Bankasampe bamo kebalēmekangapo nsá itungile bambutwile ya kujokela ku njibo. Bakwabo batyumunanga bambutwile babo mutyima, padi na kwibabepela nansha kutaluka ku njibo kufula baenda na balunda nabo. Le ukalonga namani shi mwana okulupile walonga kibi?

•  Le wami mwana nkasampe i ntomboki?

•  Le nkalonga namani shi wami mwana nkasampe wantyumuna mutyima?

•  Le i ani ufwaninwe kutopekwa?

•  Le nkakwasha wami mwana namani, amba mukulupile monka?

•  Binena bambutwile

 Mhm. Bible unena’mba: “Bulembakane i bukutyile mu mutyima wa mwanuke,” kadi divule dine bankasampe bafikidijanga bino binenwa. (Nkindi 22:15, kunshi kwa dyani) Polofesele Laurence Steinberg walembele amba, “kyaba kimo bankasampe bakwatanga butyibi bya bukidibukidi kadi bya bulembakane. Yukai amba bakalonga bilubo.” a

 Kokafula ku kunena’mba obe mwana nkasampe wadi na kitungo kya kuleka kukukōkela. Bukimbi bulombola’mba bankasampe batanga mutyima bininge ku bibalangila bambutwile, nansha shi balonga bintu wiya’mba kebatele’kopo mutyima. Nansha obe mwana nkasampe byakabwanyapo padi kumwekeja kino, padi i mwityumune mutyima aye mwine, nansha kuvutakanibwa mwanda i mukutyumune mutyima. b

•    Le i bantu bamujokolokele? Bible unena’mba: “Kupwana na babi konanga bibidiji biyampe.” (1 Bene Kodinda 15:33) Bine, balunda babwanya kwikala na lupusa lukatampe pa bankasampe. Kadi bintu pamo bwa marezo a mīsambo ne bintu byobasumbija nabyo bibwanya kwikala na lupusa pobadi. Kutentekela pa bino, bankasampe kebadipo na bwino buvule, o mwanda i bipēla kwivwanija kine kyobakwatyilanga kyaba kimo butyibi bubi. Na bubine, bafwaninwe kwifunda kwitabija bintu bilupuka ku butyibi bwabo shi basaka kwikala batame bavuija biselwa byabo.

•    Le i kilubo kyami? Padi wiipangulanga shi wadi na kasuminiji kapite, kalengeja obe mwana nkasampe alonge bintu bibi. Nansha padi ubwanya kwiipangula shi waikele na kilomonyeka kipite kyalengeje obe mwana nkasampe ekale na bwanapabo bupitepite. Pa kyaba kya kuta mutyima ku bintu byowalongele ne byokwalongelepo mu mwanda kampanda, langulukila pa byobwanya kulonga pano mwa kupwila mwanda.

•   Tá mutyima ku muswelo olonga’po kintu. Padi obe mwana nkasampe ulañanga’mba usa kuloba. Ino abe utunyepo kuleka kuloba? Wisambile na obe mwana pa bine byalengeja afule ku kulonga kibi. Le i mutyima wa kukimba kuyuka bintu? Kupungila bininge? Kwikala bunka? Mutyima wa kukimba kupwana na balunda? Bino byonso ke kabepelopo ka kulongela bibi, inoko kwisamba kubwanya kwimukwasha, abe ne obe mwana, mwivwanije bine byamulengeje alonge bibi.

   Musoñanya wa mu Bible: “[Peja] pa kwivwana, [ija] pa kwisamba, [ija] pa kukwatwa bulobo.”—Yakoba 1:19.

•   Kwasha obe mwana alangulukile pa byalongekele. Mwipangule amba, le uno mwanda ubakufundija bika? Difuku dikwabo shi ubatanwa mu ino ngikadilo ukalonga namani? Bino bipangujo bikakwasha obe mwana nkasampe ekale na bwino bwa kulanguluka mwa kukwatyila butyibi buyampe.

   Musoñanya wa mu Bible: “Dingila, topeka, kankamika, na kitūkijetyima kyonso ne bwino bwa kufundija”—2 Temote 4:2.

•   Mupe mfuto. Mfuto ikekala miyampe shi ikwatañene na kilubo kyalongele. Shi mwana nkasampe okulupile walonga kibi kya kwendeja obe motoka pampikwa lupusa, ubwanya kumupeleja kwendeja’o mu kitatyi kampanda.

   Musoñanya wa mu Bible: “Kyokya kikuna muntu shi kika shi kika, e kyonka kyakangula.”—Bene Ngalatea 6:7.

•   Mukwashe, amba umukulupile monka. Shako bilombanga kitatyi. Inoko, obe mwana nkasampe ufwaninwe kwivwanija’mba shi muntu kakimukulupilepo, ukokeja kumukulupila monka mwenda mafuku. Longa bintu mu muswelo wabwanya kumona’mba ukokeja kumukulupila monka. Shi obe mwana nkasampe ulanga’mba kukamukulupilapo nansha dimo, ubwanya kuleka kulonga bukomo.

   Musoñanya wa mu Bible: “Kemwakikolomonai benu bana, kutyina’mba bakanyoñama pa mityima.”—Bene Kolose 3:21.