JOSEFA u zamaya mwa kozwana mo ku na ni lififi, i nzaa lota mifufuzo bakeñisa ku beleka ka taata mwa sibaka mo ku cisa hahulu. Lizazi ne li cisanga hahulu kwande a tolongo ya mwa Egepita sina ondo ya ku ciseza masitina. Ka linako ze ñwi, ne ku bonahalanga feela inge kuli Josefa naa ziba masitina kaufela a na li mwa sibaka seo ni miandala kaufela ye ne li fa mamota. Seo ki sona sibaka sa naa pila ku sona cwale. Ki niti kuli naa kutekiwa hahulu mwa sibaka seo. Nihakulicwalo, naa li lipantiti.

U lukela ku ba ya naa kuta-kutelanga ku nahana za bupilo bwa kwa sibaka sa naa simuluha ku sona sa malundu a matelele a macwe kwa Hebroni, kwa naa lisanga mitapi ya lingu za bo ndatahe! Naa na ni lilimo ze bato ba 17 ka nako yeo bo ndatahe bo Jakobo, ne ba mu lumile ku ya musipili o ne u tandile likilomita ze ñata-ñata ku zwa kwa naa pila. Ku bonahala kuli ne ku li taata ku nahana za tukuluho ye cwalo ka nako yeo. Bahulwani ba Josefa ba ne ba na ni muna, ne ba mu kwenuhezi ka sitoyo se si maswe sa ku bata ku mu bulaya mi kihona ba mu lekisa kuli a be mutanga. Na isizwe kwa Egepita, kwa na izo kala ku sebeza lwa pili mwa ndu ya Potifaro, nduna wa Muegepita. Josefa naa sepilwe hahulu ki mulenaa hae ku fitela ka nako ya naa tamelelizwe kuli naa batile ku swala musalaa Potifaro likalala, mi Potifaro a mu kenya mwa tolongo. *—Genese, likauhanyo 37 ni 39.

Josefa na saa li wa lilimo ze 28 ka nako yeo, mi naa bile mutanga ni ku lengiwa mwa tolongo mwahalaa lilimo ze bato ba ze lishumi. Bupilo ne bu mu tatafalezi hahulu ku fita mwa naa nahanela. Kana na ka lukululwa mwa tolongo muta o muñwi? Kana na ka kona ku bonana ni ndatahe ya naa lata hahulu ili ya naa sa supezi kamba ku bonana ni Benjamine yena munyanaa hae ya naa lata hahulu? Na ka nga nako ye kuma kai inzaa li mwa musima wo?

Kana ni mina se mu kile mwa ikutwa sina mwa naa ikutwezi Josefa? Fokuñwi bupilo bu banga hahulu taata ku fita mo ne lu nahanela. Ka niti, miinelo ye taata ni ye utwisa butuku i bonahalanga ku ba ye zwelapili mi ku kona ku ba taata ku fumana nzila ya ku zwa ku yona kamba ku itiisa ku yona. Ha lu boneñi ze lu kona ku ituta kwa tumelo ya Josefa.

Josefa naa ziba kuli Mulimu wa hae, yena Jehova, naa si ka mu libala, mi zibo yeo ne i mu tusize ku itiisa. Nihaiba mwa tolongo yeo ya mwa naha isili, Jehova naa fumani linzila za ku fuyaula ka zona Josefa. Ki lona libaka Bibele ha i bulela kuli: “Muñaa Bupilo a ba ni Josefa, a mu eza ka musa, a mu fumanisa sishemo ku nduna wa tolongo.” (Genese 39:21-23) Josefa ha na nzaa zwelapili ku beleka ka taata cwalo, Jehova a fumana mabaka a ku mu fuyaula ka ona. Josefa u lukela ku ba ya naa omba-ombilwe ki ku ziba kuli Jehova naa li ni yena kamita!

Kana Jehova naa lelile kuli Josefa a zwelepili ku ba mwa tolongo yeo ku ya ku ile? Mwendi Josefa naa sa zibi hande kalabo kwa puzo yeo, kono u lukela ku ba ya naa zwezipili ku zibisa Mulimu ka za taba yeo mwa tapelo. Sina mo ku belanga kamita, kalabo ne i tile ka ku sa libelela. Zazi le liñwi, ne ku na ni lilata le li tuna mwa tolongo, kihona ha ne ku sa zo taha mapantiti ba babeli, ili babeleki ba batuna ba Faro. Yo muñwi wa mapantiti bao ne li ndunaa makuka; mi yo muñwi ne li ndunaa maweta.—Genese 40:1-3.

 Muzamaisi wa balibeleli a fa Josefa musebezi wa ku babalela baana bao ba ne ba zibahala hahulu. * Zazi le liñwi busihu yo muñwi ni yo muñwi wa bona a lola tolo ye tuna ni ye komokisa. Josefa ha ba bona habusa kakusasana, a ziba kuli ku na ni nto ye ñwi ye ne i ba kataza. Kacwalo a ba buza kuli: “Kiñi lipata za mina ha li bonahala ku swaba?” (Genese 40:3-7) Ku bonahala kuli mubuzezo wa hae o munde ne u tahisize kuli baana bao ba lukuluhe ku mu taluseza butata bwa bona. Josefa naa si ka ziba, kono likande leo ne li tahisize cinceho ye tuna mwa bupilo bwa hae. Kambe Josefa naa si ka ambola ni baana bao ka musa, ne ku si ke kwa ba ni ku ambolisana mwahalaa bona. Keto ya naa ezize Josefa i lu tahiseza ku ipuza kuli, ‘Kana na bonisanga tumelo ya ka ku Mulimu ka ku iyakatwa batu ba bañwi?’

Baana ba babeli bao ba talusa kuli ne ba bilaezwa hahulu ki litolo ze tuna ze ne ba lolile—mi ne ku si na mutu ya naa kona ku li talusa. Maegepita ne ba tabela hahulu za litolo mi hape ne ba itinganga hahulu kwa batu ba ne ba ipapata kuli ba kona ku li talusa. Baana bao ne ba sa zibi kuli litolo za bona ne li zwa ku Mulimu wa Josefa, yena Jehova. Kono Josefa yena naa ziba taba yeo. A ba bulelela ka buikolwiso kuli: “Litaluso, kana a li zwi ku Mulimu? A mu ni bulelele litolo za mina.” (Genese 40:8) Manzwi a Josefa ao, a sa li a butokwa hahulu kwa baituti ba Bibele kacenu. Kambe batu kaufela ba ba tabela za bulapeli, ba bonisa moya wa buikokobezo! Lu swanela ku tuhela ku ba ni munahanelo wa ku ikuhumusa ni ku itinga ku Mulimu ha lu nze lu bata litaluso ze nepahezi ze mwa Linzwi la hae.—1 Matesalonika 2:13; Jakobo 4:6.

Ndunaa maweta a kalisa ku bulela. Naa bulelezi Josefa ka za tolo ye ama kota ya veine ye ne na ni mitai ye milaalu ye ne i beile likoyowela za sisansa sa veine. Sisansa sa veine sa buzwa, mi ndunaa maweta a hamulela mulo wa sona mwa komoki ya Faro. Ka tuso ya Jehova, Josefa kapili-pili a ziba taluso ya tolo yeo. A bulelela ndunaa maweta kuli mitai ye milaalu ne i yemela mazazi a malaalu; mi mwahalaa yona nako yeo, Faro naa ka kutiseza ndunaa maweta fa situlo sa hae. Ndunaa maweta ha naa nza bonahala ku tabela taba yeo, Josefa a ekeza ku mu kupa kuli: “U ni hupule, u ni eze ka musa, u ni bihe ku Faro.” Josefa a talusa kuli naa uzwizwe kwa naha ya habo yena ni ku to mu kenya mwa tolongo ku si na sa fosize.—Genese 40:9-15.

Ka ku susuezwa ki taba ye nde ya naa taluselizwe ndunaa maweta, ndunaa makuka ni yena a kupa Josefa kuli a mu taluseze taluso ya tolo ya hae ili mwa naa boni maselo a malaalu a linkwa hamohocwalo ni linyunywani ze ne tilo ca ku ye ñwi ya maselo a naa li fa toho ya hae. Josefa hape naa filwe taluso ya tolo yeo. Kono ne i si ka tabisa ndunaa makuka. Josefa a  bulela kuli: “Taluso ya yona ki ye: Maselo a malalu ki mazazi a malalu. Ku sa fita mazazi a malalu mi Faro u ka ku puma toho, a ku paheke fa kota, mi linyunywani li ka ca nama ya hao.” (Genese 40:16-19) Sina batanga ba Mulimu kaufela ba ba sepahala, Josefa ka bundume naa talusize lushango lo lu zwa ku Mulimu, ili lushango lwa taba ye nde ni lwa katulo ye ne sa taha.—Isaya 61:2.

Hamulaho wa mazazi a malaalu, za na bulezi Josefa za ezahala. Faro a eza mukiti wa ku tabela lizazi la ku pepwa kwa hae—ili nto ye ne ba sa ezangi batu ba Mulimu mwa linako ze ne i ñolwa Bibele—mi a atula babeleki ba hae ba babeli. Ndunaa makuka naa bulailwe, sina mwa naa polofitezi Josefa, kono ndunaa maweta yena naa kutiselizwe fa situlo sa hae. Kono ka bumai, muuna ya na si na buitumelo yo, a libala ka za Josefa.—Genese 40:20-23.

Kwa fita lilimo ze peli. (Genese 41:1) Mu nahane feela mwa naa zwafezi Josefa! Mwendi sepo ya hae ne i bile ye tuna, Jehova ha sa mu tusize ku utwisisa taluso ya tolo ye komokisa hahulu ya ndunaa maweta ni ya ndunaa makuka. Ku zwa fo, lizazi ni lizazi ha ne li nze li pazula, mwendi Josefa naa banga ni sepo ya kuli naa ka lukululwa—kono ka bumai, a ipumana mwa muinelo o maswe o ne u sa cinci wa ku zwelapili ku ba mwa tolongo. Josefa u lukela ku ba ya naa fumani hahulu taata ku itiisa mwa lilimo ze peli zeo. Niteñi, naa zwezipili ku sepa Mulimu wa hae, yena Jehova. Ku fita kuli a zwafe hahulu, Josefa naa zwezipili ku itiisa, mi a zwa mwa muinelo o taata wo kaufela inzaa li ya tiile.—Jakobo 1:4.

Mwa linako ze taata ze, mañi ni mañi wa luna u tokwa ku ba ni buitiiso. Kuli lu kone ku talimana ni litiko ze sa feli za mwa bupilo, lu swanela ku ba ni tundamo ye swana ni ya naa na ni yona Josefa, pilu-telele, ni kozo ya mwa munahano ili ye lu kona feela ku fiwa ki Mulimu. Mulimu wa kona ku lu tusa ku sa zwafanga hahulu ni ku lu tusa ku zwelapili ku ba ni sepo sina mwa naa tuselize Josefa.—Maroma 12:12; 15:13.

Ndunaa maweta mwendi naa libezi Josefa, kono Jehova yena na si ka mu libala ni kamuta. Busihu bo buñwi, Mulimu a tahiseza Faro litolo ze peli ze sa koni ku libalwa. Mwa tolo ya pili, mulena naa boni likomu ze nde ze 7 ze nunile ze ne omboka mwa nuka ya Nile, mwamulaho wa zeo ne ku ombokile likomu ze 7 za miketa, ze otile. Likomu ze otile za miza ze nunile. Ku zwa fo, Faro a lola inzaa bona makunka a 7 a bubeke inzaa mela. Kono hape a bona makunka a 7 a cinelizwe ki moya ni a nyanine, inzaa mela mi a miza makunka a mande kaufela. Habusa kakusasana, Faro a zuha inzaa filikani maswe bakeñisa litolo za naa lolile, kacwalo a biza baana ba hae ba ba butali ni balauli kuli ba to talusa litolo za hae. Kono kaufelaa bona ba palelwa ku li talusa. (Genese 41:1-8) Ha ku na se lu ziba ka za haiba baana bao ne ba komokile feela kamba kuli ne ba bile ni maikuto a lwanisana. Kono se lu ziba feela ki kuli, Faro naa swabile luli—na ziyelehile hahulu, mi naa tokwa ku ziba taluso ya litolo za hae zeo.

Kwa mafelelezo, ndunaa maweta a hupula Josefa! Lizwalo la hae la mu sisita, mi ndunaa maweta a bulelela Faro ka za mutangana ya ipitezi ya mwa tolongo ili ya naa talusize ka ku nepahala tolo ya hae ni tolo ya ndunaa makuka lilimo ze peli kwamulaho. Kapili-pili, Faro a laela kuli Josefa a lukululwe mwa tolongo.—Genese 41:9-13.

Mu nahane feela mwa na ikutwezi Josefa linumwana za Faro ha ne ba tilo mu biza kuli a ye ku mulena. Kapili-pili a cinca liapalo za hae ni ku kuta milili—mwendi ka ku feza milili kaufela mwa toho ya hae, kakuli seo ne li sona sizo sa Maegepita. Ku si na ku kakanya, naa lapezi ka taata ku Jehova kuli a mu fuyaule ha naa nzaa ikambota ni mulena! Honafo feela a yo ipumana mwa lapa le linde hahulu la mulena, inzaa yemi fapilaa mulena. Bibele i bulela kuli: “Faro a li ku Josefa: ‘Ni lolile tolo, mi ha ku na ya i talusa, mi ni utwile ba ku bulela kuli ha u utwile tolo wa i talusa.” Kalabo ya Josefa ne i bonisize hape kuli naa na ni buikokobezo, ni tumelo ku Mulimu wa hae. Naa alabile kuli: “Hasi na! Mulimu ki Yena ya ka fa Faro kalabo ya kozo.”—Genese 41:14-16.

Jehova wa lata batu ba ba ikokobeza, ba ba sepahala. Ki lona libaka ha naa file Josefa taluso ye ne ba palezwi ku fa baana ba ba butali ni balauli. Josefa a talusa kuli litolo za Faro ze peli ne li na ni taluso iliñwi. Ka ku kutela lushango lwa litolo zeo, Jehova naa bonisa kuli taba yeo, “i tiisizwe”—mi ne i ka talelezwa luli. Likomu ze nunile ni makunka a mande, ne li yemela lilimo ze 7 za ku atelwa ki lika mwa naha ya Egepita,  kono likomu ze otile ni makunka a nyanine ne li yemela lilimo ze 7 za tala ze ne ka taha hamulaho wa lilimo za ku atelwa ki lika. Tala yeo ne i ka yamba naha kaufela.—Genese 41:25-32.

Faro a bona kuli Josefa naa talusize hande litolo za hae. Kono ki lika mañi za naa tokwa ku eza? Josefa a fa Faro akalezo ya lika za naa swanela ku eza. Faro naa tokwa ku bata mutu “wa ngana, ya butali” kuli a etelele musebezi wa ku kubukanya bubeke kaufela bo bu siyezi mwa naha, ni ku bu beya mwa matuli ka nako ya ku atelwa hahulu ki lico, kihona a ka bu abela kwa batu ka nako ya tala ye tuna. (Genese 41:33-36) Yeloseli ni buikoneli bwa Josefa ne li bonisize hande kuli ki yena feela ya naa ka kona ku eza hande musebezi wo, kono naa si ka itumba kuli wa kona ku u eza. Buikokobezo ni tumelo ya hae ne li tahisize kuli a si ke a eza cwalo. Haiba lu na ni tumelo ye tiile ku Jehova, ha lu na ku ipatela libubo kamba ku ipahamisa. Lwa kona ku ba ni kozo ya mwa munahano ha lu beya lika kaufela mwa mazoho a Jehova!

Faro ni batanga ba hae kaufela, ba bona kuli akalezo ya Josefa ne li ye butali. Mulena hape a lemuha kuli Mulimu wa Josefa ki yena ya na mu file manzwi a butali ao. A bulelela batanga ba hae ba ne ba li mwa kuta ya mulena a li: “Lu ka fumana kai mutu ya swana ni yo, ye moya wa Mulimu u inzi ku yena?” Mi a bulelela Josefa kuli: “Haili mo Mulimu a ku supelize litaba ze kamukana, ha ku na mutu ya ka utwisisa, ya butali sina wena. Ki wena mubusisi wa ndu ya ka; mi sicaba sa ka kaufela si ka buswa ka mulomo wa hao; ni ka ba yo muhulu ku wena ka lubona feela.”—Genese 41:38-41.

Faro a eza sina mwa naa bulelezi. Cwale Josefa a apeswa masila a line ye nde. Faro a fa Josefa ñetwani ya gauda, lisale, koloi ya bulena, ni maata a ku zamaya mwa naha kaufela kuli a kone ku peta za naa bulezi. (Genese 41:42-44) Ka zazi ona leo, Josefa a zwa mwa tolongo ni ku ya kwa lapa la mulena. A zwa mwa mayemo a kwatasi a ku ba lipantiti ni ku pahamiswa ku ba mubusi ya tatama Faro. Kwa iponahalela hande kuli Jehova Mulimu naa fuyauzi Josefa bakeñisa tumelo ya hae! Jehova naa boni lika kaufela ze maswe ze ne nyandisize mutanga hae ka lilimo ze ñata. Naa tatuluzi miinelo yeo ka nako ye swanela ni ka nzila ye lukile. Jehova naa lelile ku tatulula bumaswe bo ne bu ezizwe ku Josefa ni ku sileleza sicaba sa Isilaele sa kwapili. Lu ka bona mo ne ku bezi cwalo mwa taba ye ñwi ya kwapili.

Haiba ni mina mu talimana ni miinelo ye taata, mwendi inge cwalo muinelo wa ku eziwa maswe ka nako ye telele, mu si ke mwa zwafa. Mu hupule ze ne ezahezi ku Josefa. Bakeñisa kuli naa si ka tuhela ku ba ni musa, buikokobezo, buitiiso ni tumelo, kwa mafelelezo Jehova naa mu fuyauzi.