RBULAPELI bobushutana-shutana mwa lifasi, bobucwale ka Keleke ya Katolika, likeleke zeshutana-shutana za Orthodox, bulapeli bwa Sibuddha, ni likeleke zeñwi, bunani mulao wa kuli baeteleli ni baluti mwa likeleke zabona habaswaneli kunyala kamba kunyalwa. Hape batu babañata baikutwa kuli mukwa wo ki ona otahisize likezo zemaswe za muzamao ofosahalile hahulu wa buhule zenebile teñi cwanoñu fa ili zene baezize baeteleli ba bulapeli mwa likeleke.

Ka mabaka ao, kwaswanela kubuza kuli, kana kunani mulao wa mwa Mañolo ohanisa bakreste kukena mwa linyalo? Kuli lualabe puzo yeo, halunyakisiseñi mone ikalezi taba yeo ni kuzwelapili kuba teñi kutofitela cwale, mi lukanyakisisa mubonelo wa Mulimu fa taba yeo.

Hanaambola kwa bazamaisi ba bulapeli bwa Katolika ka silimo sa 2006, Papa Benedict XVI naabonisize kuli mulao wa kuhanisa batu kukena mwa linyalo neuswana ni “sizo sene sibanga teñi nakonyana hamulaho wa linako za Baapositola.”

Nihakulicwalo, Bakreste ba mwa linako za baapositola nebasina mulao one ubahanisa kunyala kamba kunyalwa. Mane muapositola Paulusi yanaapilile mwa linako zeo, naalemusize balumeli ka za baana bane bakatahisa “litaba za moya zekelusa” ni ‘kuhanisa batu kunyala ni kunyalwa.”—1 Timotea 4:1-3.

Batu mwa likeleke zetwi ki za Sikreste, ili likeleke zene katoba Keleke ya Katolika, nebakalile mukwa wa kusanyala kamba kunyalwa mwa lilimo za ma 100 C.E. Ka kuya ka buka ya Celibacy and Religious Traditions, mukwa wo “ulumelelana ni milao yene tilo tomwa mwa mpi ya Siroma ya kuhanisa batu kueza somano.”

Hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa fo, tutengo twa likeleke ni batu bane babizwa kuli mafaza mwa likeleke, nebayemezi hahulu taba ya kuli baeteleli kamba baluti babahulu mwa bulapeli habaswaneli kukena  mwa linyalo. Nebanahana kuli kueza somano ki masila, mi mutu yanani buikalabelo mwa keleke haaswaneli kueza somano. Nihakulicwalo, buka ya Encyclopædia Britannica ibonisa kuli “kwa mafelelezo a lilimo za ma 900 C.E., baprisita babañata mane ni mabishopu nebanani basali.”

Taba ya kuli batu babanani buikalabelo mwa keleke basike banyala kamba kunyalwa neitiisizwe hahulu kwa mukopano one ubile teñi ka silimo sa 1123 ni sa 1139 ili one uezelizwe mwa Rome, mi ba Keleke ya Katolika bazwezipili ni mukwa wo kutofita ni la kacenu le. Ka kueza cwalo, keleke neitahisize kuli isike yalatehelwanga ki batu bane banani buikalabelo mwa keleke ni masheleñi a keleke, ni kutibela muinelo oneubanga teñi kakuli baprisita bane banyezi nebañolanga wilu yebonisa kuli maluwo a keleke kaufela ite afiwe bana babona.

Mubonelo wa Mulimu ka za kusanyala ni kusanyalwa ubulezwi hande mwa Linzwi lahae, yona Bibele. Mwa Bibele lubala manzwi a Jesu ni a batu bane bazwezipili kupila sina makwasha sina Jesu “kabakala Mubuso wa mahalimu.” (Mateu 19:12) Ka kuswana, Paulusi naabulezi ka za Bakreste bane babata kulatelela mutala wahae wa kuba likwasha “kabakala taba yende.”—1 Makorinte 7:37, 38; 9:23.

Nihakulicwalo, Jesu ni Paulusi nebasa laeli balumeli kuli basike banyala kamba basike banyalwa. Jesu naabonisize kuli haki balateleli bahae kaufela babanani “mpo” ya bukwasha. Paulusi hanaañozi ka za “babasika nyala kale kamba kunyalwa kale,” naabulezi ka kuutwahala kuli: “Hanina taelo yezwa ku Mulena, kono nibulela maikuto aka.”—Mateu 19:11; 1 Makorinte 7:25, litaluso za kwatasi.

Hape Bibele ibonisa kuli Bakreste babañata mwa linako za baapositola, kukopanyeleza cwalo ni muapositola Pitrosi, nebanyezi. (Mateu 8:14; Mareka 1:29-31; 1 Makorinte 9:5) Kabakala kuata kwa buhule bwa batu bane bapila mwa Roma, Paulusi naañozi kuli, haiba kuli Mukreste yali muokameli unyezi, naaswanela kuba “muuna wa musali alimuñwi” ni kuba ni “bana babaipeya kwatasi.”—1 Timotea 3:2, 4.

Ao nesi manyalo a batu bane baikatulezi kusaeza somano, kakuli Bibele ibulela kuli “muuna afe musalaa hae liswanelo za linyalo” ni kuli batu babanyalani habaswaneli ‘kutimana’ liswanelo za mwa linyalo. (1 Makorinte 7:3-5) Ka niti, Mulimu hasikatoma mulao wa kuli batu habaswaneli kukena mwa linyalo, kamba kuhapeleza Bakreste kuli baswanela kunyala.

Haiba Mulimu ahapelezi mutu kusakena mwa linyalo, ki kabakalañi Jesu ni Paulusi hane babulezi hahulu ka za bunde bwa kuba likwasha? Libaka ki la kuli bukwasha bukona kufa mutu kolo yetuna ya kutaluseza babañwi taba yende. Makwasha bakona kuitombola kueza lika zeñata bakeñisa kuli habana lipilaelo zeñata zebanani zona batu baba mwa linyalo.—1 Makorinte 7:32-35.

Hamunyakisise mutala wa bo David, bane batuhezi musebezi wabona omunde ni kututela kwa sibaka sa mwa matakanyani mwa Costa Rica kuli bayo luta babañwi Bibele. Kana bo David nebaikutwile kuli kuba likwasha neku batusize kueza cwalo? Babulela kuli: “Nekunitusize luli. Nesi nto yebunolo kutwaela sizo sa mwa sibaka sesinca, kono bakeñisa kuli nenili likwasha, nenitwaezi muinelo wo hanyinyani hanyinyani.”

Mukreste yomuñwi wa likwasha wa libizo la Claudia ili yatutezi kwa libaka zeshutana-shutana kokutokwahala hahulu bakutazi ba Mubuso, ubulela kuli: “Naikola kusebeleza Mulimu. Kubona mwanibabalelela Mulimu, kwatiisa tumelo ni silikani saka ni yena.”

Mutu haswaneli kuikutwa kuli kuba likwasha ki mushimbo omutuna. Bo Claudia bazwelapili kubulela kuli: “Kuba ni tabo mwa bupilo hakusika itinga fa kuli mutu ki likwasha kamba u mwa linyalo, kusebeleza Jehova ka molukonela kaufela, kona nto yekona kulufa tabo.”—Samu 119:1, 2.