Mwa ku Fumanela Tabo Mwa Lubasi

Mwa ku Kondiseza Mwa Silimo sa Pili Mwa Linyalo

Muuna yo muñwi naa bulezi kuli: “Ni komokisizwe ki taba ya kuli na ni musalaa ka lu shutanela kwahule! Ka mutala, na ni tabela ku zuha ka ku itahanela, kono yena u tabela ku lobala ka ku liyeha. Hape na palelwanga ku utwisisa sizuhela sa hae! Hape u ni nyazanga hahulu ha ni apeha, sihulu ha ni ipukuta kwa mazoho ka ku itusisa lisila la ku pukutisa mikeke.”

Musalaa hae naa bulezi kuli: “Bo muunaa ka ha ba tabeli ku ambola hahulu. Kono na ni twaezi mupilelo wa ba lubasi lwa ka. Ba lubasi lwa ka ba ambolanga hahulu, sihulu ka nako ya ku ca. Mi bo muunaa ka ha ba apeha, ba itusisanga lisila le li swana kwa ku pukutisa mikeke ni ku pukutisa kwa mazoho a bona! Nto yeo ya ni nyemisanga! Ki kabakalañi baana ha ba sa utwisisangi ka bunolo? Batu ba kondisanga cwañi mwa linyalo?”

HAIBA kona mu sa zo nyalana, kana ni mina mu kopani ni matata a cwalo? Kana ku bonahala kuli bakumina se ba na ni mikwa ye miñwi ye ne ba si na ka nako ye ne mu li mwa libato? Mu kona ku fukuza cwañi ‘manyando a mwa nama’ e ba banga ni ona batu ba ba nyalani?—1 Makorinte 7:28.

Mu si ke mwa nahana kuli honafo feela se mu na ni yeloseli mwa linyalo ka libaka feela la kuli mu nyalani. Mwendi mu si ka kena kale mwa linyalo, ne mu itutile mwa ku pilisanela hande ni ba bañwi, mi mwendi ne mu zwezipili ku bolosola mupilelo wa mina ka nako ye ne mu li mwa libato. Nihakulicwalo, mupilelo o ne mu itutile u ka tokwa ku sebeliswa mwa linyalo ka linzila ze nca mi mu ka tokwa ku ituta linzila ze ñwi za mwa ku pilisanela hande ni ba bañwi. Kana mu ka eza mafosisa? Kaniti luli. Kana mwa kona ku ituta linzila ze ñwi za mwa ku pilisanela hande ni ba bañwi? Eni!

Nzila ye nde hahulu ye mu kona ku bolosola ka yona nto ye mu ituta ki ka ku buza mutu ya na ni yeloseli mi mu sebelise kelezo ya ka mi fa. Mutu ya na ni hahulu yeloseli ka za linyalo ki Jehova Mulimu. Mane ki Yena ya lu bupile ni takazo ya ku nyala kamba ku nyalwa. (Genese 2:22-24) Ha mu bone mo Bibele, Linzwi la hae, li kona ku mi tuseza ku tatulula matata ni ku ituta lika ze kona ku mi tusa kuli linyalo la mina li zwelepili hamulaho wa silimo.

 MUHATO WA PILI. MU ITUTE KU AMBOLISANA

Ki likamañi ze kona ku tahisa matata? Bo Keiji, * baana ba ba nyezi ba ba pila kwa Japan, fokuñwi ne ba libalanga kuli likatulo ze ne ba ezanga ne li amanga basali ba bona. Ba bulela kuli: “Ne ni lumelanga ha lu memiwa ni si ka ambolisana kale ni musalaa ka, mi hamulaho ne ni lemuhanga kuli ne ku mu belanga taata ku ya ko ne lu memiwanga.” Bo Allen, baana ba ba nyezi ba ba pila kwa Australia ba bulela kuli: “Ne ni ikutwanga kuli ne ku sa swaneli kuli muuna a buzange musalaa hae ka za likatulo ze tokwa ku eziwa.” Ne ku ba belanga taata bakeñisa mo ne ba huliselizwe. Bo Dianne, ba ba pila kwa Britain ni bona ne ba hulisizwe cwalo. Ba bulela kuli: “Ne ni twaezi ku kupanga likelezo kwa lubasi lwa hesu. Kacwalo kwa makalelo ne ni buzanga ba lubasi lwa hesu ha ni bata ku eza likatulo ku fita ku buza bo muunaa ka.”

Ki Ifi tatululo? Mu hupule kuli Jehova u nga batu ba ba nyalani ku ba “nama i liñwi feela.” (Mateu 19:3-6) Ka mubonelo wa Jehova, silikani sa mina ni bakumina ki sa butokwa hahulu ku fita silikani se mu na ni sona ni mutu ufi kamba ufi, ku kopanyeleza cwalo ni ba lubasi lwa mina kamba balikani! Kuli silikani seo si zwelepili ku tiya, mu tokwa ku ambolisananga hande.

Bo muuna ni musali ba kona ku ituta ze ñata ka ku nyakisisa mo Jehova Mulimu na ambolisanela ni Abrahama. Ka mutala, shangwe mu bale likande le li kwa Genese 18:17-33. Mu lemuhe kuli Mulimu na kutekile Abrahama ka linzila ze talu. (1) Jehova na talusize za na lela ku eza. (2) Na teelelize Abrahama ha na talusa maikuto a hae. (3) Jehova mane na cincize mulelo wa hae ili ku lumelelana ni kupo ya Abrahama. Mu kona ku likanyisa cwañi Jehova ha mu ambolisana ni bakumina?

MU LIKE MUEZEZO WO: Ha mu ambola lika ze ka ama be mu nyalani ni bona, (1) mu taluse mo mu kona ku zamaiseza lika, kono mu bulele maikuto a mina sina liakalezo, isiñi ku bulela inge kuli likatulo za mina ki zona za mafelelezo mi li tokwa ku latelelwa; (2) mu kupe bakumina ku bulela maikuto a bona, mi mu swanela ku lumela kuli bakumina ba kona ku ba ni mubonelo o shutana ni wa mina, mi (3) “musa wa mina u zibwe” ka ku amuhela ze ba tokwa bakumina ha ku konahala.—Mafilipi 4:5.

MUHATO WA BUBELI. MU ITUTE KU BA NI MASEME

Ki likamañi ze kona ku tahisa butata? Ku likana ni mo mu huliselizwe kamba lizo za ko mu simuluha, mwendi mu na ni mukwa wa ku bulelanga maikuto a mina ka ku sa nahana mwa ka ikutwela yo muñwi. Ka mutala, bo Liam ba ba pila kwa Europe, ba bulela kuli: “Ko ni zwa batu  ha ba bulelangi ka maseme. Mubulelelo wa ka wa ku kacaula, u nyemisanga musalaa ka. Ne ni itutile ku bulelanga ka musa.”

Ki Ifi tatululo? Mu si ke mwa nahana kuli bakumina ba tabela ku buleliswa ka mo mu twaelezi mina. (Mafilipi 2:3, 4) Kelezo ya na file muapositola Paulusi ku Timotea hape ya tusa kwa batu ba ba sa zo nyalana. Na ñozi kuli: “Mutanga wa Mulena haa lukeli ku lwana; kono u lukela ku ba ya na ni musa.” Mwa puo ya Sigerike sa kwa makalelo, linzwi le li tolokilwe “musa” hape li kona ku talusa “maseme.” (2 Timotea 2:24) Ku ba ni maseme ki ku kona ku utwisisa libaka mutu ha swanela ku tokomela hahulu ha li mwa muinelo o taata ku si na ku nyemisa ba bañwi.

MU LIKE MUEZEZO WO: Haiba mu nyemisani ni bakumina, mu nge kuli ye mu ambola ni yena haki bakumina kono ki mulikanaa mina yo mutuna kamba mubelekisi wa mina. Kana mubulelelo wa mina ne u ka utwahala kuli mu nyemile? Cwale mu nahane libaka bakumina ha ba tokwa ku ba ambota ka likute ni ka maseme ku fita mo mu kona ku ambolela ni mulikanaa mina kamba mubelekisi wa mina.—Makolose 4:6.

MUHATO WA BULALU. MU ITWAEZE BUIKALABELO BWA MINA BO BUNCA

Ki lika mañi ze kona ku tahisa Butata? Mwendi kwa makalelo muuna ka ku sa lemuha u ka sebelisa butoho bwa hae ka nzila ye ka nyemisa musalaa hae kamba mwendi musali u twaezi ku bulelanga maikuto a hae ka ku tokwa maseme. Ka mutala, bo Antonio baana ba ba nyezi ba ba pila kwa Italy ba bulela kuli: “Bo ndate ne ba sa buzangi bo ma ka za likatulo ze ne ba tokwa ku eza ze ama lubasi. Kacwalo, kwa makalelo ne ni busa lubasi lwa ka sina mulena.” Bo Debbie, basali ba ba nyezwi ba ba pila kwa Canada, ba bulela kuli: “Ne ni laelanga bo muunaa ka kuli ba apalange hande. Kono mubulelelo wa ka ne u tahisanga feela kuli ba zwelepili ku tina mo ba latela.”

Ki sikamañi se si kona ku tusa muuna? Baana ba bañwi ba ba nyezi ba nga kuli ze i bulela Bibele ka za basali ku ipeya kwatasaa baana ba bona za swana ni za bana ku utwa bashemi ba bona. (Makolose 3:20; 1 Pitrosi 3:1) Kono Bibele i bulela kuli  muuna “a kumalele musalaa hae, mi ba babeli ikaba nama i liñwi feela”, isi kuli mwana a kumalele mushemi wa hae kamba mushemi ku kumalela mwanaa hae. (Mateu 19:5) Jehova u talusa musali ku ba mutusi kamba mulikanaa muuna. (Genese 2:18) Ha talusangi mwana ku ba mutusi kamba mulikanaa mushemi. Haiba muuna u nga musalaa hae sina mwana, kana muuna ya cwalo wa kuteka tukiso ya Jehova ya linyalo?

Mane Bibele i mi susueza ku nga basali ba mina sina mwa ngela Jesu puteho ya Sikreste. Mu ka tusa bo musalaa mina ku mi nga sina toho ya bona haiba (1) ha mu na ku libelela kuli honafo feela ba ka bonisa buipeyo ku si na ku eza mafosisa ni (2) ku ba lata sina mo mu latela mubili wa mina, niha ku ba ni matata.—Maefese 5:25-29.

Ki sikamañi se si kona ku tusa musali? Mu lumele kuli Mulimu u ketile bo muunaa mina kuli ba be toho ya mina. (1 Makorinte 11:3) Ha mu kuteka bo muunaa mina, mu kuteka Mulimu. Ha mu hana butoho bwa bona, ha mu bonisi feela mo mu ikutwela ka za bo muunaa mina kono hape mu bonisa mo mu ikutwela ka za Mulimu ni za tokwa.—Makolose 3:18.

Ha mu ambola matata a matuna, mu itute ku tatulula butata isiñi ku lwanisa bo muunaa mina. Ka mutala, Muoli Estere na bata kuli muunaa hae Mulena Asuerusi a sikulule katulo ye si ka luka. Ku fita ku lwanisa muunaa hae, Estere na bulezi maikuto a hae ka maseme. Muunaa hae na utwile akalezo ya musalaa hae mi mane a eza ze lukile. (Estere 7:1-4; 8:3-8) Bo muunaa mina ba kona ku mi lata hahulu haiba (1) mu ba fa nako ya ku itwaeza buikalabelo bwa bona bo bunca bwa ku ba toho ya lubasi ni (2) ku ba kuteka niha ba eza mafosisa.—Maefese 5:33.

MU LIKE MUEZEZO WO: Ku fita ku isa mamelelo fa lika ze mu nahana kuli kona ze ba tokwa ku belekela ku zona bakumina, mina ka sibili mu ñole lika ze mu tokwa ku belekela ku zona. Baana: Haiba kuli mu nyemisa basali ba mina ka mo mu sebeliseza butoho bwa mina kamba haiba mu palelwa ku sebelisa butoho bwa mina, mu ba kupe ku bulela fo mu tokwa ku sebeleza, mi cwale mu ñole liakalezo za bona. Basali: Haiba bo muunaa mina ba ikutwa kuli ha mu ba kuteki, mu ba kupe ku bulela fo mu tokwa ku sebeleza, mi mu latelele akalezo ye ba mi fa.

Mu Zwelepili ku ba ni Mubonelo wa Lika O Itikanelezi

Ku ituta mo mu kona ku zwelapili ku bela ni linyalo le linde ku swana ni ku ituta ku coba njinga. Mu ka libelela kuli mu ka wanga ha mu nze mu ituta ku coba njinga. Kamukwaoswana, mu swanela ku libelela kuli mu ka ezanga mafosisa ha mu nze mu ba ni yeloseli mwa linyalo.

Mu zwelepili ku ba ni tabo. Mu si ke mwa keshebisanga lipilaelo za bakumina, kono mu itute ku itumelelanga mafosisa a mina. Mu bate linzila ze mu kona ku tabisa ka zona bakumina mwahalaa silimo sa pili mwa linyalo. (Deuteronoma 24:5) Sa butokwa ni ku fita, mu tuhelele Linzwi la Mulimu ku mi etelela mwa linyalo la mina. Haiba mu eza cwalo, linyalo la mina li ka zwelapili ku tiya.

[Litaluso za kwatasi]

MU IPUZE KULI . . .

▪ Kana bakuluna ki bona be ni talusezanga maikuto a ka, kamba kana ni tabela ku buzanga batu ba bañwi?

▪ Ki likamañi luli ze ni ezize mwahalaa lizazi, ze bonisa kuli na lata ni ku kuteka bakuluna?

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 15]

Bibele ne I Silelelize Linyalo la Luna

Bo Toru ni bo Akiko ne ba latana hahulu ha ne ba sa zo nyalana. Kono hasamulaho feela wa likweli ze 8, bo muuna ni musali ba, ba kwa Japan ba lela ku felisa linyalo la bona. Ba talusa ze ne ezahezi.

Bo Toru ba li: “Ne ni lemuhile kuli na ni musalaa ka ne lu shutanela kwahule ku fita mo ne ni nahanela sapili. Ka mutala ha ne lu buhanga TV, na ne ni tabela ku buha lipapali, kono yena naa tabela mafilimu. Na ne ni tabelanga ku pota-pota, kono yena na tabela ku ina fa ndu.”

Bo Akiko ba li: “Bo Toru ne ba ezanga lika kaufela ze ne ba ba bulelelanga ba lubasi lwa bona, kono ne ba sa ambolisanangi ni na. Ne ni ba buzize kuli, ‘Na ni bo maa mina, ki mañi wa butokwa hahulu ku mina?’ Hape ne ni komokanga hahulu mo ne ba bulelelanga bo Toru. Ne ni ba bulelelanga kuli buhata bu zwala buhata bo buñwi, haiba mu sa tuheli, linyalo la luna li ka fita fa ku pala.”

Bo Toru ba li: “Ne ni zwafile hahulu mi na kupa tuso ku mutu yo muñwi yo muhulu ka mwa ku pilisanela ni musalaa ka. Sa ni bulelela kuli, ‘U mu bulelelange feela kuli kuza. Haiba a bilaela, u mu nate.’ Nako ye ñwi ne ni mu anyize lubaka ni ku wisa tafule. Ne ku na ni ndwa ye tuna, mi sa ñala ni ku ikela. Konji ko ne ni yo mu nga kwa hotela ye ñwi mwa Tokyo. Mi mane, se lu lumelelana ku felisa manyalo. Ha ne ni ya kwa musebezi kakusasana wo, musalaa ka na longa libyana za hae.”

Bo Akiko ba li: “Ka nako ye ne ni nanuzi mikotana ya ka ku liba kwa munyako wa kwapilaa ndu ya luna, mulangu wa fa munyako wa luna wa lila. Ne ku na ni musali ya na yemi kwa munyako. Ne li yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Na mu bulelela kuli a kene.”

Bo Toru ba li: “Ha se ni fitile kwa mubeleko, na ikupula ka za ku felisa manyalo, se ni kuta kwa ndu kapili-pili. Ha se ni fitile kwa ndu, se ni fumana Akiko inge a ambola ni musali yo muñwi. Musali yo a ni bulelela kuli: ‘Ku na ni nto ye mu tokwa ku eza sibeli sa mina. Kana mwa tabela ku ituta Bibele? Na alaba kuli, ‘Eni, ni tokwa nto ifi kamba ifi ye kona ku sileleza linyalo la luna!’”

Bo Akiko ba li: “Musali yo a lukisa kuli lu itute Bibele. Lika za kala ku cinca ha ne lu balile ze i bulela Bibele ka za tukiso ya linyalo. I bulela kuli: ‘Kamukwaocwalo muuna u ka tokolomoha ndatahe ni mahe mi u ka kumalela musalaa hae; mi ba ka ba nama i li ñwi feela.’”—Genese 2:24.

Bo Toru ba li: “Hona fo feela ne ni utwisisize sisupo. Na bulelela bashemi ba ka kuli, ‘Ku zwa kacenu ni ka ambolisananga lika ni musalaa ka ni si ka eza kale likatulo.’ Hape ni tuhezi ku nwanga hahulu bucwala. Mi ha ne ni itutile kuli Mulimu u toile buhata, se ni bulelanga feela niti.”

Bo Akiko ba li: “Ni na ne ni cincize. Ka mutala, ne ni sa kutekangi bo Toru. Kono ha ne ni boni mo ne ba sebeliseza likuka za Bibele mwa bupilo bwa bona, na kalisa ku swalisana hahulu ni bona. (Maefese 5:22-24) Cwale se lu nyalani ka lilimo ze fitelela 28 mi lu na ni tabo. Ne lu konile ku tula matata a luna ka ku zibana hande ni ka ku sebelisa kelezo ye nde ya mwa Bibele.”