“Batwe bonso tusakanga būmi bwikale monka buyampe.”—Angela Merkel, Mbikavu Mwine Alemanye.

 Kipupo kya COVID-19 byokikyendelela na kukambakanya bantu ntanda yonso, padi nobe ubwanya kwabila nankyo. Ino bishima “būmi buyampe” bishintulula bika? I bika bisaka kulonga bantu?

•   Kujokela ku būmi bobadi’mo. Bamo babilanga kwinangila monka na balunda, būmi bwa kubulwa kuvwala bya kwipūta pa myulu ne mikenga ya kwenda ñendo. Dokitele Anthony Fauci a wisambila pa “kujokela ku būmi buyampe mu ludingo kampanda” amba i būmi bwa “maleshitola, bwa masinema, ne bikwabo bidi namino.”

•   Kulumbulula būmi bwabo. Bamo bamwene amba kupwa kwa kipupo kusa kwikala “būmi buyampe” mpata kutabuka bobadi’mo. Bamona’mba ino ntanda ifwaninwe kushinta mwanda idi’tu twaji tukole, bantu bekele aba balanda aba nabo bampeta, e bukomo bwa ngitu nabo bwenda boneka. Klaus Schwab, mwimaniji wa kitango kya Bwipangudi pa Misokwe ya Ntanda, unena’mba, “kipupo i mukenga keudi mamwekamweka wa kulanguluka, kufwatakanya monka, ne kujokeja ntanda mu muswelo muyampe.”

 Bakwabo i bavutakanibwe na kipupo kebakidipo na lukulupilo lwa amba ntanda ikekala monka ‘biyampe.’ Kimfwa, bavule i bajimije twaji, mobo, bukomo bwa ngitu, ne kibi mpata, i bafwilwe baswe babo.

 Shako, i kutupu muntu ubwanya kulombola kamo ne kamo ka musa kwikadila ntanda yasalakanibwa na kipupo’i. (Musapudi 9:11) Inoko, Bible ubwanya kukukwasha utengele bya kumeso mobifwaninwe. Kadi kutabukidila, Bible witulombola bintu bya kumeso byotubwanya kukulupila binebine, padi byokwadipo ulangila.

 Bible wālaile tamba kala’mba “bipupo bya misongo” bikamwekanga ku “mvuyo ya ngikadilo ya bintu.” (Luka 21:11; Mateo 24:3) Shi tumone kipupo kya COVID-19 mu uno muswelo, nabya kwetu kibaikala bu kinkumenkume kibadilwa mu bikwabo bivule byānenene kala Bible amba tukebimonanga, mwikadile mavita, kutenkana kwa ntanda, ne kipupo kya nzala.

 Kuyuka bino kukukwasha namani: Nansha shi ngikadilo ya kipupo kyotudi’mo ibatūma, Bible witudyumuna’mba tudi mu “bitatyi bya makambakano bikomo ne mwa kulongela.” (2 Temote 3:1) Kuyuka kino kukakukwasha utengele būmi bwa kumeso mu muswelo mufwaninwe pano potupita mu bitatyi bikomo.

 Bible witulombola mumweno muyampe: Ino ntanda yetu, mine itenwe na bikoleja byenda bivudila’ko, idi mu kipindi kya lupito. Le i lupito lwa kupityila kwepi?

 Bible kemaninepo’tu enka pa kulaya makambakano otutanwa nao dyalelo, ino i mulaye ne būmi bulumbuluke busa kufika panopano. I mulaye būmi buyampe kebubwanyapo kufikila’po maludiki a bantu, i būmi bubwanya kuletwa’nka na Leza kete. “Ukapampulanga impolo yonso mu meso abo, ne lufu kelukekala’kopo dikwabo, nansha madilo nansha miyoa nansha misanshi mine keikekala’kopo monka.”—Kusokwelwa 21:4.

 Yehova b Leza ulaya’mba: “Talai! Nalonga bintu byonso ke bipya.” (Kusokwelwa 21:5) Usa kupwija makambakano onso adi mu ino ntanda, enka ne oa abwejibwe’ko na kipupo. Tala bine byasa kuleta:

•   Būmi bubwaninine ku ngitu ne mu ñeni, papo lufu ne misongo ne kobyaya jimejime.—Isaya 25:8; 33:24.

•   Kaji koloelelwa binebine, ke kanopo ka mfwe-mfwididile.—Isaya 65:22, 23.

•   Ntundubuko ku bonso, ke kutupu bulanda ne nzala.—Ñimbo ya Mitōto 72:12, 13; 145:16.

•   Kundapa ba bongolo bujine ñeni, ne kwibapa dyese dya kwimona monka na baswe babo bafwile basa kujokela ku būmi.—Isaya 65:17; Bilongwa 24:15.

 Kuyuka bino kukukwasha namani: Bible unena’mba: “Tudi na luno lukulupilo pamo bwa ñanga wa muya wetu.” (Bahebelu 6:19, kunshi kwa dyani) Lukulupilo lwa būmi buyampe bwa kumeso lubwanya kwitupa bukomo. Lubwanya kwitukwasha tulwe na būmi bukomo bwa dyalelo, kutyepeja kuzumbija mutyima, ne kwitupa bujalale bwa mu ñeni.

 Ino le bine ubwanya kukulupila milao ya mu Bible? Tala kishinte “Bible—Nsulo ya Bubine Ikulupilwa.”

•   Lēmeka būmi

   Kisonekwa: “Tunangu tulamanga būmi bwa yewa udi nato.”—Musapudi 7:12.

   Kyobe kya kulonga: Longa bintu na tunangu amba utyepeje’ko kyaka kya kubela. Tala bintu biletanga misongo koshikete. Londa madingi atala bukomo bwa ngitu ne kwepuka byaka, tala buvule bwa bantu basambukilwa na misongo, ne bwa boba batungilwe kala byalembwa bibwane.

•   Ikala mudyumuke

   Kisonekwa: “Muntu wa tunangu i mudyumuke kadi uvundaminanga bibi, ino kivila kidi na kalengwa kadi i kīkulupile bipitepite.”—Nkindi 14:16.

   Kyobe kya kulonga: Endelela kukwata’ko manwa a mwa kwikingila ku misongo. Bashayuka balanga’mba bishi bya Corona bibwanya kwija netu kitatyi.

•   Teja myanda ikulupilwa

   Kisonekwa: “Muntu mwendalale witabijanga binenwa byonso, ino mukosoke ulangulukilanga pa matabula onso.”—Nkindi 14:15.

   Kyobe kya kulonga: Tonga na katentekeji madingi a kulonda. Byotonga bidi na mwanda—ukebeleka shi ukwata butyibi bwimanine pa myanda ya bubela yoivwana.

•   Mona bintu senene

   Kisonekwa: “Kokanena’mba, ‘Mwanda waka mafuku a kala adi mapite buya ano?’ mwanda ubaipangula kino pampikwa tunangu.”—Musapudi 7:10.

   Kyobe kya kulonga: Sumininwa kumwena mu ngikadilo yodi’mo dyalelo. Epuka mēlumēlu a būmi bwa mafuku kunyuma padi kepaile kipupo, kadi kokemika milangwe yobe pa bintu byobudilwe pa mwanda wa bijika bitamba ku kipupo.

•   Lēmeka bantu bakwabo

   Kisonekwa: “Lēmekai bantu ba miswelo yonso.”—1 Petelo 2:17.

   Kyobe kya kulonga: Bantu badi na milangwe mishileshile pa kipupo ne byonso bilupukile’ko. Wibalekele milangwe yabo, ino na bulēme bonso, lamata ku butyibi buyampe bokwete. Langila boba bampikwa kutungwa byalembwa, banunu, ne boba babelabela.

•   Wiibidije kwikala na kitūkijetyima

   Kisonekwa: “Buswe budi na kitūkijetyima ne kanye.”—1 Bene Kodinda 13:4.

   Kyobe kya kulonga: Kokakalala shi bantu bazumbija mutyima mobasaka kujokela ku bintu byobadi bebidile kulonga. Abe pokwata mpangiko ya bya kwingila, tūkija mutyima, londa bityebitye mwenda mutalwilwa bijika.

 Batumoni ba Yehova i basengwe na milao ya mu Bible īsambila pa būmi bulumbuluke bwa kumeso, ne kino kibakwashanga bamone kulampe. Kadi bekankamikanga abo bonso pobalonda musoñanya wa mu Bible wa kutōtela pamo kyaba ne kyaba. (Bahebelu 10:24, 25) Twita bonso bāye bapwile na Batumoni ba Yehova, ne ano mafuku bapwidilanga kupityila ku bingidilwa byabusendwe mwanda wa kipupo kidi’ko’ki.

 Bantu bakwabo i bamone amba kutōta na Batumoni ba Yehova i kwibakwashe bininge mu bino bitatyi bikomo. Kimfwa, mwana-mukaji umo wadi mukwatwe na bishi bya COVID-19 waitabije lwito lwa kupwila ku video na Batumoni ba Yehova. Kuno kupwila kwamutūkije mutyima nansha byaadi na misanshi ya misongo itamba ku bino bishi. Wanenene mwenda mafuku amba: “Nemonanga nami bu natwela mu kisaka. Kutanga Bible kumpanga ndoe ya mutyima ne kuntalaja. I munkwashe nte mutyima ku būmi bwa kumeso pa kyaba kya kuta’o pa makambakano ami. Mwafu’koi pa kunkwasha mpwane na Leza, kyo kintu kyonadi nsaka mu būmi bwami bonso.”