Abalombola Ediya amba: Mulopwe Ahaba wafu. Tumonei’po bidi mu ñeni uno mupolofeto mununu wipolweja ku myevu, ūbile nyā ulanguluka, ubambile meso pamo, paavuluka myaka mivule yaasuswilwe na uno mulopwe mubi. Bine, Ediya wāūminine bya binebine! Bādi bamuzakaja, bamukimbakimba mwanda wa kumwipaya kudi Ahaba ne wandi mukaji Yezebele. Mulopwe kākankejepo Yezebele paāletele musoñanya wa kwipaya bapolofeto bavule ba Yehova. Kadi bano ba mulume ne mukaji bākutyile na makomwa-meso kitumba kya kwipaya Nabote muntu moloke wampikwa mwanda ne bandi bana. Pa kino, Ediya wāsapwila Ahaba musapu wa Yehova wa butyibi pādi ne pa kisaka kyandi kyonso kya bulopwe. Pano po pāfikidile binenwa bya Leza. Ahaba wāfwa enka na mwālaile’kyo Yehova.​—1 Balopwe 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Balopwe 9:26.

Inoko, Ediya wādi uyukile amba ukendelela’nka na kūminina. Yezebele byaādi ukidi mūmi, wāendelele kwingidija lupusa lwandi lubi pa kisaka kyandi ne pa muzo. Ediya wādi wa kutanwa na bikoleja bikwabo, kadi wādi ufwaninwe kufundija Edisha bintu bivule, mulunda nandi kadi mpingakani wandi. Pano tulangulukilei bidi pa mingilo isatu ya mfulo yāingile Ediya. Potumona muswelo wāmukweshe lwitabijo lwandi ōminine, netu tusa kumona muswelo wa kuningija lwitabijo lwetu mu bino bitatyi bya makambakano byotudi’mo.

Ahazia, mwanā ba Ahaba ne Yezebele, wābikele bu mulopwe wa Isalela. Pa kyaba kya kuboila ñeni ku bulembakane bwa bambutwile bandi, ino wālondele mashinda abo mabi. (1 Balopwe 22:52) Pamo bwa bambutwile bandi, Ahazia wātōtele Bāla. Mutōtelo wa Bāla i mutōtelo wālengeje bantu balonge bibi, kimfwa bākankamikile busekese mu tempelo yabo ne kulambula bana bu bitapwa. Le kudi kintu kyādi kya kunekenya Ahazia ashinte mashinda andi, ne kukwasha bantu bandi baleke kutombokela Yehova?

Uno mulopwe nkasampe wa mitatulo wāponenwe na kyamalwa kya mu kitulumukila. Wāponene pa kipunzu mu kyumba kyandi kya pangala, wetapa bilonda bibibibi. Nansha būmi bwandi byobwādi mu kyaka, kākimbilepo bukwashi kudi Yehova. Ino, wātuma mikendi ku Ekalone, kibundi kya balwana bene Fidishitia mwanda wa kukepangula leza Bāla-Zebuba shi usa kukoma. Yehova wāfītyilwe bininge. Wātuma mwikeulu kudi Ediya, wāmusapwila akasambakane ino mikendi. Mupolofeto wēbalwija kudi mulopwe na musapu musumininwe. Ahazia wālongele kilubo kikatampe na kulonga bintu wiya’mba mu Isalela kemwādipo Leza. Yehova wānenene amba Ahazia kasapo kukoma ku misongo yandi.​—2 Balopwe 1:2-4.

Ahazia wampikwa mutyima wa kwisāsa, wāipangula’mba: “Lelo yao muntu waiyanga kwimusambakana ne kwimusapwila bino binenwa wadi namani?” Mikendi yāmulombola mwadi mwikadile bivwalwa bya mupolofeto, ponkapo Ahazia wānena’mba: “I Ediya.” (2 Balopwe 1:7, 8) Kino kilombola’mba Ediya wādi na būmi bwa kwisuminwa, wādi utele mutyima ku kwingidila Leza mu būmi bwandi, o mwanda abapēlelwa kumuyuka kupityila ku kivwalwa kya bei mityetye. Na bubine, Ahazia ne bambutwile bandi kebādipo uno muswelo, mwanda bādi na makomwa-meso a bintu bya ku ngitu. Kimfwa kya Ediya kituvuluja dyalelo amba, tufwaninwe kulonda madingi a Yesu a kwikala na būmi bwa kwisuminwa ne kuta mutyima ku bintu bine bya mvubu.​—Mateo 6:22-24.

Byaādi musumininwe kwaluja kinongo, Ahazia wātuma kibumbo kya basola 50 ne mukata wabo bakakwate Ediya. Abo pa kutana Ediya “ushikete pa nsongo ya lūlu,” * mukata wa basola wānena Ediya na kibengo mu dijina dya mulopwe amba “tūka”—padi mwanda wa bende bakamwipaye. Fwatakanya’po bidi! Nansha byobādi bayukile amba Ediya i “muntu wa Leza wa bine,” bano basola bāmwene amba i biyampe bamuzawile ne kumuzakaja. Bine, kino kyādi kilubo! Ediya wāsapwila mukata’wa amba: “Eyo, shi ndi muntu wa Leza, mudilo utūke mūlu ukuloteje abe ne bana-balume bobe 50.” Leza nandi wālongela monka! “Mudilo watūka mūlu waloteja aye ne bana-balume bandi 50.” (2 Balopwe 1:9, 10) Kufwa kubi kwa bano basola kwituvuluja’mba Yehova kamonangapo kufutululwa nansha kupunikwa kwa bengidi bandi bu mwanda mutyetye.​—1 Bilongwa 16:21, 22.

Ahazia wātuma mukata wa basola mukwabo na bana-balume 50. Uno mukata wa bubidi ye mwine wādi mwendalale kupita ne mubajinji. Kintu kimo bidi, kāboilepo ñeni ku lufu lwa bano bana-balume 51, nansha buto bwabo byobwādi bukidi pa mukuna. Kintu kikwabo, kāpitulukilepo’nka mu binenwa bya kibengo bya yewa wāmubadikidile na kunena Ediya amba “tūka,” ino aye wābweja’ko amba “bukidi”! Buno shabo i buvila! Ebiya aye ne bana-balume baādi nabo bafwa’nka na mwāfwidile kibumbo kibajinji. Inoko mulopwe ye wādi mulembakane kutabuka. Ne kubanga’ko kwine mpika, wātuma kibumbo kya busatu kya basola. Na bya dyese, uno mukata wa kibumbo kya busatu wādi muntu wa tunangu. Wāfwena kudi Ediya na kwityepeja, kamuzenze amba aye ne bantu bandi bapandijibwe. Na bubine, Ediya muntu wa Leza wāmwekeje lusa lwa Yehova pa kwitabija mulangwe wa uno mukata mwityepeje. Mwikeulu wa Yehova wānena Ediya ende na bano basola. Ediya wākōkela, kupwa wāpitulukila mulopwe mubi musapu wa Yehova. Binenwa bya Leza byāfikidila, Ahazia wāfwa. Bulopwe bwandi bwālongele myaka ibidi kete.​—2 Balopwe 1:11-17.

Le Ediya wāūminine namani nansha byawādi mu bukata bwa bantu ba mitwe myūmu kadi bantomboki? Mwene kino kipangujo kidi na kamweno dyalelo? Le kodi mufītwe shi muntu otele mutyima wapele kwivwana madingi mayampe, kaendelela na kulonga bibi? Le i muswelo’ka otubwanya kūminina bino bintu bityumuna mutyima? Tubwanya kuboila ñeni ku kifuko kobātene Ediya kudi basola, “pa nsongo ya lūlu.” Ketubwanyapo kunena na bubine kine kyaēndele’ko Ediya, inoko tubwanya kukulupila’mba byaādi muntu usenswe milombelo, wāmwene amba kwitolwela ku kino kifuko kwāmupele mukenga muyampe wa kufwena kudi Leza wandi wasenswe. (Yakoba 5:16-18) Netu tubwanya kwitūdila’ko kyaba kyonso kitatyi kya kwikala pa bunka na Leza, kya kumwita pa dijina dyandi ne kumulombola bikoleja ne makambakano etu. Nabya tukabwanya kūminina nansha shi bantu betujokolokele balonga bya bulembakane ne bya kwionakanya.

Kitatyi kyābwene kya Ediya kupāna mwingilo wandi wa bupolofeto. Tutalei byaālongele. Aye ne Edisha pa kutamba ku kibundi kya Ngilengale, Ediya wānenene Edisha ashale kwine’kwa, ino aye ende bunka ku Betele, ku kintu kya makilometele 11. Edisha wālondolola na kusumininwa’mba: “Bine ne Yehova byadi mūmi ne abe byodi mūmi, nkisapo kukushiya.” Abo bonso babidi pa kufika ku Betele, Ediya wālombola Edisha amba usa kwenda bunka ku Yediko, ku kintu kya makilometele 22. Edisha wālondolola monka na kusumininwa na mwaālondolwedile dibajinji. Musunsa wa busatu abo ku Yediko, kadi wāmunena monka ashale, kumeso kwa bende ku Munonga wa Yodano, ku kintu kya makilometele 8. Ino nkasampe mwana-mulume wādi’nka musumininwe. Wāpela kushiya Ediya!​—2 Balopwe 2:1-6.

Edisha wālombwele ngikadila ya mvubu, buswe bwa ndamatyidile. Buno bo buswe bwādi bwiswele ba Luta ne Naomi, buswe butononanga muntu alamate bininge ku muntu waswele ne kupela kumulamuka. (Luta 1:15, 16) Pano po pene, bengidi ba Leza bonso basakilwa kwikala na ino ngikadila. Le twiimwene na mvubu na mwādi mwiimwenine Edisha?

Bine, Ediya wātengelwe pa kumona buswe bwa ndamatyidile bwa mwingidi nandi nkasampe. Pa buno buswe, Edisha wāikele na dyese dya kwimwena kingelengele kya mfulo kya Ediya. Pobādi ku lubungo lwa Munonga wa Yodano, ukuka mulungu bininge kadi wa mushike, Ediya wākupila kivwalwa kyandi kya bupolofeto pa mema. Mema akalañana! “Bana ba bapolofeto 50” bāmwene kino kingelengele, bādi ku masomo matumbe a kufundijibwa mwanda wa kutangidila mutōtelo utōka mu ntanda’ya. (2 Balopwe 2:7, 8) Bimweka’mba Ediya ye wādi utala ano masomo. Kudi kitatyi kimo myaka kunyuma, kyēmwene Ediya bu muntu umo kete wa kikōkeji mu ntanda’ya. Tamba penepa, Yehova wāesele Ediya mwanda wa kūminina kwandi, wāmupa mukenga wa kumona kwendelela kukatampe mu batōtyi Bandi.—1 Balopwe 19:10.

Abo pa kwabuka Yodano, Ediya wānena Edisha amba: “Nombe kyosaka nkulongele pano ponkyaselelwe kodi.” Ediya wādi uyukile amba kitatyi kya kumusela kibabwana. Kākwatyilwepo mulunda nandi nkasampe mukao pa mwanda wa madyese ne ntumbo yādi imutengēle. Ino, Ediya wāmukweshe mu miswelo yonso. Edisha wālomba’tu amba: “Nakwisāshila, mbulwepo kupebwa bipindi bibidi bya mushipiditu obe?” (2 Balopwe 2:9) Ke kunenapo amba wādi usaka bipindi bibidi bya mushipiditu ujila wātambwile Ediya. Ino wādi ulomba kipyanwa na kyādi kipebwa mwana umbedi, mwine wādi upebwa mungya bijila kipyanwa kikatampe nansha kupebwa’kyo pabidi mwanda wa kufikila pa biselwa bipya bya bu mutwe wa kisaka. (Kupituluka 21:17) Byaādi mpyana wa ku mushipiditu wa Ediya, wāmwene amba usakilwa mushipiditu wa bukankamane wādi na Ediya mwa kwingidila mwingilo.

Na kwityepeja, Ediya wāleka Yehova mwine alondolole. Shi Yehova aleke Edisha amone patekuna Ediya mupolofeto mununu, ko kunena’mba waitabija kyokya kyalomba Edisha. Penepa, bano balunda babidi ba tamba kala pobādi benda, “benda besamba,” kwālongeka kintu kitulumukwa!—2 Balopwe 2:10, 11.

Kitōkeji kikatampe kyamweka mūlu, kyenda kibafwena’nka kwibafwena. Tubwanya kufwatakanya lunwa ne lupumo pāshilwile kimpumpu kya luvula mu kitulumukila, pamo ne kintu kyeñenya kyādi kyenda kudi bano bana-balume babidi, kyēbalengeja basansane, padi bājoka ne kunyuma koku batulumuka. Kino kyobāmwene i kyendwa nakyo, dikalo, dyeñenya pamo bwa dipungwe na mudilo. Ediya wādi uyukile amba kitatyi kyandi kibabwana. Le wākandile’mo? Nsekununi keinenene’popo kintu. Nansha shi byādi namani, aye wāivwene bu waselelwa mūlu, mūlu mu lwelēle, uselelwe na kimpumpu kya luvula!

Edisha kabandila mukanwa pululu. Byaāmwene kino kintu kitulumukwa kilongeka, Edisha wāyukile amba Yehova usa kumupa “bipindi bibidi” bya mushipiditu wa Ediya wa bukankamane. Inoko kadi Edisha wāivwene bulanda. Kādipo uyukile kwenda mulunda nandi mununu, ino padi kādipo ukulupile amba bakemona monka na Ediya. Wādila’mba: “A tata, a tata! Dikalo dya Isalela ne bakandanga pa tubalwe bandi!” Wāmwene mufundiji wandi wasenswe wenda ujimina dya kulampe; kupwa Edisha wāsana bivwalwa byandi na bulanda.—2 Balopwe 2:12.

Ediya pa kutekukila mūlu, le wādi wivwene kudila kwa mulunda nandi nkasampe, ne nandi wāsūmije impolo pa kwishiya? Nansha shi byādi namani, wādi uyukile biyampe amba kwikala na uno mulunda kwāmukweshe ōminine mu bitatyi bimo bya makambakano. I biyampe tuboile ñeni ku kimfwa kya Ediya ne kupwana na bantu basenswe Leza kadi bakimba kulonga kiswa-mutyima kyandi!

Le Ediya wāendele kwepi? Bipwilo bimo bifundijanga’mba wātekwininwe mūlu kukekala na Leza. Inoko kebibwanikapo. Mwanda myaka tutwa pa kupita’po, Yesu Kidishitu wānenene amba i kutupu muntu wākandile mūlu kumeso kwa aye kwiya. (Yoano 3:13) Nanshi kitatyi kyotutanga’mba “Ediya wakanda mūlu mu kimpumpu kya luvula,” tufwaninwe kwiipangula’mba le i mūlu’ka? (2 Balopwe 2:11) Bible patela “mūlu” kesambilangapo enka pa kifuko kidi’mo Yehova, ino i ne pa mūlu mu lwelēle lwa pa ntanda, mwine mulelemba makumbi ne mutumbuka toni’mu. (Ñimbo ya Mitōto 147:8) Muno mūlu mo mwākandile Ediya. Kupwa wāenda kwepi?

Yehova wātundulwidile’tu uno mupolofeto wasenswe ku mwingilo mukwabo, mu bulopwe bwa Yuda. Nsekununi ya mu Bible ilombola’mba Ediya wādi ukingila kwine’kwa, padi mu myaka isamba-ibidi ne kupita. Yeholama mulopwe mubi ye wādi uludika Yuda mu kine kitatyi’kya. Wāsongele mwanā ba Ahaba ne Yezebele, o mwanda lupusa lwabo lubi lwādi lukidi’ko. Yehova wāpa Ediya mwingilo wa kulemba mukanda wa kutyibila Yeholama mambo. Enka na mokyālailwe, Yeholama wāfwile lufu lubi. Kibi kutabukidila, nsekununi ifula’mba: “I kutupu nansha umo wealakenye paafwile.”​—2 Bilongwa 21:12-20.

Bine, Ediya wādi mwishile na uno muntu mubi! Ketuyukilepo mwāfwidile Ediya ne kitatyi kine kyaāfwile. Ino tuyukile amba kāfwilepo na mwāfwidile Yeholama, pampikwa muntu nansha umo wialakanya pa lufu lwandi. Edisha wādi ulanga mulunda nandi. Bapolofeto bakwabo ba kikōkeji nabo bādi bamulanga. Yehova wādi ukimwene Ediya na mvubu nansha byopāpityile kintu kya myaka 1000, mwanda wāingidije kyelekejo kya uno mupolofeto wasenswe mu kimonwa kya kushinta kwa Yesu. (Mateo 17:1-9) Le ubulwepo kuboila ñeni kudi Ediya ne kwikala na lwitabijo lubwanya kūminina nansha shi kudi byamalwa? Nanshi kokelwa, pwana na bantu baswele Leza, tá nyeke mutyima ku bintu bya ku mushipiditu, ne kulombela kitatyi kyonso milombelo itamba ku mutyima. Nabya Yehova Leza wa buswe ubwanya nobe kukuvuluka nyeke!