Liñolo le li Zwa Kwa United States

Musipili O ne U lu Kutiselize Kwa Linako za Kwakale

MU NAHANE mo ne mu ka ikutwela hande ku tama musipili wa ku yo bona mo ne ba pilelanga bo kukululu ba mina. Luna lu kile lwa tama musipili o cwalo. Ne lu zwile kwa Switzerland ni ku ya kwa United States of America. Batu ba bañata ba nahana kuli naha ya United States ki ye zwezipili hahulu, kono ku potela naha yeo ne ku lu kutiselize kwamulaho lilimo ze 200. Kashe lu mi kandekele ka za teñi.

Bakeñisa kuli ne lu bulela puo ya Si-Swiss German, ne lu memilwe ku yo ina mwa sibaka sa Indiana ka likweli zee talu. Mulelo wa luna nee li wa ku yo bulelela mabasi a Ma-Amish taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. Batu bao ba sa bulela puo ya bo kukululu ba bona. Mi mianda-nda ya mabasi a bona a pila mwa Indiana.

Ma-Amish ba simuluha kwa sikwata sa Ma-Anabaptist ba mwa lilimo za ma-1600. Libizo la bona li zwa ku mueteleli wa bona ya bizwa Jacob Amman, ya naa pilanga mwa Switzerland. Ka nako yeo, batu bao be ne ba saba Mulimu ne ba lemuhile kuli ku kolobeza limbututu ni musebezi wa busole li fosahalile, ku likana ni ze ne ba itutile mwa Bibele. Muuso wa ba nyandisa bakeñisa tumelo ya bona. Ba sikai ku bona ne ba bulaezwi tumelo ya bona. Ba zwelapili ku nyandiswa hahulu, mi ba bañwi ku bona ba balehela kwa libaka ze ñwi za mwa Switzerland ni kwa France. Lilimo za ma-1850 ha li to fitanga, Ma-Amish ba ba eza likiti ne ba se ba balehezi kwa United States. Mwa libaka zeo ze ne ba balehezi ku zona, ne ba zwezipili ku latelela lizo za bona ni ku itusisa puo ya bona ya Si-Swiss German.

Ha ne lu potezi batu bao ba ba musa, ne ba komokile hahulu kuli ne lu kona ku bulela puo ya bona! Mu bupe pono ye mwa munahano wa mina.

Batu bao ba lu buza mwa puo ya Si-Swiss German kuli: “Ku taha cwañi kuli mu bulela inge luna?”

Lwa alaba kuli: “Kakuli lu zwa kwa Switzerland.”

Ba kakamala, ba li: “Kono esi ha mu Ma-Amish!”

Ba bañata ba lu amuhela mwa mandu a bona, mi mupilelo wa bona wa lu hupulisa mo ne ba pilelanga bo kukululu ba bona kwakale. Mwa sibaka sa ku itusisa malaiti, ba itusisa lilambi; mwa sibaka sa ku itusisa limota, ba itusisa likoloi ze hohiwa ki limbongolo; mwa sibaka sa ku itusisa lipompi, ba ka mezi mwa masima ni kwa lipompi ze zwisa mezi ka ku itusisa moya; mwa sibaka sa ku teeleza kwa wayalesi, ba ikopelelanga.

Nto ye lu tabisa hahulu kikuli batu be lu potela ba ikokobeza mi ba ishuwa. Ma-Amish ba bañata ba balanga Bibele zazi ni zazi, mi ba tabela hahulu ku ambolisana za mwa Bibele. Kacwalo, lu na ni kolo ya ku ambolisana ni batu ka za mulelo wa Mulimu kwa batu ni lifasi.

Kapili-pili, kwa utwahala kuli ku na ni baeti mwa sibaka sa bona ba ba zwa kwa Switzerland.  Ba bañata ba lu kupa kuli lu potele ni bahabo bona, mi lwa eza cwalo ka tabo. Ha ne lu memilwe ku yo potela sikolo sa Ma-Amish lwa tabela hahulu. Kiñi ze lu libelela ku bona ni ku utwa?

Lwa ngongota fa sikwalo sa kilasi. Muluti u kwalula sikwalo mi u lu kupa ku kena, mi ha se lu keni mwahali lwa lubukelwa ki bana ba sikolo ba 38. Litopa ze 8 li kubukani mwa kilasi i liñwi, mi bana ba sikolo ba na ni lilimo za buhulu ze kalela fa 7 ku isa 15. Basizana ba tinile mwa yunifomu ya mubala wa ndilu ni tukepesi to tusweu; bashimani ba tinile tuputulukwe to tu nsu ni lihembe za mubala wa ndilu o ya kwa bunsu. Kilasi yeo ki ye telele ku zwa fa bulilo ku yo fita fa situwa. Mamota a malalu a pentilwe mubala wa ndilu, mi fa limota la kwapili ku na ni litapa le linsu fo ba ñolelanga bo muluti. Fakaufi ni litapa leo ku inzi mbola fo ku swanisizwe mapa ya lifasi mi ku na ni limapa ze ñwi za lifasi ze putilwe. Mwa siemana ku inzi sitofu se situna sa sipi se si tisa mufutumala mwa kilasi.

Ha lu ina fapilaa bana ba sikolo, banana ba lu ndwendukela. Sitopa ni sitopa si bizezwa kwa tafule ya bo muluti ni ku yo buziwa lipuzo za musebezi wa lizazi la mabani. Ne lu tabezi ni ku komoka bo muluti ha ba buza banana lipuzo ka za malundu a kwa Switzerland. Libuka ze ba itusisa ki za kale, mi bo muluti ba lu buza nji Switzerland i sa bonahala sina mo i talusezwa mwa libuka ze ba itusisa. Kana likomu li sa kambamanga fa libaka ze lumbile fo ku na ni mwengelele ka nako ya mbumbi, kamba kana ku sa fumanehanga litwa fa malundu? Ha lu ba bonisa maswaniso a malundu aa na ni litwa aa li mwa mubala wa ona luli ni ku a bapanya ni maswaniso aa mwa buka ya bona aa li mwa mubala wa bunsu ni busweu, ba menya ka lumenyo lo lutuna.

Basali ba bo muluti, ili ba ba ba tusanga ku luta bana ba sikolo, ba lu buza puzo ye buziwanga hahulu ya haiba nji lwa kona ku opela ka ku cinca-cinca linzwi, ili ka linzwi le li talukile hahulu ni ku cinca ku kuta mwa linzwi le lu opelanga ka lona. Ha lu koni ku opela cwalo. Kono bakeñisa kuli lwa ziba kuli Ma-Amish ba ziba hahulu ku opela, lwa ba kupa kuli ba lu opelele pina. Ba lu opelela, mi lwa teeleza kwa manzwi a baopeli ba 40 inze lu komokile. Ku zwa fo, bo muluti ba bulelela banana kuli ba ye fande ba yo bapala hanyinyani.

Basali ba bo muluti cwale ba lu kupa kuli lu ba opelele pina. Bakeñisa kuli lwa ziba lipina li sikai za sizo mwa puo ya Si-Swiss German, lwa lumela. Kapili-pili, banana ba lu utwa inze lu opela mi ba kutela mwa kilasi. Lwa ikataza ku ba opelela hande inze lu yemi fapilaa bona.

Hasamulaho, lwa memiwa ku yo ca sico sa musihali ni lubasi lwa Ma-Amish ba 12. Fa tafule ya ku beta ku tezi lico ze nde—makwili a lubilwe, nama ya kulube, mbonyi, sinkwa, mafi, miloho, mañende a fulaulo, ni lico ze ñwi ze munati. Lu si ka ca kale, mañi ni mañi wa itapelela mwa pilu. Lico ha li nze li fitiswa, lu ba kandekela ka za Switzerland, ko ba simuluha bo kukululu ba bona, mi ni bona ba lu kandekela mo ba pilela fa mubu wa bona. Banana ba shobota inze ba seha-seha ha lu nze lu ca. Mañi ni mañi ha saa felize ku ca, kwa lapelwa hape, mi seo ki sisupo sa kuli banana ba lumelelizwe ku zwa kwa tafule—kono isiñi ku yo bapala. Mañi ni mañi u na ni musebezi wa ku zwisa lika fa tafule ni ku tapisa mikeke, mi pili mikeke i si ka tapiswa kale, ba kanga mezi ni ku a futumaza.

Banana ha ba nze ba tapisa mikeke, bashemi ba lu mema ku yo ina ni bona mwa ndandulo. Ha ku na lipula za sofa mwateñi, kono lwa ina fa lipula za likota. Ba nga Bibele ya Sijelemani ya kale mwa kabati, mi sina mo a ezezanga mabasi a Ma-Amish, lwa kalisa ku ambola za Mulimu ka mafulofulo. Mulelo wa Jehova Mulimu kwa lifasi ni batu ki ufi? Jesu naa talusañi ha naa ize ba ba ishuwa ba ka ca sanda sa lifasi? Kana Mulimu luli u lela ku tukufaza batu ba ba maswe mwa lihele ku ya ku ile? Ki bo mañi ba ba mamela taelo ya Jesu ya ku kutaza taba ye nde mwa lifasi kaufela? Ku buhisana lipuzo ze kaufela ni ze ñwi ze ñata ni batu ba ba lata za Mulimu inze ba sweli Bibele ya bona ku tahisa tabo kwa lipilu za luna.

Cwale lu hupula musipili wa luna o ne u lu kutiselize kwa linako za kwakale, ili o ne u tabisize hahulu. Sepo ni tapelo ya luna ki ya kuli ku ba potela koo ni lingambolo ze ne lu ambozi ni bona mwa puo ya Si-Swiss German ne li konisize batu ba bañata isi feela ku lu amuhela kono ni ku ituta zibo ye nepahezi ya ku ziba niti ye fumaneha mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele.