Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA WA DIKUMI

“Kisonekelwe’mba”

“Kisonekelwe’mba”

“Dyalelo dino’di kisonekwa kino kibafika”

1-3. Lelo Yesu usaka bantu ba mu Nazala bayuke bika, ne i bukamoni bwaleta Yesu?

TUDI ku ñanjilo ya mwingilo wa Yesu. Kidishitu wajokela ku Nazala, kibundi kyatamine. Kitungo kyandi i kukwasha bantu bayuke bubinebine bwa kamweno amba: I Meshiasa wālailwe! Lelo i bukamoni’ka bwaaleta?

2 Padi bavule batengele alonge kingelengele. Ke-bantu baivwene misapu mingi, bya nkuo bilongele Yesu. Ino aye kebapelepo kiyukeno. Inoko wapitaila mu shinakoka mungya kibidiji kyandi. Waimana kutanga, abamutambika muvungo wa mukanda wa Isaya. I muvungo mulampe, muvungile ku mityi ibidi, koku ne koku, o mwanda Yesu wavungulula’tu bukila bumo kufika ne pa kisonekwa kyakimba. Kupwa katange na diwi ditunduke myanda yotutana dyalelo mu Isaya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

3 Na bubine, bemvwaniki bayukile mukanda’u. I bupolofeto butala padi Meshiasa. Meso onso a badi mu shinakoka abakupukila padi Yesu. Monso mubaikala talala nyā. Penepa Yesu washilula kushintulula, padi mu kamo ne kamo: “Dyalelo dino’di kisonekwa kino kibafika mu matwi enu.” Bemvwaniki abatendela myanda yandi miya, ino mobimwekela bavule bakimba kumona kiyukeno kityikukwa. Inoko Yesu webatuluja pakubulwa moyo kubulwa lwitabijo kwabo na kwibapa kimfwa kya mu Bisonekwa. Kepejije, bantu ba mu Nazala kebakimbe kumwipaya!—Luka 4:20-30.

4. Yesu wāletele kimfwa’ka mu mwingilo wandi, ne i bika byotusa kubandaula mu uno shapita?

4 Pano Yesu waleta kimfwa kyakengidija mu bula bwa mwingilo wandi onso. Wāimanine mpata pa Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. I bine, bingelengele byandi byādi bilombola patōkelela amba udi na mushipiditu wa Leza. Ino, kudi Yesu kekudipo kintu kya bulēme kutabuka Bisonekwa Bikola. Nanshi tubandaulei kimfwa kyaāshile mu uno mwanda. Tusa kumona muswelo wādi utela Mfumwetu Kinenwa kya Leza, waādi ulwila Kinenwa kya Leza, ne muswelo waādi ushintulula Kinenwa kya Leza.

Kutela Kinenwa kya Leza

5. Lelo Yesu wādi usakila bemvwaniki bandi bika, ne wālombwele namani bubinebine bwa binenwa byandi?

5 Yesu wādi usakila bantu bayuke kutambile musapu wandi. Wānene amba: “Kufundija ko ndi nako kuno kekwamipo, nanshi i kwa mwine wāntumine.” (Yoano 7:16) Pakwabo napo wānene amba: “Nkīlongelangapo ka ami mwine nansha katyetye, ino byonka binombola Tata byo byonka byo nēsamba.” (Yoano 8:28) Pangi napo, wānene amba: “Binenwa bino byo nēsamba nenu nkīsambilangapo ami mwine, ehe, nanshi i Tata wikele monka mudi ami ye enka wingilanga mīngilo īno’i.” (Yoano 14:10) Muswelo umo wālombwele Yesu amba bino binenwa i bya binebine i na kutela Kinenwa kya Leza kyaba ne kyaba.

6, 7. (a) Lelo Yesu wātelele misunsa inga Bisonekwa bya Kihebelu, ne mwanda waka uno i mwanda utulumuja? (b) Yesu wādi mwishile namani na basonekeji mu kufundija?

6 Shi tubandaule na katentekeji binenwa bya Yesu bisonekelwe tukamona amba wātelelele nansha kukumuna ku kipindi kikatampe kya mikanda mitabijibwe ya Bisonekwa bya Kihebelu. Dibajinji, muntu ukokeja kunena’mba ke mwandapo. Le kadi, ukokeja kwiipangula kine kyakāpwidilepo kutela mikanda yonso ya ku bukomo bwa mushipiditu yādi’ko mu myaka isatu ne kipindi ya kusapula ne kufundija bantu. Ino na bubine, wādi ukokeja kutela’yo. Vuluka amba i kipindi kityetye’tu kya binenwa ne bilongwa bya Yesu kisonekelwe. (Yoano 21:25) Bine, ukokeja kutanga na diwi ditunduke mu nsaa mityetye binenwa bya Yesu bisonekelwe. Penepa langa shi wadi wa kwisambila padi Leza ne pa Bulopwe bwandi mu ino nsaa mityetye ne kulonga bukomo bwa kunyemena ku kipindi kikatampe kya mikanda ya Bisonekwa bya Kihebelu! Pakwabo kadi, Yesu kādipo na mivungo mu byaba byonso. Paānene Busapudi bwa ku Lūlu bwendele ntumbo, wātelelele ne kukumuna ku Bisonekwa bya Kihebelu bivule—byonso wibitela pa mutwe!

7 Mutelelo wa Yesu wa bisonekwa ulombola amba wādi ulēmekele mpata Kinenwa kya Leza. Bemvwaniki bandi “batendele lufundijo lwandi mwanda wadi wibafundija pamo na walupusa, ke kwikala pamo na basonekeji, mhm.” (Mako 1:22) Pādi pafundija basonekeji, bādi banyemena ku bijila bya ku kanwa, na kutela balabi bafunde ba pa kala. Yesu aye kātelelepo nansha dimo bijila bya ku kanwa nansha labi bu e kapwija. Ino aye wādi umwene Kinenwa kya Leza bu mpwila-mambo. Wādi unena kitatyi kyonso amba: “Kisonekelwe’mba.” Wādi wingidija nyeke bino binenwa nansha bikwabo bya uno muswelo pa kufundija balondi bandi ne pa kulemununa milangwe milube.

8, 9. (a) Lelo Yesu wābingije namani lupusa lwa Kinenwa kya Leza paādi utōkeja tempelo? (b) Le bendeji ba bipwilo bādi mu tempelo kebālēmekelepo namani Kinenwa kya Leza?

8 Yesu pa kutōkeja tempelo mu Yelusalema, wānene amba: “Kisonekelwe’mba: ‘Njibo yami ikatelwa bu njibo ya kulombela’mo,’ ino banwe umbeyalamuna ke kikalo kya bangivi!” (Mateo 21:12, 13MB; Isaya 56:7; Yelemia 7:11) Difuku dimo kupita’po, wālonga’mo bya nkuo. Banuke, pa kusangala, bāshilula kumutendela. Inoko, bendeji ba bipwilo bāmwipangula ne mutyima fututu shi wivwene binena banuke. Yesu kishima-tentu amba: “Eyo, kemwatangile nanshi amba, mu kyakanwa kya twana, ne mu twalukeke tukyamwa, mo muneñenye mitōto”? (Mateo 21:16; Mitōto 8:2) Yesu wādi usaka bano bantu bayuke amba Kinenwa kya Leza kitabije byobya byalongeka.

9 Bano bendeji ba bipwilo bābungakene pamo ne kupatanya Yesu na kumwipangula’mba: “Lelo i ku lupusa ka kōlongela bidi namino?” (Mateo 21:23) Yesu wēbapa bukamoni buvule bulombola patōkelela kutambile lupusa lwandi. Kāilepo kushilula nansha kupunga mfundijo mipya. Wādi’tu ulonda enka byobya binena Kinenwa kya Shandi. Na bubine, boba bapidishitu ne basonekeji bālombwele amba kebalēmekelepo Yehova ne Kinenwa kyandi. Bādi bafwaninwe kutopekwa na Yesu na kusokola mutyima wabo umbi.—Mateo 21:23-46.

10. Le tukeula Yesu namani mu mwanda utala kwingidija Kinenwa kya Leza, ne i bingidilwa’ka byotudi nabyo kebyādi’kopo mu kitatyi kya Yesu?

10 Dyalelo Bene Kidishitu bemaninanga pa Kinenwa kya Leza mu mwingilo wabo pamo na mwālongele Yesu. Batumoni ba Yehova bayukene ntanda yonso mwanda wa mutyima wabo wa kusapwila bakwabo musapu wa mu Bible. Mabuku etu atelanga ne kutentula mavese a mu Bible bininge. Netu e motulongelanga mu mwingilo wetu, twikankila’ko kutela Bisonekwa ponso potwisamba na bantu. (2 Temote 3:16) Bine, tuloelelwanga shi muntu waitabija tumutangile Bible ne kwisambila pa mvubu ne nshintulwilo ya Kinenwa kya Leza! Shako, ketudipo na luté lubwaninine pamo bwa Yesu, inoko tudi na bingidilwa bivule kebyādi’kopo mu kitatyi kya Yesu. Kadi, kutentekela pa Bible ense mutuntulu, mulupulwe mu ndimi mivule, tudi na mabuku esambila pa Bible etukwasha tusokole vese otukimba. Nanshi twikalei basumininwe kutela ne kukokela milangwe ya bantu pa Bible ponso potumona mukenga!

Kulwila Kinenwa kya Leza

11. Mwanda waka Yesu wādi ulwila kitatyi ne kitatyi Kinenwa kya Leza?

11 Yesu wāmwene amba Kinenwa kya Leza kilwibwanga kitatyi ne kitatyi, ino na bubine kātulumukile’kyopo. Yesu wālombwele Shandi mu milombelo amba: “Uno mwanda obe kyo kyabinebine.” (Yoano 17:17) Kadi Yesu wādi uyukile biyampe amba Satana, “mwine panopantanda,” “i wabubela, e enka shandya ne bubela bwine.” (Yoano 8:44; 14:30) Aye pa kupela byongo bya Satana, wātelele bisonekwa misungu isatu. Satana nandi wātelele vese umo wa mu Mitōto, wānyengakanya’ye ku kusaka, ino Yesu wālondolola na kulwila Kinenwa kya Leza kyaingidijibwa bibi.—Mateo 4:6, 7.

12-14. (a) Le bendeji ba bipwilo bādi bafutulula namani Mukanda wa Bijila wa Mosesa? (b) Le Yesu wālwidile Kinenwa kya Leza namani?

12 I divule dine dyādi dilwila Yesu Bisonekwa Bikola byādi bingidijibwa bibi, bishintululwa bya bubela, ne kunyengakanibwa. Bafundiji ba bipwilo ba mu myaka’ya bādi bengidija’kyo pampikwa bujalale. Bādi bakomeneja pa kulama tuntu tutyutyutyutyu twa mu Mukanda wa Bijila wa Mosesa, ino batunya kulonda’ko misoñanya mine imanine’po bijila. O mwanda bādi bakankamika butōtyi bwa kūlukūlu, bwa kwimwekeja bitupu pa kyaba kya kulonda bine bya kukila’ko bulēme—pamo bwa boloke, lusa, ne lwitabijo. (Mateo 23:23) Le Yesu wābingije namani Bijila bya Leza?

13 Mu Busapudi bwandi ba ku Lūlu, Yesu wāingidije divule musemwa wa amba “kemwaivwene byo kyadi kinenwa kadi ku ba pa kalā’mba” pa kutela lubila lwa Mukanda wa Bijila wa Mosesa. Kupwa wāpingija’po uno musemwa amba “ino ami nami nemunena’mba,” penepa katandabula musoñanya wa mushike kutabuka’ko kulama Bijila mu muswelo wa kūlukūlu. Le wādi upatanya Bijila? Mhm, wādi ulwila’byo. Kimfwa, bantu bādi bayukile kijila kinena amba “Kokēpaya muntu.” Ino Yesu wēbasapwidile amba wa kushikwa muntu wajilula mulangwe wimanine’po kino kijila. Mo monka, yewa utamija kilokoloko na muntu okebesongelepo nandi wajilula musoñanya wimanine’po kijila kya Leza kipeleja makoji.—Mateo 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

14 Ku mfulo, Yesu wānene amba: “Mwaivwene byo kyadi kinenwe’mba: Ukasanswa mukwenu, ino wakukushikwa nobe ukamushikwe. Nanshi ami nami nemunena’mba: Sanswai bakwimushikwa, ne bakwimumweshamwesha malwa.” (Mateo 5:43, 44) Le lubila lunena amba “wakukushikwa nobe ukamushikwe” i lutambe mu Kinenwa kya Leza? Mhm, i mulangwe wādi ufundija bendeji ba bipwilo mungya abo bene. Bādi bazubulula Kijila kibwaninine kya Leza na milangwe ya bantu. Yesu wālwidile Kinenwa kya Leza pambulwa moyo kyākatwelwa na bisela bya bantu byonakanya’kyo.—Mako 7:9-13.

15. Lelo Yesu wālwidile namani Bijila bya Leza ku bantu bādi bebikomeja, bimweke bu bya kaninga-mpo?

15 Bendeji ba bipwilo bādi balwa kadi na Bijila bya Leza na kwibikomeja, bimweke bu bya kaninga-mpo. Difuku dimo bana ba bwanga bādi batyumuna mataba pobādi bapita mu budimi, Bafadiseo bamo kebanena amba bajilulanga dya Sabado. Yesu wāleta kimfwa kya mu Bisonekwa kibingija Kinenwa kya Leza ku uno mumweno wampikwa bujalale. Wātela enka Kisonekwa kilombola muswelo wāingidijibwe mikate milombolwe ya mu tempelo, panja pa kipandulwa’mo—poyādilwe na Davida ne bantu bandi bādi na nzala. Yesu wālombwele bano Bafadiseo amba kebevwanijepo kanye ne lusa lwa Yehova.—Mako 2:23-27.

16. Lelo bendeji ba bipwilo bālongele bika na lubila lwa Mosesa lutala pa dilubu, ne Yesu wānene’po namani?

16 Bendeji ba bipwilo bākimbile muswelo wa kukonkoloka Bijila bya Leza na kutyepeja bukomo bwabyo. Kimfwa, Bijila byādi bipele mwana-mulume lupusa lwa kulubula mukajandi shi “watana kintu kya bumvubumvu mwadi,” mobimwekela i mwanda mukatampe ukokeja kuletela njibo yonso bumvu. (Kupituluka 24:1) Inoko, mu mafuku a Yesu, bendeji ba bipwilo bātwelēle pa uno mukenga mwanda wa kubingija mwana-mulume ulubula mukajandi pa ka mwanda katyetyetyetye—kimfwa kusoka byatekele! * Yesu wālombwele amba banyengakanyanga binenwa bya Mosesa bya ku bukomo bwa mushipiditu. Penepa waāluja musoñanya wa kyalwilo wātūdile’ko Yehova pa mwanda utala busongi, wa kusonga mukaji umo, ne amba busekese kyo kilongwa kimo pa kwilubwila.—Mateo 19:3-12.

17. Bene Kidishitu bavule dyalelo beulanga Yesu namani mu kulwila Kinenwa kya Leza?

17 Balondi ba Kidishitu dyalelo nabo monka na monka, banenwe kulwila Bisonekwa Bikola ku bantu bebilwa. Bendeji ba bipwilo pobanena amba misoñanya ya mu mwikadilo idi mu Kinenwa kya Leza ke mityelewe, bine balwanga na Bible. Kadi kitatyi kyobafundija bya mabela ne kulombola’byo amba bitambanga mu Bible, napo kadi balwanga na Bible. Nanshi i dyese kotudi kulwila Kinenwa kitōka kya bubinebine kya Leza—kimfwa na kulombola amba Leza ke Busatu Busantupo. (Kupituluka 4:39) Kadi kitatyi kimo kyonka, tulwilanga’kyo na manwa, ne na butūkanye ne bulēme ponka.—1 Petelo 3:15.

Kushintulula Kinenwa kya Leza

18, 19. Le i bimfwa’ka bilombola amba Yesu wādi na bwino bwa pa bula bwa kushintulula Kinenwa kya Leza?

18 Yesu wādi’ko momwa mūlu pālembelwe Bisonekwa bya Kihebelu. Bine wādi na nsangaji pa kumona mukenga wa kwiya pano panshi ne kushintulula Kinenwa kya Leza! Kimfwa, langa’po dyodya difuku dya kasekuseku dya kupwa kusanguka kwandi, Yesu wātene bandi bana ba bwanga babidi mu dishinda dya ku Emese. Kumeso kwa abo kumujiula, bāmulombwele bulanda bobadi nabo ne muvutakenine ñeni pa lufu lwa Mfumwabo muswe. Penepa Yesu wālongele namani? “Penepo kushilwila kudi Mosesa, ne ku bapolofeto bonso, wadi wibashintulwila monso mo byadi bisonekelwe byakulemenena kudi aye mwine.” Nabo byēbatengele namani? Bādi kebenena papo aye ke mwende amba: “Lelo ketubamwenapo konka ku mityima yetu kwitutēma na mudilo, pādi wisamba netu mu dishinda ne byādi witulumbulwila bisonekwa”?—Luka 24:15-32.

19 Mu dyonka difuku’dya, Yesu wātene batumibwa bandi ne bakwabo. Tala byaālongele kobadi: “Webapele ñeni ya kwivwanija bisonekwa.” (Luka 24:45) Na bubine, uno mukenga wa nsangaji wēbavulwile bivule, bivule bine byādi bilonga Yesu, bintu bya uno muswelo—ne ku yense wādi umwivwana. Wādi utela nyeke bisonekwa byobayukile ne kwibashintulwila’byo mu muswelo obishala nyeke mu ñeni ya bemvwaniki bandi—mwivwanino umpya ne wa mushike wa Kinenwa kya Leza.

20, 21. Lelo Yesu wāshintulwile namani binenwa bya Yehova byaānene Mosesa mu kimuna kitema mudilo?

20 Difuku dimo, Yesu wādi wisamba na kibumbo kya Basadusea. Kādi katangotango ka Buyuda kēlungile ku bupidishitu bwa Bayuda, kādi kapela kwitabija lusangukilo. Yesu wēbanene amba: “Lelo mwendele uno mwanda wa kusanguka dikwabo ku lufu kemwatangilepo po kyanenenwe kudi Leza’mba: Ami ngidi Leza wa Abalahama, ne Leza wa Isake, ne Leza wa Yakoba? Aye Leza kadipo Leza wa bafu, mhm, nanshi i Leza wa bōmi.” (Mateo 22:31, 32) Kino kisonekwa bādi bekiyukile biyampe, kintu kyādi kilembwe na muntu mulēmekwe bininge ku Basadusea—ke Mosesa kadi. Ino le ubamone bukomo bwa Yesu bwa kushintulula bisonekwa?

21 Mosesa wēsambile na Yehova mu kimuna kitema mudilo mu mwaka wa 1514 K.K.K. (Divilu 3:2, 6) Mu kino kitatyi, pādi ke papite myaka 329 tamba Abalahama ufwa, kadi myaka 224 tamba Isake nandi ufwa, ne myaka 197 tamba Yakoba ufwa. Inoko Yehova wādi ukinena amba: “Ami ne Leza” wabo. Bano Basadusea bādi bayukile amba Yehova ke lezapo wa bafwe utōtwanga na bajentaila, udi mu ntanda ya bāya kalunga, mhm. Aye Leza “i wa bōmi,” ye mwānenene Yesu. Le bino bishintulula bika? Yesu wāfudija na bukomo amba: “I konka kudi aye ko bamwena muya bonso’tu!” (Luka 20:38) Bengidi ba Yehova baswedibwe bafwile badi mu luté lwa Leza lwampikwa mfulo, keludi kilwa. Nanshi mpango ya Yehova ya kwibasangula i ya bine, o mwanda batelwa bu bōmi. (Loma 4:16, 17) Mwene buno i bushintuludi bwa kutendelwa bwa Kinenwa kya Leza? Bine, ke kya kutulumukapo shi “bibumbo pa kwivwana nabya [bādi] ke batendela”!—Mateo 22:33.

22, 23. (a) Le tukeula Yesu namani potushintulula Kinenwa kya Leza? (b) Lelo i bika byotukabandaula mu shapita ulonda’ko?

22 Bene Kidishitu dyalelo badi na dyese dya kwiula muswelo wādi ushintulula Yesu Kinenwa kya Leza. Shako, ketudipo na luté lubwaninine. Nansha nabya, divule tusapwila bakwetu bisonekwa byobayukile kala ne kwibashintulwila bintu byokebadipo bayukile. Kimfwa, bapitulukanga nyeke mu būmi bwabo amba, “dijina dyobe dijile kijila” ne amba “Bulopwe bobe bufike,” ino kuyuka dijina dya Leza, ne Bulopwe bwandi mpika. (Mateo 6:9, 10) Bine, tudi na mukenga muyampe shi muntu wetunena kumushintulwila buno bubinebine bwa mu Bible mu muswelo upēla ne mwivwanike!

23 Kutela mavese a Kinenwa kya Leza, kulwila’kyo, ne kwikishintulula, ko kwiula muswelo wādi usapula Yesu bubinebine. Shi ke pano, tubandaulei manwa amoamo āingidije Yesu pa kutenga mityima ya bemvwaniki bandi na bubinebine bwa mu Bible.

^ mus. 16 Mulembi wa mānga Jozefu wa mu myaka katwa kabajinji, wādi Mufadiseo wālubwile mukaji, kupwa wanena amba muntu ukokeja kulubula “pa mwanda o-onso (ne ino myanda bana-balume kebabudilwe’yopo).”