1, 2. (a) I kika kinenenwa amba kuyuka muntu mutumbe kekushintululapo kumuyuka binebine? (b) Bantu badi na milangwe’ka mivutakane padi Yesu?

KUDI bantu bavule batumbe pano pa ntanda. Bamo i batumbe mu mukenza wabo, mu kibundi kyabo, nansha mu ntanda yabo. Bakwabo nabo i bayukane ntanda yonso. Ino kuyuka’tu dijina dya muntu wa ntumbo kekushintululapo amba umuyukile binebine. Ke kunenapo amba ubayuka kamwanda ne kamwanda kamutala nansha bumuntu bwandi bwinebwine.

² Bantu kujokoloka ntanda yonso kebevwane myanda itala Yesu Kidishitu, nansha byaādi’ko pano ke papite kintu kya myaka 2000. Inoko, bavule kebajingulwilepo Yesu mwine i ani. Bamo banenanga amba i muntu’tu muyampe. Bakwabo nabo amba i mupolofeto kubapu. Ino kudi bakwabo nabo bakulupile amba Yesu i Leza ne ye ufwaninwe kutōtwa. Le i amo?

3. Mwanda waka kuyuka bubinebine butala padi Yesu kudi na kamweno kodi?

³ Kuyuka bubinebine butala padi Yesu kudi na kamweno kodi. Mwanda waka? Mwanda Bible unena’mba: “Buno’bu bo būmi bwa nyeke, bekale kukuyuka abe, Leza umo kete wa bine, ne yewa owatumine, Yesu Kidishitu.” (Yoano 17:3) I amo, kuyuka bubinebine butala padi Yehova Leza ne padi Yesu Kidishitu ko kutwala ku būmi bwa nyeke mu paladisa pano pa ntanda. (Yoano 14:6) Ne kadi, Yesu wāshile kimfwa kiyampe kya mwa kwikadila na bakwetu umbūmi. (Yoano 13:34, 35)  Mu shapita umbajinji wa dino dibuku twesambīle’mo pa bubine butala padi Leza. Shi ke pano, tusa kubandaula byobya bine bifundija Bible padi Yesu Kidishitu.

4. Bitenta “Meshiasa” ne “Kidishitu” bishintulula namani?

⁴ Tamba kalā, Yesu kābutwilwe, Bible wālaile kwiya kwa yewa wādi wa kutumwa na Leza bu Meshiasa, ke Kidishitu kadi. Kitenta “Meshiasa” (kitambile ku Kihebelu) ne “Kidishitu” (kitambile ku Kingidiki) byonso bibidi bishintulula amba “Mushingwe māni.” Uno mwine wālailwe wādi unenwe kwikala mushingwe māni, ko kunena’mba, mutongwe na Leza mwanda wa kutūlwa pa kyepelo kya pa bula. Mu mashapita a mfulo a dino dibuku,  tukefunda bivule bitala pa mwingilo wa Meshiasa mu kufikidija milao ya Leza. Kadi tukayuka ne madyese etuletela Yesu tamba dyalelo. Ino kumeso kwa Yesu kubutulwa, bavule kebādipo babulwa kwiipangula amba, ‘Le i ani ukekala Meshiasa?’

5. Bana ba bwanga ba Yesu bādi bayuke na kusumininwa amba Yesu i ani?

⁵ Mu myaka katwa kabajinji, Yesu ke mwiye, bana ba bwanga ba Yesu wa Nazala bādi basumininwe amba ye aye Meshiasa wālailwe. (Yoano 1:41) Mwanā bwanga umo, utelwa dya bu Shimona Petelo, wānene Yesu patōkelela amba: “Abe wi Kidishitu.” (Mateo 16:16) Le bano bana ba bwanga bāyukile namani—ne netu tukayuka namani—amba bine Yesu ye mwine Meshiasa wālailwe?

6. Leta kimfwa kya mwākwashishe Yehova bantu ba kikōkeji bayuke Meshiasa.

⁶ Bapolofeto ba Leza bādi’ko kumeso kwa Yesu bālaile myanda mivule itala padi Meshiasa. Ino myanda yo yādi ya kukwasha bantu bamujiule. Tukokeja kuleta’po kimfwa: Langa shi abakunena kwenda kushīkanga myotoka, ku ngāla ya kudiye, nansha ku kiwanza kya amviyo kudi bantu mulwi amba ukapaike’ko muntu okwamwene kashā. Mwene ukapēlelwa shi muntu mukwabo wakulombola bidi myanda kampanda ya kumuyukila’ko? Mo monka ne Yehova, wāletele kupityila ku bapolofeto ba mu Bible myanda mivule palapala ya byādi bya kulonga Meshiasa, ne byādi bya kumutana umbūmi. Kufikidila kwa buno bupolofeto buvule ko kwādi kwa kukwasha bantu ba kikōkeji bamuyuke pampikwa kwitupa.

7. I bupolofeto’ka bubidi bwāfikidile padi Yesu?

⁷ Imvwana pano bimfwa’tu bibidi. Kibajinji, myaka 700 kumeso, mupolofeto Mika wālaile amba Yewa obalaile ukabutwilwa mu Betelema, kibundi kityetye kya mu ntanda ya Yuda. (Mika 5:2) Lelo Yesu wābutwidilwe kwepi? Bine, i monka mu kibundi’kya! (Mateo 2:1, 3-9) Kimfwa kya bubidi, tutwa twa myaka mivule kumeso, bupolofeto budi mu Danyele 9:25 bwālombwele mwaka mwine wādi ufwaninwe kumweka  Meshiasa—mwaka wa 29 Yesu ke mwiye. * Kufikidila kwa buno bupolofeto ne bukwabo’po kulombola amba bine Yesu ye Meshiasa wālailwe.

8, 9. I bukamoni’ka bwāmwekele patōka pa kubatyijibwa kwa Yesu bulombola amba aye ye Meshiasa?

⁸ Bubinga bukwabo bulombola amba Yesu ye Meshiasa bwāmwekele patōka dya ku mfulo kwa mwaka wa 29 Yesu ke mwiye. Uno o mwaka wāendele Yesu kudi Yoano Umbatyiji amba amubatyije mu Munonga wa Yodano. Yehova wāpele Yoano kiyukeno kya kuyukila’po Meshiasa. Ne Yoano wāmona kino kiyukeno pa kubatyija Yesu. Bible unena mobyāikadile amba: “Yesu pa kupwa kubatyijibwa, ponkapo waabuka mu mema, kadi tala! madiulu ashituka, wamona mushipiditu wa Leza utūka pamo bwa nkunda wiya pādi. Kadi, tala! Kwatamba ne diwi mūlu kedinena’mba: ‘Uno’u i wami Mwana, muswedibwe, ondoelelwe.’” (Mateo 3:16, 17) Yoano pa kupwa’tu kumona ne kwivwana kino, kāalakenepo kadi monka amba Yesu ke ayepo utuminwe na Leza. (Yoano 1:32-34) Mu kine kyaba’kya, mushipiditu sandu, bukomo bwa Leza bwingila, wāpungulwilwa padi Yesu mu dine difuku’dya, ponka’pa wāikala ke Meshiasa, nansha Kidishitu, yewa utongelwe kwikala Kilongoji ne Mulopwe.—Isaya 55:4.

⁹ Kufikidila kwa bupolofeto bwa mu Bible ne bukamoni bwa Yehova aye mwine bilombola patōkelela amba Yesu ye Meshiasa wālailwe. Ino Bible ulondololanga kadi bipangujo bikwabo bibidi bya kamweno bitala padi Yesu Kidishitu, abyo bine i bino: Le wātambile kwepi, ne wādi muntu wa muswelo’ka?

10. Bible ufundija bika pa būmi bwa Yesu kumeso kwa aye kwiya pano panshi?

¹⁰ Bible ufundija amba Yesu wādi mūlu kumeso kwa  kwiya’ye pano panshi. Mika wālaile amba Meshiasa ukabutwilwa mu Betelema ne amba ukekala “wa nkungilo ya kala.” (Mika 5:2) Pavule pene, Yesu wānene amba wādi’ko mūlu kumeso kwa aye kubutulwa bu muntu pano panshi. (Tanga Yoano 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Yesu wādi kipangwa kya ngitu ya mushipiditu momwa mūlu, o mwanda wādi na kipwano kya pa bula na Yehova.

11. Lelo Bible ulombola namani amba Yesu i Mwana mulēme mpata wa Yehova?

¹¹ Yesu i Mwana mulēme mpata wa Yehova—ne i kyendele’mo. Ke-muntu utelwanga bu “umbedi wa bipangwa byonso,” mwanda ye kipangwa kibajinji kya Leza. * (Kolose 1:15) Kudi kintu kikwabo kimwikadije bu Mwana mwishile na bonso. Mwanda i “Mwana mubutulwe bunka.” (Yoano 3:16) Ko kunena amba Yesu ye umo kete wāpangilwe na Leza kasuku kandi. Kadi i enka Yesu kete wāingidijibwe na Leza pa kupanga bintu bikwabo byonso. (Kolose 1:16) Pakwabo kadi, Yesu utelwanga ne bu “Kinenwa.” (Yoano 1:14) Kino kitulombola amba wādi wisamba pa kyaba kya Leza, usapwila bana bakwabo ba Shandi, ba ku mushipiditu ne ba ku ngitu, misapu ne bulombodi.

12. Tuyukile namani amba mwana umbedi kadipo mu ludingo lumo na Leza?

¹² Le Mwana umbedi udi mu ludingo lumo na Leza na mulangila bavule? Bible kafundijangapo uno muswelo. Monka motwamwena mu musango washala kunyuma’u, Mwana wāpangilwe. Nanshi aye udi na ngalwilo, ino Yehova Leza aye kadipo na ngalwilo nansha na mfulo. (Ñimbo 90:2) Mwana wa bunka mwine kāfwatakenyepo nansha dimo kwitūla mu ludingo lumo na Shandi. Bible ufundija patōkelela amba Tata i mutabuke Mwana bukata. (Tanga Yoano 14:28; 1 Kodinda 11:3) Yehova bunka bwandi ye “Leza  Mwinebukomobonso.” (Ngalwilo 17:1) Nanshi kadipo na wadingakene nandi. *

13. Panena Bible amba Mwana i “kyelekejo kya Leza wampikwa kumweka” usaka kunena bika?

¹³ Yehova ne wandi Mwana umbedi bādi bekele pamo mu bula bwa midiyala ya myaka—kumeso kwa diulu dya ñenyenye ne ntanda mine kupangwa. Bine, i bafule ku kwiswa mpata abo bene na bene! (Yoano 3:35; 14:31) Uno Mwana muswedibwe wifwene Shandi potō. O mwanda Bible utela Mwana bu “kyelekejo kya Leza wampikwa kumweka.” (Kolose 1:15) Bine, pamo’nka bwa mwanā muntu wiifwene mpata na shandi mu miswelo mivule, ne uno Mwana wa mūlu nandi mo monka, wāmwekeje potō ngikadilo ne bumuntu bwa Shandi.

14. Mwana mubutulwe bunka wa Yehova wābutwilwe namani bu muntu wa mashi ne mema?

¹⁴ Mwana mubutulwe bunka wa Yehova wāitabije na mutyima tō kutamba mūlu ne kwiya pano panshi bu muntu wa mashi ne mema. Padi ukokeja kwiipangula amba, ‘Muntu wa ngitu ya mushipiditu ubwanya namani kubutulwa bu muntu wa ngitu ya mashi ne mema?’ Pa kubwanya kino, Yehova wālongele kingelengele. Wātundulwidile būmi bwa Mwana wandi umbedi munda mwa mujike Muyuda utelwa dya bu Madia. Kekwādipo shandi wa pano panshi. O mwanda Madia wābutwile mwana mubwaninine, wāmwinika dya bu Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Mwanda waka tunena amba i kupityila kudi Yesu kotuyukila Yehova senene?

¹⁵ Myanda yānene Yesu ne bintu byaālongele bitukwasha tumuyuke biyampe. Ne kya mvubu nakampata, i kupityila kudi Yesu kotuyukila Yehova senene. Mwanda waka tunena namino? Vuluka amba uno Mwana i kyelekejo kibwaninine  kya Shandi. O mwanda Yesu wālombwele wandi mwana wa bwanga umo amba: “Yewa umona ami wamone ne Tata mwine.” (Yoano 14:9) Mikanda iná ya mu Bible iyukene bu Maevanjile—Mateo, Mako, Luka, ne Yoano—itulombola myanda mivule itala pa būmi, mingilo, ne ngikadilo ya Yesu Kidishitu.

16. Musapu mwinemwine wādi usapula Yesu i musapu’ka, ne bufundiji bwandi bwātambile kwepi?

¹⁶ Yesu wādi uyukene pi na pi amba i “Mufundiji.” (Yoano 1:38; 13:13) Le wādi ufundija bika? Dibajinji, wādi usapula “myanda miyampe ya Bulopwe”—Bulopwe bwa Leza, nansha umbikalo wa mūlu ukabikala ntanda yonsololo ne kuletela bantu ba kikōkeji madyese a endaenda. (Mateo 4:23) Le uno musapu wādi wa ani? Yesu mwine wānene amba: “Byomfundija ke byamipo, aa, ino i bya yewa wantumine,” ke Yehova kadi. (Yoano 7:16) Yesu wādi uyukile amba Shandi usaka bantu bemvwane myanda miyampe ya Bulopwe. Mu Shapita wa 8, tukefunda bivule bitala pa Bulopwe bwa Leza ne byobukalonga.

17. I kwepi kwādi kufundija Yesu, ne mwanda waka wādi ulonga buninge mpata nabya mwanda wa kufundija bantu?

¹⁷ Lelo Yesu wādi ufundija kwepi? I konso kwaādi utana bantu—mu madimi, mu bibundi bikata ne bityetye, mu mansoko, ne ku mobo a bantu. Yesu kādipo usaka bidi bantu bāye kwadi. Ino aye’ko ye wādi wenda kobadi. (Mako 6:56; Luka 19:5, 6) Mwanda waka Yesu wādi ulonga buno buninge bonso ne kujimija kitatyi kivule mu kusapula ne kufundija? Mwanda kino kyo kyādi kiswa-mutyima kya Leza kwadi aye. O mwanda Yesu wādi ulonga nyeke kiswa-mutyima kya Shandi. (Yoano 8:28, 29) Ino kudi buluji bukwabo bwaādi usapwila. Wādi wivwana lusa pa kumona bibumbo bya bantu bādi bāya kumumona. (Tanga Mateo 9:35, 36.) Bano bantu bādi basumbulwe na bendeji babo ba bipwilo bādi bafwaninwe kwibafundija bubinebine butala padi Leza ne pa mpango yandi. Yesu wājingulwile amba bine bantu basakilwa kwimvwana musapu wa Bulopwe.

18. I ngikadilo’ka yādi na Yesu yakusangaja bininge?

 ¹⁸ Yesu wādi mwana-mulume wa kyanga ne malango a binebine. O mwanda bantu bāmumwene bu muntu ulumbwa ne wa kanye. Enka ne bana batyetye bene bādi baloelelwa kwikala nandi. (Mako 10:13-16) Yesu kādipo na mboloji amba yeu ye yeu. Wādi ushikilwe bukobakane ne bukondame. (Mateo 21:12, 13) Mu myaka yādi yelwa bana-bakaji mwenji ne kupebwa byepelo bityetye, aye wādi wikele nabo na bulēmantu. (Yoano 4:9, 27) Kadi Yesu wādi mwityepeje bya binebine. Kyaba kimo, wāoije batumibwa bandi ku maulu, mwingilo wādi wingilwa na mwingidi wa munshi mpata.

19. I kimfwa’ka kilombola amba Yesu wādi utenekwa pa kumona bufudile bwa bakwabo?

¹⁹ Yesu wādi utenekwa pa kumona bufudile bwa bakwabo. Nakampata kino i kimweke mu bingelengele bya kubelula bantu byaālongele kupityila ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza. (Mateo 14:14) Kimfwa, mwana-mulume wa makopo wāile kudi Yesu kamunena’mba: “Shi usakile, nankyo ntōkeje.” Yesu wāivwana misanshi ne masusu a uno muntu.  Penepo wāmukwatyilwa lusa, wāolola kuboko kwandi kamutenga koku unena’mba: “Nsakile. Tōka tō.” Ponka’pa ubela wākoma! (Mako 1:40-42) Le ukokeja kulanga mwēivwanine uno mwana-mulume?

20, 21. Yesu wāshile namani kimfwa kya kukōkela Leza na dikōkeji dyonso?

²⁰ Yesu wāshile kimfwa kilumbuluke mpata kya kukōkela Leza na dikōkeji dyonso. Wādi nyeke mukōkele kudi Shandi wa mūlu mu ngikadilo yo-yonso, mu kulondwalondwa ne mu masusu a miswelo ne miswelo. Kadi Yesu wākomene matompo a Satana na kininga ne kwianekenya. (Mateo 4:1-11) Kyaba kimo, babutule bandi bamo kebādipo na lwitabijo mudi aye, bānena’nka ne kunena amba “Ñeni ibamujina.” (Mako 3:21) Ino Yesu kālekelepo bino bintu bimutyintyidile; aye wāendelele na kwingila mwingilo wa Leza. Nansha pobādi bamutuka ne kumususula, aye wādi wīfula, kādipo nansha dimo utompa kusanshija balwana nandi.—1 Petelo 2:21-23.

 ²¹ Yesu wādi nyeke mukōkele kufika’nka ne ku lufu—lufu lwa malwa kadi lusansa mutyima, mu makasa a balwana nandi. (Tanga Fidipai 2:8.) Tala bidi bintu byaātyumwinine umanwi difuku dya mfulo dya būmi bwandi bwa bu muntu wa pano panshi. Wākwetwe, wābepelwa bya bubela, wāponejibwa na batyibi boneke, wābengwa na bibumbo, wāmweshibwa malwa na basola. Wāpopwa ku mutyi, ne kutūla umpuya wandi wa mfulo na kwela lwanji amba: “Kibafikidila!” (Yoano 19:30) Inoko, mu difuku dya busatu kinondanonda na lufu lwandi, Shandi wa mūlu wāmusangula na kumujokejeja ku būmi bwa ku mushipiditu. (1 Petelo 3:18) Mayenga abala-anga pa kupita’po, wājokela mūlu. Mwine’mwa, “wakashikata ku lundyo lwa Leza,” kailaije bamupe lupusa lwa bulopwe.—Bahebelu 10:12, 13.

22. Yesu wētulongele bika pa kulama kikōkeji kufika ne ku lufu?

²² Le Yesu wētulongēle bika pa kulama kikōkeji kufika ne ku lufu? Na bubine lufu lwa Yesu i lwitushitwile kibelo kya kukamona būmi bwa nyeke mu paladisa pano pa ntanda, mungya mpango imbajinjibajinji ya Leza. Muswelo ushitwile lufu lwandi kino kibelo o mwanda otukesambila’po mu shapita ulonda’ko.