Libaka Ha Lu Swanela Ku Ziba Ze Ne Tisize Kuli Mulimu A Shemube Nuwe

BUÑATA bwa luna lwa hupula linako ze lu kile lwa teeleza kwa litaba za butokwa. Lwa hupula litaba kaufela—ha lu hupuli fela ko ne lu inzi ni ze ne lu eza, kono hape lwa hupula ni mo ne lu ikutwezi. Ku si na ku kakanya, Nuwe na si ka libala lizazi la na amuhezi litaba ku zwelela ku Jehova Mulimu, Mubusi wa pupo kamukana. Litaba zeo ne li za butokwa hahulu. Jehova na bulezi kuli na tomile nako ya ku felisa “ze pila kaufela.” Nuwe na taluselizwe ku yaha aleka ye tuna mwa na ka punyuhela ni lubasi lwa hae, hamohocwalo ni lifolofolo ka mifuta ya zona kaufela.—Genese 6:9-21.

Nuwe na ezize cwañi? A mano zibiswa litaba ze, kana na tabile kamba na bilaezi? Na talusize cwañi litaba ze ku musal’a hae ni kwa lubasi lwa hae? Bibele ha ku na se i bulela ka za lipuzo zeo. Se i lu taluseza fela kikuli: “Nuwe a eza kamukana mw’a n’a mu laelezi Mulimu; a eza cwalo.”—Genese 6:22.

Seo ki sisupo sa butokwa luli kakuli si bonisa le liñwi la mabaka a na tahisize kuli Mulimu a shemube Nuwe. Libaka leo ki la kuli, Nuwe na tabela ku eza lika kamukana zeo Mulimu na mu laela. (Genese 6:8) Kiñi hape ze ne tahisize kuli Mulimu a shemube Nuwe? Kalabo ya puzo yeo ki ya butokwa kakuli lu swanela ku likanyisa Nuwe kuli lu kone ku to punyuha, Mulimu ha ka felisa bumaswe kaufela fa lifasi. Kono pili ha lu nyakisiseñi bupilo bwa batu mo ne bu inezi mwa miteñi ya Nuwe pili Munda u si ka taha kale.

Badimona Ha Ba Taha fa Lifasi

Nuwe na pilile kwaikale. Na pepilwe ibat’o ba lilimo ze sikiti ku zwa fa na bupezwi mutu wa pili. Ka nako yeo, batu ne ba sa pili mwa macwe sina mo ba hupulela ba bañata kuli ne li libupiwa za bwambo ze ne bonahala ku ozela ili ze ne zamayanga ni milamu mwa mazoho. Ne ku na ni libelekiso ze ne tulilwe fa sipi ni kopa, mi ku bonahala kuli kona za na itusisize Nuwe kwa ku yaha aleka. Hape ne ku na ni liopeliso za lipina. Batu ne ba nyala ni ku nyaliwa, ne ba uta mabasi, ne ba lima licalo, ni ku uta limunanu. Ne ba leka ni ku lekisa lika. Kacwalo bupilo ka nako yeo ne bu swana fela ni bwa mwa nako ya cwale.—Genese 4:20-22; Luka 17:26-28.

Kono ku na ni shutano ye mwahal’a miteñi yeo ni miteñi ya kacenu. Shutano ye ñwi ne li ya kuli batu ka nako yeo ne ba pila nako ye telele. Ne si nto ye komokisa mutu ku pila lilimo ze fitelela 800. Nuwe na pilile myaha ye 950; Adama na pilile myaha ye 930; mi Metusela  kukw’a Nuwe na pilile myaha ye 969. *—Genese 5:5, 27; 9:29.

Shutano ye ñwi ki ye talusizwe kwa liñolo la Genese 6:1, 2, ye li: “Cwale batu ha ba se ba kala ku ba ba bañata mwa lifasi, mi se ba pepile bana ba basizana, bana ba bashimani ba Mulimu, se ba bona bana ba basizana ba batu kuli ki ba bande, mi ba ikungela basali ku be ba ketile kamukana.” “Bana ba bashimani ba Mulimu” bao ne li mangeloi a na zwile kwa lihalimu a na tilo ipetula ku ba batu ni ku pila ni batu. Mangeloi ao na si ka lumiwa ki Mulimu, mi na si ka taha ka mulelo wa ku to tusa batu. Kono na “zwile mwa litulo za ona” mwa lihalimu ku to fosa ni basali ba ba buheha fa lifasi. Mangeloi ao na fetuhile badimona.—Juda 6.

Mangeloi a sidimona a na kwenuhile, ni a na ni m’ata ni butali bo bu fita bwa luna batu, na bile ni kukuezo ye maswe hahulu fahalimwa batu. Ku bonahala kuli na zamaisa batu ni ku ba hatelela. Na sa ezi lika ka ku ipata sina likebenga ze ipatanga ni ku pata misebezi ya zona ye maswe. Kono na kwenuhezi tukiso ya Mulimu ku si na ku ipata.

Bana ba Mulimu ba mangeloi bao ne ba fosize ni basali, mi basali ba pepa bana ba ne ba na ni m’ata a matuna hahulu. Bana bao ba to bizwa ka libizo la Siheberu le li tolokilwe kuli “Likwenyepa.” Lu talusezwa kuli: “Ne ku na ni batu ba Likwenyepa mwa lifasi mwa linako zani, bana ba bashimani ba Mulimu ha ba se ba tile kwa bana ba basizana ba batu mi ba ba pepela bana; ki bona batu ba Likwenyepa ba kwa kale, bao mabizo a bona a ile kabubo.” (Genese 6:4) Likwenyepa zeo ne li sabisa hahulu. Linzwi la “Likwenyepa” li talusa batu ba ba wisa ba bañwi. Ne li libulai ze situhu, mi ku bonahala kuli likezo za zona li likanyisizwe ki batu ba ba bulezwi mwa makande a kwaikale a zibahala hahulu ni mwa matangu.

Masitapilu A ba ba Lukile

Bibele mo i taluseza batu ba mwa miteñi yeo, i bonisa kuli ka nako yeo bumaswe ne li bo buñata hahulu mi ne bu yambile lifasi kaufela. I bulela kuli: “Bumaswe bwa batu . . . ki bo butuna mwa lifasi, ni kuli mihupulo kamukana ya lipilu za bona ki ye maswe fela, ka mazazi kamukana. . . . Lifasi ne li tezi lipulayano. . . . Nama kaufela i sinyize mukwa wa yona mwa lifasi.”—Genese 6:5, 11, 12.

Le kona lifasi la na pilile ku lona Nuwe. Nuwe na shutana ni batu ba mwa nako ya hae kakuli yena “ne li mutu ya lukile,” ya “n’a zamaya ni Mulimu.” (Genese 6:9) Haki nto ye bunolo ku mutu ya lukile ku pila mwahal’a batu ba ba si ka luka. Ku bonahala kuli Nuwe na utwanga hahulu butuku kabakala ze ne ba bulela batu ni ze ne ba eza. Mwendi na ikutwile sina mwa na ikutwezi Lota, munna yo muñwi ya lukile, ya na pilile hamulaho a Munda. Lota ya na yahile mwahal’a batu ba ba maswe ba mwa munzi wa Sodoma “n’a swabanga maswe ka mizamao ya buhule ya batu bao ba ba maswe” mi “n’a utwa butuku mwa moya wa hae o lukile, ka zazi ni zazi, ha n’a bonanga mi a utwanga likezo za bona ze maswe.” (2 Pitrosi  2:7, 8) Ku bonahala kuli ni Nuwe na ikutwile cwalo.

Kana mu bilaezwa ki lipiho ze mbemukisa za mwa makande kamba mizamao ya batu ba ba maswe bo mu yahile ni bona? Haiba ki cwalo, mwa kona ku utwisisa mwa na ikutwezi Nuwe. Mu nahane fela mo ne ku bezi t’ata ku Nuwe ku tiyela miinelo ye maswe ka lilimo ze 600, kakuli kona myaha ya na pilile Munda ha u taha. Ku bonahala kuli na nyolezwi hahulu ku bona bumaswe ha bu feliswa!—Genese 7:6.

Nuwe Na Na Ni Bundume bwa ku Eza Ze Lukile

Nuwe “na sepahala mwahal’a batu ba mwa miteñi ya hae.” (Genese 6:9, NW) Mu lemuhe kuli Bibele i bulela kuli Nuwe na sepahala mwahal’a batu, isi ka ku ya ka mibonelo ya batu ba mwa miteñi ya hae. Ka mubulelelo o muñwi, Nuwe na sepahala mwa meto a Mulimu, kono kwa batu ba ne ba pilile pili Munda u si ka taha kale, mupilelo wa Nuwe ne u komokisa. Lwa kona ku kolwa kuli Nuwe na sa tabeli ku eza lika ze ne ba eza ba bañwi kamba ku ikenya mwa mikwa ya ku itabisa ka yona ya mwa miteñi yeo. Mu nahane fela mo ne ba mu ngezi batu ha kala ku yaha aleka! Ku bonahala kuli ne ba mu sehile ni ku mu sheununa. Ne ba sa lumeli kuli za na ba bulelela ne li ka ezahala luli.

Ku tuha fo, Nuwe na na ni tumelo ye tiile ku Mulimu, mi na si ka ipulukela yona. Bibele i bulela kuli ne li “mubuleli wa ku luka.” (2 Pitrosi 2:5) Ku si na ku kakanya, Nuwe na ziba kuli u ka lwaniswa. Kukululu wa hae Enoke, ne li mutu ya lukile ya na polofitile kuli Mulimu na ka timeza batu ba ba maswe. Kwa iponahaza hande kuli ku eza cwalo ne ku tahisize kuli Enoke a nyandiswe, kono Mulimu na si ka tuhelela kuli balwanisi ba hae ba mu bulaye. (Genese 5:18, 21-24; Maheberu 11:5; 12:1; Juda 14, 15) Nuwe na tokwa ku ba ni bundume hamohocwalo ni tumelo ya kuli Jehova na ka mu sileleza bakeñisa kuli na lwaniswa ki Satani, badimona, Likwenyepa ni batu ba bañata.

Batu kaufela ba ba sebeleza Mulimu, kamita se ba lwanisizwe ki batu ba ba sa mu sebelezi. Nihaiba Jesu Kreste na toilwe ki batu, mi ni balateleli ba hae ni bona ne ba toilwe. (Mateu 10:22; Joani 15:18) Nuwe na na ni bundume bwa ku sebeleza Mulimu, nihaike kuli batu ba bañata ne ba sa ezi cwalo. Na ziba kuli ku shemubiwa ki Mulimu ki kwa butokwa hahulu ku fita ku latiwa ki ba ne ba mu lwanisa. Mi Nuwe na shemubilwe ki Mulimu.

Nuwe Na Lemuhile Ze Ne Ka Ezahala

Sina mo se lu bonezi, Nuwe na kutalize ku ba bañwi ka bundume. Batu ne ba ngile cwañi taba ya na kutaza? Bibele i bulela kuli pili Munda u si ka taha kale, ‘batu ne ba ca, ba nwa, ba nyala, ba nyalisa, mane la fita lizazi l’a kena Nuwe mwa aleka. Ha ba si ka lemuha se siñwi, mane Munda wa kena, mi wa ba kukisa kaufela.’ Ne ba si ka utwa temuso.—Mateu 24:38, 39.

Jesu na bulezi kuli ku ka ba cwalo ni mwa nako ya luna. Ka lilimo ze fitelela mwanda, Lipaki za Jehova ba lemusize batu kuli Jehova u ka nga muhato-tuna kuli a taleleze mulelo wa hae wa ku tahisa lifasi le li nca la ku luka. Nihaike kuli batu ba bañata ba utwile temuso yeo, batu ba bañata hahulu fa lifasi ha ba ngi muhato. “Ba libala ka mabomu” kuli Munda u kile wa ba teñi ni kuli Munda wo u talusañi.—2 Pitrosi 3:5, 13.

Kono Nuwe yena na lemuhile ze ne ka ezahala. Na lumezi za na mu bulelezi Jehova Mulimu. Na pilisizwe ki ku utwa litaba zeo. Muapositola Paulusi na ñozi kuli: “Ka tumelo, Nuwe a man’o zibiswa ki Mulimu ze ne si ka bonahala kale, a saba Mulimu, mi a yaha aleka ku bandusa ba ndu ya hae.”—Maheberu 11:7.

Mutala O Lu Swanela ku Likanyisa

Aleka ya na yahile Nuwe ne li ye tuna hahulu, kuli mane mwa butelele ne i fita libapalelo la mbola, mi mwa butelele bwa ku ya mwa halimu ne i likana ni muyaho o lundatatani halalu. Ne i fitelela sisepe se si bizwa Wyoming ka limita ze 30 mwa butelele ili se ne si bulelwa  kuli ki sona se situna ka ku fitisisa kwa lisepe kaufela ze kile za pangiwa fa mabala. Niti kikuli aleka ne si sisepe kono ne i tokwa fela ku kukana. Nihakulicwalo, ne i tokwa ku yahiwa ka bucaziba ni ka bukwala. Mi ne i tokwa ku matehiwa ka bitumi mwahali ni fande. Mwendi ne ku fitile lilimo ze fitelela 50 kuli i fele ku yahiwa.—Genese 6:14-16.

Ne si zona zeo fela ze ne tokwa ku eziwa. Nuwe na tokwa ku kubukanya lico za lubasi lwa hae ni za lifolofolo za silimo mutumbi. Pili Munda u si ka taha kale, lifolofolo ne li tokwa ku kubukanyiwa ni ku kenywa mwa aleka. “Nuwe a eza kamukana mw’a n’a mu laelezi [Muñ’a] Bupilo.” Ne li kimululo kwa butuna luli lika kaufela ha se li petilwe ni Jehova ha sa kwalile sikwalo sa aleka!—Genese 6:19-21; 7:5, 16.

Cwale kwa taha Munda. Pula ya nela ka mazazi a 40 ni ka masihu a 40. Batu ni lifolofolo ne ba na ni ku ina mwa aleka silimo mutumbi ku fitela mezi a kala fa lifasi. (Genese 7:11, 12; 8:13-16) Batu ba ba maswe kaufela ba yunda. Ki Nuwe ni lubasi lwa hae fela ba ne ba punyuhile ni ku kena mwa lifasi le ne li kenisizwe.

Bibele i bulela kuli Munda wa mwa lifasi kaufela wa mwa miteñi ya Nuwe ki “temuso . . . ku ba ba sa taha.” Ka nzila ifi? Lu bala kuli: “Lihalimu la cwale, ni lifasi la cwale, li bulukezwi mulilo ki linzwi lona leo; li bulukezwi lizazi la katulo ni ku yunda kwa banyefuli.” Sina mwa miteñi ya Nuwe, ni kwapili ku ka ba ni ba ba ka punyuha. Mu kolwe kuli “[Jehova] wa ziba ku lamulela batu ba balapeli kwa miliko.”—2 Pitrosi 2:5, 6, 9; 3:7.

Nuwe na sebeleza Mulimu mwahal’a batu ba ba maswe. Na kuteka hahulu Mulimu. Na na ni bundume bwa ku eza ze lukile niha na ziba kuli na ka kendiwa ni ku toiwa ki batu ba ne ba sa tabeli ku sebeleza Mulimu. Haiba lu likanyisa Nuwe mwa linzila ze se lu buhisani, ni luna lu ka shemubiwa ki Mulimu mi lu ka ba ni sepo ya ku punyuha ni ku kena mwa lifasi le linca le li tuha li ba teñi.—Samu 37:9, 10.

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 5]

Likezo ze situhu za Likwenyepa ku bonahala kuli ne li likanyisizwe ki batu ba ba bulezwi mwa makande a kwaikale

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Ka ku likanyisa tumelo ya Nuwe, lwa kona ku shemubiwa ki Mulimu

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 5]

Alinari/Art Resource, NY