1. (a) Kuzwa kwakale, batu ba Mulimu bazibañi ka za mutu yalutilwe musebezi, mi taba yeo isebeza cwañi mwa linako zaluna? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

KUZWA feela kwakale, batu ba Mulimu baziba kuli mutu yalutilwe misebezi wakondisanga. Ka mutala, Abrahama naaonga-ongile “batu ba hae” bane balutilwe mwakulwanela, kuli bayo lamulela Lota, mi nebakonile kueza cwalo. (Gen. 14:14-16) Baopeli ba mwa linako za mulena Davida, “ne ba itutile” kuopelela Jehova lipina za milumbeko. (1 Makol. 25:7) Kacenu, lu mwa ndwa ya kulwana ni Satani ni lifasi lahae. (Maef. 6:11-13) Hape lueza ka taata kulumbeka Jehova ka kutaluseza babañwi za libizo lahae. (Maheb. 13:15, 16) Kuli lukondise sina batanga ba Mulimu ba kwamulaho, ni luna luswanela kuba babalutilwe. Mwa puteho, Jehova ufile baana-bahulu buikalabelo bwa kuluta babañwi. (2 Tim. 2:2) Baana-bahulu babañwi nebaitusisize miezezo mañi hane baluta mizwale kuziba mwakubabalelela batu ba Jehova?

2. Pili muuna-muhulu asika luta kale muituti misebezi yeminca, ki lika mañi zaswanela kueza muuna-muhulu yo, mi ki kabakalañi?

² Muuna-muhulu ukona kubapanywa ku mulimi. Pili asika cala  kale lipeu, mulimi wakona kubeya mununo mwa simu yahae ilikuli licalo zahae likone kuhula ni kuba zetiile. Ka nzila yeswana, pili muuna-muhulu asika luta kale muzwale misebezi yeminca, muuna-muhulu yo wakona kuikambota ni muituti wahae likuka zeñwi za mwa Bibele ilikuli muituti aitukiseze kuitusisa litaba zaituta.—1 Tim. 4:6.

3. (a) Manzwi a Jesu afumaneha kwa Mareka 12:29, 30, akona kuitusiswa cwañi hamunze muikambota ni muituti? (b) Tapelo ya muuna-muhulu ikona kuama cwañi muituti?

³ Ki kwabutokwa kulemuha mo niti iamela mihupulo ni maikuto a muituti. Kuli mukone kueza cwalo, mwendi mwakona kumubuza mo buineelo bwahae ku Jehova buamezi likatulo zahae mwa bupilo. Puzo yeo ikona kutahisa kuli muikambote molukona kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela. (Mubale Mareka 12:29, 30.) Mwendi mane mwakona kulapela ni muzwale yo, kukupa Jehova kuli amufe moya okenile watokwa kuli aitute hande misebezi. Muzwale hamiutwa inze mulapela kukupa moya okenile kuli umutuse, muzwale yo wakona kususuezwa kueza zeñata!

4. (a) Mufe mitala ya mwa Bibele yekona kutusa muituti kueza zwelopili. (b) Baana-bahulu baswanela kuba ni sikonkwani mañi habaluta babañwi misebezi?

⁴ Hamukala kuluta muzwale musebezi, ki hande kuikambota ni yena litaba za mwa Bibele zeka mutusa kulemuha butokwa bwa kuba mutusi, kuba yaitingwa, ni kuba yaikokobeza. (1 Mal. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Lik. 18:24-26) Tulemeno to, ki twabutokwa hahulu ku muituti sina feela mununo hauli wabutokwa mwa simu. Tukatusa muituti kueza kapili zwelopili ya kwa moya. Muuna-muhulu wa kwa France yabizwa Jean-Claude naabulezi kuli sikonkwani saitomelanga haluta muzwale musebezi, ki kumutusa kuziba mwakuezeza likatulo zetomile fa Bibele. Ubulela kuli: “Nibatanga nako yeswanela ya kubala liñolo hamoho ni muituti kuli ‘nitonise meeto’ ahae ilikuli alemuhe ‘zekomokisa’ zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu.” (Samu 119:18) Ki lifi linzila zeñwi zebakona kuitusisa baana-bahulu kuli batuse baituti kutiisa silikani sabona ni Jehova?

5. (a) Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kuambolisana ni muituti ka za likonkwani zaitomezi mwa sebelezo yahae ku Jehova? (b) Ki kabakalañi baana-bahulu habaswanela kuluta mizwale babasali babanyinyani? (Mubone litaluso za kwatasi.)

⁵ Mubuze muituti ka za likonkwani zaitomezi mwa sebelezo yahae ku Jehova. Haiba hasika itomela sikonkwani, mumutuse kuitomela sikonkwani sakona kukwanisa. Mubulele ka mafulofulo hamunze mumutaluseza ka za sikonkwani sene muitomezi, ni ka za tabo yene mubile ni yona hane musikwanisize. Muezezo wo ubunolo kuueza mi utusa hahulu. Muuna-muhulu yabizwa Victor, yali paina ili yapila mwa Africa, naabulezi kuli: “Hane nisali mwanana, muuna-muhulu yomuñwi naanibuzize lipuzo lisikai ka za likonkwani zene niitomezi. Lipuzo zeo neli nitusize kukala kunahana za bukombwa bwaka ka tukufalelo.” Baana-bahulu babanani yeloseli babulela kuli ki kwabutokwa kuluta mizwale inze basali banana, sihulu inze basali mwa lilimo za kunonoboka. Mwakona kubafa misebezi mwa puteho kulikana ni lilimo zebanani zona. Haiba mizwale balutiwa misebezi inze basali banana, bakakona kuisa mamelelo yabona kwa kupeta likonkwani zabona niha bakahula ni kuba ni lika zeñata zebapatehisa.—Mubale Samu 71:5, 17. *

6. Ki mulutelo mañi wabutokwa wanaaitusisize Jesu kwa kuluta babañwi?

 ⁶ Kuli mususueze muituti kuba ni takazo yakueza misebezi ya puteho, muswanela kumutaluseza za kueza. Hape muswanela kutalusa libaka hakuli kwabutokwa kueza misebezi yeo ya puteho. Muluti yomutuna Jesu Kreste, naabulelezi baapositola bahae kuli bakutaze. Kono pili naabataluselize libaka hane baswanela kumamela taelo yeo. Naabulezi kuli: “Ni filwe maata kaufela mwa lihalimu ni mwa lifasi. Hakulicwalo, ha mu ye, mi mu lute batu ba macaba kaufela ku ba balutiwa.” (Mat. 28:18, 19) Mukona kulikanyisa cwañi mulutelo wa Jesu?

7, 8. (a) Baana-bahulu kacenu bakona kulikanyisa cwañi mulutelo wa Jesu? (b) Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kubabaza muituti? (c) Ki liakalezo mañi zekona kutusa baana-bahulu kuluta babañwi misebezi? (Mubone mbokisi yeli: “ Mwakulutela Babañwi Misebezi.”)

⁷ Hamufa muzwale musebezi, mumutaluseze ka kuya ka Bibele libaka musebezi wo hauli wabutokwa. Ka kueza cwalo, muka muluta kueza lika bakeñisa likuka za mwa Bibele isiñi kuli aeze cwalo ka libaka feela la kuli musebezi wo utokwa kueziwa. Ka mutala, haiba mukupa muzwale kuli akenise fa munyako wa Ndu ya Mubuso ilikuli batu basike baholofala habakena, mwendi mwakona kubala ni yena liñolo la Tite 2:10. Mutaluse mo musebezi waeza ukatahiseza kuli batu baamuhele hahulu lushango lwa Mubuso. Hape mutaluseze muituti kuli anahane basupali baba mwa puteho ni kunahana ka mo musebezi waeza ukona kutuseza basupali bao. Kuikambota kokucwalo, kukona kutusa muituti kubeya mwa munahano batu hanzaa eza musebezi isiñi kueza cwalo ka libaka feela la kuli musebezi wo utokwa kueziwa. Hakabona ka mo mizwale ni likaizeli batusezwa ki musebezi wahae, ukaikutwa hande bakeñisa kuli ueza musebezi otusa babañwi.

⁸ Hape, mubone teñi kuli mwababaza muituti bakeñisa kuli usweli wasebelisa liakalezo zamina. Ki kabakalañi kueza cwalo hakuli kwabutokwa? Sina feela mezi hatahisanga kuli sicalo sihule ni kuba sesiiketile, kubabaza muituti kukona kumutusa kueza zwelopili mwa sebelezo yahae ku Jehova.—Mubapanye Mateu 3:17.

9. (a) Ki nto mañi yekona kutahisa kuli baana-bahulu babapila mwa linaha zeñwi zefumile bafumane taata kuluta babañwi misebezi? (b) Ki kabakalañi kusebeleza Jehova haisi nto yapili mwa bupilo bwa mizwale babañwi ba mikulwani?

⁹ Baana-bahulu babapila mwa linaha zefumile, kubabelanga taata kususueza mizwale babakolobelizwe baba mwa lilimo za ma 20 kamba za ma 30 kuli baeze zeñata mwa puteho. Baana-bahulu babanani yeloseli ili  babapila mwa linaha zebato eza 20, neba lutaluselize libaka habalumela kuli mizwale babañwi ba mikulwani habalati kueza zeñata mwa puteho. Buñata bwa baana-bahulu bao babulela kuli mizwale babañwi hane basali banana, nebasika susuezwa ki bashemi babona kuitomela likonkwani mwa sebelezo yabona ku Jehova. Mi mizwale babañwi ba mikulwani hane babata kueza zeñata mwa puteho, bashemi babona neba basusuelize kuitomela likonkwani za kuya kwa likolo zepahami kamba kubata misebezi yefumanisa masheleñi amañata. Kacwalo, kusebeleza Mulimu nesi yona nto yapili mwa bupilo bwabona.—Mat. 10:24.

10, 11. (a) Muuna-muhulu ukona kutusa cwañi muzwale hanyinyani-hanyinyani kucinca mubonelo wahae? (b) Ki mañolo mañi akona kuitusisa muuna-muhulu kwa kususueza muzwale, mi ki kabakalañi? (Mubone litaluso za kwatasi.)

¹⁰ Haiba muzwale habonahali kuli watabela kueza zeñata mwa puteho, mukatokwa kusebeza ka taata ni kuba ni pilu-telele kuli mukone kucinca muhananelo wahae, mi kueza cwalo kwakonahala. Mulimi ukona kutusa sicalo kuhula hande sisasikami haiba asisikululanga hanyinyani-hanyinyani. Ka nzila yeswana, ni mina mwakona kutusa hanyinyani-hanyinyani muzwale kuli acince mubonelo wahae ka za misebezi ya puteho. Kono mukona kueza cwalo ka nzila ifi?

¹¹ Mube balikani ba muzwale yo. Mumutuse kulemuha kuli puteho yamutokwa. Nako hainze iya, munyakisise ni yena mañolo akona kumutusa kunahana za buineelo bwahae ku Jehova. (Muek. 5:4; Isa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Makor. 15:58; 2 Makor. 5:15; 13:5) Mumufite kwa pilu ka kumubuza lipuzo zecwale ka ze: ‘Ki nto mañi yene musepisize Jehova ka nako ya buineelo bwamina? Munahana kuli Jehova naaikutwile cwañi ka nako yene mukolobezwa?’ (Liprov. 27:11) ‘ Satani naaikutwile cwañi?’ (1 Pit. 5:8) Kunyakisisa mañolo acwalo kwakona kususueza hahulu muzwale yo.—Mubale Maheberu 4:12. *

12, 13. (a) Ki moya mañi wanaabonisize Elisha hanaaituta musebezi? (b) Jehova naafuyauzi cwañi Elisha bakeñisa busepahali bwahae?

¹² Mizwale ba mikulwani, puteho itokwa tuso yamina! Ki mubonelo mañi oka mitusa hamunze musebeleza Jehova? Kuli lufumane kalabo kwa puzo yeo, halunyakisiseñi zeneezahezi ku Elisha ka nako yanaaituta musebezi.

¹³ Lilimo zebato eza 3,000 kwamulaho, mupolofita Elia naabulelezi Elisha kuli abe mutusi wahae. Elisha naalumezi kapili-pili mi aezeza mupolofita misebezi yeneeziwa ki batu ba mayemo a kwatasi. (2 Mal. 3:11) Elia naalutile Elisha musebezi ka lilimo zebato eza 6. Cwale musebezi wa Elia hane utuha ufela mwa Isilaele, mupolofita Elia ataluseza mutusi wahae kuli atuhele kumusebeleza. Kono Elisha naabulezi halaalu kuli: “A ni na ku ku tuhela.” Naaikatulezi kuzwelapili kuina ni muluti wahae. Mi Jehova naafuyauzi Elisha kabakala busepahali bwahae ili ka kumufa kolo ya kubona Elia haangiwa ka kakundukundu.—2 Mal. 2:1-12.

14. (a) Kacenu baituti bakona kulikanyisa cwañi Elisha? (b) Ki kabakalañi muituti haswanela kuba yasepahala?

¹⁴ Ka kuba muituti, mukona kulikanyisa cwañi Elisha? Muamuhele kapili misebezi yemufiwa, nihaiba misebezi yeeziwa ki batu ba mayemo a kwatasi. Muhupule kuli muzwale yamiluta musebezi, ki mulikanaa mina. Mumutaluseze kuli mwaitebuha buikatazo bwaeza bwa kumiluta musebezi, mi mumubonise kuli mwatabela kuli azwelepili kumiluta. Sabutokwa ni kufita kikuli musepahale ka kupeta musebezi omufilwe.  Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kueza cwalo? Haiba mubonisa kuli mwasepahala mi mwaitingwa, baana-bahulu bakaikolwisa kuli Jehova ubata kuli mufiwe misebezi yemiñata mwa puteho.—Samu 101:6; mubale 2 Timotea 2:2.

15, 16. (a) Elisha naabonisize cwañi likute ku muluti wahae? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 9.) (b) Ki kabakalañi bapolofita babañwi hane basepile Elisha?

¹⁵ Likande la Elisha hape libonisa kuli mizwale kacenu batokwa kubonisa likute kwa baana-bahulu babanani yeloseli. Elia ni Elisha hase bafelize kupotela sikwata sa bapolofita mwa Jeriko, baana bababeli bao, baya kwa Nuka ya Jordani. Teñi ko, “Elia a nga kubo ya hae, a i puta, a i nata fa mezi; mezi a Jordani a kauhana fahali.” Elia ni Elisha basila Nuka ya Jordani fa mubu omile, mi bazwelapili ku “zamaya ba ambolisana.” Elisha naasweli kuteeleza ka tokomelo ku zanaabulela muluti wahae, mi naazwezipili kuituta zeñata. Elisha naasika ikutwa kuli waziba lika kaufela. Hasamulaho, Elia angiwa ka kakundukundu, mi Elisha akutela kwa Nuka ya Jordani. Hasafitile, Elisha anata fa mezi ka siapalo sa Elia ni kubulela kuli: “U kai Muñaa Bupilo, Mulimu wa Elia?” Mezi a mwa nuka akauhana fahali hape.—2 Mal. 2:8-14.

¹⁶ Kana mulemuhile kuli makazo yanaaezize Elisha yapili yaswana ni makazo yanaaezize Elia ya mafelelezo? Luitutañi kwa taba yeo? Elisha naasika ikutwa kuli bakeñisa kuli neseli yena mupolofita ka nako yeo, naatokwa kueza lika ka nzila yeshutana ni yanaaezanga ka yona Elia. Kono ka kulikanyisa zanaaezize Elia, Elisha naabonisize kuli naakuteka muluti wahae, mi nto yeo neitahisize kuli Elisha asepiwe ki bapolofita babañwi. (2 Mal. 2:15) Elisha naabile mupolofita ka lilimo ze 60, mi Jehova naamufile maata a kueza limakazo zeñata kufita mane ni zanaaezize Elia. Mizwale babaituta misebezi bakona kuitutañi kwa taba yeo?

17. (a) Mizwale babaituta misebezi, bakona kulikanyisa cwañi moya wa Elisha? (b) Nako hainze iya, Jehova ukona kuitusisa cwañi mizwale babaituta misebezi?

¹⁷ Hamufiwa kueza misebezi yemiñata ya puteho, musike mwaikutwa kuli mutokwa kueza lika ka nzila yeshutana ni yene lieziwanga ka yona sapili. Muhupule kuli licinceho lieziwanga mwa puteho bakeñisa kuli kunani butokwi kamba bakeñisa ketelelo ya kopano ya Jehova. Musike mwaeza licinceho kabakala kuli mubata feela kueza cwalo. Elisha naasepilwe ki bapolofita babañwi bakeñisa kuli naazwezipili kuitusisa miezezo ya Elia, ni kuli naabonisize likute ku muluti wahae, yena Elia. Ka nzila yeswana, mizwale ni likaizeli baka misepa haiba muzwelapili kuitusisa miezezo yetomile fa litaba za mwa Bibele zemulutilwe, ni kuzwelapili kukuteka baana-bahulu babanani yeloseli. (Mubale 1 Makorinte 4:17.) Hamunze muzwalepili kuba ni yeloseli, mukaeza licinceho zekatusa mizwale ni likaizeli mwa puteho kulatelela kopano ya Jehova yezwelapili kueza licinceho. Sina feela Jehova mwanaatuselize Elisha, ni mina wakona kumikonisa kueza misebezi yemituna kufita yene baezize baana-bahulu bane bamilutile misebezi.—Joa. 14:12.

18. Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kuluta mizwale misebezi mwa liputeho?

¹⁸ Lusepa kuli liakalezo ze mwa taba ye ni yefelile, likasusueza baana-bahulu babañata kutomahanya nako ya kuluta mizwale babañwi misebezi. Mi haike mizwale babakwanisize zetokwahala banyolelwe kulutiwa misebezi mi baitusise hande zebaitutile kwa kubabalela batu ba Jehova. Musebezi wa kuluta babañwi ukatiisa liputeho mwa lifasi kaufela, mi ukatusa mañi ni mañi waluna kuzwelapili kuba yasepahala nihaiba mwa linako zetaata zetaha kwapili.