Mu ano mafuku nansha mwenda mafuku, bobe bana kebakabulwepo kutunya bya kutunya ne kukankalwa. Le ukebakwasha namani bealuje mu ñeni?

•  Byofwaninwe Kuyuka

•  Byokokeja kulonga

 Bantu kebabulwanga kutunya mu būmi bwabo. Bible unena’mba “batwe bonso tukukalanga.” (Yakoba 3:2) Ne bana nabo bakukalanga. Inoko, kukankalwa kudi ne na biyampe byako—kukwashanga bana batamije kubulwa kutyumukwa mutyima. Bana kebabutulwangapo divule na buno bwino, ino bakokeja kwifunda’bo. Inabana witwa bu Laura unena’mba: “Ami ne wami mulume twajingulwile amba i biyampe bana befunde mwa kulwila na kutunya kupita’ko kulanga’mba i kutupu mwanda. Bakokeja kwifunda mwa kutakamena shi bintu kebyendekapo biyampe.”

 Bana bavule baloñanga byampikwa kwendela’mo shi abatunya. Bana bamo kebayukilepo mwa kulongela shi abatunya, mwanda bambutwile babo bebelelanga kunyuma. Kimfwa, shi mwana watambula mampwé matyetye ku masomo, bambutwile bamo batopekanga ponka na ponka mwadimu wabo. Shi mwana wekoleja na mulunda nandi, bambutwile bandi batopekanga ponka na ponka mulunda nandi.

 Na bubine, le bana bakayuka namani kwiselela biselwa bitamba ku bilubo byabo shi bambutwile bebelela kyaba kyonso kunyuma?

•   Fundija bobe bana amba bilongwa byabo bilupulanga bipa.

   Bible unena’mba: “Kyokya kikuna muntu shi kika shi kika, e kyonka kyakangula.”—Ngalatea 6:7.

   Bilongwa byonso bilupulanga bipa. Kyoneja kijimijanga lupeto. Bilubo nabyo bidi na bipa byabyo. Bana bafwaninwe kuyuka’mba shi ukolomone nkoni kufipo mutwe ne kwikala na mutyima wa kwiselela biselwa bya byobya bilupuka ku byobalonga. Nanshi kokatopeka bantu bangi pa kyaba kya bobe bana nansha kwelela bobe bana kunyuma. Ino wibaleke bangule bipa kampanda byendele’mo ku bana ba yabo myaka. Bine, mwana ufwaninwe kwimwena patōkelela kukwatañana kukwatañene bilongwa bibi na bipa bilupuka’ko.

•   Kwasha bobe bana bayuke mwa kupwijija myanda.

   Musoñanya wa mu Bible: “Moloke ubwanya kupona misunsa isamba-ibidi, kadi ukabūka monka.”—Nkindi 24:16.

   Kutunya kubwanya shako kusansa, ino ke mfulopo ya ntanda. Kwasha bobe bana bekwate’ko na kukimba mwa kupwijija mwanda kupita’ko kuta mutyima’nka ku bintu bibi bidi mu mwanda’wa. Kimfwa, shi obe mwana kabingilepo ku masomo, mukwashe ayuke mwa kunekenenya kino kikoleja na kwifunda bininge ne kusumininwa kwilumbulula lwendo lukwabo. (Nkindi 20:4) Shi obe mwana mwana-mukaji wekolejanga na mulunda nandi, mukwashe afwatakanye muswelo wakokeja kushilula kukalomba lusa, pampikwa kukimba bidi i ani ulubile.—Bene Loma 12:18; 2 Temote 2:24.

•   Fundija Bobe Bana Bekale Batūkanye.

   Musoñanya wa mu Bible: “Nalombola muntu ne muntu kwako umbukata mwenu amba kakīlangila aye mwine bipitepite.”—Bene Loma 12:3.

   Kulombola obe mwana’mba i “mupite bonso” mu mwanda kampanda ke bya binepo kadi kebimukwashangapo. Na bubine, nansha ke bana ba ñeni yaka mudilo ku masomo ke ponsopo pobabiñanga na mampwé onso. Kadi bana batumbīle makayo kampanda nabo kebawinangapo kyaba kyonso. Bana bemona na butūkanye babwanya divule kuleka kutyumukwa mutyima shi abatunya nansha kukankalwa.

   Bible unena’mba makambakano akokeja kwitukomeja ne kwitukwasha tutamije kūminina. (Yakoba 1:2-4) Nanshi, nansha kutunya ne kukankalwa byokutyumunanga mutyima, ukokeja kukwasha bobe bana bekumone mobifwaninwe.

   Kufundija bana kubulwa kutyumukwa mutyima—pamo’nka bwa kufundija bwino bukwabo—kulombanga kitatyi. Ino kuletanga byabuyabuya shi bana ke bansongwalume nansha bansongwakaji ne shi abatanwa na makambakano. Dibuku dimo (Letting Go With Love and Confidence) dinena’mba: “Bana bansongwa badi na bwino bwa kulwa na makambakano kebavudilepo kukimba tushinda twa ntyibwa shi abakolelwa. Balwanga biyampe na myanda mipya ne myanda ya kibozo ibafikila.” Na bubine, byabuyabuya bidi mu kubulwa kutyumukwa mutyima byendelelanga’nka ne ku butame.

 Madingi: Leta kimfwa kiyampe. Vuluka’mba, muswelo abe opwija myanda ityumuna mutyima ukafundija bobe bana nabo bayuke mwa kupwijija myanda yabo.