Sanduku wa kipwano i sanduku ukola wāpungilwe na bene Isalela mungya mwēbasoñaninye Leza ne mwaēbanenene kupunga’ye. Mwādi mutūlwa “Bukamoni,” ko kunena’mba bipapo bibidi bya mabwe pādi palembelwe Mbila Dikumi, mwanda wa kwibilama.​—Divilu 25:​8-​10, 16; 31:18.

•   Bupunga. Sanduku wādi na maboko abidi ne kipindi (masantimetele 111) mu bula, kuboko kumo ne kipindi (masantimetele 67) mu bunkimbwa, ne kuboko kumo ne kipindi mu bwimwa (masantimetele 67). Wādi mupungwe na mityi ya akashia, kubambe olo (nsahabu) munda ne panja kadi wādi na kamulomo kapungwe senene. Pa mpūto yandi ya olo yonkayonka pādi patūlwe bakelubi babidi, umo ku yoi mfulo mukwabo nandi ku yoya mfulo. Bādi betadidile, babandamīne mapala pa mpūto, babādile mapapa abo dya mūlu, kadi bapūtyile mpūto na mapapa abo. Sanduku wādi na nzenze iná ya olo milamikwe dya pangala pa mikonzo yandi. Mu nzenze ya olo bādi batweje’mo mitembo ya mityi ya akashia, mine yādi ikwasha pa kusela Sanduku.​—Divilu 25:10-​21; 37:​6-9.

•   Kwaādi utūlwa. Dibajinji, Sanduku wādi bidi ulamwa mu Kikola Nakampata kya kipema, kadi uno Sanduku wāpungilwe mu kitatyi kimo na pema wa butōtyi wādi uselwa. Babitobo ne bantu bonso kebādipo bamona mu Kikola Nakampata mwanda kwādi kujikwe mpashila. (Divilu 40:​3, 21) Enka kitobo mukatampe kete ye wādi utwela’mo musunsa umo ku mwaka ne kumona Sanduku mu Difuku dya Kupūta Bubi. (Levi 16:2; Bahebelu 9:7) Myaka pa kupita’po, Sanduku wātūdilwe mu tempelo ya Solomone mu Kikola Nakampata.​—1 Balopwe 6:​14, 19.

•   Kitungo. Mu Sanduku mwādi mubikwa bintu bikola byādi bivuluja bene Isalela kipwano nansha kwiteleka kwētelekele nabo Leza ku Lūlu lwa Shinai. Kadi wādi na mwingilo wa mvubu mu bisela bya mu Difuku dya Kupūta Bubi.​—Levi 16:​3, 13-17.

•   Byādi’mo. Bipapo bya mabwe palembwe Mbila Dikumi byo bintu bibajinji byātūdilwe mu Sanduku. (Divilu 40:20) Kitatyi pa kupita’po, mwātūlwa mutyibi mupungwe na olo mwele māna ne “mukombo wa Alone wāshipukile’wa.” (Bahebelu 9:4; Divilu 16:33, 34; Umbadilo 17:10) Mobimwekela, mutyibi ne mukombo byātalwilwe mu Sanduku, mwanda kebyādi’mopo pobākamutūdile mu tempelo.​—1 Balopwe 8:9.

•   Kuselwa. Sanduku wādi uselelwa ku mitembo ya mityi ya akashiya pa bipuji na bene Levi. (Umbadilo 7:9; 1 Bilongwa 15:15) Mitembo yādi ishala nyeke mikobekwe ku Sanduku, kutyina bene Levi bakamutenga. (Divilu 25:12-​16) “Mpashila” yādi ikalañenye Kikola na Kikola Nakampata yādi ipūtwa Sanduku pa kumuselela.​—Umbadilo 4:​5, 6. a

•   Byaādi welekeja. Sanduku wādi ulombola’mba Leza udi’po. Kimfwa, dikumbi dyādi dimweka pangala pa Sanduku mu Kikola Nakampata ne ponso pādi pashimika bene Isalela nkambi kyādi kiyukeno kya kwikala’po kwa Yehova ne madyese andi. (Levi 16:2; Umbadilo 10:33-​36) Kadi, Bible unena pa mwanda wa bakelubi babidi bādi pa mpūto ya Sanduku amba, Yehova wādi “ushikete pa lupona peulu pa bakelubi.” (1 Samwele 4:4; Ñimbo ya Mitōto 80:1) Nanshi bano bakelubi i “kyelekejo kya dikalo” dya Yehova. (1 Bilongwa 28:18) Mulopwe Davida, pa kupwa kuselela Sanduku mu Ziona, wālembele pa mwanda utala kine kyādi kyelekeja Sanduku amba Yehova wādi “ushikete mu Ziona.”​—Ñimbo ya Mitōto 9:​11.

•   Mitelelo. Bible wingidije bishima palapala pa kwisambila pa sanduku ukola, kimfwa “sanduku wa Bukamoni,” “sanduku wa kipwano,” “Sanduku wa Yehova,” ne “Sanduku wa bukomo bobe [bukomo bwa Yehova].”​—Umbadilo 7:​89; Yoshua 3:​6, 13; 2 Bilongwa 6:​41.

   Mpūto ya Sanduku yādi itwa bu “mpūto ya kupwanija,” kino kishima i kitambe ku kishima kya Kihebelu kishintulula’mba “kupūta bubi.” (1 Bilongwa 28:11) Kino kishima kifunkila pa mwingilo wa pa bula wādi wingila ino mpūto mu Difuku dya Kupūta Bubi, kitatyi kyādi kitwela kitobo mukatampe wa Isalela wādi ukusa mashi a banyema balambwilwe kumeso kwa mpūto ya Sanduku. Bino byādi bilonga kitobo mukatampe byādi bipwanija nansha kupūta bubi “bwandi aye mwine ne bwa yandi njibo ne bwa kipwilo kyonso kya Isalela.”​—Levi 16:14-​17.

Lelo sanduku wa kipwano udi’ko dyalelo?

 I kutupu bubinga bulombola’mba ukidi’ko. Bible ulombola’mba Sanduku kakidipo na mvubu mwanda kipwano kyaādi’mo na mvubu kyāpingakanibwe na “kipwano kipya,” kimanine pa kitapwa kya Yesu. (Yelemia 31:31-​33; Bahebelu 8:​13; 12:24) Kadi Bible wālaile amba kudi kitatyi kekikekalapo monka Sanduku na mvubu, mwanda bantu ba Leza kebadipo ba kusakilwa’ye.​—Yelemia 3:​16.

 Kipwano kipya pa kwikala’ko, mutumibwa Yoano wāmwene mu kimonwa sanduku wa kipwano kadi kala mūlu. (Kusokwelwa 11:15, 19) Uno Sanduku wa kyelekejo ufunkila pa kwikala’po kwa Leza ne madyese aesele kipwano kipya.

Le Sanduku wādi bwa kintu kya majende kikinga bantu?

 Aa. Kwikala na sanduku wa kipwano kekwādipo kulombola’mba bafwaninwe’nka kunekenya. Kimfwa, bene Isalela bādi na Sanduku mu nkambi yabo pobākalwile na kibundi kya Ai, ino bānekenibwe pa mwanda wa kubulwa kikōkeji kwa mwine Isalela umo’tu. (Yoshua 7:​1-6) Mwenda mafuku, bānekenibwe na bene Fidishitia nansha byobāendele na sanduku wa kipwano ku bulwi. Bānekenibwe mwanda wa bubi bwa babitobo ba Isalela, ba Hofini ne Finease. (1 Samwele 2:​12; 4:​1-​11) Bene Fidishitia bākwete Sanduku ku bulwi, inoko Leza wēbaponeneja mpupo kufika ne byobākamujokeje mu Isalela.​—1 Samwele 5:11–6:​5.