1. (a) Ki sika mañi sene siezahezi ku Pitrosi ka nako ya liñungwa fa Liwate la Galilea? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.) (b) Ki kabakalañi Pitrosi hanaakalile kutiba?

BUSIHU bobuñwi, muapositola Pitrosi ni balutiwa babañwi nebanyandile ka nako yene basila Liwate la Galilea hane kunani liñungwa lelituna. Ka sipundumukela, babona Jesu inze azamaya fa liwate. Pitrosi ahuweleza Jesu ni kumukupa kuli ni yena azamaye fa mezi. Jesu hanaa mubulelezi kuli azamaye, Pitrosi alongoka mwa sisepe ni kuliba ku Jesu. Kono kapili-pili, Pitrosi akala kutiba. Libaka? Kakuli naatalimile liñungwa ni mandinda mi akenelwa ki sabo. Pitrosi akupa tuso, mi kapili Jesu amuswala, ali kuyena: “Wena wa tumelo ye nyinyani, kiñi se si ku kakanyisize?”—Mat. 14:24-32.

2. Lukanyakisisañi ka nako yacwale?

² Halunyakisiseñi lika zetaalu ka za tumelo zelukona kuituta ku zeneezahezi ku Pitrosi: (1) ka mo Pitrosi kwa makalelo naasepezi kuli Jehova naaka mutusa, (2) libaka Pitrosi  hanaakalile kufelelwa ki tumelo, ni (3) zenetusize Pitrosi kuba ni tumelo hape. Kunyakisisa lisupo zeo kwakona kulutusa kubona molukona kutiyela “mwa tumelo.”—1 Makor. 16:13.

3. Ki kabakalañi Pitrosi hanaalongokile mwa sisepe, mi luna luezize cwañi nto yeswana?

³ Pitrosi naanani tumeo yetiile. Ki kabakalañi halubulela cwalo? Jesu hanaamubizize, Pitrosi alongoka mwa sisepe mi azamaya fa mezi. Naasepile kuli maata a Mulimu naakamutusa sina feela mwanaatuselize Jesu. Ka nzila yeswana, Jesu hanaa lumemile kuli lumulatelele, neluineezi ku Jehova ni kukolobezwa. Libaka? Kakuli nelunani tumelo ku Jehova ni Jesu mi nelusepile kuli bakona kulutusa.—Joa. 14:1; mubale 1 Pitrosi 2:21.

4, 5. Ki kabakalañi tumelo haili nto ya butokwa?

⁴ Tumelo ki nto ya butokwa hahulu. Tumelo ya Pitrosi neimutusize kuzamaya fa mezi, ili nto yene bonahala kuli mutu hakoni kuieza. Tumelo hape yakona kulutusa kueza lika zebonahala kuli litaata. (Mat. 21:21, 22) Babañwi kuluna lucincize mibonelo ni mikwa yaluna kuli mane batu bane baluziba kwamulaho ka mikwa yeo bakona kulutimelelwa kacenu. Neluezize licinceho zeo kabakala kuli lwalata Jehova ni kuli naalutusize kueza licinceho zeo. (Mubale Makolose 3:5-10.) Tumelo neilususuelize kuineela ku Jehova, mi seluba balikani bahae, ili nto yene lusike lwakona kueza kambe naasika lutusa.—Maef. 2:8.

⁵ Tumelo yaluna ilutusa kuba ni maata. Ka mutala, ilutusa kulwanisa Diabulosi sila saluna sesi maata. (Maef. 6:16) Hape bakeñisa kuli lusepile Jehova, halutokwi kubilaela hahulu halutalimana ni matata. Jehova ulusepisize kuli ukalufa zelutokwa haiba luba ni tumelo kuyena ni kubeya za Mubuso mwa sibaka sapili. (Mat. 6:30-34) Mi kwandaa zeo, bakeñisa tumelo yaluna, Jehova ukalufa mpo yende ya bupilo bobusafeli.—Joa. 3:16.

6, 7. (a) Liñungwa ni mandinda zene sabisize Pitrosi lukona kulibapanya kwañi? (b) Ki kabakalañi haluswanela kuutwisisa kuli kubunolo kulatehelwa ki tumelo yaluna?

⁶ Pitrosi hanaazamaya fa Liwate la Galilea, akenelwa ki sabo. Libaka? Kakuli nekunani liñungwa ni mandinda. Lika zeo likona kubapanywa kwa miliko yemiñata yebakopana ni yona Bakreste kacenu. Nihaike kuli kukona kuba taata kutiyela matata ao, lwakona kuatiyela ka tuso ya Jehova. Kono muhupule zeneezahezi ku Pitrosi. Naasika tiba kabakala liñungwa kamba mandinda anaamunata. Kono Bibele ibulela kuli: “Ha talima moya o buhali, a saba.” (Mat. 14:30) Pitrosi naatuhezi kutalima ku Jesu mi saaisa pilu kwa liñungwa lelimaata. Mi tumelo yahae yakala kufokola. Ka nzila yeswana,  haiba luisa pilu kwa matata aluna, lukakala kukakanya ka za haiba Jehova ukalutusa.

⁷ Luswanela kuutwisisa kuli kubunolo kulatehelwa ki tumelo yaluna. Libaka? Bakeñisa kuli Bibele ibulela kuli kulatehelwa ki tumelo ki “sibi se si lu swasa ka bunolo.” (Maheb. 12:1) Ka kuswana ni Pitrosi, haiba luisa pilu kwa lika zemaswe, tumelo yaluna yakona kufokola kapili-pili. Kacwalo, lukona kuziba cwañi kuli tumelo yaluna i mwa butata? Lipuzo zetatama lika lutusa kuitatuba.

8. Ki nto mañi yekona kutahisa kuli lukale kukakanya kuli lisepiso za Mulimu ki za luli sina mone lulingela sapili?

⁸ Kana lisepiso za Mulimu ki za luli kuna sina moneliinezi sapili? Ka mutala, Mulimu usepisize kuli ukasinya lifasi la Satani. Kono kana lwayembululwa ki mifuta yemiñata ya kuitabisa ka yona ye mwa lifasi la Satani? Haiba ki cwalo, lukana lwakala kukakanya kuli mafelelezo afakaufi. (Hab. 2:3) Halunyakisiseñi mutala omuñwi. Jehova naalukisize tiululo, mi naasepisize kuli ukaluswalela lifoso zaluna. Kono haiba luisa hahulu pilu kwa lifoso zene luezize kwamulaho, lwakona kukala kukakanya kuli Jehova uluswalezi. (Lik. 3:19) Halueza cwalo, lwakona kulatehelwa ki tabo mwa sebelezo yaluna ku Jehova ni kutuhela kukutaza ku babañwi.

9. Ki lika mañi zekona kuezahala haiba luisa pilu kwa lika zaluna za kabutu?

⁹ Kana nisa sebeleza Jehova ka pilu kaufela? Kuselebeza Jehova molukonela kaufela, kuka lutusa kuisa pilu kwa sepo yaluna ya kwapili. Kono kucwañi haiba lukalile kuisa hahulu pilu kwa lika zaluna za ka butu? Ka mutala, lukana lwaamuhela musebezi ofumanisa masheleñi amañata, kono ili olupalelwisa kusebeleza hande Jehova. Kueza cwalo kwakona kufokolisa tumelo yaluna, mi lwakona ku “ba ni buzwa,” halunze lusebeleza Jehova ni kupalelwa kueza zeñata mwa sebelezo yaluna kuyena.—Maheb. 6:10-12.

10. Lubonisa cwañi kuli lunani tumelo ku Jehova haluswalela babañwi?

¹⁰ Kana kutaata kuna kuswalela babañwi? Haiba babañwi balufoseza kamba kuluutwisa butuku, kana lwakenelwanga ki muliko wa kubanyemela kamba kutuhela kuambola ni bona? Haiba lueza cwalo, lukabonisa kuli luisa hahulu pilu kwa maikuto aluna. Lubonisa kuli lunani tumelo ku Jehova haluswalela babañwi. Ka mukwa ufi? Haiba mutu yomuñwi alufoseza, walukolotisa. Halufoseza Jehova, lwamukolotisa. (Luka 11:4) Kacwalo, haiba luswalela babañwi, lubonisa kuli lusepile Jehova. Lusepa kuli Jehova ukafuyola buikatazo  bwaluna, mi kufuyaulwa ki yena ki kwa butokwa hahulu kufita kuli yomuñwi alife sikoloti sahae kuluna. Balutiwa ba Jesu nebaitutile kuli tumelo ki ya butokwa kuli mutu aswalele babañwi. Jesu hanaa babulelezi kuli baswalele batu bane babafoselize kakukuta-kutela, balutiwa bahae neba mukupile kuli: “Lu ekeleze kwa tumelo.”—Luka 17:1-5.

11. Ki kabakalañi halukona kupalelwa kutusiwa ki kelezo yelufiwa?

¹¹ Am Kana nafilikananga hanifiwa kelezo? Kufita kubata mafosisa kamba bufokoli bwa mutu yalufile kelezo, mubone momukona kutusezwa ki kelezo yeo. (Liprov. 19:20) Mulike kunahana mwanahanela Jehova!

12. Mutu hatongoka babaetelela mwa puteho ubonisañi?

¹² Kana natongokanga babaetelela mwa puteho? Maisilaele hane baisize pilu kwa piho yenezwa kwa matwela baalishumi, nebakalile kubilaela ka za Mushe ni Aruni. Jehova saabuza Mushe kuli: ‘Sicaba se, si ka nga nako ye kuma kai si nze si hana ku lumela ku na?’ (Num. 14:2-4, 11) Kaniti Jehova naaziba kuli Maisilaele nebasika musepa kakuli nebatongokile Mushe ni Aruni banaaketile. Ka nzila yeswana, haiba lutongokanga batu baitusisa Jehova kacenu kuli baluetelele, lukabonisa kuli tumelo yaluna ku Mulimu ifokozi.

13. Ki kabakalañi halusa swaneli kuzwafa haiba lulemuha kuli tumelo yaluna yafokola?

¹³ Hamulaho wa kunyakisisa lipuzo ze, musike mwazwafa haiba mulemuha kuli tumelo yamina ifokozi. Muhupule kuli muapositola Pitrosi naakenezwi ki sabo mi naakalile kukakanya. Mi ka linako zeñwi,  Jesu naaelezanga baapositola kaufela bakeñisa kuli nebanani “tumelo ye nyinyani.” (Mat. 16:8) Kono lwakona kuituta tuto ya butokwa ku zeneezahezi ku Pitrosi. Hamunahane zanaaezize hanaakalile kukakanya ni kutiba mwa liwate.

14, 15. (a) Pitrosi naaezizeñi hanaakalile kutiba? (b) Lukona ‘kutalimela feela’ ku Jesu ka mukwa ufi?

¹⁴ Pitrosi naaezizeñi hanaakalile kutiba? Pitrosi naaziba hahulu kutapa, mi naakabe atapile ni kukutela mwa sisepe. (Joa. 21:7) Kono ki kabakalañi hanasika eza cwalo? Kakuli naasika itinga fa maata ahae. Naaisize pilu ku Jesu mi naamuhezi tuso yahae. Haiba lulemuha kuli tumelo yaluna ifokozi, luswanela kulikanyisa Pitrosi. Lukona kueza cwañi cwalo?

¹⁵ Sina feela Pitrosi hanaaisize pilu hape ku Jesu kuli amutuse, ni luna luswanela ku ‘talimela feela’ ku Jesu. (Mubale Maheberu 12:2, 3.) Kono halukoni kumubona ka meeto aluna sina mwanaamubonela Pitrosi. Kacwalo lukona ‘kutalimela feela’ ku Jesu ka mukwa ufi? Lwakona kuituta lika zanaalutile ni kueza, kihona luka mulikanyisa ka kutala. Haiba lueza cwalo, lukafumana tuso yelutokwa kuli lutiise tumelo yaluna. Halunyakisiseñi linzila zeñwi zebonisa molukona kulikanyiseza Jesu.

16. Bibele ikona kulutusa cwañi kutiisa tumelo yaluna?

¹⁶ Musepe hahulu Bibele. Jesu naaikolwisisize kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu ni kuli lilufa kelezo yende. (Joa. 17:17) Kuli lulikanyise Jesu, luswanela kubala Bibele ka zazi, kuituta yona, ni kunahanisisa zeluituta. Hape luswanela kubata likalabo kwa lipuzo zelukona kuba ni zona. Ka mutala, kana mwalumela luli kuli lupila mwa mazazi a mafelelezo? Mutiise tumelo yamina ya kuli mafelelezo afakaufi ka kuituta bupolofita bwa mwa Bibele bobubonisa kuli lupila mwa linako za mafelelezo. Kana mwatabela kutiisa tumelo yamina mwa lisepiso za Mulimu za kwapili? Haiba kucwalo, muitute bupolofita bwa mwa Bibele bose butalelelizwe. Kana mwalumela luli kuli Bibele ki ya butokwa kacenu? Mwakona kubala ka za mizwale ni likaizeli babacincize mupilelo wabona kabakala kutusiwa ki Bibele. * (Mubone litaluso za kwatasi.)—1 Mates. 2:13.

17. Ki kabakalañi Jesu hanaakonile kutiyela miliko yemituna, mi mukona ku mulikanyisa cwañi?

¹⁷ Muise pilu kwa limbuyoti zasepisize Jehova. Jesu naaisize pilu kwa limbuyoti zanaaka fiwa kwapili, mi kueza cwalo nekumutusize kutiyela miliko yemituna. (Maheb. 12:2) Naasika yaululwa ki lika za lifasi. (Mat. 4:8-10) Lukona kulikanyisa cwañi mutala wa Jesu? Munahanisise za lisepiso zende zasepisize Jehova. Munge kuli mu mwa lifasi lelinca. Mwakona kuñola kamba kuswanisa lika zemukaeza mwa Paradaisi. Kamba mwakona kuñola mukoloko wa batu babaka zusiwa bemuka tabela kuambola ni bona ni kuba taluseza lika zeñwi. Sina mwanaaezelize Jesu, mina ka butu muikolwisise kuli lika zeo ki lisepiso za taleleza Mulimu.

18. Tapelo ikona ku mitusa cwañi kuba ni tumelo yetiile?

¹⁸ Mulapele kuli mube ni tumelo yetuna.  Jesu naalutile balutiwa bahae kuli bakupe moya okenile ku Jehova. (Luka 11:9, 13) Hamunze mukupa kuli Jehova amife moya okenile, mulapele kuli mube ni tumelo yetuna. Tumelo ki yeñwi ya muselo wa moya. Mwakona kubulela luli zemutokwa hamulapela. Ka mutala, haiba mulemuha kuli kumibelanga taata kuswalela babañwi, mukupe Jehova kuli amituse kuba ni tumelo yetiile ni kuli muswalelange babañwi.

19. Lukona kuketa cwañi balikani babande?

¹⁹ Mukete balikani babanani tumelo yetiile. Jesu naaketile balikani bahae babatuna ka tokomelo. Balikani bahae babatuna, bona baapositola, nebasepahala, mi nebamamela litaelo zahae. (Mubale Joani 15:14, 15.) Mulikanyise Jesu, mi mukete balikani bamina ka tokomelo. Baswanela kuba batu babanani tumelo yetiile, mi baswanela kuba babamamela litaelo za Jesu. Balikani babatuna baswanela kuambolisana ka kulukuluha, mi baswanela kutabela kufiwa kelezo ki mulikanaa bona ni kuamuhela kelezo yeba fiwa ki mulikanaa bona.—Liprov. 27:9.

20. Ki lika mañi zekaezahala haiba lutusa babañwi kutiisa tumelo yabona?

²⁰ Mutuse babañwi kuli batiise tumelo yabona. Zanaabulezi Jesu ni kueza nelitusize balutiwa bahae kutiisa tumelo yabona. (Mare. 11:20-24) Luswanela kulikanyisa mutala wa Jesu. Haiba lueza cwalo, lukatiisa tumelo yaluna ni kutiisa tumelo ya babañwi. (Liprov. 11:25) Mukona kutusa cwañi batu ba mwa sibaka semupila kusona? Hamuluta babañwi Bibele, mukoñomeke bupaki bobubonisa kuli Mulimu uteñi, walubabalela, ni kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu. Mukona kutusa cwañi mizwale ni likaizeli bamina kuli batiise tumelo yabona? Haiba mulemuha kuli mutu yomuñwi utongokanga mizwale babaetelela, musike mwamatukela kuambuka mutu yo. Mumutuse ka maseme kuli atiise tumelo yanaanani yona sapili. (Juda 22, 23) Haiba musa kena sikolo, mi bo muluti bamina baambola ka za tuto ya kuipilaula, mube ni bundume bwa kuyemela tumelo yamina ka za pupo. Mukana mwa komokiswa ki mubonelo wa bo muluti bamina ni bemukena ni bona sikolo.

21. Jehova ulusepisizeñi?

²¹ Jehova ni Jesu nebatusize Pitrosi kuli asike akakanya ni kuba ni sabo. Hamulaho wa nako kuzwa fo, Pitrosi naatomezi babañwi mutala omunde wa kuba ni tumelo yetiile. Ka nzila yeswana, Jehova utusa mañi ni mañi waluna kuba ni tumelo yetiile. (Mubale 1 Pitrosi 5:9, 10.) Kuli lube ni tumelo yetiile lutokwa kuikataza, mi Jehova ukalufuyaula haiba luikataza kueza cwalo.