1-4. (a) Lelo Yesu wafundija mwana-mukaji na bwino namani, ne bibafule kwepi? (b) Lelo batumibwa bandi abalonga namani?

PANO ke nsaa mivule benda’nka kwenda. Yesu ne batumibwa bandi abakandila kungala, batamba ku Yudea benda ku Ngadilea. Kashinda ka ntyibwa—kendwa kintu kya mafuku asatu—kabebafikija ku Samadia. Pafika dyuba mu mitwe, abalumba ku kakibundi katyetye katelwa bu Saika, kobasa kukōkolokwa.

² Paenda batumibwa kukapota bidibwa, Yesu washala pa mushimwa udi panja pa kibundi. Mwana-mukaji waiya kuteka mema. Yesu wadi ukokeja kumusūla. Ke-muntu i ‘mukōke lwendo.’ (Yoano 4:6) Wadi ukokeja nansha kupūta’tu meso ne kuleka uno mwana-mukaji Mwine Samadia wateka mema ne kwenda pakubulwa kwisamba nandi. Enka na motwekimwenine mu Shapita 4 wa dino dibuku, mwana-mukaji’wa wadi uyukile amba yeu Muyuda ukokeja kumfutulula. Ino Yesu waalwila’ko kwisamba nandi.

³ Washilula na kyelekejo, kya myanda iloñanga mwana-mukaji umbūmi—eyo, enka yalonga pano. I mwiye kuteka mema; o mwanda Yesu wesambila pa mema a būmi apwija kyumwa kya ku mushipiditu. Misunsa mivule mine, mwana-mukaji wanena myanda ibwanya kuleta lupata. * Ino Yesu na manwa, waepuka ino myanda ne  kwendeleja mwisambo wandi. Wate mutyima ku myanda ya ku mushipiditu—pa mutōtelo utōka ne padi Yehova Leza. Binenwa byandi bibalupula bipa bivule, mwanda mwana-mukaji waenda kukebisapwila bana-balume ba mu kibundi, nabo abaiya kwivwana Yesu.—Yoano 4:3-42.

⁴ Batumibwa pa kujoka, le abamone namani bukamoni bwa kutendelwa bupāna Yesu pano? Kekudipo kilombola amba abasangela’byo. Abatulumuka pa kumona Yesu wisamba ne na uno mwana-mukaji, ne mobimwekela kebanenejepo uno mwana-mukaji. Aye pa kutaluka, abanena Yesu adye bidibwa byobaleta. Inoko, Yesu webanena’mba: “Ngidi kala na byakudya byo ndya byampikwa kuyūkwa na bānwe.” Abavutakanibwa, ne kumwivwana bingi. Ebiya webashintulwila amba: “Nanshi bidibwa byami i byonka bino’mba: Ngube kiswa-mutyima kya yewa wakuntuma, ne kumupwila mīngilo yandi.” (Yoano 4:32, 34) Pano Yesu webafundija amba mwingilo wandi mukatampe mu būmi i wa mvubu kwadi kutabuka bidibwa. Usaka nabo beumone uno muswelo. Le ao mwine i mwingilo’ka?

5. Le i mwingilo’ka wāingile Yesu mu būmi bwandi, ne i bika byotusa kubandaula mu uno shapita?

⁵ Yesu wānenene amba: “I kiñendelemo nsapwile myanda-miyampe ya bulopwe bwa Leza mu bibundi bikwabo namo, ke-kintu i akyo kyonka kyo natalwilwa.” (Luka 4:43) Bine, Yesu wātuminwe kusapula ne kufundija myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. * Balondi ba Yesu dyalelo bapelwe mwingilo umo onka. Nanshi i kya kamweno tubandaule kine kyādi kisapwila Yesu, bine byaādi usapula, ne mwaādi umwenine mwingilo wandi.

6, 7. Yesu wākimbile “basonekeji bonso” bemone namani pobasapwila bakwabo myanda miyampe? Leta kimfwa.

⁶ Tutalei pano mwādi mumwena Yesu bubinebine bwaādi ufundija; kupwa tusa kwisambila pa mwaādi umwena bantu bafundija. Yesu wāingidije kyelekejo kilombola mwaādi umwena kusapwila bakwabo bubinebine bwāmufundije Yehova. Wānene amba: “Ino pano basonekeji bonso balombojibwa bu-bāna-babwanga, bwa mwendele bulopwe bwa mūlu, po pa mwanda ne mwanda badingakene pamo na mwine njibo ulupula mu byandi byabuleme ne mu bipya ne mu byakalā.” (Mateo 13:52) Mwanda waka mwine njibo wa mu kino kyelekejo walupula bino bintu mu byabulēme byandi?

⁷ Mwine njibo ketatulangapo na bituntwa byadi nabyo, mhm, pamo na mwālongele Mulopwe Hezekia—wāmwena’mo byamalwa. (2 Balopwe 20:13-20) Le i bika byatonona mwine njibo alonge namino? Ivwana bidi kino kimfwa: Ubaenda kwa mwadimu osenswe. Nandi wapūtula kabatyi ne kutambija’mo mikanda ibidi—umo ke mutyiluluke mwanda ubaije, mukwabo nao i umpya. Yonso i mikanda yāmutumine shandi—umo wātambwile’o myaka kunyuma paadi ukidi mwanuke, ino mukwabo panopano. Meso a mwadimu mayulwe nsangaji, wakulombola mwaswelele’yo ne madingi adi’mo moashintyile būmi bwandi ne muswelo oakokeja kukukwasha nobe. I kimweke patōka amba mwadimu ukwete ino mikanda na mutyika, ne i mimutenge mpata ku mutyima. (Luka 6:45) Pano wakusapwila’yo nobe, ke mwandapo wa kwitatula nansha wa kumwena’mo bintu kampanda, ino i mwanda wa kamweno kobe ne kukulombola mvubu yayo.

8. Mwanda waka tudi na bubinga buvule bwa kumwena bubinebine botufunda mu Kinenwa kya Leza bu byabulēme?

⁸ Yesu, Mufundiji Mukatampe, wādi na uno mutyima wa kusapwila bakwabo bubinebine bwa Leza. Buno bubinebine  byādi byabulēme bininge kwadi. Wādi wibuswele, kadi wādi usaka kusapwila’bo bakwabo. Wādi usakila balondi bandi bonso, “basonekeji bonso balombojibwa,” bamone’bo uno muswelo. Lelo ye motwibumwenine? Tudi na bubinga buvule bwa kuswila bubinebine bo-bonso botufunda mu Kinenwa kya Leza. Tusenswe bubinebine bwa bulēme, ikale nkulupilo yotuswele tamba kala nansha ke bitōkeji bya dyalelo. Shi twisamba’bo na buzanzamuke bwa kyanga ne kulama buswe bwetu bwa byobya bitufundije Yehova, nabya tulombolanga buswe na bwādi na Yesu.

9. (a) Lelo Yesu wādi umwene namani bantu baādi ufundija? (b) Le i muswelo’ka otukokeja kwiula mwādi mumwenine Yesu bantu?

⁹ Kadi Yesu wādi usenswe bantu bafundija, enka na motukesambila’kyo bininge mu Kipindi 3. Bupolofeto bwālaile amba Meshiasa “ukebafwila lusa balanda ne badi makasa.” (Mitōto 72:13) Bine, Yesu wādi utele bantu mutyima. Kadi wādi utele’o ku milangwe ne ku mwikadilo wabo; wādi ubangile ku biselwa bibōminine ne bijika byādi bibakankaja kuyuka bubinebine. (Mateo 11:28; 16:13; 23:13, 15) Kimfwa vuluka mwana-mukaji Mwine Samadia. Ne kutatana kwine mpika, wātulumukile mpata pa kumona Yesu umuta mutyima. Kuyuka kwāyukile Yesu ngikadilo idi’mo uno mwana-mukaji kwāmutonwene amwitabije amba i mupolofeto, ne kukasapwila’mo bakwabo. (Yoano 4:16-19, 39) Shako, balondi ba Yesu dyalelo kebabwanyapo kuyuka bidi mu mityima ya bantu bobasapwila. Inoko, tukokeja kuta bantu mutyima, pamo na mwālongele Yesu; bantu bakokeja kumona amba twi babangile; ne tukokeja kukwatañanya binenwa byetu na bintu byobatele’ko mutyima, bikoleja, ne bisakibwa byabo.

10, 11. (a) Lelo i bika bine byādi bisapula Yesu? (b) Mwanda waka Bulopwe bwa Leza busakibwa?

¹⁰ Lelo i bika bine byādi bisapula Yesu? Shi ukimbe malondololo na kubandaula mfundijo ya bipwilo bivule bilanga amba bimwimanine, nankyo ukafula ku kumona amba  wādi usapula Evanjile ya kukwasha balanda. Nansha padi ukalanga amba wādi wikuja mu myanda ya politike nansha kwimanina pa lupandilo lwa muntu ne muntu. Inoko, monka motwekimwena kūlu’ku, Yesu wānene patōkelela amba: “I kiñendelemo nsapwile myanda-miyampe ya bulopwe bwa Leza.” Lelo bino bilomba bika ne bika?

¹¹ Vuluka, Yesu wādi momwa mūlu pāpatenye dibajinji Satana mbila ya Yehova ya kubikala. Langa’po mobyāsanshile Yesu pa kumona Shandi moloke ubepelwa ne kutopekwa amba i Muludiki umbi, usuminwa bipangwa byandi bintu bilumbuluke! Bine, Mwanā Leza wātapilwe ku mutyima pa kumona ba Adama ne Eva, bambutwile ba muzo wa muntu, balunga kuboko ku bubela bwa Satana! Mwana wāmwene amba kisaka kya bantu kibatwelelwa na bubi ne lufu pangala pa butomboki’bwa. (Loma 5:12) Inoko, bine, wāsangele pa kwivwana mulangwe wa Shandi amba difuku dimo usa kolola myanda yonso senene!

12, 13. Bulopwe bwa Leza bukapwija bukondame’ka, ne Yesu wālombwele namani amba wimanine pa Bulopwe mu mwingilo wandi?

¹² Kutentekela pa bino, le i bika bikwabo byādi bisaka kololwa? Dijina dijila dya Yehova dyadi disakilwa kujila kijila, kutōkejibwa’dyo ku mutonko o-onso odyatukilwe na Satana ne boba bonso badi ku mutamba wandi. Mbila idi na Yehova ya kuludika, muludikilo wandi, nabyo byādi binenwe kubingijibwa. Yesu ye muntu upityile bonso wāivwanije ino myanda ya kamweno. Mu lulombelo lwa kimfwa, wāfundije balondi bandi balombe dibajinji buujila bwa dijina dya Shandi, ebiya ke kwiya kwa Bulopwe bwa Shandi, kupwa ke kulongeka kwa kiswa-mutyima kya Leza pano panshi. (Mateo 6:9, 10) Bulopwe bwa Leza, bwendejibwa na Kidishitu Yesu Mulopwe, busa panō kufundula pano pa ntanda ngikadilo mibole ya Satana ne kushimika Bulopwe boloke bwa Yehova bukemana nyeke.—Danyele 2:44.

¹³ Buno Bulopwe o wādi mutwe wa mwanda wa busapudi bwa Yesu. Byonso byaānenene, ne byonso byaālongele byākweshe  tujingulule mwikadile Bulopwe ne mobukafikidija mpango ya Yehova. Yesu kālekelepo kintu nansha kimo kimulabike mu mwingilo wandi wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. Mu yoya myaka, kwādi bantu basusuka mu mwikadilo, bukondame kebubadika, ino aye wāimanine pa musapu ne mwingilo wandi. Le kwimanina pa musapu, kulombola amba Yesu kādipo umona mwikadile bintu, unena bipungija ne kupituluka enka mu bintu bimo bimo? Mhm, ke amopo!

14, 15. (a) Yesu wēlombwele namani amba i “wakukilapo Solomone buleme”? (b) Lelo tukeula Yesu muswelo’ka potusapula?

¹⁴ Monka motusa kwikimwena mu kino kipindi, Yesu wādi ufundija bintu bisangaja ne bitobala. Wādi utenga mityima ya bantu. Tubwanya kuvuluka Solomone Mulopwe wa tunangu, wālangile kusokola binenwa bifwaninwe, binenwa bya binebine, pa kusapula milangwe yāmupele Yehova amba asoneke’yo ku bukomo bwa mushipiditu. (Musapudi 12:10) Yehova wāpele uno muntu wa kubulwa kubwaninina “kuyukidija kwa mutyima,” kwāmulengeje esambile pa bintu bivule, tamba ku byoni kutūla ku mwita wa lui, ku mityi, ne ku banyema. Bantu bādi baya kulampe kwimvwana binena Solomone. (1 Balopwe 4:29-34) Ino, Yesu ye “wakukilapo Solomone buleme.” (Mateo 12:42) I mutabuke mu tunangu, ne mu “kuyukidija kwa mutyima.” Yesu pa kufundija bantu, wāingidije buyuki bukatampe bwa Kinenwa kya Leza, kubadila’mo ne bwaādi nabo pa byoni, banyema, mwita wa lui, madimi, lupēpo, myanda ipita, mānga, ne ngikadilo idi’mo bantu. Koku nako, Yesu kādipo witatula na kutulumuna bantu na buyuki bwandi. Musapu wandi wādi upēla, kadi mupotoloke. O mwanda mwine bantu bādi baloelelwa kumwivwana!—Mako 12:37; Luka 19:48.

¹⁵ Bene Kidishitu dyalelo bekankilanga’ko kulonda buludiki bwa Yesu. Nansha byoketudipo na tunangu ne buyuki bukatampe, ino tudi na buyuki kampanda ne bwino botukokeja kwingidija potusapwila bakwetu bubinebine  bwa Kinenwa kya Leza. Kimfwa, bambutwile bakokeja kwingidija bwino bwabo bwa kulela bana pa kulombola buswe budi na Yehova pa bandi bana. Bakwabo bakokeja kwingidija bimfwa nansha byelekejo bya ku kaji, ku masomo, nansha mu bilongeka ne bipita mu bantu. Koku nako, tutanga mutyima wa kuleka kulabikwa na kintu kyo-kyonso ku musapu wetu—ko kunena’mba myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza.—1 Temote 4:16.

16, 17. (a) Lelo Yesu wādi umwene namani mwingilo wandi? (b) I muswelo’ka wālombwele Yesu amba būmi bwandi bwimanine pa mwingilo wandi?

¹⁶ Yesu wādi umwene mwingilo wandi bu kyabulēme. Wādi usangedile kukwasha bantu bayuke mwine mwikadile Shandi wa mūlu, pa kyaba kya kuvutakanibwa na mfundijo ne bisela bya bantu. Yesu wādi usenswe kukwasha bantu bapwane na Yehova ne bekale na lukulupilo lwa būmi bwa nyeke. Wādi uloelelwe kuletela bantu myanda miyampe ya kwibasenga ne kwibapa nsangaji. Lelo wālombwele’byo namani? Ivwana’po miswelo isatu.

¹⁷ Mubajinji, Yesu wādi utūdile mwingilo pa kifuko kibajinji mu būmi bwandi. Wādi umwene kwisamba myanda ya Bulopwe bu mwingilo wa nyeke, wa umbūmi, pene patele mutyima. O mwanda mwine, monka mokilembelwe mu Shapita 5, Yesu wāpēleje na tunangu būmi bwandi. Kadi monka mwādingidile bakwabo, nandi wābambile diso dyandi enka pa myanda ya mvubu kutabuka. Kādipo ulabikwa na bintu bivulevule byādi ukokeja kupota, kulama, kulongolola, nansha kupingakanya kyaba ne kyaba. Wādi na būmi bupēla bwampikilwa kupuakanibwa koku ne koku ne mu mwingilo wandi.—Mateo 6:22; 8:20.

18. Lelo Yesu wēelele namani mu mwingilo wandi?

¹⁸ Wa bubidi, Yesu wēelele mu mwingilo wandi. Wēpēnine’mo na bukomo bonso, wenda makilometele tutwa na tutwa,  ujokoloka mu Paleshitina na kukimba bantu ba kusapwila myanda miyampe. Wādi wisamba nabo ku mobo abo, mu bitango bya bantu, mu bikwe, ne mu ntanda. Wādi wisamba nabo enka ne kitatyi kyasakilwa kukōkolokwa, kudya, kutoma mema, nansha kwikala na balunda nandi pa bunka bwabo. Wāendelele ne kusapwila bakwabo myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza enka ne ku lufu lwandi!—Luka 23:39-43.

19, 20. Le Yesu wāelekeje namani kampeja-bukidi ka mwingilo wa kusapula?

¹⁹ Wa busatu, Yesu wādi umona mwingilo bu wa kampeja-bukidi. Vuluka mwisambo wandi na mwana-mukaji pa mushimwa udi panja pa kibundi kya Saika. Mobimwekela batumibwa ba Yesu kebāmwenepo kampeja-bukidi ka kusapwila bakwabo myanda miyampe. Yesu wēbanene amba: “Bānwe munenanga’mba: Kubashala makweji aná, ebiya ke kwangula a? Ino ami uno nemunena’mba: Imikai meso enu, mumone ku madimi byo apwa kala kutōkeja, ke ku kwangula.”—Yoano 4:35.

²⁰ Yesu wāboile kyelekejo mu kitatyi kyobadi’mo. Mobimwekela bādi mu Kweji wa Kishileve (pa bukata bwa Kweji 11 ne 12). Mwangulo wa mebele a buluba wādi wa kulongeka makweji aná kumeso, ko kunena’mba mu kitatyi kya Pashika, mu mafuku 14 Kweji wa Nisane. O mwanda babidimye kebādipo ne kya kwipangila kwangula kala. Kwādi kukishele kitatyi kilampe. Ino mwangulo wa bantu nao le? Leka, bavule badi basaka kumvwana, kufunda, ne kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu ne kumona lukulupilo lulumbuluke lwibapele Yehova. O mwanda Yesu wātadile kulampe ne kumona amba ano madimi a kyelekejo abaele, ne miseke myele ipepulwa na luvula, keilombe kwangulwa. * Bine, kitatyi kyābwene kya kwangula, ne mwingilo wādi ke wa kampeja-bukidi! Pa kino, bantu ba mu kibundi kimo  basakile Yesu ekale nabo mafuku mavule, ino aye wēbalondolola amba: “I kiñendelemo nsapwile myanda-miyampe ya bulopwe bwa Leza mu bibundi bikwabo namo, ke-kintu i akyo kyonka kyo natalwilwa.”—Luka 4:43.

21. Le tukeula Yesu namani?

²¹ Tukokeja kwiula Yesu mu ino miswelo yonso isatu yotwesambila’po. Tubwanya kutūla mwingilo wa Bwine Kidishitu pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu. Nanshi shi tudi na kisaka, na kaji ka ku ngitu, tukokeja kulombola amba mwingilo wetu udi pa kifuko kibajinji pa kwingila na bupyasakane, kitatyi ne kitatyi, na mwālongele Yesu. (Mateo 6:33; 1 Temote 5:8) Tukokeja kwielelela mu mwingilo na kupāna kitatyi, bukomo, ne byabulēme byetu mwanda wa kwiukwatakanya. (Luka 13:24) Tukokeja kulama mu ñeni amba mwingilo wetu i wa kampeja-bukidi. (2 Temote 4:2) Bine, tuboyei mukenga o-onso wa kusapula!

22. Lelo i bika byotukesambila’po mu shapita ulonda’ko?

²² Kadi Yesu wālombwele amba umwene mwingilo wandi na mvubu ne pa kukimba wendelele kupwa kwa lufu lwandi. Wāsoñenye balondi bandi bendelele na mwingilo wa kusapula ne kufundija. Uno musoñanya o ukesambilwa’po mu shapita ulonda’ko.