1, 2. Lelo mutumibwa Yoano walombola bika byāpityile mu kyolwa kya mfulo kyaādi aye ne batumibwa bakwabo pamo na Yesu?

MUNUNU watubika musono wandi mu mwino, mu mutwe mu mudi bivule. Uno mununu dyandi i Yoano, ye mutumibwa wa Yesu Kidishitu ukishele mūmi. Pano kadi na myaka katwa, waela milafwe ku bintu byāpityile pano kepadi myaka 70, mu kyolwa kivulukwa—kyolwa kya mfulo kyaādi aye ne batumibwa bakwabo pamo na Yesu kumeso kwa lufu Lwandi. Pa kuludikwa na mushipiditu sandu wa Leza, Yoano wavuluka ne kusoneka binkumenkume, kimo ne kimo.

² Mu kyolwa’kya, Yesu walombwele patōkelela amba usa kwipaibwa. Yoano bunka bwandi ye ulombwele mwanda waka Yesu wanene amba unenwe enka kufwa luno lufu lwa malwa amba: “Nanshi’mba, bapanopantanda bayūke byo nsenswe Tata kadi monka mwandaīle aye mwine nami nongele monka Ino talukai, twendei.”—Yoano 14:31.

3. Yesu wālombwele namani amba usenswe Shandi?

³ “Nsenswe Tata.” Kekudipo kintu kya mvubu kudi Yesu kupita kino. Shako, kādipo upitulukapituluka bitupu mu uno mwanda. Bine, i yenka mu Yoano 14:31 mulombwedidile patōka Yesu amba uswele Shandi. Yesu wālombwele bubinebine bwa bino binenwa mu būmi. Difuku ne difuku wālombwele amba uswele Yehova. Bukankamane bwa Yesu, kikōkeji kyandi, ne kūminina kwandi, byonso bilombola amba uswele Leza. Mwingilo wandi onso mutuntulu wādi utononwa na buswe.

4, 5. Le Bible ukankamika buswe bwa muswelo’ka, ne i bika byotukanena pa buswe bwa Kidishitu bwaswele Yehova?

⁴ Dyalelo, bamo bakokeja kulanga amba buswe i ngikadilo  ya kūlukūlu. Babwanya kulanga amba i buswe bwa kwitumina mu tukanda ne bwimbwa mu ñimbo, pakwabo enka ne bobwa bwa bantu bekenene. Eyo Bible wisambilanga pa buswe bwa bukena na bulēme, inoko ke mobikadilepo dyalelo. (Nkindi 5:15-21) Yuka kadi amba Kinenwa kya Leza kisambila misunsa mivule pa buswe bwa muswelo mukwabo. Buno buswe ke bwa kitumbuzajipo, ne bwa kulukwa masenda; nansha bobwa bwa ku kanwa bitupu, bwa kwitembaula. Abo i buswe butamba ku mutyima ne mu ñeni. Buswe bwa uno muswelo bushilukanga mu nkulwe ya mutyima, buludikwa ne kulonda misoñanya miyampe, kadi bumwekanga mu bilongwa bilumbuluke. Na bubine ke buswepo bwa mitembwe. Kinenwa kya Leza kinena’mba, ‘buswe kebukankalwangapo.’—1 Kodinda 13:8.

⁵ Ku bantu bonso baikele’ko pano pa ntanda, Yesu ye mubajinji ku kuswa Yehova kutabuka. I kutupu muntu upityile Yesu ku kulonda binenwa byaānene aye mwine amba kyo kijila kikatampe mu byonso biletele Leza, amba: “Ukasanswa Yehova Leza obe ne mutyima obe onso, ne muya obe onso, ne ñeni yobe yonso, ne bukomo bobe bonso.” (Mako 12:30) I muswelo’ka wātamije Yesu buno buswe? I muswelo’ka waālamininine buswe bwandi kudi Leza paādi pano pa ntanda? Ne i muswelo’ka otubwanya kumwiula?

6, 7. Tuyukile namani amba Nkindi 8:22-31 wisambila pa Mwanā Leza, ke enkapo pa tunangu?

⁶ Lelo kodi mwingile pamo na mulunda nobe, ne ku mfulo mweyuka ne kupwana bininge? Uno mwanda mumweke usangaja witupa bujinguludi bwa mwātamine buswe bwa Yehova na wandi Mwana wa bunka. Ketudi besambile bininge pa Nkindi 8:30, shi ke pano, tubandaule bidi kūlu ne kunshi kwa uno vese. Tamba ku vese 22 kutūla ku vese 31, mudi bushintuludi bwa ñeni nansha tunangu twisokwele bu muntu. Le tuyukile namani amba bino binenwa bifunkila padi Mwanā Leza?

 ⁷ Mu vese 22, tunangu tunena amba: “Yehova wampeteje mu ngalwilo ya dishinda dyandi, kumeso kwa mingilo yandi ya kalā.” Bisambilwa pano ke’nkapo tunangu, mwanda tunangu ‘ketwapetejibwepo.’ Kadi ketudipo na ngalwilo, mwanda Yehova udi’ko nyeke kadi udi nato nyeke. (Mitōto 90:2) Inoko, Mwanā Leza i “umbedi wa byonso byakupangibwa.” Wāpetejibwe, ko kunena’mba wāpangilwe; kumeso kwa mingilo ya Yehova ya kalā. (Kolose 1:15) Mwana wāikele’ko kumeso kwa diulu ne ntanda kwikala’ko, monka munenena Nkindi. Kadi byadi Mwanda, Musedi wa myanda ya Leza, ye aye kimfwa kibwaninine kisokwele kya tunangu twa Yehova.—Yoano 1:1.

8. I bika byādi bilonga Mwana mu bula bwa kitatyi kilampe paādi kaile pano panshi, ne potutendela kipangwa kyo-kyonso, i ani otutendela?

⁸ I bika byādi bilonga Mwana mu bula bwa kitatyi kilampe paādi kaile pano panshi? Vese 30 witulombola’mba wādi pabwipi na Leza bu “sendwe mwine mukata.” Le ko kunena amba namani? Kolose 1:16 ushintulula amba: “Monka mudi aye bintu byonso byadi bipangibwe momwa mūlu, ne panopantanda pene, . . . byonsololo’tu i bipangibwe kudi aye mwine; i bya aye mwine.” Nanshi, Yehova Umpangi wāingidije wandi Mwana, Sendwe mwine mukata, mu kupanga bipangwa bikwabo byonso—tamba ku bipangwa bya ku mushipiditu momwa mūlu kutūla ne ku umbuo wa ntanda, ne byonso bimweka bidi’po, mityi ne banyema beshileshile, ne kakulu ka bipangwa bya pano panshi byonso: muntu. Kyaba kimo tukokeja kudingakanya kwingidila pamo kwa Tata ne Mwana na kwa kapita wa mingilo ne mūbaki, mwine ufikidija mpango ya kapita. Nanshi potutendela kipangwa kyo-kyonso, na bubine, tutendelanga Kapita Mukatampe wa mingilo. (Mitōto 19:1) Inoko, tufwaninwe kadi kuvuluka mu ñeni ne nsangaji ya kwingidila pamo kwa Umpangi ne wandi “sendwe mwine mukata.”

9, 10. (a) I kika kyākomeje kijimba kya buswe kidi pa bukata bwa Yehova ne Mwanandi? (b) I kika kikakomeja kijimba kyobe na Shobe wa mūlu?

 ⁹ Kitatyi kingila pamo bantu babidi bampikwa kubwaninina, kyaba kimo bakolelwanga kupwana nyeke. Ino ku ba Yehova ne wandi Mwana kebidipo uno muswelo! Mwana wāingile na Shandi myaka na myaka, kadi “kusepelela nyeke [kwadi] ku meso andi.” (Nkindi 8:30) Bine wādi uloelelwe kwingila pamo na Shandi, ne kwiswa. I amo, Mwana wādi wa kwifwana ne kwiula ngikadilo ya Shandi Leza. Ke kya kutulumukapo shi kijimba kya buswe kya ba Shabana na Mwana kyādi kikomo! Na bubine kifwaninwe kutelwa bu kijimba kya buswe kikomo ne kya nyeke, mūlu ne panshi.

¹⁰ Le kino kishintulula bika kotudi? Padi ukokeja kwimona amba kubwanyapo kutamija kino kijiba kya buswe na Yehova. Eyo i kutupu muntu udi na kifuko kizunzulwe na kya Mwana. Inoko, tudi na mukenga wa pa bula. Vuluka amba Yesu wāpwene na Shandi mwanda wāingile nandi. Netu Yehova i mwitupe na buswe mukenga wa kwikala “bakwingila mīngilo” pamo nandi. (1 Kodinda 3:9) Potulonda kimfwa kya Yesu mu busapudi, tufwaninwe kuvuluka nyeke amba twi bakwingila mīngilo pamo na Leza. Namino, kijimba kya buswe kitulungile na Yehova kikaningila’ko. Le kudi dyese dipityile dino?

11-13. (a) Mwanda waka i biyampe kumona buswe bwa mu mityima yetu bu kintu kyūmi, ne Yesu paādi mwanuke, wālamininine namani buswe bwaswele Yehova? (b) I muswelo’ka wālombwele Mwanā Leza amba udi na kipyupyu kya kufundijibwa na Yehova mūlu ne pano panshi?

¹¹ Divule dine, i biyampe kumona buswe bwa mu mityima yetu bu kintu kyūmi. Pamo bwa diluba diyampe dya mu njibo disakilwa kuasngilwa mema ne kukwatakanibwa pa kusaka amba ditame ne kudimbila, ne buswe nabo mo monka. Shi busūlwe ne kukwatakanibwa mpika, nabya bubafumba ne kufwa. Yesu kāmwenepo amba kuswa Yehova kwiilanga  ako kwine. Wēbulamine nyeke bwikale bukomo kadi bwingila paādi pano panshi. Tubandaulei mwa wālongele.

¹² Langa kadi byānene Yesu paādi nkasampe mu tempelo mu Yelusalema. Vuluka binenwa byandi byaānene bambutwile bandi bādi bazumbazumba amba: “Kyo munkimbila i kika? Le kemuyukilepo’mba kimfwanyinwe ngikale mu Njibo ya Tata?” (Luka 2:49, MB) Mobimwekela, Yesu paādi nkasampe wādi kavulukile būmi bwandi bwaādi nabo mūlu. Inoko buswe bwaādi uswele Shandi Yehova bwādi bukatampe. Wādi uyukile amba buno buswe bumwekelanga mu butōtyi. Kekwādipo kifuko pano pa ntanda kyādi kisangaja Yesu kutabuka njibo ya Shandi ya mutōtelo utōka. Wādi usaka kwikala’mo ne kuswa kutaluka’mo mpika. Kadi, kādipo muntu ubandila’mo bitupu. Wādi na kipyupyu kya kwifunda myanda ya Yehova ne kunena byayukile. Ino milangwe yandi keyāshilwilepo paādi na myaka 12, kadi keyāfudilepo papo.

¹³ Mwana wādi ufunda na kipyupyu kudi Shandi kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. Bupolofeto busonekelwe mu Isaya 50:4-6 bwitulombola amba Yehova wāfundije wandi Mwana mu muswelo wa pa bula pa bitala mwingilo wandi wa bu Meshiasa. Nansha mu buno bufundiji, byomubadilwa masusu akatana Mushingwe māni wa Yehova, Mwana wāfundile’byo na kipyupyu. Kupwa kwa Yesu kwiya pano panshi, ne kutama’ye, wādi upyasakena kwenda ku njibo ya Shandi ne kutōta na batōta ne kwifunda byādi bisaka Yehova bantu befunde’mo. Bible witulombola amba Yesu wādi na kibidiji kya kutanwa ku tempelo ne ku shinakoka nyeke. (Luka 4:16; 19:47) Shi tusaka kulama buswe botusenswe Yehova bwikele bukomo kadi bwingila, tufwaninwe kutanwa ku kupwila na kininga, kwine kotutōtela Yehova ne kotutambula buyuki bwa mushike ne kumufwija’ko.

14, 15. (a) Mwanda waka Yesu wādi wikala ne pa bunka? (b) Milombelo ya Yesu kudi Shandi ilombola namani kipwano ne bulēme?

¹⁴ Kadi Yesu wālamininine buswe bwaswele Yehova na  kulombela difuku ne difuku. Nansha byaādi upwene bininge na bantu, tuyukei amba wādi usaka ne kwikala pa bunka. Kimfwa, Luka 5:16 unena’mba: “Wasonsoloka kaenda muntanda mutuputupu kulombela Leza.” Kadi Mateo 14:23 nandi amba: “Ebiya byātalwile bibumbo wakandile lūlu kasuku kandi kulombela, ino kyolwa kyamolobela konka bunka bwandi.” Yesu wādi ukimba mukenga wa kwikala bunka mu bino bitatyi ne mu bikwabo, ke pa mwandapo wa kusaka kwikala mupalu, ushikilwe kwikala na bakwabo, mhm, ino i mwanda wādi usaka kwikala kasuku na Yehova, kwisamba na bwanapabo na Shandi mu milombelo.

¹⁵ Kitatyi kivule pādi palombela Yesu wādi wingidija kishima “Abba, Tata.” (Mako 14:36, New World Translation) Mu mafuku a Yesu, “Abba” wādi mwityilo wa mu kisaka ulombola kipwano wādi witwa “tata.” Divule kyo kishima kyādi kibadikila kuyuka mwana. Kyādi kilombola bulēme. Eyo kyādi kilombola kipwano kya Mwana wisamba na Shandi muswedibwe, kadi kilombola bulēme bukatampe bulēmekelwe lupusa lwa tata Yehova. Tutana mu milombelo ya Yesu mulangwe ulombola bulēme ne kipwano. Kimfwa mu Yoano shapita 17, mutumibwa Yoano usonekele lulombelo lulampe ne lwa kyanga lwālombele Yesu mu bufuku bwandi bwa mfulo pano panshi. Na bubine, i biyampe kwifunda luno lulombelo ne kwilwiula—ke na kupituluka’po’tu binenwa bya Yesu, ino, i na kumona muswelo wa kwisamba kudi Tata wetu wa mūlu bintu bitamba ku mutyima kitatyi kyonso. Shi tulonge namino, buswe bwetu bukekala bukomo kadi bwingila.

16, 17. (a) Yesu wālombwele namani mu binenwa buswe bwaswele Shandi? (b) Yesu wālombwele namani mwikadile buntu bwa Shandi?

¹⁶ Tubamonanga kala amba Yesu kādipo upitulukapituluka amba “Nsenswe Tata.” Inoko divule dine wādi ulombola  buswe bwaswele Shandi mu binenwa. Namani? Yesu wānene amba: “Nakufwijako abe Tata, mwine mūlu ne panopanshi.” (Mateo 11:25) Potwefundile Kipindi 2 kya dino dibuku, twamwene amba Yesu wādi usenswe kufwija’ko Shandi ne kukwasha bantu bamuyuke. Kimfwa wādingakenye Yehova pamo bwa shabana udi na mutyima wa kufwila lusa mwanandi wa bya bulongelonge wiya kwisāsa, aye pa kumumona’tu kulampe kala wanyemena kwadi ne kumupamba bipa. (Luka 15:20) Le kudipo ubwanya kutanga kino kisonekwa pambulwa kutenekwa na buswe ne lusa lwa Yehova lwāshintulwilwe na Yesu?

¹⁷ Yesu wādi divule utendela Shandi pa mwanda wa buntu. Wāingidije kimfwa kya bambutwile bampikwa kubwaninina pa kulombola amba na bubine Shandi uketupa mushipiditu sandu ponso potusakilwa’o. (Luka 11:13) Kadi Yesu wēsambile ne pa lukulupilo lupāna Tata ku buntu. Yesu wāshintulwile biyampe lukulupilo lwaādi nalo aye mwine lwa kukajokela pa kifuko kya pabwipi na Shandi momwa mūlu. (Yoano 14:28; 17:5) Wāsapwidile balondi bandi lukulupilo lupēne Yehova ku “kaluombe katyetye” ka Kidishitu—lwa kwikala mūlu ne kubikala pamo na Meshiasa Mulopwe. (Luka 12:32; Yoano 14:2) Kadi wākankamikile nonga-bibi wādi ufwa na kumupa lukulupilo lwa kwikala mu Paladisa. (Luka 23:43) Na bubine kwisambila kwēsambile Yesu pa buntu bukatampe bwa Shandi uno muswelo, kwāmukweshe alamininine buswe bwaswele Yehova. Balondi bavule ba Kidishitu bayukile amba i kutupu kintu kikwabo kikankamika buswe bobaswele Yehova ne lwitabijo lwabo kutabuka kusapwila bantu bamuyuke ne kumona lukulupilo lwalaile boba bonso bamuswele.

18. Le i muswelo’ka wa mvubu otusakilwa kulonda’mo Yesu, ne mwanda waka?

¹⁸ Mu miswelo yonso yotusaka kulonda’mo Yesu, kekudipo  muswelo wa mvubu kupita uno: Wa kuswa Yehova na mutyima wetu onso, na muya wetu onso, na ñeni yetu yonso, ne na bukomo bwetu bonso. (Luka 10:27) Bukatampe bwa buno buswe kebuyukilwangapo’tu ku buswe botwivwana, ino kadi i ne ku bilongwa byotulonga. Yesu kādipo wimanine enka pa kwivwana buswe bwa kuswa Shandi nansha kunena bitupu amba “Nsenswe Tata.” Ino wānene amba: “Nanshi’mba, bapanopantanda bayūke byo nsenswe Tata kadi monka mwandaīle aye mwine nami nongele monka.” (Yoano 14:31) Satana wāfwatakenye amba i kutupu muntu ukengidila Yehova pa mwanda wa buswe bwamuswele. (Yoba 2:4, 5) Yesu pa kusaka kulondolola senene shē ku lunsamfwakanwa lubi lwa Satana, wātangidile na kininga ne kulombola bantu bonso mwāswelele mpata Shandi. Wākōkele kufika’nka ne ku kupāna būmi bwandi. Le ukalonda Yesu? Lelo ukalombola bantu bonso amba bine uswele Yehova Leza?

19, 20. (a) I kika kine kyotusakilanga kupwila kitatyi ne kitatyi? (b) Lelo tumwene namani kifundwa kya kasuku, kulanguluka, ne kulombela?

¹⁹ Kwikala na buno buswe i kisakibwa kikatampe kya ku mushipiditu. Tata Yehova i mutūle’ko mpangiko ya butōtyi amba buno buswe bwa kumuswa bwikale kukomejibwa ne kuningishibwa. Poenda ku kupwila, vuluka amba ubakatōta Leza obe. Mu bipindi bya kuno kutōta, mudi milombelo ya mutyima umo, kwimba ñimbo ya mitendelo, kwivwana na katentekeji, ne kulondolola’ko shi bibwanika. Kadi kupwila ne kupwila kukakupa mukenga wa kukankamika banabenu Bene Kidishitu. (Bahebelu 10:24, 25) Kutōta Yehova kitatyi ne kitatyi ku kupwila kukakukwasha utame mu buswe bobe boswele Leza.

²⁰ Mo monka mwikadile ne kifundwa kya kasuku, kulanguluka, ne kulombela. Mona bino bu bitatyi bya kwikala pa bunka na Yehova. Powifunda Kinenwa kya Leza ne kulangulukila’po, Yehova ukupanga milangwe yandi.  Polombela, umushitwilanga mutyima obe. Vuluka amba ino milombelo ilomba bivule, ke enkapo kulomba Leza bintu. Kadi milombelo i mukenga umo wa kufwija’ko Yehova pa madyese andi aetupa ne wa kumutendela pangala pa mingilo yandi ya kwanwa. (Mitōto 146:1) Kadi, kutendela Yehova mu kibumbo kya bantu na nsangaji ne na buzanzamuke o muswelo muyampe wa kumufwija’ko ne kulombola amba umusenswe.

21. Mwanda waka kuswa Yehova i kwa kamweno, ne i bika byotukabandaula mu mashapita alonda’ko?

²¹ Kuswa Leza ko kukakutwala ku nsangaji ya nyeke ne nyeke. E kyo kyādi kisakilwa kwikala na ba Adama ne Eva pa kusaka amba babwanye—kadi kyo akyo kyobākomenwe kutamija. Kyo kintu kya kamweno kakatampe kikusakila pa kukomena matompo o-onso a mu lwitabijo, ne kwepuka byongo byo-byonso, ne kūminina byamalwa byo-byonso. Kyo kitako kine kimanine’po kwikala mulondi wa Yesu. Na bubine, kuswa Leza kwendelanga pamo na kuswa mukwetu. (1 Yoano 4:20) Mu mashapita alonda’ko, tukabandaula muswelo wāswele Yesu bantu. Mu shapita ulonda’ko tusa kwisambila pa kine kyāmwenine bavule amba Yesu i muntu ulumbwa.