1, 2. (a) Lu kona ku fumana cwañi bupilo bo bu sa feli? (b) Ki lika mañi ze kona ku lu tusa ku zwelapili ku zamaya mwa nzila ya bupilo?

HA LU ba Bakreste, ku swana feela inge kuli lu kalisa musipili. Haiba lu zwelapili ku sepahala ku Mulimu, lu ka kondisa mwa musipili wa luna mi lu ka pila ku ya ku ile. Jesu naa bulezi kuli: “Ya itiisize ku isa kwa mafelelezo ki yena ya ka piliswa.” (Mat. 24:13) Kuli lu fite kwa mafelelezo a musipili wa luna, lu swanela ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu ku “isa kwa mafelelezo,” ibe kuli ki mafelelezo a bupilo bwa luna kamba ki mafelelezo a lifasi le li maswe le. Kono lu swanela ku tokomela kuli ha lu lyanganiswi ki lifasi le. (1 Joa. 2:15-17) Lu kona ku zwelapili cwañi mwa musipili wa luna lu sa lyanganiswi?

² Jesu naa lu tomezi mutala o munde hahulu. Ha lu ituta ze i bulela Bibele ka za musipili wa Jesu kamba ka za bupilo bwa hae, lwa kona ku ziba mwa inezi Jesu. Mi lu ka mu lata ni ku ba ni tumelo ku yena. (Mu bale 1 Pitrosi 1:8, 9.) Muapositola Pitrosi naa bulezi kuli Jesu naa lu siyezi mutala kuli lu hate mwa naa hatile. (1 Pit. 2:21) Mi haiba lu likanyisa mutala wa Jesu ka ku tala, lu ka  kona ku itiisa ku isa kwa mafelelezo. * Mwa taba ye felile, ne lu itutile mo lu kona ku boniseza buikokobezo ni musa sina Jesu. Mwa taba ye, lu ka nyakisisa mo lu kona ku boniseza bundume ni temuho sina Jesu.

3. Bundume ki nto mañi, mi lu kona ku ba cwañi ni bona?

³ Ku ba ni bundume ku talusa ku itiisa ha lu kopana ni miinelo ye taata. Ku ba ni bundume hape kwa kona ku lu tusa ku yemela ze lukile. Kwa kona ku lu tusa ku ba ni buiswalo ni ku sepahala ku Mulimu ha lu li mwa miliko. Linzwi la bundume li ama manzwi a cwale ka sabo, sepo, ni lilato. Kamukwaufi? Haiba lu na ni sabo ya ku saba ku foseza Mulimu, ha lu na ku saba batu. (1 Sam. 11:7; Liprov. 29:25) Ku sepa Jehova ku lu tusa ku isa mamelelo ku ze ka ezahala kwapili, ku fita ku isa mamelelo kwa miliko ye lu li ku yona. (Samu 27:14) Ku bonisa lilato le li si na buitati ku lu tusa ku bonisa bundume niha lu nyandiswa. (Joa. 15:13) Ku sepa Mulimu ni ku likanyisa Mwanaa hae ku lu tusa ku ba ni bundume.—Samu 28:7.

4. Jesu naa bonisize cwañi bundume ha naa li mwa tempele? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 10.)

⁴ Jesu ha naa na ni lilimo ze 12, naa bonisize bundume ‘mwa tempele, inzaa inzi mwahalaa baluti.’ (Mu bale Luka 2:41-47.) Baluti ba bulapeli bao ne ba ziba hande Mulao wa Mushe, kono hape ne ba ziba ni lizo za Sijuda. Lizo za Sijuda zeo ne li tahisa kuli ku be taata kwa batu ku utwa Mulao. Jesu naa si ka tuhelela kuli zibo ye ne ba na ni yona baluti ba bulapeli bao i mu palelwise ku bulela. Naa sa sabi ku bulela. Naa zwezipili “ku ba buza lipuzo.” Fo ha ku talusi kuli Jesu naa buza lipuzo ze ba buzanga banana. Kono mwendi naa sweli ku buza lipuzo ze tuna ze ne tahisize kuli baluti bao ba teeleze ka tokomelo mi ba nahanisise za naa bulela. Mi baluti bao ha ne ba likanga ku buza Jesu lipuzo ka mulelo wa kuli ba kanane ni yena, ne ba palelwanga ku mu swasa. Batu kaufela ba ne ba teeleza ku yena, ku kopanyeleza cwalo ni baluti bao, ne ba komokisizwe ki “kutwisiso ya hae ni likalabo za hae.” Kaniti, Jesu ka bundume naa yemezi niti ye fumaneha mwa Linzwi la Mulimu!

5. Jesu naa bonisize cwañi bundume mwa bukombwa hae?

⁵ Mwa bukombwa hae, Jesu naa bonisize bundume mwa linzila ze shutana-shutana. Ka mutala, naa bonisize bundume ka ku bulelela batu kuli baeteleli ba bulapeli ne ba yembulula batu ka ku luta lituto za buhata. (Mat. 23:13-36) Hape Jesu naa si ka lumela kuli a kone ku sinyiwa ki lifasi. (Joa. 16:33) Naa zwezipili ku kutaza ku sina taba ni litwaniso za naa kopana ni zona. (Joa. 5:15-18; 7:14) Mi hape naa konile ku bonisa bundume ka ku kenisa tempele habeli, mi naa ezize cwalo ka ku lelekela kwande batu ba ne ba silafaza bulapeli bwa niti.—Mat. 21:12, 13; Joa. 2:14-17.

6. Jesu naa bonisize cwañi bundume fa lizazi la mafelelezo a bupilo bwa hae bwa fa lifasi?

⁶ Ha lu boneñi mwa naa boniselize bundume Jesu fa lizazi la mafelelezo a bupilo bwa hae fa lifasi. Jesu naa ziba ze ne ka ezahala Judasi ha saa mu betekile. Kono ka nako ya Paseka, Jesu naa bulelezi Judasi kuli: “Se u eza u si eze kapili-pili.” (Joa. 13:21-27) Ha naa li mwa simu ya Getsemani, Jesu ka bundume naa izibahalize kwa masole ba ne ba tile kuli ba to mu tama. Nihaike kuli bupilo bwa hae ne bu li mwa lubeta, Jesu naa silelelize balutiwa ba hae ka ku bulelela masole bao kuli: “Mu tuhele ba, ba ikele.” (Joa. 18:1-8) Hamulaho, ba bahulu ba kuta ya Sijuda ha ne ba mu buzaka lipuzo,  Jesu naa bulezi ka bundume kuli ki yena Kreste ni kuli ki Mwanaa Mulimu. Nihaike kuli muprisita ya pahami naa bata ku fumana libaka la naa ka mu bulaela, Jesu naa si ka saba. (Mare. 14:60-65) Jesu naa sepahalile ku Mulimu mi a shwela fa kota ya linyando. Ha naa tuha a felelwa ki moya, Jesu a huwa ka ku bulela kuli: “Ku petahalile!”—Joa. 19:28-30.

7. Mikulwani, mu ikutwa cwañi ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova, mi mu kona ku bonisa cwañi kuli mu na ni bundume?

⁷ Lu kona ku bonisa cwañi bundume sina Jesu? Kwa sikolo. Mikulwani, mwa kona ku bonisa bundume ha mu bulelela be mu kena ni bona sikolo ni batu ba bañwi kuli mu Lipaki za Jehova. Ha mu eza cwalo, mu bonisa kuli mwa tabela ku bizwa ka libizo la Jehova, nihaike kuli ku eza cwalo ku kona ku tahisa kuli ba bañwi ba mi sheunune. (Mu bale Samu 86:12.) Batu ba bañwi mwendi ba tokwa kuli mu lumele kuli lika ne li tile ka ku ipilaula. Kono ku ziba ze i bulela Bibele, kwa kona ku mi tusa ku ziba kuli lika ne li bupilwe. Mwa kona ku itusisa broshuwa ya Sikuwa ya The Origin of Life—Five Questions Worth Asking (Simuluho ya Bupilo—Lipuzo ze Ketalizoho ze lu Swanela ku Ipuza) kuli mu alabe lipuzo za batu ba ba bata ku ziba “za sepo ye li teñi ku mina.” (1 Pit. 3:15) Ha mu ka eza cwalo, mu ka ba ni tabo bakeñisa kuli ne mu yemezi niti ya mwa Bibele ka bundume!

8. Ki afi mabaka a tahisa kuli lu kutaze ka bundume?

⁸ Mwa bukombwa bwa luna. Ka ku ba Bakreste ba niti, lu tokwa ku zwelapili ku “bulela ka bundume, ka maata a Jehova.” (Lik. 14:3) Ki kabakalañi ha lu kona ku kutaza ka bundume? Sapili, lwa ziba kuli ze lu kutaza li zwa mwa Bibele mi ki za niti. (Joa. 17:17) Sa bubeli, lu “sebeza ni Mulimu,” mi u lu file moya wa hae o kenile kuli u lu tuse. (1 Makor. 3:9; Lik. 4:31) Sa bulaalu, lwa lata Jehova ni batu ba bañwi, kacwalo lu susuezwa ku eza mo lu konela kaufela kuli lu bulelele batu ba bañwi taba ye nde. (Mat. 22:37-39) Bakeñisa kuli lu na ni bundume, ha lu na ku tuhela ku kutaza. Lu tabela ku luta niti kwa batu ba ba ‘foufalizwe’ kamba ba ba pumilwe ki baeteleli ba bulapeli. (2 Makor. 4:4) Mi lu ka zwelapili ku kutaza taba nde ku si na taba kuli ba bañwi ba hana lushango lwa luna kamba ba lu nyandisa.—1 Mates. 2:1, 2.

9. Lu kona ku bonisa cwañi bundume ha lu kopana ni miinelo ye taata?

⁹ Ha lu kopana ni miliko. Ha lu sepa Mulimu, u ka lu tusa ku ba ni tumelo ni bundume ze lu tokwa, ili ze ka lu tusa ku tiyela miinelo ye taata. Ha lu shwelwa ki mutu ye lu lata, lu ka ba mwa maswabi kono ha lu na ku felelwa ki sepo. Lu na ni sepo ya kuli “Mulimu ya omba-omba mwa miinelo kaufela” u ka lu tiisa. (2 Makor. 1:3, 4; 1 Mates. 4:13) Haiba lwa kula kamba lu holofezi, mwendi lu ka utwa butuku, kono lu ka hana mualafelo ufi kamba ufi o sa tabisi Mulimu. (Lik. 15:28, 29) Haiba lu lembwalile, “lu kana lwa nyazwa ki lipilu za luna,” kono ha lu na ku felelwa ki sepo. Lu sepile Jehova kakuli u “fakaufi ni ba ba na ni pilu ye lobehile.” *—1 Joa. 3:19, 20; Samu 34:18.

10. Temuho ki nto mañi, mi Mukreste ya na ni temuho u bulelanga ni ku eza lika ka nzila ye cwañi?

¹⁰ Ku ba ni temuho ku talusa ku ba ni buikoneli bwa ku utwisisa shutano ye mwahalaa nto ye lukile ni nto ye si ka luka mi kihona mutu a eza katulo ye lukile. (Maheb. 5:14)  Mukreste ya na ni temuho u eza likatulo ze ka mu tusa ku tiisa silikani sa hae ni Mulimu. U tokomela kuli ha sitatalisi ba bañwi mwa lipulelo za hae. Kono u tabisa Jehova ka ku bulela lika ze tusa ba bañwi. (Liprov. 11:12, 13) Mutu yo ha “halifi kapili.” (Liprov. 14:29) “U zamaya mwa nzila ye lukile,” ili ku talusa kuli u eza likatulo ze nde mwa bupilo bwa hae kaufela. (Liprov. 15:21) Lu kona ku bonisa cwañi temuho? Lu swanela ku ituta Linzwi la Mulimu ni ku sebelisa ze lu ituta. (Liprov. 2:1-5, 10, 11) Hape lwa kona ku ituta ka za kalemeno ka naa bonisize Jesu ka ku petahala, ili temuho ni ku likanyisa Jesu ka ku bonisa kalemeno kao.

11. Jesu naa bonisize cwañi kuli u na ni temuho mwa lipulelo za hae?

¹¹ Jesu naa bonisize kuli u na ni temuho mwa lika kaufela za naa bulezi ni ku eza. Lipulelo za hae. Jesu ha naa kutazanga taba ye nde, naa itusisanga lipulelo ze ne komokisanga batu ba ne ba mu teeleza. (Luka 4:22; Mat. 7:28) Hañata Jesu naa balanga kamba ku ama kwa litaba ze ñozwi mwa Linzwi la Mulimu. Naa zibanga Mañolo a ku itusisa mwa muinelo ufi kamba ufi. (Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Hape batu ba ne ba utwanga Jesu inze a talusa Mañolo ne ba tiiswanga ki manzwi a naa bulelanga. Jesu ha saa zusizwe kwa bafu, naa bulezi kwa balutiwa ba hae ba babeli ba ne ba ya kwa Emausi. Naa talusize za naa talusa Mañolo a naa ama ku yena. Hamulaho wa fo, balutiwa ne ba bulezi kuli: “Kikuli lipilu za luna ne li sa tuki ha naa bulela ni luna mwa nzila, a nzaa lu tamululela Mañolo ka ku tala?”—Luka 24:27, 32.

12, 13. Ki mitala ifi ye bonisa kuli Jesu naa sa halifi kapili mi naa na ni kutwisiso?

¹² Mwa maikuto a hae ni mubonelo wa hae. Ku ba ni temuho ne ku tusize Jesu ku sa ‘halifa kapili.’ (Liprov. 16:32) Jesu naa bonisanga buiswalo mi naa na ni “musa.” (Mat. 11:29) Ka nako kaufela, Jesu naa bonisanga pilu-telele kwa balutiwa hae ku si na taba kuli ne ba na ni mifokolo. (Mare. 14:34-38; Luka 22:24-27) Mi Jesu naa sa halifangi ha naa nyandiswa.—1 Pit. 2:23.

¹³ Temuho ne i tusize Jesu ku ba ni kutwisiso. Jesu naa utwisisa libaka Mulao wa Mushe ha ne u tomilwe, mi nto yeo ne i mu tusize ku pilisana hande ni batu. Ka mutala, mu nyakisise mutala wa musali ya naa “kulile mweya.” (Mu bale Mareka 5:25-34.) Musali yo naa zamaya mwahalaa batu ba bañata, a to swala kwa siapalo sa Jesu, mi a fola. Ka ku ya ka Mulao, musali yo naa li ya masila, kacwalo naa sa swaneli ku swala mutu ufi kamba ufi. (Liv. 15:25-27) Jesu naa si ka halifela musali yo. Kono naa ezize musali yo ka “sishemo ni busepahali” kakuli naa utwisisize kuli ku ba ni tulemeno to ne li kwa butokwa hahulu ku fita ku ñañelela ze ne ñozwi mwa Mulao. (Mat. 23:23) Jesu naa bulezi ka musa kuli: “Mwanaka, tumelo ya hao i ku folisize. U ye ka kozo, mi haike butuku bo butuna bo, bu si ke bwa ku kutela hape.” Wo luli ki mutala o munde o bonisa mo temuho ya naa na ni yona Jesu ne i mu susuelelize ku bonisa sishemo!

14. Jesu naa iketezi ku ezañi, mi naa zwezipili cwañi ku isa mamelelo ya hae kwa bukombwa?

¹⁴ Mwa bupilo bwa hae. Jesu naa bonisize temuho mwa naa pilezi bupilo bwa hae. Naa ketile ku kutaza taba ye nde ku ba musebezi wa hae. (Luka 4:43) Ku zwa fo, Jesu naa ezize likatulo ze ne mu tusize ku isa mamelelo kwa musebezi wo ni ku u feza. Ka mutala, naa pila bupilo bo bu bunolo ilikuli a itusise nako ni maata a hae mwa bukombwa. (Luka 9:58) Jesu naa ziba kuli ku luta ba bañwi musebezi wo ki kwa butokwa ilikuli musebezi wa ku kutaza u zwelepili hamulaho wa lifu la hae. (Luka 10:1-12; Joa. 14:12) Mi naa sepisize balutiwa ba hae kuli naa ka ba tusa mwa bukombwa “ku isa kwa maungulelo a muinelo wa lifasi.”—Mat. 28:19, 20.

15. Lu kona ku bonisa cwañi temuho mwa lipulelo za luna?

¹⁵ Lu kona ku bonisa cwañi temuho sina Jesu? Mwa lipulelo za luna. Ha lu ambola ni mizwale ni likaizeli ba luna, lu tokwa ku itusisanga manzwi a ba susueza isiñi a ba zwafisa. (Maef. 4:29) Ha lu ambola ni ba bañwi ka za Mubuso wa Mulimu, lu swanela ku itusisanga manzwi “a lungilwe lizwai,” ili ku talusa kuli lu swanela ku bulelanga ka maseme. (Makolo. 4:6) Kuli lu kete hande manzwi a ku itusisa ha lu ambola ni batu, lu swanela pili ku ziba ze ba tokwa ni ze ba tabela batu. Haiba lu itusisa manzwi a musa, batu ba kona ku tabela ku teeleza ku luna, mi lwa kona ku ba fita kwa lipilu. Mi hape ha lu talusa ze lu lumela, lu bonanga teñi kuli lwa bala mwa Bibele fo ku konahalela kaufela kakuli Linzwi la Mulimu ki lona le li lu etelela. Lwa ziba kuli lushango lwa mwa Bibele lu maata hahulu ku fita nto ifi kamba ifi ye lu kona ku bulela.—Maheb. 4:12.

16, 17. (a) Lu kona ku bonisa cwañi kuli ha lu akufi ku halifa ni kuli lu na ni kutwisiso? (b) Lu kona ku zwelapili cwañi ku isa pilu kwa bukombwa bwa luna?

¹⁶ Mwa maikuto ni mubonelo wa luna. Ku ba ni temuho ku lu tusa ku ba ni buiswalo ha lu li mwa miinelo ye taata ni ku sa ‘akufa ku halifa.’ (Jak. 1:19) Batu ha ba lu foseza, lu ka lika ku utwisisa ze tahisize kuli ba bulele kamba ba eze ze ba ezize. Mi ha se lu utwisisize taba yeo, ku ka lu bela bunolo ku ba swalela ni ku sa ba nyemela. (Liprov. 19:11) Hape ku ba ni temuho ku lu tusa ku ba ni kutwisiso. Ha lu libeleli kuli mizwale ni likaizeli ba luna ba eze lika ka ku petahala. Kono lu swanela ku hupula kuli mwendi ba na ni matata e lu sa zibi. Lu swanela ku tabela ku teeleza ku bona ha ba bulela mo ba ikutwela. Mi neikaba hande ku eza ze ba tokwa ili ku sa ñañelela ze lu bata luna.—Mafil. 4:5.

¹⁷ Mwa mupilelo wa luna. Lwa ziba kuli ku kutaza taba ye nde ki ye ñwi ya matohonolo a matuna ka ku fitisisa ye lu na ni ona. Kacwalo, lu swanela ku eza likatulo ze ka lu tusa ku zwelapili ku isa hahulu pilu kwa bukombwa bwa luna. Lu ikatulezi ku eza za tokwa Jehova pili mwa bupilo bwa luna. Lu pila bupilo bo bu bunolo ilikuli lu kone ku itusisa nako ni maata a luna kwa ku kutaza taba ye nde pili mafelelezo a si ka taha kale.—Mat. 6:33; 24:14.

18. Lu kona ku zwelapili cwañi mwa musipili wa luna o isa kwa bupilo bo bu sa feli, mi mu ikatulela ku ezañi?

¹⁸ Lu ikozi luli ku ituta tulemeno to tuñwi to tunde kwa tulemeno twa Jesu! Mu nahane feela mo lu kona ku tusezwa ha lu ituta tulemeno to tuñwi to tu siyezi twa na ni tona Jesu ni ku ituta mo lu kona ku mu likanyiseza hahulu. Kacwalo haike lu ikatuleleñi ku likanyisa Jesu. Haiba lu eza cwalo, lu ka zwelapili mwa musipili wa luna o isa kwa bupilo bo bu sa feli mi lu ka sutelela hahulu ku Jehova.