Mu Likanyise Tumelo Ya Bona

Na Talimezi, mi Na Libelezi

ELIA na bata ku lapela ku ndat’ahe wa kwa lihalimu a li kwa mukunda. Kono ñumbili ya batu ba ne ba mu potolohile kihona ha ne ba sa zo bona mupolofita yo wa niti ha biza mulilo ku zwa kwa lihalimu, mi ku bonahala kuli ba bañata ne ba nyolelwa kuli a ba shemube. Pili Elia a si ka kambamela kale fa lilundu la Karmele kuli a yo lapela ku Jehova Mulimu kwa mukunda, na talimani ni musebezi o t’ata. Na swanela ku yo ambola ni Mulena Akabe.

Akabe ni Elia ne ba shutana hahulu. Akabe na apala liapalo ze nde za silena, na na ni mukwañuli, mi ne li mukwenuheli wa lipyeha. Elia na apalanga siapalo sa sipolofita, se ne si sa tuli mwendi se ne si lukilwe fa litalo kamba fa boya bwa kamele kamba bwa puli. Ne li munna ya bundume, ya sepahala ni ya na ni tumelo. Lizazi ha ne li ya kwa mafelelezo, ne se ku bonahezi kale mwa na inezi mañi ni mañi wa banna bao. *

Le ne li lizazi le li maswe ku Akabe ni balapeli ba bañwi ba Baale. Bulapeli bwa sihedeni bo ne ba yemela bo Akabe ni musal’a hae Muoli Jezabele mwa mubuso wa masika a lishumi a Isilaele ne bu shandauzwi. Baale na beilwe fa ngandaleza kuli ki lihata. Baale na palezwi ku tumbula mulilo kuli a bonise kuli na teeleza mihuwo ya bapolofita ba hae ba ne ba liloka, ku bina ni ku ipazaka fa mibili kuli ba utwiwe ki yena. Baale na palezwi ku sileleza banna ba 450 bao kwa ku bulaiwa. Hape mulimu wa buhata yo na palezwi ku eza nto ye ñwi ye ne i tuha i beiwa fa nalela. Ka lilimo ze fitelela ze talu, bapolofita ba Baale ne ba nze ba kupa mulimu wa bona kuli a felise linanga le ne li ziyelize naha, kono Baale na palezwi ku eza cwalo. Kono Jehova yena na tuha a bonahaza m’ata a hae a ku ba Mulimu wa niti ka ku felisa linanga.—1 Malena 16:30–17:1; 18:1-40.

Kono Jehova na ka nga lili muhato? Elia na ka eza cwañi ku fitela nako yeo Jehova na ka nga muhato? Mi lu kona ku itutañi ku munna ya sepahala yo? Ha lu boneñi mo ne ku bezi ha lu nze lu nyakisisa taba ye ñozwi kwa 1 Malena 18:41-46.

Elia Na Lapelanga

Elia na atumezi Akabe ni ku mu bulelela kuli: “Kambama, u ce, u nwe, kakuli ku utwahala mulumo wa pula ye tuna.” (Timana 41) Kana mulena ya maswe yo na itutile se siñwi ku ze ne ezahezi mwa lizazi leo? Taba ha i buleli ka ku nonga, kono ha lu si ka fumana manzwi a bonisa kuli na bakile, mi ha ku na nihaiba manzwi a bonisa kuli na kupile mupolofita kuli a mu tuse ku atumela Jehova ni ku kupa swalelo. Taba i bonisa fela kuli Akabe a “kambama, a ca mi a nwa.” (Timana 42) Elia yena bo?

“Elia yena a kambamela fa ngo ya Karmele; a ishungwata, a inyongamena fa mañwele.” Hailifo Akabe na ile ku yo fepa mba ya hae, Elia yena na bile ni kolo ya ku lapela ku Ndat’ahe. Mu lemuhe mwa na ezelize Elia, na inyongamezi kuli mane pata ya hae ne i bat’o nguba fa mañwele a hae. Elia na ezañi? Ha lu tokwi ku nuha. Kwa liñolo la Jakobo 5:18,  Bibele i lu taluseza kuli Elia na kupa kuli linanga li fele. Ku si na ku kakanya, Elia na fitisize tapelo ye inz’a li fa ngo ya lilundu la Karmele.

Kwa makalelo, Jehova na bulezi kuli: “Ni se ni ka nelisa pula fafasi.” (1 Malena 18:1) Kacwalo Elia na lapela kuli tato yeo ya Ndat’ahe i petiwe, sina fela mo Jesu na lutezi balateleli ba hae ku lapela, lilimo ze 1,000 hasamulaho.—Mateu 6:9, 10.

Mutala wa Elia u lu luta ze ñata ka za tapelo. Nto ya butokwa hahulu mwa litapelo za Elia ne li kuli tato ya Ndat’ahe i petiwe. Ha lu lapela, ki hande ku no hupulanga kuli: “Ha lu kupa nto ka ku lata kwa [Mulimu], wa lu utwa.” (1 Joani 5:14) Kacwalo he, lu lukela ku ziba tato ya Mulimu kuli a kone ku utwa litapelo za luna, mi lu kona ku eza cwalo ka ku itutanga Bibele ka zazi. Kaniti, Elia hape na tabela ku bona linanga ha li fela bakeñisa kuli batu kaufela ba mwa naha ya habo yena ne ba nyanda. Ku bonahala kuli na itebuhile hahulu hamulaho a ku bona makazo ya na ezize Jehova zazi leo. Ni luna lu swanela ku lapelelanga ba bañwi ni ku fitisa litapelo za buitumelo ze zwelela kwa pilu.—2 Makorinte 1:11; Mafilipi 4:6.

Elia Na Na ni Buikolwiso Mi Na Tona

Elia na ziba kuli Jehova u ka felisa linanga, kono na sa zibi nako luli yeo Jehova na ka eza cwalo. Kacwalo kiñi sa na ezize mupolofita yo ha na nz’a libelela nako yeo? A mu bone se i bulela timana 43: “A li ku mutang’a hae: a ku pahame, u talime kwa neku la liwate, a pahama, a talima a li: Ha ku bonwi se siñwi. Elia a li: kutela kwateñi ha 7.” Mutala wa Elia u lu luta lituto ze peli. Pili, mu nyakisise buikolwiso bwa na na ni bona mupolofita yo. Kihona mu ka nyakisisa lika ze bonisa kuli na tona.

Elia na bata hahulu sisupo se ne si ka bonisa kuli Jehova na tuha a nga muhato, kacwalo a luma mutang’a hae ku pahama fo ku lumbile kuli a yo talima sisupo kwa halimu sa kuli pula ne i tuha i nela. Mutang’a hae ha kuta, a tisa piho ye zwafisa, ye li: “Ha ku bonwi se siñwi.” Lihalimu ne li ngwelukile mi ku bonahala kuli ne ku si na malu. Kana mu lemuhile nto ye komokisa? Mu hupule kuli Elia kihona ha na sa zo taluseza Mulena Akabe kuli: “Ku utwahala mulumo wa pula ye tuna.” Mupolofita yo na kona ku bulela cwañi cwalo inge ku sa bonahali malu a pula?

Elia na ziba sepiso ya Jehova. Bakeñisa kuli na li mupolofita ni muyemeli wa Jehova, na kozwi kuli Mulimu wa hae u ka taleleza za bulezi. Elia na na ni buikolwiso bo butuna kuli mane ne ku swana inge kuli na sa kalile kale ku utwa mulumo wa pula. Taba ye i kana ya lu hupulisa se i bulela Bibele ka za Mushe kuli: “N’a tiya, inge u bona ya sa bonwi.” Kana ni mina mu na ni tumelo ye cwalo ku Mulimu? U lu fa libaka le li utwahala kuli lu kone ku ba ni tumelo ye cwalo ku yena ni kwa lisepiso za hae.—Maheberu 11:1, 27.

Ku tuha fo, mu lemuhe ze bonisa kuli Elia na tonela lika. Na lumile mutang’a hae, isi fela hañwi kamba habeli, kono ha 7. Mu nahane  fela mwa na katalezi mutanga yo ha na lumilwe hañata-ñata, kono Elia na nyolezwi fela ku bona sisupo mi na si ka zwafa. Cwale hamulaho wa musipili wa hae wa bu 7, mutanga a to biha kuli: “Ni bona lilunyana le li swana sina singandi sa lizoho la mutu, le li cimbuka mwa liwate.” (Timana 44) Kana mwa kona ku bona mwa pono mutanga yo ha otolola lizoho la hae ni ku itusisa singandi sa lona ku pima fo li fita lilunyana la na boni fahalimu a Liwate le Lituna? * Mwendi mutanga yo na si ka tabiswa ki lilu la na boni. Kono ku Elia, lilu leo ne li la butokwa hahulu. Cwale kiha laela mutang’a hae ka bubebe kuli: “Kambama, u y’o li ku Akabe: Bofa, u shetumuke, u ka swana wa tibelwa ki pula.”

Hape Elia u lu tomela mutala o munde. Ni luna lu pila mwa nako yeo Mulimu a tuha a taleleza mulelo wa hae wa tomile. Elia na libelezi ku bona linanga ha li fela; batanga ba Mulimu ni bona kacenu ba libelela ku bona mafelelezo a lifasi le li maswe le. (1 Joani 2:17) Ku fitela Jehova Mulimu a nga muhato, ni luna lu swanela ku tonela lika sina Elia. Mwan’a Mulimu, Jesu, na elelize balateleli ba hae kuli: “Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.” (Mateu 24:42) Kana Jesu na talusa kuli balateleli ba hae ne ba si ke ba ziba nihaiba hanyinyani fa na ka tela mafelelezo? Batili, kakuli na bulezi ka butungi mo  ne li ka bela lifasi ha li nze li ya kwa mafelelezo a lona. Yo muñwi ni yo muñwi wa luna wa kona ku ituta se siñwi kwa sisupo sa “ku fela kwa lifasi.”—Mateu 24:3-7. *

Kalulo ni kalulo ya sisupo seo i fa bupaki bo butuna ni bo bu kolwisa. Kana bupaki bo, bu likani kuli mane bwa lu susueza ku sebeza ka putako? Lilunyana li li liñwi le ne li bonahalela kwahule ne li susuelize Elia ku kolwa kuli Jehova na tuha a nga muhato. Kana mupolofita ya sepahala yo na swabile?

Jehova U Tisa Kimululo ni Limbuyoti

Taba i zwelapili kuli: “Ka nakonyana fela, lihalimu la zubukana malu ni moya, kwa nela ikacana-ñundupula. Akabe a kena mwa koloi, a ya mwa Jizireele.” (Timana 45) Lika za kala ku ezahala ka bubebe. Mutang’a Elia ha na sa fitisa manzwi a mupolofita ku Akabe, lilunyana lani la fetuha malu a mañata, a na tazize lihalimu ni ku li unsufaza. Moya o mutuna wa fuka. Mi hamulaho wa lilimo ze talu ni licika, pula ki ha i nela mwa Isilaele. * Mubu o no omile wa kolobiswa ki mezi. Pula ha ne inze i nela cwalo, nuka ya Kishoni ya tala mezi, mi ku si na ku kakanya ya kukisa mali a bapolofita ba Baale. Maisilaele ba baipanguli ni bona ne ba filwe kolo ya ku felisa bulapeli bwa Baale mwa naha.

Kaniti, Elia na sepile kuli ne ku ka ba honacwalo fela! Kana Akabe na ka baka ni ku zwa mwa bulapeli bwa Baale? Ze ne ezahezi zazi leo ne li bonisize hande kuli na ka baka ni ku zwa mwa bulapeli bwa Baale. Kono niti kikuli ha lu koni ku ziba za na nahana Akabe ka nako yeo. Taba i lu taluseza fela kuli mulena “a kena mwa koloi, a ya mwa Jizireele.” Kana na itutile se siñwi? Kana na ikatulezi ku cinca linzila za hae? Ze ne ezahezi hasamulaho li bonisa kuli na si ka eza cwalo. Kono zeo haki zona fela ze ne ezahezi ku Akabe mane ni ku Elia zazi leo.

Mupolofita wa Jehova a funduka ku liba mwa nzila ye swana ya na fitile Akabe. Na ka zamaya musipili o mutelele mwa lififi fa mubu o kolobile. Kono kwa ezahala nto ye ñwi ye komokisa hamulaho.

“Lizoho la [Muñ’a] Bupilo la ba fahalimu a Elia; a shuña, a mata fapil’a Akabe ku y’o fita mwa munyako wa Jizireele.” (Timana 46) Kaniti luli, “lizoho la [Muñ’a] Bupilo” ne li inzi fahalimu a Elia ka nzila ye komokisa. Musipili wa ku liba Jizireele ne u eza likilomita ze 30, mi Elia ne si mutangana. * Ha mu nahane mupolofita yo ha shuña siapalo sa hae se si telele kuli a kone ku mata hande mwa nzila ye kolobisizwe ki pula, kihona cwale a mata hahulu kuli mane a fumana koloi ya mulena ni ku i fitelela!

Yeo ne li mbuyoti luli ku Elia! Ku fumana m’ata a cwalo, mwendi a fita a na na ni ona mwa bucaha bwa hae, ku bonahala kuli ne ku mu tabisize hahulu. Taba ye i kana ya lu hupulisa bupolofita bwa kuli batu kaufela ba ba sepahala ba ka ba ni buikangulo bo bunde ni m’ata mwa Paradaisi ye taha ya fa lifasi. (Isaya 35:6; Luka 23:43) Kaniti, Elia ha na mata mwa nzila yani ye kolobile, na ziba kuli na tabisa Ndat’ahe, yena Mulimu a nosi wa niti, Jehova!

Jehova u tabela ku fa batu limbuyoti. Kuli lu kone ku fumana limbuyoti zeo, lu tokwa ku ikataza ka mo lu konela kaufela. Ka ku swana ni Elia, ni luna lu tokwa ku tona, ni ku nyakisisa hande bupaki bo bu m’ata bo bu bonisa kuli Jehova u tuha a nga muhato mwa linako ze t’ata ze. Ka ku swana ni Elia, lu na ni mabaka ha lu swanela ku kolwa lisepiso za Jehova, yena “Mulimu wa niti!”—Samu 31:5.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 11]

Linanga la Mwa Nako ya Elia Ne Li Ngile Nako ye Kuma kai?

Elia mupolofita wa Jehova, na zibisize Mulena Akabe kuli linanga le li tuna ne li tuha li fela. Linanga leo ne li bile teñi ka “mwaha wa bulalu,” mi ku bonahala kuli nako yeo ne i balwa ku zwa lizazi la na zibisize Elia kuli ku ka ba ni linanga. (1 Malena 18:1) Jehova a nelisa pula hamulaho fela wa manzwi a Elia a kuli u ka eza cwalo. Ba bañwi ba ka na ba atula kuli linanga leo ne li felile mwahal’a silimo sa bulalu ni kuli ne li tandile nako ye sa kwani lilimo ze talu. Nihakulicwalo, Jesu ni Jakobo ba lu taluseza kuli linanga ne li ngile “myaha ye milalu ku beya likweli ze 6.” (Luka 4:25; Jakobo 5:17, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Kana Bibele fo ya itwanisa?

Batili. Mu swanela ku hupula kuli, mwa Isilaele ya kwaikale, nako ya mbumbi ne i banga ye telele, ne i tandanga likweli ze 6. Ku si na ku kakanya, Elia na til’o zibisa Akabe za linanga ka nako ye ne ku bonahala kuli mbumbi ne i tanda nako ye telele mi ne se ku cisa hahulu. Fo kikuli mbumbi ne se i kalile kale ibata i ba likweli ze 6 kwamulaho. Kacwalo, Elia ha na zibisize za ku fela kwa linanga mwa “mwaha wa bulalu” ku zwa fa na kalezi ku zibisa, linanga ne se li ngile nako ye bat’o eza myaha ye milalu ni likweli ze 6. “Myaha ye milalu ku beya likweli ze 6” ne se i felile kale ka nako ye ne ba kopani batu kaufela kuli ba iponele tatubo ye tuna ya fa Lilundu la Karmele.

Ha mu nahane mwa na ikutwezi Akabe, Elia ha na tilo mu potela lwa pili. Batu ne ba lumela kuli Baale ne li “yena ya na zamaisanga malu,” ili mulimu wa pula ya na ka felisa nako ya mbumbi. Mbumbi ha ne i ngile nako ye telele, ku bonahala kuli batu ne ba bilaezi kuli: ‘Baale u kai? U ka nelisa lili pula?’ Ku bonahala kuli balapeli ba Baale ne ba ziyelizwe hahulu ki zibiso ya Elia ya kuli pula nihaiba puka ha i na ku ba teñi ku fitela ka nako ya na ka bulela cwalo.—1 Malena 17:1.

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Litapelo za Elia ne li bonisize takazo ya hae ya ku bona tato ya Mulimu ha i eziwa