Ni Tiyela Ku Zwafa

Taba ye kandekilwe ki bo Eusebio Morcillo

Ka 1993 mwa September, ne ni izo pota kwa tolongo ye tuna. Ne ni yezi ku yo kolobeza kaizel’a ka Mariví ya n’a li mwa tolongo. Mapantiti ni ba bañwi ba ne ba beleka kwateñi ba buha ka likute ha ne ni nze ni mu kolobeza. Kono pili ni si ka talusa kale mo ne ku tezi kuli na ni kaizel’a ka lu ipumane kwa tolongo, kashe ni mi taluseze za bupilo bwa luna ha ne lu sa li banana.

N E NI pepezwi kwa Spain la 5 May, 1954, mi ki na mweli mwa lubasi lwa bana ba 8. Mariví ne li yena wa bulalu. Ne lu hulezi mwa lapa la bokuku ba basali ba ne ba li Makatolika, mi ni sa hupula hande kwa bwanana kuli ne ni ikutwanga kuli ne ni sebeleza Mulimu. Kono bashemi ba ka ne ba sa lapeli Mulimu. Bo busile bo bondate ne ba titikanga boma ni luna banana. Nako kaufela ne lu pila mwa sabo, mi ne ni utwanga hahulu butuku ku bona boma ha ba nyandiswa cwalo.

Kwa sikolo ni kona hape ne ni zwafanga. Muluti yo muñwi ya n’a li muprisita n’a lu lengisanga litoho kwa limota ha ne lu fanga likalabo ze si ka kumbahala. Muprisita yo muñwi n’a hapelezanga bana ba sikolo ba na luta ku eza buhule ni yena. Mi lituto za Makatolika ze cwale ka lihele ne li ni lyanganisanga ni ku ni sabisa hahulu. Hañi-hañi n’a kala ku sa iseza pilu za Mulimu.

Ni Ba Lingulunde

Bakeñisa kuli ne ku si na mutu ya n’a ni susueza ku lapela Mulimu, n’a kala ku bapalanga ni liozwa ni batu ba mifilifili kwa manwelo a bucwala. Kwateñi batu ne ba lwananga ka litipa, mabotela, ni ku natana ka lipula. Nihaike kuli ne ni sa lwanangi, muta o muñwi ne ni natilwe hahulu kuli mane konji ko ne ni welezi.

Hamulaho wa nako, na tuhela ku yanga kwa manwelo a cwalo ni ku yanga ku a na kuzize kwateñi. Kono hape ni kona k’o ne ku na ni batu ba bañata ba ne ba itusisa milyani ye kola.  Milyani ye cwalo ne i si ka ni fa tabo mwa bupilo, kono mane ne i ni kulisize fela ni ku ni tiseza lipilaelo.

Nihaike ne ni sa tabeli bupilo bo bu cwalo, ne ni kukuelize munyan’a ka José Luis ni Miguel, mulikan’a ka. Na ni mikulwani ba bañwi kwa Spain miteñi yani, ne lu pila bupilo bwa bungulunde. Ne ni kona ku eza nto ifi kamba ifi kuli ni fumane pene ya ku lekisa milyani ye kola. Likezo za ka ne li swabisa luli.

Jehova Wa Ni Yangwela

Ka nako yeo, ne ni ambolanga ni balikani ba ka za Mulimu ni mulelo wa bupilo. Na kala ku bata mutu ye ne ni ka taluseza maikuto a ka. Ne ni lemuhile kuli Francisco, yo muñwi wa batu ba ne ni beleka ni bona, na shutana ni ba bañwi. N’a bonahala ku ba mutu ya tabile, ya sepahala, ya sishemo, mi kacwalo na mu taluseza maikuto a ka. Francisco na li yo muñwi wa Lipaki za Jehova, mi a ni fa magazini ya The Watchtower mo ne ku na ni taba ye ne bulela za milyani ye kola.

Ha se ni felize ku bala taba yeo, na lapela ku Mulimu kuli: “Mulena, n’a ziba kuli u teñi, mi ni bata ku ku ziba ni ku eza tato ya hao. Ha ku ni tuse!” Francisco ni Lipaki ba bañwi ne ba ni susuelize hahulu ka ku itusisa Bibele mi ne ba ni file lihatiso za Lipaki za Jehova. Na fita fa ku lemuha kuli tuso ye ne ba ni fa kona ye ne ni kupile ku Mulimu mwa tapelo. Hañi-hañi na kala ku talusezanga balikani ba ka ni José Luis litaba ze ne ni ituta.

Zazi le liñwi ha ne lu zwa kwa sibaka ko ku lizwa lipina ni balikani ba ka, na ikauhanya mwa sikwata sa bona. Na ba shalimela inge mutu ya sa ba zibi, mi na lemuha kuli muzamao wa luna ne u nyenyisa kabalala milyani ye kola. Ku zwa ona fo, na iketela ku sa swalisana ni bona ni kuli ni be yo muñwi wa Lipaki za Jehova.

Na kupa Bibele ku Francisco, mi a ni fa yona, ku beya cwalo ni buka ya Niti ye isa kwa Bupilo Bwa Kamita. * Ha ne ni balile za sepiso ya Mulimu ya ku takula miyoko kaufela mane ni ku felisa lifu, na lemuha kuli ku si na kakanyo ne ni fumani niti ye kona ku lukulula batu. (Joani 8:32; Sinulo 21:4) Hamulaho n’a yo kopana kwa Ndu ya Mubuso ya Lipaki za Jehova. Ne ni tabisizwe hahulu ki moya wa silikani ni kamuhelo ze ne ni zo bona.

Ne ni tabela hahulu ku taluseza ba bañwi ze ne ni zo bona kwa Ndu ya Mubuso, kacwalo na kopanya José Luis ni balikani ba ka mi na ba sela zona kaufela. Mazazinyana hasamulaho, kaufela luna lwa yo fumaneha kwa Ndu ya Mubuso. Musizana yo muñwi ya n’a inzi fapil’a luna a itemuna. Ku bonahala kuli n’a komokile hahulu ha n’a boni sikwata sa micaha ba milili ye mitelele, mi n’a sa bati ku itemuna hape. Mi mwendi na komokile hahulu sunda ye ne tatami ha ne lu ile kwa Ndu ya Mubuso, kakuli fo kaufela luna ne lu felezi mwa lipaka ni litai.

Hamulahonyana wa fo, na ni Miguel lwa yo fumaneha kwa mukopano wa mupotoloho wa Lipaki za Jehova. Lwa li ku ba mwa bupilo bwa luna lu bone mukopano o cwalo, wa batu ba  bahulu ni banana ili ba ba pila sina lubasi. Mi hape nto ye ne komokisize kikuli mukopano wo ne u zo ezezwa mwa sibaka se si swana ko ne lu ile ko ne ku liziwa lipina. Kono ka nako ye, sibaka ne si bonahala hande mi ni lipina ze ne opelwa kwateñi ne li ze susueza luli.

Kaufela luna mwa sikwata lwa kala ku ituta Bibele. Hasamulaho wa likweli ze bat’o kwana 8, la 26 July 1974, na ni Miguel lwa kolobezwa. Sibeli sa luna ne lu na ni lilimo ze 20. Mi ba bañwi ba bane mwa sikwata sa luna ba kolobezwa ni bona hamulaho wa likweli li sikai. Litaba ze ne ni itutile mwa Bibele ne li ni susuelize ku tusa boma ku eza misebezi ya fa lapa ni ku ba taluseza za tumelo ya ka. Lwa ba balikani ba batuna. Mi hape ne ni tandanga nako ye ñata inze ni tusa banyani ba ka.

Hamulaho wa nako, boma ni banyani ba ka kaufela, kwand’a a li muñwi, ba ituta niti ya Bibele mi ba kolobezwa sina Lipaki za Jehova. Ka 1977, lwa nyalana ni Soledad, yena musizana yani ya n’a komokile hahulu ha lu bona lwa pili kwa Ndu ya Mubuso. Hamulaho wa likweli li sikai, sibeli sa luna lwa ba mapaina, kamba Lipaki za Jehova ba ba kutaza taba ye nde ka nako kaufela.

Munyan’a Ka U Kala ku Sebeleza Mulimu

Kaizel’a ka Mariví n’a kile a silafazwanga ha n’a li mwanana, kacwalo na katalizwe hahulu ki taba yeo mwa bupilo bwa hae kaufela. Ha n’a sa nonoboka, a kala ku pila bupilo bwa bungulunde bwa ku itusisa milyani ye kola, busholi, ni buhule. Ha to kwanisanga lilimo ze 23, a lengiwa mwa tolongo, mwa n’a zwezipili ni bungulunde bwa hae.

Ka nako yeo, na ne ni li muokameli wa mupotoloho, kamba sikombwa ya potelanga liputeho za Lipaki za Jehova. Ka 1989, na ni Soledad lwa lumiwa ku yo sebeleza kwa sibaka kwa n’a tamezwi Mariví. Ka nako yeo n’a bata ku ipulaya bakeñisa kuli ba mulonga ne ba mu amuhile mwan’a hae. Nako ye ñwi ha ni yo mu potela, na mu buza haiba n’a ka tabela kuli lu itutange Bibele ni yena, mi a lumela. Mwa kweli ya pili ye ne lu itutile ni yena, a tuhela ku zuba ni ku itusisa milyani ye kola. Ne ni tabile hahulu luli ku bona Jehova mwa na mu fezi m’ata a ku eza licinceho ze cwalo mwa bupilo bwa hae.—Maheberu 4:12.

Nakonyana fela ku zwa fa kaliseza ku ituta Bibele, Mariví a kala ku talusezanga mapantiti ba bañwi ni ba ne ba beleka mwa tolongo litaba za n’a ituta mwa Bibele. Nihaike kuli n’a shimbululezwi kwa litolongo ze ñata, n’a zwezipili ku kutazanga. Mane mwa tolongo ye ñwi n’a kutazanga mwa sitokisi ni sitokisi. Nako ha i nze i ya, Mariví n’a kalisize lituto ni mapantiti ba bañata mwa litolongo ze shutana-shutana.

Zazi le liñwi Mariví a ni taluseza kuli n’a bata ku neela bupilo bwa hae ku Jehova ni ku kolobezwa. Kono na sa lumelezwi ku zwa mwa tolongo, mi ne ku si na mutu ya n’a lumelezwa ku kena mwahali kuli a mu kolobeze. N’a zwezipili honacwalo ka lilimo z’e ne mwa tolongo yeo. Kiñi se ne si mu tusize ku zwelapili ku tiya mwa tumelo? Ka nako luli ya mikopano ya puteho ye ne li bukaufi, ni yena mwa sitokisi sa hae n’a itutanga litaba ze ne itutiwa kwa puteho. Mi hape na balanga Bibele ni ku lapela kamita.

Hamulaho wa nako, Mariví a tutisezwa kwa tolongo ye tuna ko ne ku na ni liyowanelo. A bona kuli kwa n’a ile k’o na ka kona ku kolobezwa. Mi kaniti luli a lumelezwa kuli na kona ku kolobezwa. Kona mo ne ku tezi kuli ni fe ngambolo ya kolobezo ya hae. Ne ni li hamoho ni yena fa lizazi la butokwa hahulu mwa bupilo bwa hae kaufela.

Kono ka bumai bakeñisa mupilelo wa hae wa kwamulaho, Mariví a kula butuku bwa AIDS. Niteñi, mupilelo wa hae o munde hasamulaho  ne u tahisize kuli a lukululwe mwa tolongo kapili, ili ka 1994 mwa March. N’a kalisize ku pila ni boma mi a zwelapili ku ba Mukreste ya tiile ku fitela a timela hamulaho wa lilimo ze peli.

Ni Tiyela ku Zwafa

Ni na ni kutuzi ze ne ni cezi kwa bwanana. Ni sa hupulanga nako ye ne ni nyandiswanga ki bondate ni mo ne ni pilela ha ne ni sa li mutangana. Mwa lilimo za ka za buhulu, hañata ni ikutwanga mulatu ni kuli ha ni na tuso. Fokuñwi mane n’a zwafanga luli. Kono Linzwi la Mulimu kona le li zwezipili ku ni tusa kuli ni tiyele ku zwafa. Mwa lilimo ze kaufela, ni tusizwe hahulu ki ku yeyanga mañolo a cwale ka Isaya 1:18 ni Samu 103:8-13.

Tapelo ki ye ñwi ya lika ze ni tusa ku tula maikuto a kutokwa tuso. Hañata ni lapelanga ku Jehova ni nze ni cipitisa miyoko. Kono manzwi a ñozwi kwa 1 Joani 3:19, 20 a ni tiisanga luli, a li: “Ki ka se, lu ka ziba kuli lu na ni niti, mi lu ka tiisa lipilu za luna fapil’a hae. Lipilu za luna niha li lu nyaza, Mulimu ki yo muhulu kwa lipilu za luna, mi u ziba litaba kamukana.”

Bakeñisa kuli ni atumelanga Mulimu ka pilu “ye lobehile, ye swabile,” na ziba kuli fa ni mbubo ku fita mo ne ni inezi sapili. Bibele i kolwisa batu kaufela ba ba bata Jehova kuli ha nyenyi batu ba ba bakezi mupilelo wa bona wa kale ni ba ba eza tato ya hae.—Samu 51:17.

Nako kaufela ha ni ikutwanga kuli ha ni na tuso, ni likanga ku nahana litaba ze nde, ze lu tusa ku sebeleza Mulimu ze bulezwi kwa Mafilipi 4:8. Ni petile Samu 23 ni ngambolo ya Jesu ya fa Lilundu. Ha ni kalanga ku nahana litaba ze zwafisa, ni kutelanga ku bulela manzwi a mwa Mañolo a. Ku tibela mihupulo ye maswe cwalo kwa ni tusanga, sihulu ha ni sa boni buloko busihu.

Nto ye ñwi hape ye ni tusize ki lipabazo za musal’a ka ni Bakreste ba bañwi ba ba tiile. Nihaike kuli pili ne ku ni belanga t’ata ku amuhela manzwi a bona a susueza, Bibele i ni tusize ku lemuha kuli lilato “li na ni tumelo kwa linto kaufela.” (1 Makorinte 13:7) Mi hape ka buikokobezo, ni itutile ku ziba ze ni kona ku peta ni ze ni sa koni.

Kono hape maikuto a ku zwafa a, a ni tusize ku ba muokameli wa mupotoloho ya utwela ba bañwi butuku. Na ni musal’a ka se lu tandile lilimo ze bat’o kwana 30 mwa musebezi wa ku kutaza taba ye nde ka nako kaufela. Tabo ye ni ba ni yona ka ku sebeleza ba bañwi i ni tusa ku libala hanyinyani-hanyinyani lika ze ne ezahezi kwamulaho.

Kacenu le ha ni iheta ni ku bona limbuyoti za ni kapwekile Jehova, ni susuezwa ku bulela manzwi a swana ni a walisamu, ya n’a ize: “Lumbeka [Muñ’a] Bupilo, . . . yena ya swalela ze maswe za hao kamukana; ya folisa matuku a hao kaufela; ya lukulula bupilo bwa hao mwa libita; ya ku apesa kwa toho mushukwe wa sishemo ni mukekecima.”—Samu 103:1-4.

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 30]

Hañata ni ikutwanga mulatu ni ku sa tokwa tuso. Kono Linzwi la Mulimu kona le li zwezipili ku ni tusa kuli ni tiyele ku zwafa

[Maswaniso a fa likepe 27]

Munyan’a ka José Luis ni mulikan’a ka Miguel ne ba likanyisize likezo za ka ze maswe ni ze nde

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Lubasi lwa baha Morcillo ka 1973

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Mariví ha n’a li mwa tolongo

[Siswaniso se si fa likepe 30]

Na ni musal’a ka, Soledad