1. Batu ba bañata ba ikutwa cwañi ka za lika ze ba na ni zona?

KANA mu kile mwa utwa batu ha ba bulela kuli: ‘Ku taata ku itebuha lika ze u na ni zona konji ha se u latehezwi ki zona’? Mwendi ni mina mu kile mwa ikutwa cwalo. Ka mutala, mutu ya huliselizwe mwa lubasi lo lu fumile u kona ku sa isa pilu kwa lika za mwa bupilo. Bakeñisa kuli ha na yeloseli, mukulwani ya cwalo mwendi ha koni ku utwisisa lika ze li za butokwa mwa bupilo.

2, 3. (a) Mikulwani ba Sikreste ba swanela ku ambuka mubonelo mañi? (b) Ki lika mañi ze kona ku lu tusa ku itebuha ze lu na ni zona?

² Haiba mu mikulwani, ki lika mañi ze mu nga ku ba za butokwa mwa bupilo bwa mina? Mikulwani ba bañata mwa lifasi kacenu hañata ba nga lika za kwa mubili ku ba za butokwa ku fita silikani sa bona ni Jehova kamba silikani sa bona ni batu ba bañwi. Ba kana ba bata ku ba ni mubeleko o munde, ndu ye nde, kamba lipangaliko ze sa zo taha-taha fa musika. Haiba mikulwani bao ba isa hahulu pilu kwa ku ipumanela lika zeo, ba ka yawa nto ya butokwa hahulu, ili ku ba ni silikani ni Mulimu. Haiba mu hulisizwe ki bashemi  ba Sikreste, mu filwe mpo ye nde hahulu ya kwa moya. (Mat. 5:3) Haiba mu sa itebuhi saanda sa kwa moya se mu filwe, mwa kona ku ipumana mwa butaata mwa bupilo bwa mina kaufela.

³ Ha mu swaneli ku ipumana mwa butaata bo bu cwalo. Lu ka nyakisisa mitala ya mwa Bibele ye ka mi tusa ku itebuha saanda sa mina sa kwa moya. Mitala yeo ha i na ku tusa feela mikulwani kono i ka lu tusa kaufelaa luna kuli lu itebuhe hahulu za lu file Jehova.

4. 1 Samuele 8:1-5 i bulelañi ka za bana ba Samuele?

⁴ Mwa Bibele, ku na ni batu ba ba talusizwe ba ne ba amuhezi saanda se sinde sa kwa moya kono ne ba si ka itebuha sona. Mupolofita Samuele naa kalile ku sebeleza Jehova inze a sa li mwanana hahulu mi kamita naa sepahala ku Jehova. (1 Sam. 12:1-5) Samuele naa tomile mutala o munde, kono bana ba hae bo Joele ni Abija ne ba si ka mu likanyisa. Kono ne ba na ni mukwañuli mi ne ba eza ze maswe.—Mu bale 1 Samuele 8:1-5.

5, 6. Ki lika mañi ze ne ezahezi kwa bana ba Josiasi ni muikulu wa hae?

⁵ Bana ba Mulena Josiasi ni bona ne ba ezize ze maswe. Josiasi ne li mulena ya sepahala ili ya naa lata ku lapela Jehova. Buka ya Mulao wa Mulimu ha ne i fumanwi ni ku balelwa Josiasi, Josiasi naa ezize buikatazo bo butuna bwa ku latelela litaelo za Jehova. Mulena yo naa zwisize milimu ya maswaniso ni lika ze ñwi za tumelo ya mioya mwa naha, mi naa susuelize batu kuli ba utwe Jehova. (2 Mal. 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25) Bana ba hae ne ba fumani saanda se sinde sa kwa moya! Kono bana ba hae ba balaalu ni muikulu wa hae ha ne ba bile malena, ha ku na nihaiba a li muñwi ya naa itebuhile saanda sa naa amuhezi.

⁶ Joakazi mwanaa Josiasi ha naa bile mulena, naa ‘ezize ze maswe mwa meeto a Jehova.’ Joakazi ha saa busize ka likweli ze taalu, Faro wa Muegepita a mu longa mwa tolongo. Joakazi a shwela mwa butanga. (2 Mal. 23:31-34) Hamulaho, Jojakimi munyanaa Joakazi a ba mulena ka lilimo ze 11. Jojakimi ni yena naa si ka itebuha za naa filwe ki ndatahe. Naa li ya maswe hahulu kuli mane Jeremia naa bulezi cwana ka za hae: “U ka pumbekwa sina mo ku pumbekelwa mbongolo.” (Jer. 22:17-19) Zedekia, mwanaa Josiasi ni Jojakini, muikulu wa Josiasi, ne ba li ba ba maswe hahulu mi ne ba si ka latelela mutala wa Josiasi ya naa sepahala.—2 Mal. 24:8, 9, 18, 19.

7, 8. (a) Salumoni naa si ka itebuha saanda sa hae sa kwa moya kamukwaufi? (b) Lu kona ku itutañi kwa mitala ya batu ba ba bulezwi mwa Bibele ba ne ba si ka itebuha saanda sa bona sa kwa moya?

⁷ Mulena Salumoni naa itutile ku ndatahe, Davida, mwa ku sebeleza Jehova, kono hamulaho, Salumoni naa si ka itebuha saanda sa hae sa kwa moya. “Salumoni ha saa supezi basali ba hae ba keluseza pilu ya hae kwa milimu i sili; mi pilu ya hae ne si ya Muñaa Bupilo Mulimu wa hae kaufela yona, sina pilu ya Davida, ndatahe.” (1 Mal. 11:4) Bakeñisa ze ne ezahezi zeo, Salumoni naa si ka shemubiwa ki Jehova.

⁸ Baana bao kaufelaa bona ne ba na ni kolo ya ku ziba Jehova ni ku eza ze lukile. Ka bumai, ne ba si ka itebuha kolo yeo. Kono haki mikulwani kaufela ba ne ba si ka itebuha saanda sa bona sa kwa moya. Cwale lu ka nyakisisa mitala ya mikulwani ba bande be mu kona ku likanyisa.

9. Bana ba Nuwe ne ba tomile cwañi mutala o munde? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 27.)

⁹ Bana ba Nuwe ne ba tomile mutala o munde luli. Ne ba na ni tohonolo ya ku tusa Nuwe ku yaha aleka kuli ba punyuse batu. Ne ba ziba kuli ne ba tokwa ku utwa Jehova, mi ne ba keni mwa aleka pili Muunda u si ka kalisa kale. (Gen. 7:1, 7) Ki lika mañi ze ne zwile mwa buikatazo bwa bona? Genese 7:3 i bonisa kuli ne ba kenyize lifolofolo mwa aleka ilikuli ba kone “ku pilisa peu kamukana ka mifuta ya zona.” Batu ni bona ne ba punyusizwe. Bakeñisa kuli bana ba Nuwe ne ba itebuhile saanda sa bona sa kwa moya, ne ba bile ni tohonolo ya ku punyusa batu ni ku tusa kuli ku tomiwe bulapeli bwa niti fa lifasi hape.—Gen. 8:20; 9:18, 19.

10. Mitangana ba Maheberu ba bane ne ba bonisize cwañi buitebuho kwa saanda sa bona sa kwa moya?

¹⁰ Hamulaho wa lilimo-limo ku zwa fo, mitangana ba bane ba Maheberu ne ba hanile ku pila mufuta wa bupilo bo ne bu piliwa mwa Babilona. Hanania, Mishaele, Azaria, ni Daniele ne ba hapilwe ni ku iswa mwa butanga ka silimo sa 617 B.C.E. Mitangana bao ne ba buheha, ne ba na ni butali mi ne ba ka kondisa hahulu mwa Babilona. Kono ne ba si ka libala kuli ne li bo mañi, ne ba si ka libala ze ne ba itutile, mi ka ku eza cwalo Jehova naa ba fuyauzi hahulu.—Mu bale Daniele 1:8, 11-15, 20.

11. Batu ba bañwi ne ba tusizwe cwañi ki saanda sa kwa moya se ne ba filwe ki Jesu?

¹¹ Jesu ki yena ya naa tomile mutala o munde hahulu wa mutu ya itebuha saanda sa hae sa kwa moya. Jesu naa lata hahulu za naa mu lutile Ndatahe. Naa bonisize buniti bwa taba yeo ha naa bulezi kuli: “Ni bulela lika ze, ka mwa ni lutezi Ndate.” (Joa. 8:28) Naa ikolanga ku taluseza ba bañwi za naa itutile ilikuli ni bona ba tusiwe ki litaba zeo. Naa bulezi kuli: “Ni lukela ku yo shaela taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu ni kwa mileneñi ye miñwi, kakuli ki sona se ni lumezwi.” (Luka 4:18, 43) Batu ba lifasi ha ba itebuhi niti ye zwa ku Mulimu, mi kona libaka Jesu ha naa lemusize balutiwa ba hae ku sa ba “ba lifasi.”—Joa. 15:19.

12. (a) Liñolo la 2 Timotea 3:14-17 li kona ku tusa cwañi mikulwani kacenu? (b) Mikulwani ba Sikreste ba swanela ku ipuza lipuzo mañi?

¹² Haiba mu na ni bashemi ba ba lata Jehova, mu na ni saanda sa kwa moya. Ze i bulela Bibele ka za Timotea za kona ku mi tusa ni mina. (Mu bale 2 Timotea 3:14-17.) Bashemi ba mina ba mi lutile za Jehova ni mo mu swanela ku mu tabiseza. Mwendi ne ba kalile ku mi luta inze mu sa li limbututu. Tuto yeo i mi tusize ku ‘talifa kuli mu piliswe ka tumelo ku Kreste Jesu’ ni ku mi tusa ku ‘itukiseza hande’ ku sebeleza Mulimu. Kono kana luli mwa itebuha ze mu na ni zona? Mu ipuze kuli: ‘Ni ikutwa cwañi ka za lipaki ba bañata ba ba sepahalile ku zwa feela mwa linako za kwamulaho? Kana na ikutwa kuli ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova ki tohonolo ye tuna? Ni ikutwa cwañi ka ku ba yo muñwi wa batu ba banyinyani bao Mulimu a biza kuli balikani ba hae? Kana na lemuha kuli ku ba mulikanaa Mulimu ki tohonolo ye nde hahulu ili ye ipitezi?’

13, 14. Ki miliko ifi ye ba kona ku ipumana ku yona batu ba ba huliselizwe mwa niti, kono ki kabakalañi ku ikenya mwa miliko ye cwalo ha ku li butoto? Mu fe mutala.

¹³ Mikulwani ba bañwi ba ba hulisizwe ki bashemi ba Sikreste ba kona ku  palelwa ku lemuha bunde bwa niti ya mwa Bibele ni ku lemuha kuli lifasi la Satani li maswe hahulu. Mane ba bañwi ba kile ba ipumana mwa muliko wa ku pila bupilo bo ba pila batu mwa lifasi ka mulelo wa kuli ba zibe feela mo bu utwahalela bupilo mwa lifasi. Kono kana ne mu ka matela fa mukwakwa inze mu bona mota ye taha ka mulelo feela wa kuli mu bone haiba mwa kona ku holofala kamba ku shwa? Ku eza cwalo neikaba butoto! Kacwalo ha lu tokwi ku lika ku eza lika ze ba eza batu ba bañwi mwa lifasi ka mulelo wa ku bona mo li kona ku lu utwiseza butuku.—1 Pit. 4:4.

¹⁴ Bo Gener ba ba pila kwa Asia, ne ba huliselizwe mwa lubasi lwa Sikreste. Ne ba kolobelizwe inze ba na ni lilimo ze 12. Kono ha ne ba nze ba nonoboka, ne ba ipumani mwa muliko wa ku lika ku bata ku ziba mo ku utwahalela ku pila bupilo bwa silifasi, ka ku sepa kuli ne ba ka fumana tukuluho. Bo Gener ba kalisa ku puma lubasi lwa bona ni ku ba patelanga lika ze ñwi. Ha ba to kwanisa lilimo ze 15, bo Gener ne se ba kalile kale ku eza lika ze maswe ze ne ba ezanga balikani ba bona, inge cwalo ku nwa bucwala ni ku lwahanga matapa. Bo Gener ne ba kutanga kwa ndu busihu hamulaho wa ku bapala lipapali za mifilifili za fa kompyuta ni balikani ba bona. Hamulaho wa nako, bo Gener ba lemuha kuli ze ne ba eza ne li sa ba tabisi, mi ne li tahisa kuli ba ikutwe kuli haki ba butokwa. Ka nako ya cwale, bo Gener ba kalile ku sebeleza Jehova hape. Bo Gener ba bulela kuli fokuñwi ba sa likiwanga ku eza mikwa ya lifasi, kono bulikani bwa bona ni Jehova ki bwa butokwa hahulu ku bona.

15. Ibe kuli lu hulisizwe ki bashemi ba Sikreste kamba kutokwa, lu swanela ku hupulangañi kaufelaa luna?

¹⁵ Nihaikaba kuli bashemi ba mina haki Lipaki, mu hupulange tohonolo ye nde ye mu na ni yona ya ku ziba ni ku sebeleza Mubupi! Kwa batu ba bañata-ñata ba ba li teñi fa lifasi, Jehova u izibahalize ku mina. Mu na ni mbuyoti ye tuna luli! (Joa. 6:44, 45) Ibe kuli lu itutile niti ku zwelela kwa bashemi ba luna kamba kutokwa, lwa kona ku ba ni tabo ya kuli lwa ziba niti. (Mu bale 1 Makorinte 2:12.) Bo Gener ba bulela kuli, “Ki na mañi kuli ni zibwe ki Jehova, yena Muñaa pupo kaufela?” (Samu 8:4) Kaizeli yo muñwi wa Sikreste u bulela kuli: “Baituti ba kwa sikolo ba ikutwanga hande hahulu haiba ba  zibiwa ki muluti wa bona. Haiba baituti bao ba ikutwanga cwalo, u zibe he lu na ni tohonolo ye tuna ya ku zibiwa ki Jehova, yena Muluti ya Pahami!”

16. Mikulwani ba Sikreste ba swanela ku eza keto ifi ye nde?

¹⁶ Mu hupulange saanda sa mina sa kwa moya, mi mu itomele sikonkwani sa ku sebeleza Jehova. Mu likanyise mutala o munde wa batu ba kwamulaho ba ne ba sepahalile. Mu si ke mwa ba sina mikulwani ba bañata ba mwa lifasi la kacenu ba ba sweli ku sinya-sinya bupilo bwa bona ili ba ba si na sepo ya kwapili.—2 Makor. 4:3, 4.

17-19. Ki kabakalañi ha ku li ko kunde ku shutana ni batu ba lifasi?

¹⁷ Ki niti kuli ku taata kamita ku shutana ni batu ba lifasi. Kono ku eza cwalo kwa kona ku lu tusa. Mu nyakisise mutala wa mubapali ya kwanisize ze tokwahala za ku yo fumaneha kwa Lipapali za Mwa Lifasi Kaufela (Olympics). Kuli a kwanise ze tokwahala zeo, naa na ni ku shutana ni balikani ba hae. Mwendi mubapali yo naa ambukile nto ifi kamba ifi ye ne kona ku mu sinyeza nako ni mamelelo ya hae. Naa tabela ku shutana ni ba bañwi ilikuli a kone ku itukiseza hande kuli a pete sikonkwani sa hae.

¹⁸ Batu ba bañata mwa lifasi ha ba nahanangi hahulu za lika ze maswe ze kona ku zwa mwa likezo za bona ni ko li kona ku ba isa, kono batanga ba Jehova bona ba nahananga ze kona ku zwa mwa likezo za bona. Haiba lu shutana ni batu ba lifasi ni ku ambuka lika ze cwale ka buhule ili bo bu kona ku sinya silikani sa luna ni Jehova, lu ka “swala ka taata bupilo sakata.” (1 Tim. 6:19) Kaizeli ya bulezwi kwa makalelo u bulela kuli: “Haiba mu yemela ze mu lumela, mu ka ikutwa hande hahulu. Mu ka bonisa kuli mu na ni maata a ku tiyela miliko ya mwa lifasi la Satani. Mi sa butokwa ka ku fitisisa kikuli haiba lu yemela ze lu lumela, ku ka swana feela inge lwa iponela Jehova Mulimu inze a ikutwa hande ni ku lu menyeza bakeñisa ze lu ezize! Taba yeo i ka tahisa kuli lu ikutwe hande bakeñisa kuli lwa shutana ni batu ba lifasi!”

¹⁹ Mu si ke mwa sinya bupilo bwa mina ka ku nahana feela ze mu kona ku fumana ka nako ya cwale. (Muek. 9:2, 10) Mwa utwisisa libaka ha mu pila ni kuli mu na ni kolo ya ku to pila ku ya ku ile. Ku utwisisa taba yeo ku mi tusa ku eza likatulo ze nde ni ku ambuka “ku zamaya ka mwa zamaela macaba.” Mwa ikola bupilo bwa mina bakeñisa kuli mwa ziba ze mu pilela.—Maef. 4:17; Mala. 3:18.

20, 21. Lu ka fumanañi kwapili haiba lu eza likatulo ze nde, mi Jehova u tokwa kuli lu ezeñi?

²⁰ Haiba lu eza likatulo ze nde, lwa kona ku ikola bupilo cwale mane ni ku to ikola bupilo bwa ku ya ku ile mwa lifasi le linca la Mulimu. Jehova u ka lu fuyaula hahulu ku fita mo lu kona ku nahanela. (Mat. 5:5; 19:29; 25:34) Nihakulicwalo, Jehova ha fuyauli mutu kaufela. Jehova u bata kuli lu mu utwe. (Mu bale 1 Joani 5:3, 4.) Ku sebeleza Jehova kwa luna ka busepahali ka nako ya cwale ku ka lu fumanisa limbuyoti!

²¹ Jehova u lu fuyauzi hahulu mwa linzila ze ñata. Lu na ni zibo ye nepahezi ya Linzwi la hae mi lwa utwisisa hande niti ka za hae ni milelo ya hae. Ka ku ba Lipaki za Jehova, lu na ni tohonolo ya ku bizwa ka libizo la hae. Mulimu u lu sepisa kuli u ka ba ni luna mi u ka lu tusa. (Samu 118:7) Haike kaufelaa luna ibe kuli lu banana kamba lu ba bahulu, lu itebuhe saanda sa luna sa kwa moya ni ku itatela ku ‘kanyisa Jehova ku ya ku ile.’—Maro. 11:33-36; Samu 33:12.