Bene Isalela bādi banenwe kuleta kya kujikija dikumi, a nansha kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bu kyabuntu kya kukwatakanya nakyo butōtyi butōka. Leza webasapwidile amba: “Ufwaninwe binebine kuleta kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya mu bintu byonso bilupula nkunwa yobe mu budimi mwaka ne mwaka.”—Kupituluka mu Bijila 14:22.

 Kuleta kya kujikija dikumi i musoñanya wādi mu Bijila bya Mosesa, i kijila kyobāpele bene Isalela kudi Leza. Bene Kidishitu kebakidipo munshi mwa bijila bya Mosesa. (Bene Kolose 2:13, 14) Inoko, mwine Kidishitu ense uletanga kyabuntu kya lupeto “mwafwatakenya mu mutyima wandi, ino ke na mutyima fututupo nansha na kutononwa, mwanda Leza usenswe yewa upāna na nsangaji.”—2 Bene Kodinda 9:7.

•  Kya Kujikija Dikumi mu Bible—“Kipwanino Kikulu”

•  Kya Kujikija Dikumi mu Bible—“Kipwanino Kipya”

 Kya kujikija dikumi i kitelwe misunsa mivule mu kipindi kya mu Bible kiyukene bu Kipwanino Kikulu. I kitelwe bininge kupwa kwa kitatyi kyāpelwe bene Isalela Bijila (Bijila bya Mosesa) kupityila kudi Mosesa. Inoko i kitelwe ne kumeso kwa kwibapa Bijila.

Kumeso kwa Bijila bya Mosesa

 Abalama (Abalahama) ye muntu mubajinji utelelwe wāletele kya kujikija dikumi. (Ngalwilo 14:18-20; Bahebelu 7:4) Kya kujikija kya Abalama i kitelwe paāpele kitobo kadi mulopwe wa Saleme kyabuntu. I kutupu pantu pakwabo palombola Bible amba, Abalahama nansha wandi mwana wāletele monka kya kujikija dikumi.

 Muntu wa bubidi utelelwe mu Bible wāletele kya kujikija dikumi i Yakoba munkanā Abalahama. Wālaile amba shi Leza wamwesela, ukamupa “kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya bintu byonso” byaādi wa kusokola. (Ngalwilo 28:20-22) Befundi bamo ba Bible banenanga’mba, bimweka bu kya kujikija dikumi kyaāletele kyādi kya kitapwa kya banyema. Yakoba paāfikidije mpiko yandi na kuleta kya kujikija dikumi, kāningilepo ba mu kyandi kisaka nabo balete kya kujikija dikumi.

Mu Bijila bya Mosesa

 Bene Isalela ba pa kala bādi basoñanibwe kuleta kya kujikija dikumi mwanda wa kukwatakanya mingilo ya kipwilo.

•   Kya kujikija dikumi kyādi kikwasha ku kukwatakanya bengidi ba mu bipwilo bādi bengila kitatyi kyonso—bene Levi ne babitobo—bene kebādipo na yabo ntanda ya kudima. (Umbadilo 18:20, 21) Bene Levi kebādipo bengila bu babitobo, bādi bapebwa kya kujikija dikumi kya mu byādi bileta bantu, kadi nabo bādi bapa babitobo “kipindi kimo kya pa bipindi dikumi.”—Umbadilo 18:26-29.

•   Kya kujikija dikumi kya bubidi kyādi kiletwa i kya kujikija dikumi kya pa mwaka, kyādi kikwasha bene Levi ne bantu bitupu. (Kupituluka mu Bijila 14:22, 23) Bisaka bya bene Isalela byādi bingidija’kyo mu myanda ya mafetyi a pa bula, ne mu kukwasha balanda.—Kupituluka mu Bijila 14:28, 29; 26:12.

 Le kya kujikija dikumi kyādi kipikulwa namani? Bene Isalela bādi batūla pafula kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya mu byangulwa bya mu budimi bya pa mwaka. (Bene Levi 27:30) Shi basaka kutūla kino kya kujikija dikumi na lupeto pa kyaba kya byangulwa, bādi bafwaninwe kubweja’po kipindi kimo kya pa bipindi bitano. (Bene Levi 27:31) Bādi kadi basoñanibwe kuleta “nyema . . . wa mu banyema dikumi ba mu bañombe ne mikōko.”—Bene Levi 27:32.

 Pa kuyuka bimunanwa bya kya kujikija dikumi, bene Isalela bādi batonga nyema ense wa dikumi wa mu banyema babo. Bijila byādi binena’mba bano banyema batongwe kebādipo bafwaninwe kubandaulwa ne kushintwa, nansha kwibashinta ku lupeto. (Bene Levi 27:32, 33) Inoko, kya kujikija dikumi kya bubidi kine kyādi kingidijibwa ku myanda ya masobo a pa mwaka kyādi kibwanya kushintwa ku lupeto. Kino kyādi kikwasha bene Isalela bādi benda lwendo lulampe mwanda wa kukatanwa ku masobo.—Kupituluka mu Bijila 14:25, 26.

 Le bene Isalela bādi baleta kya kujikija dikumi kitatyi’ka? Bene Isalela bādi baleta kya kujikija dikumi mwaka ne mwaka. (Kupituluka mu Bijila 14:22) Kadi mwaka wa busamba-bubidi onso wādi mwaka wa pa bula. Uno mwaka wādi wa sabato, nansha amba mwaka wa kukōkolokwa, mu uno mwaka bene Isalela kebādipo bafwaninwe kudima. (Bene Levi 25:4, 5) Byo kebādipo badima, o mwanda kebādipo baleta kya kujikija dikumi kya mu byangulwa. Ku mfulo kwa mwaka onso wa busatu ne wa busamba kumeso kwa kufika mu mwaka wa busamba-bubidi wa Sabato, bene Isalela bādi beabila kya kujikija dikumi na balanda ne na bene Levi.—Kupituluka mu Bijila 14:28, 29.

 Le i bika byādi bilongwa muntu kādipo uleta kya kujikija dikumi? Bijila bya Mosesa kebyālombwelepo bya kulonga muntu ukomenwa kuleta kya kujikija dikumi. Bādi baleta bya kujikija dikumi mwanda bādi bayukile amba i biyampe kwibileta. Bene Isalela bādi banenwe kunena ku meso a Leza amba bakaleta bya kujikija dikumi ne kulomba Leza ebesela pa kwibileta. “Shi ubapu kuyata kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya mwangulo obe mu mwaka wa busatu, mwaka wa kipindi kimo kya pa bipindi dikumi, ukapa’kyo mwine Levi, ne mweni wa kibundi, ne mwana wampikwa shandi ne mukaji wa kishala, kadi bakadīla’kyo mu bibundi byobe ne byobekuta. Ebiya ukanena ku meso a Yehova Leza obe amba, ‘Natambija kipindi kijila mu njibo yami, nape’kyo mwine Levi, ne mweni wa kibundi, ne mwana wampikwa shandi ne mukaji wa kishala enka mowaunsoñaninye, nkijilwilepo mbila yobe nansha kwiipēlula. (Kupituluka mu Bijila 26:12-15) Leza wādi umona kuleka kuleta kya kujikija dikumi bu kumwiba.—Malaki 3:8, 9.

 Le kuleta kya kujikija dikumi kyādi kiselwa kilēma? Aa. Leza wālaile muzo amba shi balete kya kujikija dikumi, nandi ukebapungulwila madyese kadi kebakabulwepo kintu nansha kimo. (Malaki 3:10) Ne kadi muzo wādi ususuka shi keuletelepo kya kujikija dikumi. Leza wādi uleka kwibesela kadi babitobo ne bene Levi bādi baleka kwibakwasha batōte Leza, kebengila twaji twa ku ngitu.—Nehemia 13:10; Malaki 3:7.

 Pādi Yesu pano pa ntanda, batōtyi ba Leza bādi basoñanibwe kuleta kya kujikija dikumi. Inoko uno musoñanya wātalwilwe’ko pāfwile Yesu.

Mu mafuku a Yesu

 Mu kyokya kivudile kwita bantu bu Kipwanino Kipya, Bible ulombola’mo amba bene Isalela bāendelele kuleta kya kujikija dikumi pādi Yesu pano pa ntanda. Yesu wāitabije amba bafwaninwe kwikileta, inoko wātopekele bendeji ba bipwilo bādi bātele mutyima ku kuleta bya kujikija dikumi ino bapēlula’ko “bintu bilēme kutabuka mu Bijila, kimfwa boloke ne lusa ne kikōkeji.”—Mateo 23:23.

Yesu ke mufwe

 Pāfwile Yesu, bantu kebādipo kadi bafwaninwe kuleta kya kujikija dikumi. Kitapwa kya lufu lwa Yesu kyāfundwile nansha kutalula Bijila bya Mosesa, kubadila’mo ne “mbila ya kukonga bya kujikija dikumi.”—Bahebelu 7:5, 18; Bene Efisesa 2:13-15; Bene Kolose 2:13, 14.