Obe mwana wakulombola’mba bamusomba ku masomo. Le usa kulonga’po namani? Le usa kusapwila bakulu ba masomo bape mfuto boba bamusomba? Nansha usa kufundija obe mwana mwa kumanina nabo? Kumeso kwa kutonga kya kulonga, bandaula bidi myanda imoimo itala kusombwa. a

•  I bika byomfwaninwe kuyuka pa kusombwa?

•  Nsa kumukwasha namani?

 Kusombwa i bika? Kusombwa i kusanshijibwa mu malango ne ku ngitu kitatyi ne kitatyi kadi na kusumininwa. Nanshi kekunenapo’mba binenwa ne bilongwa byonso bisansa bilongwa muntu i kusombwa.

 Mvubu ya kwikuyuka: Ku bamo mwiendelejo o-onso usanshija nansha shi wikale mutyetye namani i “kusombwa”. Inoko shi wiela mu kamwanda konso kalongwa mwana, ukamufundija pampikwa kusaka’mba kadipo na bukomo bwa kupwa myanda​—bukomo bwasakilwa pano, ne pakatama pene.

 Musoñanya wa mu Bible: “Kokapēlakana kuloba.”​—Musapudi 7:9.

 Mu kīpi: Nansha byokudi myanda imo ilomba bukwashi bobe, ino myanda mikwabo, ikwashanga mwana efunde kukomena bikoleja ne kuyuka mwa kwikadila na bantu.​—Kolose 3:13.

 Le bisa kwikala namani shi obe mwana wakulombola’mba bamuzobejanga kitatyi ne kitatyi kadi na kusumininwa?

•   Muteje na kitūkijetyima. Longa bukomo bwa kujingulula (1) i bika byobamulonga ne (2) mwanda waka bakwabo bamusomba. Kokīpēja kukwata kya mfulo kumeso kwa kuyuka bubine bonso. Wiipangule bidi amba, ‘Le bine momwikadile myanda?’ Pa kuyuka myanda yonso biyampe, bikulomba kwisamba na mwadimu wa obe mwana nansha na bambutwile ba bana bakwabo.

   Musoñanya wa mu Bible: “Shi muntu ulondolola kumeso kwa kwivwana myanda, i bulembakane ne bumvu.”​—Nkindi 18:13.

•   Shi obe mwana usombwanga, mukwashe evwanije amba byalonga shi abamusomba bikokeja kulumbulula nansha kubipija myanda. Kimfwa, Bible unena’mba: “Kulondolola na kitūkijetyima kusonsololanga bukalabale, Ino binenwa bisansa bikolomonanga bulobo.” (Nkindi 15:1) Nanshi kwaluja kibi ku kibi kubipijanga myanda, kubwejejanga’ko kusombwa pa kyaba kya kwikupwija.

   Musoñanya wa mu Bible: “Kemwakilubulai kibi ku kibi nansha mutonko ku mutonko.”​—1 Petelo 3:9.

•   Shintulwila obe mwana’mba kuleka kwaluja kibi ku kibi ke buzozepo. Inoko, kulombola’mba udi na bukomo mwanda wapele kuludikwa na muntu. Mu muneneno mukwabo, wakupila umusomba pampikwa kumwifwana.

   Uno mulangwe i wa mvubu kudi obe mwana nakampata shi wasombwa pa Entelenete. Kwikuja mu “lubimbi lwa mudilo” ko kunena’mba​—kwishinta bishima na nsungu pa Entelenete​—kulengejanga’tu’nka umusomba’wa endelele na kumuzobeja, kadi kubwanya kulengeja obe mwana nandi amonwe bu muntu usombañana! O mwanda, kyaba kimo kilondololwa kiyampe bininge i kuba talala​—ano o manwa mayampe asa kukwasha obe mwana ōbije ne kulemununa yewa umusomba.

   Musoñanya wa mu Bible: “Kokwa kekudipo nkuni, mudilo ubulanga.”​—Nkindi 26:20.

•   Mu bitatyi bikwabo, i biyampe obe mwana epuke bantu ne bifuko kwakokeja kusombwa. Kimfwa, shi uyukile kifuko kudi bantu nansha kisumpi kya bantu bakokeja kumusomba ubwanya kwepuka myanda na kwenda dishinda dingi.

   Musoñanya wa mu Bible: “Mukosoke umonanga kibi wefya, Ino bampikwa bwino bendelelanga’tu ne kwangula bipa bibi.”​—Nkindi 22:3.

 TOMPA ANO MANWA: Kwasha obe mwana alangulukile pa biyampe ne bibi bidi mu byatonga kulonga. Kimfwa:

•  Bisa kwikala namani shi wasūla muntu umusomba’wa?

•  Bisa kwikala namani shi wafunina umusomba’wa kwa abo bubidi?

•  Bisa kwikala namani shi wakasapula umusomba’wa ku masomo?

•  Le “ōbije” umusomba’wa na kumwisambija bya bulunda nansha na kumukaija?

 Kusombwa kwikale kwa mpala na mpala nansha kwa pa Entelenete, ngikadilo yonso isa kwishila na mikwabo. Nanshi i biyampe kukimbila pamo na obe mwana bya banwe kulonga. Mukulupije amba usa kumukwatakanya mu byonso byobamulonga.

 Musoñanya wa mu Bible: “Mulunda wa bine ulombolanga buswe kitatyi kyonso kadi i mwanenu mubutulwe mwanda wa bitatyi bya tusua.”​—Nkindi 17:17.