ne mu ka itinga fa butali bwa mina? Kamba kana ne mu ka sepa Jehova kuli u ka mi sileleza? Asa naa bonisize hande kuli naa na ni bulikani bo butuna ni Jehova, mi naa bonisize kuli naa mu sepile hahulu. Asa naa lapezi ku Jehova kuli: “Lu tuse, Muñaa Bupilo Mulimu wa luna, kakuli lu sepile wena fela.” Mulimu naa alabile cwañi tapelo ya Asa? ‘Muñaa Bupilo kiha nata Maetopia.’ Mi ha ku na sila se ne si punyuhile ndwa.—2 Makol. 14:11-13.

6. Lu kona ku likanyisa cwañi Asa?

⁶ Asa naa konile cwañi ku sepa Mulimu ka ku tala, ni ku sepa kuli naa ka mu sileleza ni ku mu etelela? Bibele i bulela kuli: “Asa a eza ze lukile mwa meeto a Muñaa Bupilo” mi “pilu ya Asa ya kumalela hande Muñaa Bupilo.” (1 Mal. 15:11, 14) Ni luna lu tokwa ku sebeleza Mulimu ka pilu ya luna kaufela ilikuli lu kone ku ba bukaufi ni yena ka nako ya cwale ni kwapili. Lu ba ba tabile ku ziba kuli Jehova u ngile muhato wa ku lu suteleza ku yena ni kuli u lu tusa kuli lu zwelepili ku ba ni bulikani bo butuna ni yena! Ha lu nyakisiseñi linzila ze peli ze bonisa mwa ezelize cwalo Mulimu.

7. (a) Ki lika mañi za ezize Jehova ze lu suteleza ku yena? (b) Ki ifi nzila ye tuna ka ku fitisisa ya lu suteleza Mulimu ku yena?

⁷ Jehova naa bonisize lilato la hae kwa batu ha naa lu bupezi lifasi le linde.  Jehova u zwelapili ku lu bonisa lilato ka ku lu fa bupilo zazi ni zazi. (Lik. 17:28; Sin. 4:11) Nzila ye tuna ya bonisa ka yona Jehova kuli wa lu lata, ki ka ku lu fa lico za kwa moya ze lu tokwa. (Luka 12:42) Hape u lu kolwisa kuli wa teelezanga ha lu lapela ku yena. (1 Joa. 5:14) Kono tiululo ki yona nzila ye tuna ka ku fitisisa yeo Jehova a lu suteleza ku yena ni ku bonisa mwa lu latela. (Mu bale 1 Joani 4:9, 10, 19.) Jehova naa lumile Mwanaa hae kuli a to fana bupilo bwa hae ku luna sina sitabelo. Sitabelo seo ki sona feela se si lu konisa ku ba ni sepo ya ku to pila ku ya ku ile sina batu ba ba petehile.—Joa. 3:16.

8, 9. Ki buikalabelo mañi bwa peta Jesu mwa mulelo wa Jehova?

⁸ Mulelo wa Jehova ki wa kuli tiululo i tuse batu kaufela mane nihaiba batu ba ne ba pilile pili tiululo i si ka fiwa kale. Taba yeo ne i konahala kamukwaufi? Jehova ha naa polofitile ka za Mupulusi wa luna ya naa ka ba teñi kwapili, ku yena ne ku swana feela inge kuli tiululo i lifilwe kale kakuli naa ziba kuli mulelo wa hae ka za batu ne u si ke wa pala. (Gen. 3:15) Hamulaho wa lilimo-limo, muapositola Paulusi naa itumezi ku Jehova “ka ku lukululwa ka tiululo ye ne lifilwe ki Kreste Jesu.” Paulusi naa talusize kuli Mulimu naa “swalela libi ze ezizwe kwamulaho.” (Maro. 3:21-26) Kacwalo, ha lu koni ku ba bukaufi ni Mulimu haisi ka Jesu.

⁹ Batu ba ba ikokobeza ba kona feela ku ziba Jehova ni ku ba ni silikani se si tiile ni yena ka Jesu. Bibele i bulela kuli: “Mulimu u bonisa lilato la hae ku luna cwana, kuli ha ne lu sa li baezalibi, Kreste a lu shwela.” (Maro. 5:6-8) Tiululo ne i lifilwe, isiñi ka libaka la kuli ne lu li ba butokwa, kono ka libaka la kuli Jehova ni Jesu ne ba lu latile. Jesu naa bulezi kuli: “Ha ku na mutu ya kona ku taha ku na, konji haiba Ndate, ya ni lumile, a mu hoha.” Hape naa bulezi kuli: “Ha ku na ya taha ku Ndate haisi ka na.” (Joa. 6:44; 14:6) Ka moya o kenile, Jehova u suteleza batu ku yena ka Jesu mi u ba tusa ku ba ni silikani se si tiile ni yena ilikuli ba kone ku pila ku ya ku ile. (Mu bale Juda 20, 21.) Ha lu nyakisiseñi nzila ya bubeli yeo Jehova a lu suteleza ku yena.

10. Bibele i lu tusa cwañi ku sutelela ku Mulimu?

¹⁰ Mwa taba ye, lu nyakisisize mañolo a zwa mwa libuka ze 14 za mwa Bibele. Ka ku itusisa moya wa hae o kenile, Jehova naa susumelize batu ku ñola Bibele kuli i lu suteleze ku yena. Ne lu ka ziba cwañi kuli lwa kona ku sutelela ku Mubupi wa luna kambe ha ku na Bibele? Kambe Bibele ha i yo, ne lu ka ituta cwañi za tiululo ni mwa lu tuseza Jesu kuli lu sutelele ku Jehova? Mwa Bibele ki mona mo lu ituta tulemeno twa Jehova to tunde ni mulelo wa hae ka za batu. Ka mutala, kwa Exoda 34:6, 7, Jehova u ipulela kuli u ‘na ni makeke ni musa, a akufi ku halifa, u tezi sishemo, u na ni niti; ki ya tiiseza ku shemuba batu mwa masika a bona a eza lule, ya swalela batu bumaswe, ni buikuhumuso, ni sibi.’ Ki mañi ya naa si ke a tabela ku sutelela ku Mulimu ya cwalo? Jehova wa ziba kuli ha lu ituta ze ñata ka za hae, u ka ba wa luli ku luna mi lu ka ikutwa ku ba bukaufi ni yena.

11. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku ituta za Jehova? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 16.)

¹¹ Kwa makalelo a buka ya Mu Sutelele ku Jehova, ku na ni manzwi a li: “Ha lu itama silikani ni mutu, ku tiya kwa sona ku itinga fa ku ziba mutu yo, ku lata tulemeno twa hae ni ku itebuha tona. Kacwalo tulemeno ni linzila za Mulimu, ze bonisizwe mwa Bibele, ki lika za butokwa ku ituta zona.” Kaniti lwa swanela ku itebuha  hahulu kuli Jehova naa tahisize kuli batu ba ñole Linzwi la hae ka nzila ye lu kona ku utwisisa luna batu.

12. Ki kabakalañi Jehova ha naa itusisize batu kuli ba ñole Bibele?

¹² Jehova naa ka kona ku itusisa mangeloi kuli a ñole Bibele. Mangeloi a iyakatwa luna mi a bata ku ziba ze lu eza. (1 Pit. 1:12) Mangeloi naa ka kona ku ñolela batu litaba ze zwa ku Jehova. Kono mangeloi ha swani ni batu. Mangeloi a li ku ba a be ni maikuto e ba na ni ona batu, ha si ka tokwa lika ze ba tokwa batu, kamba ku ba ni bufokoli bo ba na ni bona batu. Jehova wa ziba kuli mangeloi a shutanela hahulu kwahule ni luna, kona libaka ha naa bonisize butali ka ku keta batu kuli ba ñole Bibele. Ha lu bala litaba za bañoli ba Bibele ni batu ba bañwi ba ne ba swabile, ba ne ba kakanya lika ze ñwi, ba ne ba sabile, ni ba ne ba ezize mafosisa a mañwi, lwa kona ku utwa butuku bo ne ba utwile. Mi ha lu bala litaba ze bonisa linako za tabo ze ne ba banga ni zona, ni luna lwa kona ku taba inge bona. Ka ku swana ni mupolofita Elia, bañoli ba Bibele kaufela ne ba na ni “maikuto a swana ni a luna.”—Jak. 5:17.

13. Tapelo ya naa lapezi Jonasi i tahisa kuli mu ikutwe cwañi?

¹³ Ka mutala, Mulimu naa file Jonasi musebezi wa butokwa, kono Jonasi a mata ku saba musebezi wo. Kambe lingeloi ki lona le ne li ñozi likande la Jonasi, ne li si ke la talusa hande mwa naa ikutwezi Jonasi. Ne li nto ye nde hahulu kuli Jehova naa ketile Jonasi kuli a ñole likande la hae, ku beya cwalo ni tapelo ya naa lapezi ku Mulimu ha naa li mwa buliba bwa liwate. Jonasi naa ize: “Ha ne ni utwa moya wa ka kuli wa letuka, na hupula Muñaa Bupilo.”—Jona. 1:3, 10; 2:1-9.

14. Ki kabakalañi ha lu kona ku utwisisa za naa ñozi Isaya ka za yena muñi?

¹⁴ Mutala o muñwi u fumaneha mwa litaba za naa ñozi Isaya hamulaho wa ku  tusiwa ki pono ya kanya ya Jehova kuli a lemuhe buezalibi bwa hae. Isaya naa ize: “Ni maibile! ni shwile, kakuli ni mutu wa mulomo o masila; ni yahile mwahalaa sicaba sa milomo ye masila; mi meeto a ka a boni Mulena, Muñaa Bupilo wa limpi.” (Isa. 6:5) Lingeloi ne li si ke la kona ku bulela cwalo ka za lona, kono Isaya naa konile ku bulela cwalo. Bakeñisa kuli ha lu si ka petahala inge Isaya, lwa kona ku utwisisa mwa naa ikutwezi.

15, 16. (a) Ki kabakalañi ha lu kona ku utwisisa mo ba ikutwela batu ba bañwi? Mu fe mitala. (b) Kiñi ze ka lu tusa ku sutelela ku Jehova?

¹⁵ Mangeloi naa si ke a ipulela kuli haki a butokwa inge mwa naa bulelezi Jakobo, kamba ku bulela kuli ki baezalibi sina mwa naa ikutwezi Pitrosi. (Gen. 32:10; Luka 5:8) Mangeloi naa si ke a “saba” inge mo ne ku bezi kwa balutiwa ba Jesu ka linako ze ñwi. Mangeloi ne a si ke a tokwa ku ba ni bundume kuli a kutaze taba ye nde ha naa nzaa nyandiswa, sina mwa naa ikutwezi Paulusi ni batu ba bañwi. (Joa. 6:19; 1 Mates. 2:2) Libaka ki la kuli mangeloi a petehile mwa miinelo kaufela mi a na ni maata hahulu ku fita batu. Ka ku swana ni batu ba naa itusisize Jehova ku ñola Bibele, ni luna ha lu si ka petahala, kacwalo, lwa kona ku utwisisa maikuto a bañoli ba Bibele. Ha lu bala ze ne ba ñozi bañoli ba Bibele, lwa kona ku ‘taba ni ba ba taba ni ku lila ni ba ba lila.’—Maro. 12:15.

¹⁶ Haiba lu nahanisisa mo Jehova naa sebelisanezi ni batanga ba hae ba ba sepahala mwa linako za kwamulaho, lu ka ituta lika ze ñata ze nde ka za Mulimu wa luna. Lu ka bona mwa naa bezi bukaufi ni batu bao ba ne ba si ka petahala ili ka ku ba bonisa pilu-telele ni lilato. Ha lu nze lu ziba hande Jehova ni ku mu lata hahulu, lu ka sutelela ku yena.—Mu bale Samu 25:14.

17. (a) Azaria naa file kelezo mañi ye nde ku Asa? (b) Asa naa hanile cwañi kelezo ya naa filwe ki Azaria, mi ki lika mañi ze ne ezahezi ku Asa?

¹⁷ Ku na ni litaba ze ñata ze lu kona ku ituta ku Mulena Asa. Ha sa tuzi mpi ya Etopia, mupolofita Azaria a fa Mulena Asa kelezo ye nde. Azaria a li: “Muñaa Bupilo u ku mina ha mu nze mu li ku yena. Ha mu ka mu bata mu ka mu fumana. Kono ha mu ka mu fulalela, u ka mi fulalela ni yena.” (2 Makol. 15:1, 2) Kono hamulaho wa nako, Asa naa si ka utwa kelezo ye nde ya naa filwe. Mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele ha ne u tile ku to lwanisa Juda, Asa a ikalelwa. Asa naa si ka kupa tuso ku Jehova, kono a eza silikani ni Masiria ba ne ba lapela milimu ya buhata. Jehova a bulelela Asa kuli: “U ezize ka bukuba; kakuli ku kala cwale, u ka na u tahelwa ki lindwa.” Mi ne ku bile cwalo luli. (2 Makol. 16:1-9) Lu itutañi kwa taba yeo?

18, 19. (a) Lu swanela ku ezañi haiba silikani sa luna ni Jehova sa shekesha? (b) Lu kona ku zwelapili cwañi ku sutelela ku Jehova?

¹⁸ Ha lu swaneli ku ikauhanya ku Jehova ni kamuta. Haiba silikani sa luna ni Mulimu se si shekesha, haike kapili-pili lu eze ze li bulela liñolo la Hosea 12:6, le li li: “U kutele ku Mulimu wa hao; u zamaye ka sishemo ni ka ku luka, mi u sepe Mulimu wa hao ka nako ni nako.” Haiba lu nahanisisa za tiululo ni ku ituta ka tokomelo Bibele, lu ka sutelela hahulu ku Jehova.—Mu bale Deuteronoma 13:4.

¹⁹ Walisamu naa ñozi kuli: “Buswa bwa ka, ki ku sutelela ku Mulimu.” (Samu 73:28) Ki nto ye nde ku mañi ni mañi wa luna ku sutelela ku Jehova. Haike lu itomele sikonkwani sa ku zwelapili ku ituta lika ze nca ka za Jehova. Ha lu nze lu eza cwalo, lu ka fita fa ku mu lata hahulu. Ha lu ka sutelela ku Jehova, ni yena u ka sutelela ku luna ka nako ya cwale ni ku ya ku ile!