SIKWATA sa Lipaki ba mikulwani si utwana kuli si ye kwa ku buha filimu. Mutu ni mutu kwa sikolo u bulela kuli filimu yeo ki ye nde luli. Ha ba ya ko ku buhisezwanga mafilimu ni ku yo bona litaba ze bonisa za filimu yeo, ba yo fumana kuli mwa filimu mo ku na ni lilwaniso ze tuna ni basali ba ba si ka tina hande. Ki lika mañi ze ba ka eza Lipaki ba mikulwani bao? Kana ba ka kena mwa sibaka seo ni ku buha filimu yeo?

Zazi ni zazi lu ezanga likatulo ze kona ku tiisa bulikani bwa luna ni Jehova kamba ku bu fokolisa. Mwendi mwa kona ku ikatulela ku eza nto ye ñwi, kono ha mu nahana hahulu za teñi, mwa cinca mubonelo wa mina ni ku sa eza nto yeo. Kana fo ku talusa kuli ha mu zibi ku eza likatulo, kamba kana ku talusa kuli mu ezize katulo ye lukile ka ku cinca mubonelo wa mina?

Lu lata hahulu Jehova kuli mane lu ineezi bupilo bwa luna ku yena ni ku kolobezwa. Ne lu sepisize Jehova kuli lu ka zwelapili ku sepahala ku yena, mi lu bata ku zwelapili ku sepahala ku yena sina mo ne lu mu sepiselize. Kono sila sa luna yena Satani Diabulosi, u ka eza mwa konela kaufela kuli a lu tuhelise ku sepahala ku Jehova. (Sin. 12:17) Ne lu ezize katulo ya ku sebeleza Jehova ni ku mu utwa. Haiba lu cinca mubonelo wa luna ka za ku sebeleza Jehova, lu ka latehelwa ki bupilo bwa luna.

Ibato ba lilimo ze 2,600 kwamulaho, Nebukadenezare, Mulena wa Mababilona, naa ezize siswaniso se situna sa gauda mi naa laezi kuli mutu kaufela u swanela ku si lapela. Mutu kaufela ya naa ka hana ku si lapela naa ka nepelwa mwa liyekuyeku la mulilo. Shadrake, Meshaki, ni Abedi-Nego neeli mitangana ba balaalu ba ne ba li balapeli ba Jehova mi ne ba sa lati ku eza lika za toile Jehova. Kacwalo, mitangana ba balaalu bao ne ba hanile ku eza za naa laezi mulena, mi mulena naa ba nepezi mwa liyekuyeku la mulilo. Jehova naa ezize makazo mi naa punyusize  mitangana bao. Mitangana bao ne ba itombozi kuli ne ba kona ku shwa ku fita kuli ba si ke ba utwa Mulimu.—Dan. 3:1-27.

Hamulaho wa nako, mupolofita Daniele naa ziba kuli haiba ba bañwi ba mu bona inze a lapela ku Mulimu, naa ka nepelwa mwa musima wa litau mi naa ka shwa lifu le li maswe hahulu. Kono naa zwezipili ku lapelanga halaalu ka zazi. Daniele naa si ka cinca katulo ya hae ya ku lapela Mulimu wa niti, mi ka libaka leo, Jehova naa mu lamulezi kwa ‘singandi sa litau.’—Dan. 6:1-27.

Batanga ba Mulimu ba mwa linako za cwale ni bona ba zwelapili ku taleleza buitamo bo ne ba ezize ha ne ba ineezi bupilo bwa bona ku Jehova. Sikwata sa Lipaki ba mikulwani mwa Africa ne si hanile ku ikenya mwa mukiti wa ku lapela siswaniso se siñwi sa naha, mi mikulwani bao ne ba bembilwe kuli ne ba ka zwiswa sikolo. Hasamulaho, nduna ya okamela liluko la tuto mwa naha yeo a ambola ni mikulwani bao ba Lipaki. Mikulwani bao ne ba si ka saba, kono ka likute, ba taluseza nduna yo libaka ha ne ba sa ikenyi mwa mukiti o cwalo. Ku zwa feela ka nako yeo, mikulwani bao ha ba si ka hapelezwa ku kena mwa mikiti ye cwalo. Ba lukuluhile ku ya kwa sikolo ba sa hapelezwi ku loba likuka za Jehova.

Mu nyakisise ze ne ezahezi ku bo Joseph, bao basali ba bona ne ba kulile butuku bwa kansa ni ku timela ka sipundumukela. Ba lubasi lwa bo Joseph ne ba utwisisa ni ku kuteka mibonelo ya bo Joseph ka za lika ze ba ezanga ba bañwi fa maswabi. Kono lubasi lwa bakubona ba ne ba timezi ne ba si Lipaki, mi ne ba bata ku eza lizo ze ñwi fa maswabi ku kopanyeleza cwalo ni lizo za toile Mulimu. Bo Joseph ba li: “Ha ne ni hanile ku cinca mubonelo wa ka, ne ba likile ku kukueza bana ba ka kuli ba eze lizo za bona, kono bana ba ka kaufela ne ba hanile mi ne ba zwezipili ku sepahala ku Jehova. Hape ne ba likile ku onga-onga kuli ku be ni mitande fa lapa la ka ili ku latelela sizo sa bona, kono ne ni ba bulelezi kuli haiba ne ba bata ku eza mitande, ba si ke ba i ezeza fa lapa la ka. Ne ba ziba kuli ku eza mitande ne ku si ke kwa lumelelana ni ze ni lumela kamba za naa lumela musalaa ka ha naa sa pila, kacwalo, hamulaho wa ku buisana ni bona ka nako ye telele, ba yo ezeza mitande yeo ku sili.”

Bo Joseph ba zwelapili kuli: “Ka nako ye taata yeo ye ne ni lila musalaa ka, na kupa tuso ku Jehova kuli lubasi lwa luna lu zwelepili ku sepahala ku yena. Jehova naa utwile litapelo za ka mi naa lu tusize ku zwelapili ku tiya ku si na taba ni miinelo ye taata ye ne lu kopana ni yona yeo.” Bo Joseph ni bana ba bona ne ba si ka nahana ni hanyinyani za ku cinca katulo ye ne ba ezize ya ku utwa Jehova.

Mwa silimo sa 32 C.E., musali ya naa si Muisilaele naa kupile Jesu kuli a zwise sidimona se ne si li ku mwanaa hae. Nihaike kuli naa kupile Jesu ka ku kuta-kutela, Jesu naa si ka alaba musali yo. Jesu naa taluselize balutiwa ba hae kuli: “Ne ni si ka lumelwa ku mutu ufi kamba ufi, haisi kwa lingu ze latehile za ndu ya Isilaele.” Musali yo naa si ka tuhela ku kupa Jesu, kacwalo Jesu a mu bulelela kuli: “Ha ku si ka luka ku nga buhobe bwa banana ni ku bu nepela tunjanana.” Musali yo naa bonisize kuli u na ni tumelo ye tuna ha naa alabile Jesu kuli: “Ki cwalo, Mulena, kono ni tona tunjanana tu canga kwa buungululwa bo bu wa kwa tafule ya malenaa tona.” Jesu a cinca mubonelo wa hae mi a zwisa sidimona se ne si li ku mwanaa musali yo.—Mat. 15:21-28.

Ka ku itatela ku cinca mubonelo wa hae fo ku swanela, Jesu naa likanyisize Jehova. Ka mutala, Maisilaele ha ne ba si ka utwa Jehova ka ku lapela namani ya gauda, Jehova a atula kuli Maisilaele ba bulaiwe. Kono Mushe ha naa itilelezi ku Mulimu kuli a si ke a ba bulaya, Jehova naa itatezi ku cinca mubonelo wa Hae.—Ex. 32:7-14.

Sina Jehova ni Jesu, muapositola Paulusi naa itatezi ku cinca mubonelo wa hae. Mwa musipili wa bona wa pili wa bulumiwa, Mareka naa yubekile Paulusi ni Barnabasi. Ka libaka leo, Paulusi naa sa lati ku ya ni Mareka mwa misipili ya hae ye miñwi ya bulumiwa.  Kono hasamulaho, ku bonahala kuli Paulusi naa lemuhile kuli Mareka naa ezize zwelopili ye nde mi naa kona ku itingwa. Kacwalo, Paulusi a bulelela Timotea kuli: “U tahelele ni Mareka, kakuli Mareka u ni tusa hahulu mwa bukombwa.”—2 Tim. 4:11.

Lu itutañi kwa litaba zeo kaufela? Nihaike kuli Jehova u petehile, wa tabelanga ku cinca mubonelo wa hae kakuli u na ni sishemo, u na ni pilu-telele, mi u na ni lilato. Ha lu si ka petahala, mi fokuñwi mubonelo wa luna ha u bangi o swanela. Kacwalo, kwa swanela fokuñwi ku luna ku cincanga mubonelo wa luna ka linako ze ñwi. Ka mutala, mwendi lwa kona ku cinca mubonelo wa luna ka mo lu ngela batu ba bañwi ha lu utwisisa hande muinelo wa bona.

Mwendi fokuñwi lu tokwa ku cinca mubonelo wa luna ka za likonkwani za kwa moya. Mwendi lwa kona ku ituta Bibele ni ku yanga kwa mikopano, kono inze lu zina-zina ku kolobezwa. Kamba mwendi miinelo ya luna ya lu konisa ku eza bupaina kono lwa zina-zina ku kalisa bupaina. Mwendi muzwale ha tabeli ku sebeza sina sikombwa sa puteho kamba ku sebeza sina muuna-muhulu mwa puteho. (1 Tim. 3:1) Kana mu kile mwa ikutwa cwalo? Kana mwa kona ku cinca mubonelo wa mina? Jehova u mi mema kuli mu ikole matohonolo ao ni ku sebeleza Mulimu ni batu ba bañwi ka tabo.

Bo Ella, ba ba sebeleza fa Betele ye ñwi mwa Africa, ba bulela kuli: “Ha ne ni tile fa Betele lwa pili, ne ni sa zibi haiba ne ni ka ina nako ye telele fa Betele. Takazo ya ka ne li ya ku sebeleza Jehova ka moyo kaufela, kono hape ne ni utwana hahulu ni lubasi lwa ka. Kwa makalelo, ne ni tondanga lubasi lwa ka hahulu. Kono ye ne ni inanga ni yena mwa muzuzu naa ni susuelize hahulu, kacwalo ne ni ikatulezi ku zwelapili ku sebeleza fa Betele. Hamulaho wa ku sebeleza fa Betele ka  lilimo ze 10, ni sa tabela ku zwelapili mo ni konela kaufela ku sebeleza mizwale ni likaizeli ba ka ka ku zwelapili ku sebeleza fa Betele.”

Ku na ni fo lu tokwa ku cincezanga mubonelo wa luna. Ka mutala, Kaine naa shwezi munyanaa hae muna mi “a halifa hahulu.” Mulimu naa lemuhile kuli Kaine naa ka eza nto ye maswe, kacwalo a lemusa Kaine kuli a kuyule buhali bwa hae. Mulimu naa bulelezi Kaine kuli: “Sibi si ku lalezi fa munyako.” Ku fita ku cinca mubonelo wa hae, Kaine naa si ka utwa temuso ya naa mu file Mulimu. Ka bumai, Kaine naa bulaile munyanaa hae!—Gen. 4:2-8.

Hape lwa kona ku ituta se siñwi kwa mutala wa Mulena Oziasi. Kwa makalelo, naa utwa Mulimu mi naa na ni silikani se sinde ni Jehova. Kono ka bumai, mulena yo a kalisa ku ikuhumusa. Mulena yo naa keni mwa tempele ni ku yo fa insense ku si na taba kuli buikalabelo bo ne li bo ne ba ezanga feela baprisita. Baprisita ne ba mu lemusize kuli a si ke a eza cwalo, kono mulena yo naa si ka cinca mubonelo wa hae. “Oziasi a halifa.” Kacwalo Jehova a mu nata ka mbingwa.—2 Makol. 26:3-5, 16-20.

Mutu wa mwa linako za luna ya naa tokwa ku cinca mubonelo wa hae ki muzwale Joachim, naa kolobelizwe ka silimo sa 1955 mi naa zwisizwe mwa puteho ka silimo sa 1978. Hamulaho wa lilimo ze fitelela 20 ku zwa fo, a cinca mubonelo wa hae, a baka, mi a kutela mwa puteho. Muuna-muhulu yo muñwi ha naa mu buzize libaka ha naa inzi nako ye telele kwandaa puteho, muzwale Joachim a li: “Ne ni filikani hahulu mi ne ni ikuhumusa. Na inyaza kuli ne ni ingile nako ye telele hahulu. Ka nako ye ne ni zwisizwe mwa puteho, ne ni ziba kuli Lipaki za Jehova ki bona ba ba luta niti.”

Ni luna fokuñwi lu kana lwa tokwa ku cinca likatulo ni mibonelo ya luna. Haiba lu itatela ku eza cwalo, Mulimu u ka taba.—Samu 34:8.