BUKWASHI KU BISAKA
Mwa Kukwashisha Obe Mwana Abinge ku Masomo
Ubwanya kumona’mba obe mwana katelepo mutyima ku masomo, kadi kaloñangapo madevwala nansha kwifunda. Le bikamupityila namani? Ukanza kutambula mampwe matyetye, kadi mwikadilo wandi ukabipa. Le ubwanya kukwasha obe mwana namani abinge ku masomo?
Byofwaninwe kuyuka
Kufunina mwana kukabweja’ko makambakano. Shi ufunina mwana kakeivwanapo biyampe ku masomo ne kwinjibo! Pa kutyina kufuninwa mwana ubwanya kubepa bubela, kukufya mampwe matyetye akwete, ne kushinya ku kilete pa kyobe kyaba, nansha kuleka kwenda ku masomo. Bine, bintu bikabipila’ko.
Kumupala ke kuyampepo. Shabana umo witwa bu Andrew unena’mba, “Pa kukankamika wetu mwana mwana-mukaji, twadi tulonga bukomo bwa kumupala shi wabinga. Inoko kino kyamulengeje ate mutyima’nka ku mpalo. Kitatyi kyaakwete mampwe matyetye, katyumukilwepo mutyima mwanda wa kupona, ino i mwanda wa kubulwa mpalo.”
Kutopeka badimu i kubi. Obe mwana ubwanya kufula ku kulanga’mba kebilombepo kulonga bukomo pa kubinga. Kadi ubwanya kufula ku kutopeka bakwabo pa bilubo byandi ne kusaka bakwabo bamupwile makambakano andi. Mu kīpi, obe mwana ubwanya kukomenwa kwikala na bwino bwa kamweno pakatama—ke kwitabija bilubo byandi kadi.
Byobwanya kulonga
Wīfule. Shi wi mulobe, leka kwisamba na obe mwana pa mampwe akwete. Shabana umo witwa bu Brett unena’mba, “Ami ne wami mukaji twalupwile bipa biyampe kitatyi kyotwadi twikala talala, ne kwitūla pa kyaba kya mwana.”
Musoñanya wa mu Bible: “Ufwaninwe kupeja pa kwivwana, kwija pa kwisamba, kwija pa kukwatwa bulobo.”—Yakoba 1:19.
Jingulula kine kileta makambakano. Bintu bivudile kulengeja mwana apone i kuzabwilwa, kushinta masomo, kutuyuka ekizame, makambakano a mu kisaka, kubulwa kulāla biyampe, kubulwa mpangiko, ne kubulwa kuta’ko mutyima. Leka kunena obe mwana’mba wi mukomenwe.
Musoñanya wa mu Bible: “Yewa ulombola bujinguludi mu mwanda bikamwendekela.”—Nkindi 16:20.
Mukwashe efunde pa kitatyi kiyampe. Mutūdile’ko kitatyi kya kulonga madevwala ne kya kwifunda. Teakenya’ko obe mwana kifuko kyabwanya kulongela’po madevwala kwampikwa bintu bya kumulabika (kimfwa televijo ne telefone ya ku makasa). Pa kukwasha obe mwana ate’ko mutyima, abanya kitatyi kya kulonga madevwala mu tubitatyi tutyetutye. Hector, shabana umo wa mu Alemanye unena’mba, “shi ekizame ibafwena, tupitulukanga nandi bityebitye difuku ne difuku, pa kyaba kya kukungila’nka difuku dya ekizame.”
Musoñanya wa mu Bible: “Bintu byonso bidi na kitatyi kitungwe.”—Musapudi 3:1.
Kankamika obe mwana efunde. Shi obe mwana evwanije bintu byamwena mu masomo tamba’nka pano, po pene ukatakamana bininge na kwifunda. Kimfwa esabu ibwanya kumukwasha alame senene kalupeto kandi ka ku ditumba.
Musoñanya wa mu Bible: “Ikala na tunangu, ikala na ñeni. . . . Witumone bu twa bulēme bininge.”—Nkindi 4:5, 8.
Madingi: Kwasha obe mwana palonga madevwala, inoko kokamulongela’o. Andrew unena’mba, “Wetu mwana mwana-mukaji wadi kakulupile’nka tumulongele madevwala pa kyaba kya kwilongela’o.” Fundija obe mwana mwa kulongela madevwala aye mwine.