1, 2. Peu ya Musali ne i tokwa silelezo mañi, mi ki kabakalañi?

BUPOLOFITA bwa pili mwa Bibele bu lu tusa hahulu ku utwisisa mwa ka taleleleza mulelo wa hae Mulimu. Mulimu ha naa file sepiso mwa simu ya Edeni, naa bulezi kuli: “Ni ka beya toyano mwahalaa mina ni wena [Satani] ni musali, ni mwahalaa peu ya hao ni peu ya musali.” Toyano yeo ne i ka ba ye tuna cwañi? Jehova naa ize: “Peu yeo [peu ya musali] i ka ku pyata toho [ku talusa toho ya Satani], wena u i lume fa lisito.” (Gen. 3:15) Toyano ye mwahalaa Satani ni musali ne i ka ba ye tuna hahulu kuli Diabulosi naa ka itusisa maata a hae kaufela kuli a yundise peu ya musali.

² Kona libaka Walisamu ha naa lapezi ka za batu ba Mulimu kuli: “Kakuli, bona, lila za hao li se li nyunga-nyungana, mi ba ba ku toile se ba nanula litoho. Sicaba sa hao ba si lelela bumaswe ka butali, mi ba elezana ku lwanisa ba ba silelezwa ki wena. Ba li: ‘A mu taheñi, lu ba feze, ba tuhele ku ba sicaba.’” (Samu 83:2-4) Mulelo wa Satani ne li wa ku yundisa ni ku feza lubasi lwa peu ya musali. Kuli a sileleze peu ya musali ni ku fa bupaki bwa kuli Mubuso wa Mesia ne u ka taleleza mulelo wa  hae, Jehova a eza litumelelano ze ne ka tusa kuli mulelo wa hae u petiwe.

3, 4. (a) Tumelelano ya Mulao ne i talelelizwe lili, mi sicaba sa Isilaele ne si itumelezi kuli ne si ka ezañi? (b) Tumelelano ya Mulao ne i tibelañi?

³ Baikulu ba Abrahama, ba Isaka, ni ba Jakobo ha se ba bile ba bañata, Jehova a ba eza sicaba sa Isilaele wa kwakale. Ka ku itusisa Mushe sina muyemeli wa hae, Mulimu naa ezize tumelelano ye ipitezi ni sicaba seo. Jehova naa ba file Mulao, mi Maisilaele ne ba lumezi ku mamela Mulao wo. Bibele i bulela kuli Mushe “a nga buka ya bulikani, a i balela sicaba, mi ba li: ‘Muñaa Bupilo, za bulezi kamukana lu ka li mamela ni ku ya ka zona.’ Mushe kiha nga mali, a hasaka sicaba ka ona; a li: ‘Mali a, ki mali a bulikani bwa isweli ni mina Muñaa Bupilo, ha mu ka ya ka manzwi a kaufela.’”—Ex. 24:3-8.

⁴ Tumelelano ya Mulao ne i talelelizwe fa Lilundu la Sinai mwa silimo sa 1513 B.C.E. Ka tumelelano yeo, Jehova a keta sicaba sa Isilaele wa kwaikale ka mulelo o ipitezi. Mulimu naa ka ba Muatuli wa bona, naa ka ba fanga Mulao, mi naa ka ba Mulenaa bona. (Isa. 33:22) Ze ne ezahezi kwa Maisilaele li bonisa ze kona ku ezahala haiba batu ba utwa likuka ze lukile za Mulimu kamba haiba batu ba palelwa ku utwa likuka zeo. Maisilaele ne ba bonisa kuli ba utwa Mulao wa Mulimu ka ku sa nyala batu ba ne ba lapela milimu i sili kamba ka ku sa lapela milimu i sili. Mulao wo, ne u filwe ka mulelo wa kuli peu ya Abrahama i si ke ya ba mwa lusika lwa batu ba ne ba sa lapeli Jehova.—Ex. 20:4-6; 34:12-16.

5. (a) Tumelelano ya Mulao ne i file Maisilaele kolo mañi? (b) Ki kabakalañi Mulimu ha naa hanile Maisilaele?

⁵ Ka ku latelela tumelelano ya Mulao, mwa Isilaele, ne ku ketiwanga batu ba ne ba sebezanga sina baprisita. Batu ba ne ba ketiwanga ne ba swaniseza sikwata se siñwi sa baprisita, ili bao kwapili ne ba ka sebeleza batu ka nzila ye ipitezi. (Maheb. 7:11; 10:1) Mane tumelelano ya Mulao ne i file sicaba sa Isilaele kolo ya ku ba “mubuso wa baprisita.” Kuli ba fiwe tohonolo yeo, Maisilaele ne ba tokwa ku utwa milao ya Jehova. (Mu bale Exoda 19:5, 6.) Nihakulicwalo, Maisilaele ne ba palezwi ku utwa Mulimu. Ne ba hanile Mesia, yena kalulo ye tuna ya peu ya Abrahama. Bakeñisa taba yeo, Mulimu ni yena a ba hana.

6. Mulao ne u petile nto mañi?

⁶ Bakeñisa kuli ne ba si ka zwelapili ku sepahala ku Mulimu, Maisilaele ne ba si ka ba mubuso wa baprisita. Niteñi, taba yeo ha i talusi kuli ku na ni se ne si fosahalile kwa Mulao o ne ba filwe Maisilaele. Mulao wo ne u sileleza peu mi ne u tusa batu ku ziba kuli Mesia ki mañi. Kreste ha sa tile fa lifasi ni ku to zibahala kuli ki yena Mesia, ze ne li mwa Mulao ne li petahalile. Bibele  i bulela kuli: “Kreste ki yena mafelelezo a Mulao.” (Maro. 10:4) Kono puzo ki ya kuli ki sikwata sifi se ne si ka ba ni kolo ya ku ba mubuso wa baprisita? Jehova naa ezize tumelelano ye nca kuli a tome sikwata se sinca.

7. Jehova naa polofitileñi ka ku itusisa Jeremia?

⁷ Inze ku sa siyezi nako ye telele pili tumelelano ya Mulao i si ka feliswa kale, Jehova naa polofitile ka mupolofita Jeremia kuli naa ka eza tumelelano ye nca ni sicaba sa Isilaele. (Mu bale Jeremia 31:31-33.) Tumelelano yeo ne i ka shutana ni tumelelano ya Mulao bakeñisa kuli ne i si ke ya tokwa matabelo a lifolofolo kuli batu ba swalelwe libi za bona. Nto yeo ne i konahala cwañi?

8, 9. (a) Mali a Jesu a konahalisa nto mañi? (b) Ki kolo mañi ye ne filwe kwa batu ba ne ba li mwa tumelelano ye nca? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 13.)

⁸ Jesu naa ezize Mulalelo wa Mulena la Nisani 14 mwa silimo sa 33 C.E. Jesu naa bulelezi baapositola ba hae ba ba sepahala ba 11 kuli: “Komoki ye, i yemela tumelelano ye nca ye ezwa ka mali a ka, aa na ni ku sululelwa mina.” (Luka 22:20) Ku likana ni za naa ñozi Mateu, Jesu naa bulezi cwana ka za waine: “Se, si yemela ‘mali a ka a tumelelano,’ aa na ni ku sululelwa ba bañata kuli ba swalelwe libi.”—Mat. 26:27, 28.

⁹ Mali a sitabelo sa Jesu a tahisa kuli tumelelano ye nca i be ya butokwa. Mali ao naa suluzwi feela hañwi kono a konahalisa kuli batu ba bañata ba swalelwe libi za bona ku ya ku ile. Jesu ha amiwi mwa tumelelano ye nca yeo. Jesu haki muezalibi, kacwalo, ha tokwi swalelo ya libi. Kono Mulimu wa kona ku itusisa sitabelo sa Jesu sa butokwa kuli a tuse batu. Hape wa kona ku itusisa moya wa hae o kenile kuli a toze batu ba bañwi ba ba sepahala ni ku ba añula “sina bana.” (Mu bale Maroma 8:14-17.) Bakeñisa kuli Mulimu u nga Bakreste bao kuli haki baezalibi, ka mubulelelo o muñwi ba swana sina Jesu, yena Mwanaa Mulimu ya si muezalibi. Bakreste ba ba tozizwe bao ne ba ka ba “bacalifa hamoho ni Kreste.” Ku zwa fo, ne ba ka ba ni kolo ni tohonolo ye ne ba latehezwi ki yona Maisilaele, ili ku talusa ku ba “mubuso wa baprisita.” Muapositola Pitrosi naa bulezi cwana ka za bona: “Mina mu ‘lusika lo lu ketilwe, mu buprisita bwa silena, mu sicaba se si kenile, mu buswa bwa hae bo bu ipitezi, kuli mu shaele litaba ze nde kai ni kai’ za yena ya naa mi bizize ku zwa mwa lififi ni ku kena mwa liseli la hae le linde.” (1 Pit. 2:9) Kaniti luli, tumelelano ye nca ki ya butokwa hahulu! Tumelelano yeo i tahisa kuli balutiwa ba Jesu ba be kalulo ye ñwi ya peu ya Abrahama.

10. Tumelelano ye nca ne i talelelizwe lili, mi ki kabakalañi ha ne i si ka talelezwa kale haisi nako yeo ha i to fita?

¹⁰ Tumelelano ye nca ne i si ka talelezwa fa Mulalelo wa Mulena. Libaka? Kuli tumelelano ye nca yeo i talelezwe, Jesu naa ile kwa lihalimu ku yo bonisa Mulimu butokwa bwa sitabelo sa naa file ha naa li fa lifasi. Ku zwa fo, ba ne ba ka ba “bacalifa hamoho ni Kreste” ne ba tokwa ku toziwa ka moya o kenile. Kacwalo, tumelelano ye nca ne i talelelizwe fa Pentekota ya 33 C.E. ili fo balutiwa ba Jesu ne ba amuhezi moya o kenile wa Mulimu.

11. Tumelelano ye nca ne i konahalisize cwañi kuli Majuda ni balicaba ba be kalulo ya Isilaele wa kwa moya, mi ki batu ba bakai ba ne ba ka ba mwa tumelelano yeo?

¹¹ Jehova ha naa bulezi ka ku itusisa Jeremia kuli ne ku ka ba ni tumelelano ye nca ni Isilaele, taba yeo ne i bonisa kuli tumelelano ya Mulao ne i si ke ya tokwahala kwapili. Tumelelano ya Mulao ne i felile ha ku to eziwa tumelelano ye nca. (Maheb. 8:13)  Ka ku ya ka tumelelano ye nca, Majuda ni balicaba ba ne ba si ka ya kwa mupato ne ba ka ba ni kolo ya ku yola saanda sa Mubuso wa Mulimu, kakuli ‘mupato wa bona ki o ezwa mwa pilu ka moya, mi isiñi ka milao ye ñozwi.’ (Maro. 2:29) Mulimu naa ka beya milao ya hae mwa minahano ni mwa lipilu za bona. (Maheb. 8:10) Batu ba ne ba ka ba mwa tumelelano ye nca neikaba ba 144,000, ili ba ne ba ka ba sicaba se sinca, yona “Isilaele wa Mulimu” kamba Isilaele wa kwa moya.—Magal. 6:16; Sin. 14:1, 4.

12. Ki lika mañi ze ñwi ze swana mwa tumelelano ya Mulao ni mwa tumelelano ye nca?

¹² Ki lika mañi ze swana mwa tumelelano ya Mulao ni mwa tumelelano ye nca? Tumelelano ya Mulao ne i ama Jehova ni sicaba sa Isilaele, mi tumelelano ye nca yona i ama Jehova ni Isilaele wa kwa moya. Mushe ne li yena muyemeli wa tumelelano ya Mulao, mi Jesu ki yena muyemeli wa tumelelano ye nca. Tumelelano ya Mulao ne i konahalanga ka mali a folofolo, mi tumelelano ye nca yona ne i konahalile ka mali a sitabelo sa naa file Jesu. Mwa tumelelano ya Mulao, Mushe ne li yena mueteleli wa sicaba sa Isilaele. Jesu, Toho ya puteho, ki yena ya etelela ba ba mwa tumelelano ye nca.—Maef. 1:22.

13, 14. (a) Tumelelano ye nca i swalisana cwañi ni Mubuso? (b) Ki nto mañi ye konahalisa Isilaele wa kwa moya kuli a buse ni Kreste kwa lihalimu?

¹³ Tumelelano ye nca i swalisana cwañi ni Mubuso? Tumelelano yeo i tahisa kuli ku be ni sicaba se si kenile se si na ni kolo ya ku ba malena ni baprisita mwa Mubuso wa kwa lihalimu. Sicaba seo ki sona se si li kalulo ye ñwi ya peu ya Abrahama. (Magal. 3:29) Kacwalo tumelelano ye nca i fa bupaki bwa kuli tumelelano ya naa ezize Mulimu ni Abrahama i ka talelezwa.

¹⁴ Tumelelano ye nca i tahisa kuli ku be ni sicaba sa Isilaele wa kwa moya mi i tusa Bakreste ba ba tozizwe kuli ba be “bacalifa hamoho ni Kreste.” Kono Bakreste ba ba tozizwe ba kona ku busa cwañi ni Jesu sina malena ni baprisita mwa lihalimu? Tumelelano ye ñwi ye swanela, ki yona ye konahalisa kuli ku be cwalo.

15. Jesu naa ezize tumelelano ifi ni baapositola ba hae ba ba sepahala?

¹⁵ Ha saa kalisize ku ca Mulalelo wa Mulena, Jesu naa ezize tumelelano ni balutiwa ba hae ba ba sepahala, ili tumelelano ye bizwanga hañata kuli tumelelano ya Mubuso. (Mu bale Luka 22:28-30.) Ka ku shutana ni litumelelano ze ñwi, Jehova ha amiwi mwa tumelelano yeo. Kono Jesu naa ezize tumelelano yeo mwahalaa hae ni Bakreste ba ba tozizwe. Jesu ha naa bulezi kuli: “Sina Ndate ha ezize tumelelano ni na,” mwendi naa ama kwa tumelelano ya naa ezize Jehova ni yena ya ku ba “muprisita ku ya ku ile ka mukwa wa Melekisedeke.”—Maheb. 5:5, 6.

16. Tumelelano ya Mubuso i konahalisa Bakreste ba ba tozizwe ku ezañi?

¹⁶ Baapositola ba 11 ba ba sepahala ne ba zwezipili ku sepahala ku Jesu mwa miliko ya naa kopani ni yona kaufela. Tumelelano ya Mubuso ne i fa bupaki bwa kuli baapositola ne ba ka ina fa mabona ni ku busa sina malena ni baprisita ni Jesu mwa lihalimu. Kono baapositola ba 11 bao haki bona feela ba ne ba ka ba ni tohonolo yeo. Jesu naa bonahalile mwa pono ku Muapositola Joani mi naa ize: “Ya tula ni ka mu fa ku ina ni na mwa lubona lwa ka, sina na, mo ne ni tulezi mi na ina ni Ndate mwa lubona lwa hae.” (Sin. 3:21.) Kacwalo, Bakreste ba ba tozizwe ba 144,000 ki bona ba ba mwa tumelelano ya Mubuso. (Sinulo 5:9, 10; 7:4.) Tumelelano yeo ki yona ye konahalisa ba ba tozizwe ku busa ni Jesu mwa lihalimu. Taba  yeo i swana inge musali ya ketiwa kuli a nyalane ni mulena. Bubeli bwa bona ba sa nyalana feela, kwa konahala kuli musali ya nyezwi yo a buse hamoho ni mulena. Mane Bibele i biza Bakreste ba ba tozizwe kuli ki “munyaliwa” wa Kreste, “mwalyanjo ya kenile” ya sepisizwe ku nyalwa ki Kreste.—Sin. 19:7, 8; 21:9; 2 Makor. 11:2.

17, 18. (a) Mu taluse ka bukuswani mo litumelelano ze 6 ze lu nyakisisize li swalisanela ni Mubuso. (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni tumelo ye tiile mwa Mubuso?

¹⁷ Mwa litaba ze peli ze lu itutile, lu nyakisisize mo litumelelano kaufela li swalisanela ni kalulo i liñwi kamba likalulo ze ñata za Mubuso. (Mu bone taba ye li, “Mwa ka Petela Mulelo wa Hae Mulimu” mwa taba ye felile.) Hamulaho wa ku nyakisisa litumelelano ze, kwa utwahala ku bulela kuli Mubuso u ka peta lika kaufela za lelile Mulimu. Lwa kona ku kolwa luli kuli Mulimu u ka itusisa Mubuso wa Mesia ku peta mulelo wa hae ka za batu ni lifasi.—Sin. 11:15.

¹⁸ Kaniti luli, Mubuso wa Mulimu ki ona feela o kona ku tatulula mataata e ba kopana ni ona batu. Lu kozwi ka ku tala kuli Mubuso wo u ka tisa limbuyoti kwa batu kaufela. Kacwalo, haike lu bulelele ba bañwi litaba za niti ze tabisa zeo!—Mat. 24:14.