Ki Ufi Mubonelo wa Mulimu ka za Bucwala?

MUBUPI wa luna ya tabela kuli lu fumane lika ze nde, ha hanisi ku nwa bucwala ka tikanyo. * Mane u file batu “veine ye tabisa pilu ya mutu, ni oli ye benyisa pata ya hae, ni buhobe bo bu tiisa pilu ya mutu.” (Samu 104:15) Nako ye ñwi, Jesu Kreste na ezize kezo ye ñwi ye ne i tahiselize batu tabo fa sinawenga ka ku fetula mezi ku ba “veine ye nde.”—Joani 2:3-10.

Kwa utwahala ku nahana kuli Mubupi wa ziba hande mo bucwala bu amela mo u belekela mubili ni booko bwa mutu. Ka ku itusisa Bibele, Ndataa luna wa kwa lihalimu u lu ‘luta se si lu swanela,’ mi u lu fanga kelezo ye tiile ya ku sa nwa hahulu sino se si kola. (Isaya 48:17) Mu lemuhe likelezo ze nongile ze latelela:

“Mu si ke mwa kolwa bucwala, fo ku isa kwa buhule.” (Maefese 5:18) “Matahwa . . . ha ba na ku luwa sanda sa mubuso wa Mulimu.” (1 Makorinte 6:9-11) Linzwi la Mulimu li nyaza “butahwa, ni ku ca maswe, ni ze ñwi ze cwalo.”—Magalata 5:19-21.

Cwale ha lu nyakisiseñi likozi ze ñwi ze tiswa ki ku nwa hahulu bucwala.

Likozi ze Tiswa ki ku Nwa Maswe

Nihaike kuli bucwala bwa kona ku tusa hanyinyani, bu na ni lika ze ñwi ze maata hahulu ze kona ku cinca mo u sebeleza munahano ni mubili. Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku tahisa a mañwi a matata a latelela:

Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku fokolisa munahano wa mutu, kuli mane ha ‘na ku kona ku nahana hande.’ (Liproverbia 23:33) Bo Allen, banwi ba batuna ba ba bulezwi mwa taba ye felile, ba talusa kuli: “Bundalabangwana haki butuku feela bwa mubili, kono hape ki butuku bwa mwa nahanela mutu ni mibonelo ya hae ya lika. Ndalabangwana ha nahanangi za butuku bwa tahisezanga ba bañwi.”

Ku nwa hahulu bucwala hape ku kona ku tahiseza mutu ku tokwa sabo kamba maswabi. Mañolo a lemusa kuli: “Veine, ni bucwala, li  feza ngana ya mutu.” (Hosea 4:11) Kamukwaufi? Mutu ha sa kozwi, minahano ni litakazo ze lu nga ku ba ze maswe li kana za kalisa ku bonahala ku ba ze nde—kamba ze tabisa. Katulo ya luna ya ku kumalela ze lukile ya kona ku fokola. Bucwala bwa kona ku fokolisa maata a luna a ku isileleza kwa ku eza ze maswe, ili nto ye kona ku lu tahiseza kozi kwa bulikani bwa luna ni Mulimu.

Ka mutala, bo John ha ne ba fapahani ni basali ba bona, ka bunyemi ba ya kwa mukotokoto. Ne se ba nwile kale mabotela a bucwala a sikai kuli ba feze bunyemi, mi ba atumelwa ki musali yo muñwi. Ha se ba nwile mabotela a bucwala a mañwi a sikai, bo John ba ya ni musali yo mi ba yo buka ni yena. Hamulaho wa kezo yeo, bo John ba inyaza hahulu ka ku eza kezo ye ne ba si ke ba nahana ku eza kambe ne ba si ka kolwa.

Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku tahiseza mutu ku mbwambwata-mbwambwata feela ni ku eza likezo ze sa swaneli. Bibele i buza kuli: “Bumai ki bwa mañi? . . . Ya na ni mifilifili ni ku tonga ki mañi? Zeo ki za ba ba hanelela ku nwa macwala, ki za ba ba tabela ku nwa macwala a zwakilwe.” (Liproverbia 23:29, 30) Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku mi tahiseza ku ikutwa “sina mutu ya lobezi mwa liwate, kamba sina ya inzi kwa ngo ya musumo wa fa sisepe.” (Liproverbia 23:34) Mutu ya na kozwi hahulu bucwala u kona ku zuha inze ‘a natilwe kono ha hupuli.’—Mashitanguti 23:35, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984.

Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku holofaza mubili. ‘Kwa mafelelezo, [bucwala] bwa luma sina noha, Ee, bwa luma sina sibili.’ (Liproverbia 23:32) Ba sayansi ya za bualafi ba lumezi kuli lishitanguti la kwaikale leo ki la niti. Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku tahisa matuku a bulaya a cwale ka kansa ya mifuta-futa, butuku bwa ku luluha sibiti, lubete, butuku bwa shuka, ku sinya lupepo, ni butuku bwa ku batisa lineku la mubili, kamba butuku bwa pilu—ao ki a mañwi feela a matuku a tiswa ki ku nwa hahulu bucwala. Mi nihaiba ku nwa hahulu hañwi feela ku kona ku kulisa hahulu mutu kamba ku mu bulaya. Ku na ni lika ze maswe hahulu ze zwanga mwa ku itupwaela hahulu macwala, nihaike kuli ha li si ka bulelwa mwa libuka za bualafi.

Kozi ye Tuna Hahulu. Nihaike kuli mwendi mutu ha kolwi, ku nwa ka ku sa itikanelela ku tahisanga likozi ze kona ku sinya bulikani bwa hae ni Mulimu. Bibele i bulela ka ku utwahala hande kuli: “Bumai ki bwa ba ba shituka ku  kitimela kwa bucwala, ba ba sa bu liseli mane ku isa kwa busihu bo butuna, ku fitela ba kolwa.” Kabakalañi? Isaya u talusa likozi ze zwa mwa ku nwa hahulu bucwala ili ze kona ku sinya bulikani bwa luna ni Mulimu kuli: “Ha ba tokomeli likezo za Muñaa Bupilo, ha ba boni musebezi wa mazoho a hae!”—Isaya 5:11, 12.

Linzwi la Mulimu li lu eleza ku sa ‘twaelana ni litakwa.’ (Liproverbia 23:20) Basali ba ba hulile ba elezwa ku sa “nwa bucwala bo buñata.” (Tite 2:3) Kabakalañi? Hanyinyani-hanyinyani—hañata ka ku sa lemuha—batu ba kalanga ku nwa bucwala bo buñata-nyana ka ku swalelela. Nako ha inze i ya, sitakwa sa kona ku lobala inge si tona ni ku ipuza kuli, ‘Ni ka zuha lili kwa buloko, ni yo nwa hape?’ (Liproverbia 23:35) Banwi ba bañwi ba kolwanga ka ku tula tikanyo, kuli mane habusa kakusasana ba na ni ku nwa hape kuli ba ikalafe mabote a ku kolwa.

Bibele i lemusa kuli batu ba ba ikenyize mwa ‘butahwa, ku ca maswe ni ku nwa maswe . . . ba ka ikalabela ku Ya itukiselize ku atula ba ba pila ni ba ba shwile.’ (1 Pitrosi 4:3, 5) Mi ka ku ama kwa nako ye taata ye lu pila ku yona, Jesu na lemusize kuli: “Mu tokomele kuli lipilu za mina li si ke za sinyiwa ki ku ca maswe, ni ku kolwa bucwala, ni ku bilaela za bupilo; mane lizazi leo li to mi tulukela mu si ka itukisa. Kakuli li ka wela ba ba yahile mwa lifasi kaufela sina sikwela.”—Luka 21:34, 35.

Kacwalo, ki nto mañi ye ba kona ku eza ba ba sa koni ku nwa ka ku itikanelela kuli ba si ke ba ‘sinyiwa ki ku kolwa bucwala’?

[Litaluso za kwatasi]

[Maswaniso a fa likepe 4, 5]

Ku nwa hahulu bucwala ku kona ku tahisa matata a mañata