BO PANAYIOTA, nebahulezi mwa soli sesiñwi sa kwa Mediteranea. Hane basanonoboka, nebatabela hahulu litaba za bupolitiki. Hamulaho wa fo, nebasebelize sina muñoli wa kopano yeñwi ya bupolitiki mwa munzi wabona. Mane nebayanga fa ndu ni ndu kuyo kupa masheleñi kwa batu ilikuli bazwisezepili kopano yabona. Kono hamulaho wa nako, bo Panayiota bazwafa hahulu. Batu ba mwa kopano yene bali kuyona, nebazwelapili kuipatela libubo, kuketululana, kulwanisana, ni kushwelana muna kusina taba ni kuli nebaipiza kuli ki balikani.

Bo Daniel babapila kwa Ireland, nebahuliselizwe mwa lubasi lwa batu bane balata hahulu za bulapeli. Kono ka bumai, basa hupulanga buipumisi bwa baprisita bane babalutanga kuli bakaca mwa lihele habaka eza sibi haili fo, baprisita bao bona nebanwanga hahulu macwala, kucoba njuka, ni kuuzwa masheleñi a likoleko.

Bo Jeffery nebabelekile ka nako yetelele kwa batu babapila kwa United Kingdom ni kwa United States, ili babanani lisepe zeisanga lika kwa linaha lisili mi musebezi wa bona neli wa kuzibahaza misebezi yene ipetiwa ki kampani yabona. Basahupulanga linako zeo makasitoma ni batu bane baeza musebezi oswana ni one baeza nebapumelanga makwambuyu ba muuso ka mulelo wakuli babauzweze. Nebakona kubulela nto ifi kamba ifi ya buhata ilikuli babukeleze tumelelano yebaezize ni makasitoma babona.

Ka bumai, litaba zecwalo lisweli zaezahala ni kacenu. Buipumisi buatile ibato ba mwa lika kaufela zebaeza batu kacenu, ibe mwa lipolitiki, mwa bulapeli, ni mwa litaba zeama litekisano. Linzwi la sikuwa lelitolokilwe kuli “muipumisi,” lizwa fa linzwi la Sigerike lelitalusa mubuleli kamba mutu yatinile siyaba ili yabapala mwa filimu yeñwi. Hamulaho wa nako, linzwi leo nelikalile kuitusiswa kutalusa mutu ufi kamba ufi yaeza likezo za buipumisi ka mulelo wa kuli apume batu babañwi kamba kuli aipumanele lika zeñwi.

Kupuma batu babañwi kukona kutahisa kuli baikutwe bumaswe, ni kuli babe ni ndimbelela. Batu bao bakona kuipuza ka bunyemi kuli, “Buipumisi! Kana bukafela muta omuñwi?” Linzwi la Mulimu lilukolwisa kuli bukafela.

Bibele ibonisa kuli buipumisi nebusika kaliswa ki batu, kono nebukalisizwe ki sibupiwa sa moya. Kuzwelela feela kwa makalelo, Satani Diabulosi naaitusisize noha sina siyaba ka kuiponahalisa sina mutu yanaabata kutusa batu, ilikuli apume musali wapili yena Eva. (Genese 3:1-5) Kuzwelela feela honafo, batu babañata baipumisanga kuba batu babande ka mulelo wakuli bapume batu babañwi ni kuli baipumanele lika zeñwi.

Maisilaele hane bakalile kulapelanga milimu yabuhata  ni kuipumisa kuli balapela Mulimu, Mulimu naakutakutezi kubalemusa zeneka zwa mwa likezo zabona. Ka kuitusisa Mupolofita Isaya, Jehova Mulimu naabulezi kuli: “Sicaba se, si sutelela ku na ka milomo feela, kanti lipilu za sona li kwahule ni na.” (Isaya 29:13) Maisilaele hane bapalezwi kucinca mikwa yabona, Mulimu naalumelelize lila zabona kusinya sibaka sabona sa kulapelela ili Jerusalema ni tempele yayona, Jerusalema neisinyizwe pili ki Mababilona ka silimo sa 607 B.C.E. mi neitilo sinyiwa lwa mafelelezo ka silimo sa 70 C.E. ki limpi za Roma. Kwaiponahalela hande kuli Mulimu haatuhelelangi buipumisi.

Mane Mulimu ni Mwanaa hae, yena Jesu, batabela hahulu batu babasepahala. Ka mutala, kwa makalelo a bukombwa bwahae, Jesu naatumezwi ki muuna yabizwa Natanaele. Jesu hasaaboni muuna yo, abulela kuli: “Ha mu bone Muisilaele yo kaniti ku si na bupumi ku yena.” (Joani 1:47) Natanaele ili yo hape abizwa Bartolome, naabile yomuñwi wa baapositola ba Jesu ba 12.—Luka 6:13-16.

Jesu naatandanga nako ni balateleli bahae, mi naabalutanga litaba zeama mo Mulimu aangela lika. Balateleli ba Jesu habaswaneli kuba baipumisi. Mane Jesu naanyazize hahulu baeteleli ba bulapeli ba mwa linako zahae kabakala likezo zabona za buipumisi. Halunyakisiseñi zeñwi za likezo za batu bao.

Nebaiponahalisanga kuba batu ‘babalukile’. Jesu naabulelezi bateelezi bahae kuli: “Mu tokomele kuli mu si ke mwa bonisanga ku luka kwa mina fapilaa nyangela kuli mu bonwe ki batu . . . sina mo ba ezeza baipi.” Hape naababulelezi kuli bafelange limpo zabona za sishemo “kwa mukunda,” kamba ka kusa lemuseha. Nebaswanela kulapelelanga kwa mukunda isiñi kulapela ka mulelo wa kuli babonwe ki batu. Hane bakaeza cwalo, bulapeli bwabona nebuka ba bwa niti mi nebuka tabelwa ki Ndatahe.—Mateu 6:1-6.

Nebaakufelanga kunyaza batu babañwi. Jesu naaize: “Wena muipi! Pili zwisa musumo o mwa liito la hao ka sibili, kihona u ka bona hande mwa ku zwiseza kacwañi ka ka mwa liito la mwanahenu.” (Mateu 7:5) Haiba mutu aisa pilu kwa bufokoli bwa batu babañwi ni kupalelwa kulemuha mifokolo yahae yemituna, uzibe ubata kuiponahalisa kuba mutu yomunde kono inze asi cwalo. Kakuli taba ya niti ki yakuli batu, ‘kaufelaa ba ezize sibi mi ha ba fiti fa sipimo sa kanya ya Mulimu.’—Maroma 3:23.

Nebanani minahano yefosahalile. Zazi leliñwi balutiwa ba Bafalisi ni batu bane bali mwa kopano ya Heroda ya bupolitiki, nebaatumezi Jesu ni kumubuza puzo yeama kulifa mitelo. Ka kuitusisa manzwi a kalembeshwa, bali ku Jesu: “Muluti, lwa ziba kuli u mutu ya na ni niti mi u luta nzila ya Mulimu ka niti.” Ki hona babata kumuswasa ka kumubuza kuli: “Kana ku lukile ku lifa mutelo ku Sesare kamba kutokwa?” Jesu abaalaba kuli: “Kiñi ha mu ni lika, mina baipi?” Kwaswanela Jesu hanaababizize kuli ki baipi, bakeñisa kuli nebasa bati kuziba kalabo kwa puzo yabona, kono nebabata feela kumuswasa “mwa lipulelo za hae.”—Mateu 22:15-22.

Puteho ya Sikreste haneitomilwe fa Pentekota ya 33 C.E. neikalile kususueza hahulu batu kuba ni niti ni busepahali. Bakreste ba niti nebabelekile ka taata kuli bafelise mikwa ya buipumisi yene banani yona. Ka mutala, Pitrosi, yomuñwi wa baapositola ba Jesu, naasusuelize Bakreste ka yena kuzwelapili ‘ku ipeya ku utwa niti ko ku tahisa kuli ba be ni lilato la ku lata mizwale ku si na buipi.’ (1 Pitrosi 1:22) Muapositola Paulusi naasusuelize batu banaabelekisina ni bona kuli ba be ni “lilato le li zwa mwa pilu ye kenile, le li zwa mwa lizwalo le linde, ni le li zwa kwa tumelo ye si na buipi.”—1 Timotea 1:5.

Lituto za Jesu ni za baapositola zefumaneha mwa Bibele, linani maata sina feela mone liinezi mwa linako za baapositola. Muapositola Paulusi hanaa ama kwa taba yeo, naabulezi kuli: “Linzwi la Mulimu la pila mi li na ni maata mi li shengile ku fita mukwale o lozizwe kafa ni kafa mi li punya ku yo fita mane ni kwa makauhanelo a moyo ni moya, ni kwa makauhanelo a lingongo ni mooko, mi li kona ku lemuha mihupulo ni milelo ya mwa pilu.” (Maheberu 4:12) Kuituta Bibele ni kuikataza kupila  ka kulumelelana ni lituto za yona, kutusize batu babañata kuambuka buipumisi ni kukala kupila ka busepahali. Munyakisise mutala wa batu babalaalu bababulezwi kwa makalelo a taba ye.

Bo Panayiota neba cincize mupilelo wabona hamulaho feela wa kuyo fumaneha kwa mikopano ya Lipaki za Jehova kwa Ndu ya Mubuso. Kwa mikopano yeo, nebasika bona batu babaipumisa kuba babasepahala ka mulelo wa kuli batabise batu babañwi. Babulela kuli: “Hane nili kwa mikopano yeo, neniboni kuli batu nebabonisana lilato la niti mi nebaiyakatwa babañwi ili nto yene nisika bona hane nili mwa lipolitiki.”

Bo Panayiota nebakalile kuituta Bibele mi bazwelapili kufitela bakolobezwa. Nto yeo neiezahezi lilimo ze 30 kwamulaho. Babulela kuli: “Ka nako yene niyanga fa ndu ni ndu kuyo bata masheleñi akuzwiseza pili kopano yaluna ya bupolitiki, nenisa zibi zenipilela, kono nenikalile kuziba zenipilela hane nikalile kukutaza za Mubuso wa Mulimu ili ona feela okatahisa kuli kube ni lifasi mo kuyahile kuluka.”

Bo Daniel nebaezize zwelopili yende mi nebafilwe misebezi yemiñwi mwa puteho ya Sikreste. Kono lilimo lisikai kuzwa fo, baeza mafosisa, mi bakala kukatazwa ki lizwalo labona. Babulela kuli: “Buipumisi bone niiponezi mwa keleke yene nili kuyona kwamulaho, nebutahisize kuli niikutwe kuli hakuna mwakuezeza kwandaa kutuhela feela misebezi yene nieza mwa puteho. Nenisa lati kuli Bakreste ka na baniinge kuba mutu yomunde hailifo nenisi mutu yomunde.”

Kono bo Daniel hase balukisize mafosisa abona, baikutwa kuli sebanani lizwalo lelikenile ni kuli baakona kuzwelapili ni misebezi yene baezanga mwa puteho, mi baamuhela ka tabo misebezi yene bafilwe mwa puteho. Busepahali bobucwalo bufumaneha feela kwa batu babasebeleza Mulimu kusina buipumisi. Bazwisanga “musumo” omwa liito labona basika zwisa kale “kacwañi” kaka mwa liito la muzwale wabona.

Bo Jeffery, bane babelekile ka nako yetelele mwa kampani yeñwi ya lipisinisi, nebabulezi kuli: “Hase nikalile kuba ni zibo ya Bibele, nenilemuhile kuli nenisa swaneli kupuma-pumanga batu sina mone niezezanga hane nisabeleka mwa kampani yeo. Lizwalo laka neliamilwe hahulu hane ni balile mañolo a mwa Bibele a cwale ka liñolo la Liproverbia 11:1, lelibulela kuli: Sikala se si puma si toilwe ki Muñaa Bupilo.’” Ka kufapahana ni batu bane babuzize Jesu puzo yeama kulifa mitelo, bo Jeffery nebaitutile kueza lika ka busepahali hababelekisana ni Bakreste ka bona kamba ni batu babasi Bakreste.

Lipaki za Jehova babañata mwa lifasi kaufela, balika ka taata kupila ka kulumelelana ni zebaitutile mwa Bibele. Baeza buikatazo bwa “ku apala butu bo bunca bo ne bu bupilwe ka ku likana ni tato ya Mulimu mwa ku luka ko ku li kwa niti ni busepahali.” (Maefese 4:24) Lumisusueza kuziba kuli Lipaki za Jehova ki bo mañi ni kuli balumelañi, ni mo bakona kumituseza kuziba za sepiso ya lifasi lelinca la Mulimu. Mwa lifasi lelinca leo “ku ka yaha ku luka” mi hakuna kuba ni buipumisi.—2 Pitrosi 3:13.