1, 2. Lelo i bāni basangelanga bitatyi bya kubatyijibwa?

SHI wingidilanga Yehova pano ke myaka mivule, kodi mwivwane mashikulu mangi a lubatyijo ku bitango byetu. Nansha byokodi mutanwe’ko misunsa mivule, ye uno wivwananga mutyima ukukunka pomona kitatyi ne kitatyi boba bakimba kubatyijibwa bemana ku mulongo mubajinji. Ponka’po, bemvwaniki bonso baimvwana nsangaji ne kukupila makasa na kyanga. Padi impolo ikusumanga pa kumona kino kibumbo kya bantu balēme belunga kudi Yehova. Bine, bino bikalanga bitatyi bya nsangaji!

² Pakwabo padi ketumonangapo bavule babatyijibwa kwetu, ino bamwikeulu badi na dyese dya kumona misunsa mivule bantu babatyijibwa. Kubamone’po kikadilanga’ko “nsangaji mikatampe mūlu” pobamona tununu twa bantu babwejibwa ku bulongolodi bwa Yehova ntanda yonso yenga ne yenga? (Luka 15:7, 10) Bine, bamwikeulu basangelanga kuno kwilundila’ko!—Hakai 2:7.

3. Mwanda waka Satana unangakananga “bwa ntambo ubuluma,” ne kyakimba i kika?

³ Inoko, bipangwa bimo bya ku mushipiditu bifītwanga pa kumona bantu babatyijibwa. Satana ne bandemona, bafunanga pa kumona tununu twa bantu tutamba mu ntanda yandi mibole. Ke-muntu Satana wianyanga’mba  i kutupu muntu ukokeja kwingidila Leza na buswe kadi amba i kutupu ukamukōkela shi watanwa na matompo makomo. (Tanga Yoba 2:4, 5.) Kitatyi kyonso kīpāna muntu kudi Yehova, Satana umwekanga bu mbepai. Yenga ne yenga mu mwaka, Satana udi pamo bwa ukupilwa mapi tununu na tununu mu mpala na bano bantu. Ke kya kutulumukapo shi “unangakananga koku ne koku pamo bwa ntambo ubuluma”! (1 Petelo 5:8) Uno “ntambo” ukimba kwitubokota ku mushipiditu, kona kipwano kyetu na Leza.—Ñimbo 7:1, 2; 2 Temote 3:12.

4, 5. (a) Yehova ukadikijanga bukomo bwa kubuluma kwa Satana mu miswelo’ka ibidi mikatampe? (b) Lelo bene Kidishitu ba bine bakakulupila bika?

 ⁴ Nansha byotujokolokelwe na balwana ba bukalabale, ketukwatwangapo moyo. Mwanda waka? Mwanda Yehova ukadikijanga bukomo bwa kuno ‘kubuluma kwa ntambo’ mu miswelo ibidi mikatampe. Le i miswelo’ka? Mubajinji, Yehova wālaile amba “kibumbo kikatampe” kya bene Kidishitu ba bine kisa kupanda ku “kyamalwa kikatampe.” (Kusokwelwa 7:9, 14) Bupolofeto bwa Leza bufikidilanga nyeke. O mwanda Satana uyukile amba kakabwanyapo kukwata bantu ba Leza mu kikonge.

⁵ Muswelo wa bubidi i mumweke mu bubinebine bwānene mwingidi umo wa kikōkeji wa Leza wa pa kala. Mupolofeto Azadia wānene Mulopwe Asa amba: “Yehova udi nenu byo mudi nandi banwe.” (2 Bilongwa 15:2; tanga 1 Kodinda 10:13.) Bimfwa bivule bisonekelwe bilombola’mba pa kala Satana wādi ukomenwa kubokota mwingidi ye-yense wa Leza wādi pabwipi na Leza. (Bahebelu 11:4-40) Dyalelo mwine Kidishitu ufwena kudi Leza ukalwa na Dyabola ne kumushinda. Bine Kinenwa kya Leza kitukulupija’mba: “Lwai na Dyabola, nandi ukemunyema.”—Yakoba 4:7.

6. Le Satana ulwanga na mwine Kidishitu umo umo muswelo’ka?

⁶ Satana kabwanyapo kunekenya bulwi, inoko ukokeja kubokota umo umo shi ketutadijepo. Satana uyukile amba ukokeja kwitubokota shi tubazobolola kipwano kyotupwene na Yehova. Lelo Satana ukazobolola’kyo namani? I na kwitutamba na lupaka, umo umo, ne na budyumuku. Tubandaulei pano ino nkuku ya Satana.

7. Mwanda waka Satana utambanga na lupaka bantu ba Yehova?

⁷ Kutambwa na lupaka. Mutumibwa Yoano unena’mba: “Ntanda yonsololo idi mu makasa a yewa umbi.”  (1 Yoano 5:19) Bino binenwa bidyumuna bene Kidishitu bonso ba bine. Satana kemubokote kala ntanda yonso ya bantu ba kubulwa bwine Leza, pano usaka kutamba ne kupwila mpumpu boba bamusomboloka—bantu ba Yehova. (Mika 4:1; Yoano 15:19; Kusokwelwa 12:12, 17) Byayukile amba udi’tu na kakitatyi katyetye, o mwanda bulobo bukatampe i bumukande. E kyaetuvudijija mitabakano. Dyalelo, i mwipande dya mfulo mwanda wa kwitutamba ne kwitonakanya.

8. Le mutumibwa Polo wādi usaka kunena bika pa kutela kishima “bulwi” na mishipiditu imbi?

⁸ Bulwi bwa umo ne umo. Mutumibwa Polo wādyumwine banababo bene Kidishitu amba: “Bulwi botudi nabo . . . [i bwa] . . . na bibumbo bya mishipiditu mibi mu bifuko bya mūlu.” (Efisesa 6:12) Mwanda waka Polo wāingidije kishima “bulwi”? Mwanda kidi na buluji bwa kwishabila ku makasa mu kwikwata kwa bantu betontola panshi. Ino Polo pa kwingidija kino kishima wādi ukimba kulombola lūma lwa muntu ne muntu na mishipiditu imbi. Shi twikalanga nansha ketwikalangapo mu ntanda mudi bantu bakulupile mu mishipiditu imbi, ketufwaninwepo kwilwa amba potwepēne kudi Yehova, tudi bwa batwe beelele mu kitanga kya menga. Nanshi mwine Kidishitu ense shi wepāna, unenwe’nka kulwa. Ke kya kutulumukapo shi Polo wāmwene amba i biyampe adyumune bene Kidishitu ba mu Efisesa amba bekale “kwimanija”!—Efisesa 6:11, 13, 14.

9. (a) Mwanda waka Satana ne bandemona bengidijanga “bilongwa bya bukosoke”? (b) Mwanda waka Satana ukimbanga kona milangwe yetu, ne tukamukomena namani? (Tala ne kapango “ Tyinai Budyumuku bwa Satana!”) (c) Le i kyongo’ka kikwabo kyotusa kubandaula?

⁹ Nkuku ya budyumuku. Polo wāsoñenye bene Kidishitu bemanije kulwa na “bilongwa bya bukosoke” bya Satana. (Efisesa 6:11) Tala pano Polo wibitela bu bivule. Mishipiditu imbi ingidijanga nkuku mishileshile ya budyumuku—ne i bine. Mwanda mungya mafuku, betabije bamo badi  bemanije mu matompo kampanda, baponene pebafikile matompo kamukaya. Nanshi Dyabola ne bandemona batele mutyima ku mwikadilo wa umo ne umo ne kunañuna bukōkekōke bwandi. Ebiya batwelela enka pa bukōkekōke bwandi bwa ku mushipiditu. Shako, tufwija’ko mwanda Bible i mwitusokwele patōkelela mwa kujingulwila manwa mavule a Dyabola. (2 Kodinda 2:11) Mu dino dibuku, ke tudi besambile kala pa nkuku palapala pamo bwa kusanswa kwa lupeto, kisense kibi, ne busekese. Shi ke pano, tubandaulei muswelo mukwabo wa kyongo kya Satana—majende.

10. (a) Le majende i bika? (b) Yehova wiamwene namani, ne nobe le wiamwene namani?

¹⁰ Majende i kwisamba na mishipiditu imbi. Lubuko, butyi, kwipangula bibanda, ne kwisamba na bafu i miswelo palapala ya majende. Monka motuyukile, Yehova umwene yense ulonga majende bu “wamunyanji.” (Kupituluka 18:10-12; Kusokwelwa 21:8) Netu tufwaninwe ‘kushikidilwa byobya bibi,’ o mwanda ketunenwepo kupwana na mishipiditu imbi. (Loma 12:9) Yō, kulonga buzazangi kudi Yehova Tata wetu wa mūlu i kintu kibi’po kashā!

11. Mwanda waka Satana ukatambula bushindañani bukatampe shi tubavundamukila ku bya majende? Leta kimfwa.

¹¹ Inoko, Satana ufwilanga kukokela bavule mu majende mwanda uyukile amba yewa wialonga ke nzazangi kudi Yehova. Kitatyi kyonso kivundamukila mwine Kidishitu ku majende, Satana utambulanga bushindañani bukatampe. Namani? Langa bidi kino kimfwa: Shi sola watomboka ne kwaba kibumbo kyabo, wakelunga ku kibumbo kya balwana, mudyavita wa balwana usangalanga. Ukokeja ne kutumbija ku bantu uno ngabañani mwanda wa kusanshija ne kupunika yewa wadi wandi mudyavita. Mo monka ne mwine Kidishitu shi wavundamukila ku bya majende, watombokela Yehova ku kusaka ne na mutyima tō, kadi wetūla  aye mwine mu makasa a Satana. Langa’po bidi musa kusangela Satana ne kutumbija ku bonso uno ndalandala! Lelo kudi umo motudi usaka kupa Dyabola bushindañani? Mhm, nansha umo! Ke twi bandalandalapo.

12. Le i manwa’ka engidijanga Satana pa muswelo otumona majende?

¹² Shi tushikilwe majende, Satana kakabwanyapo kwitukokela’mo. O mwanda uyukile amba i biyampe bidi ashinte milangwe yetu. Muswelo’ka? Ukimbanga miswelo ya kuvutakanya bene Kidishitu bafike pa kulanga “kibi amba i kiyampe, ne kiyampe amba i kibi.” (Isaya 5:20) Pa kino, Satana ujokelanga divule mu manwa andi a myaka na myakula—kuleta bipangujo bilangula kutatana.

13. I muswelo’ka wingidijanga Satana manwa a kuleta bipangujo bilangula kutatana?

¹³ Imvwana bidi muswelo wāingidije’o Satana pa kala. Wāipangwile Eva mu Edena amba: “Lelo i nankyo nanshi Leza wanene’mba: Kemukadyako ku mityi yonso, shi mityi ka, shi mityi ka, idi mu budimi’ni, a?” Mu mafuku a Yoba namo, pa kutanwa ku kupwila kwa bamwikeulu mūlu, Satana wāipangula amba: “Lelo Yoba wakaminwe Leza bitupubitupu’ni, a?” Kadi pāshilwile Yesu Kidishitu mwingilo wandi pano panshi, Satana wāmusombele amba: “Shi wi mwanā Leza, nena ano mabwe ālamuke ke mikate.” Langa’po bidi—mu uno mwanda utala Yesu, Satana wādi usepa na kibengo binenwa bya Yehova byaānene mayenga abala-anga kunyuma amba: “Uno’u i wami Mwana, muswedibwe, ondoelelwe”!—Ngalwilo 3:1; Yoba 1:9; Mateo 3:17; 4:3.

14. (a) Le Satana wingidijanga namani manwa andi mwanda wa tutatane majende? (b) Lelo i bika byotusa kubandaula pano?

¹⁴ Dyalelo, Dyabola wingidijanga manwa amo onka palonga bukomo bwa kulangula kutatana kwetu mu bubi bwa  majende. Ino i kya bulanda, mwanda i mufike pa kulangula kutatana mu ñeni ya betabije bamobamo. Penepa bashilula kwiipangula pa miswelo imo ya majende shi na bubine i mibi yonso. (2 Kodinda 11:3) Le tukakwasha namani bantu badi uno muswelo bajadike milangwe yabo? Tukayuka namani amba manwa a Satana abakankalwa kwitutādila? Pa kutana malondololo, tubandaulei bintu bibidi bya umbūmi bitādilwe munshimunshi na milangwe ya majende ya Satana. Bino bintu i kwipwija mukose ne bundapi.

15. (a) Le bantu bavule ba Kupona bamwene majende muswelo’ka? (b) Lelo bene Kidishitu bamo ke bashilule namani kumona majende mwiamwena ino ntanda?

¹⁵ Nakampata mu matanda a Kupona, bumpaki bwa manga, butyi, ne miswelo mikwabo ya majende bimonwanga bu makayo. Masinema, mafilime, bitabo, televijo, ne makayo a kompyuta bilombolanga bininge bilongwa bya bandemona mu muswelo usepeja, wa budyumuku, ne wampikwa kibi. Mafilime ne bitabo bimo bimanine pa majende byo bine byatumba ne bantu kebalongolola bisumpi bya kwisambila’po. I kimweke patōka amba bandemona ababwanya kupēlula byaka bidi mu majende. Lelo uno mumweno ke mushilule kutwela bityetye mu bene Kidishitu? Eyo, bamo ke bashilule kulanga uno muswelo. Namani? Imvwana’po kino kimfwa, mwine Kidishitu umo pa kupwa kutala filime imanine pa majende, wanene amba, “I amo nadi ntala filime, ino nkilongelepo bya majende.” Mwanda waka milangwe ya uno muswelo ileta kyaka?

16. Mwanda waka i kyaka kikatampe kutonga bya kwipwija nabyo mukose bimanine pa majende?

¹⁶ Nansha kutala majende byokwishidile na kulonga’o, ino kekishintululapo amba kutala’tu bya majende kekudipo na kyaka. Mwanda waka? Tala kino: Kinenwa kya Leza kilombola amba Satana ne bandemona bandi kebadipo na  bukomo bwa kutanga bidi mu mityima yetu. * Monka motwanenenanga kala, mishipiditu imbi pa kusaka ijingulule byotulanga ne kuyuka bukōkekōke bwa ku mushipiditu botudi nabo, batalanga na katentekeji bintu byotulonga—kubadila’mo ne bya kwipwija nabyo mukose byotutonga. Shi mwikadilo wa mwine Kidishitu ulombola amba usenswe mafilime ne bitabo bimanine pa bulumbu, pa maleñanya, pa tukuya ne tuyaba, ne pa myanda itala majende, nabya i kwita kwaita bandemona. Na bubine, wibalombolanga buzoze bwandi! Bandemona papo bakananija luma lobalwa na yao mwine Kidishitu mwanda wa kutwelela pa bukōkekōke bwandi bobasokola kufika ne byobamutontola panshi. Bine, boba baswele bya majende bakokwanga dibajinji na kwipwija mukose kwimanine pa majende, ebiya ku mfulo baponena mu majende menemene.—Tanga Ngalatea 6:7.

17. Satana utwelelanga boba babela na manwa’ka amo?

¹⁷ Satana katwelelangapo enka pa byotwabila mu kwipwija mukose, ino i ne pa byotusaka mu bundapi. Namani? Mwine Kidishitu ubela ulonga bukomo bwa kukimba bundapi buyampe ino kutana mpika, upungilanga pa mutyima. (Mako 5:25, 26) Uno ukokeja kwikala mukenga wa Satana ne bandemona wa kumutwelelela. Bayukile senene shē amba Kinenwa kya Leza kipeleja bantu kukimba “bukondame,” nansha amba majende. (Isaya 1:13) Shi ubela waponena mu ano manwa a bandemona, nabya kipwano kyandi na Leza kikazoza. Muswelo’ka?

18. Le i myundapilo’ka ifwaninwe kupela mwine Kidishitu, ne mwanda waka?

¹⁸ Yehova wādyumwine bene Isalela bādi balonga “bukondame”  amba: “Po mukololanga maboko enu ami nkafya meso ami ko mudi; eyo, po mukavudija lulombelo lungilungi, nkikevwanapo.” (Isaya 1:15) Eyo, tusakanga nyeke kwiepeja na kintu kyo-kyonso kikalakanya milombelo yetu ne kutyepeja bukwashi botutambula kudi Yehova—nakampata mu kitatyi kyotubela luba. (Ñimbo 41:3) Nanshi, shi kudi bintu bilombola amba mundapilo kampanda nansha bwanga kamukaya budi’mo bya majende, mwine Kidishitu wa bine ukapela’byo. * (Mateo 6:13) Namino, ukatengela kukwashibwa na Yehova.—Tala kapango kanena’mba “ Le Bine I Majende?”

19. (a) Dyabola ukulupijanga namani bavule amba udi na bukomo bukatampe? (b) Le i mfumo’ka ifwaninwe kwepuka bene Kidishitu ba bine?

¹⁹ Bantu bavule ba mu matanda a Kupona bapēlwile byaka bya bukomo bwa Satana, ino kebidipo namino mu bipindi bikwabo bya ntanda. Mu ano matanda Dyabola ukulupije bavule amba udi na bukomo kupita ne bobwa bwadi nabo. Bantu bakwabo bekalanga, badyanga, bengila ne kulāla  enka na moyo wa mishipiditu imbi. Mfumo ya bilongwa bya nkuo bya bandemona i mitumbe. Divule ino mfumo ifumikwanga na muneñenya; kadi bavule betobelwe’yo. Lelo tufwaninwe netu kusambakanya ino mfumo? Mhm, bengidi ba Leza wa bine bepukanga’byo pangala pa bubinga bubidi bukatampe.

20. Lelo muntu ukokeja kusambakanya bubela bwa Satana namani kuyuka mpika?

²⁰ Bubajinji, muntu ufumika mfumo ya bilongwa bya bandemona ukankamikanga tumweno twa Satana. Namani? Kinenwa kya Leza kilombola amba Satana ukokeja kulonga bingelengele, inoko udyumuna amba i “biyukeno bya bubela,” ne bya “bongojani.” (2 Tesalonika 2:9, 10) Satana byadi sendwe mu bongojani, uyukile mwa kukokela milangwe ya boba batele mutyima ku majende ne mwa kwibakulupijija bintu bya bubela amba i bya bine. Bano bantu bakokeja kukulupila amba abamone ne kwimvwana  bintu kampanda kadi basekununa’byo amba i bubinebine. Mwenda mafuku, mānga yabo yaelwa’mo mwepo pa kunenwanenwa’yo. Shi mwine Kidishitu wasambakanya ino mfumo, nabya na bubine walonga bisaka Dyabola—“shandya bubela.” Ke-muntu wasambakanya bubela bwa Satana.—Yoano 8:44; 2 Temote 2:16.

21. Le mīsambo yetu ifwaninwe kwimanina pa bika?

²¹ Bwa bubidi, nansha shi mwine Kidishitu wādi na kipwano pa kala na mishipiditu imbi, kafwaninwepo kusekunwina kyaba kyonso banababo betabije mfumo ya bino bintu. Mwanda waka? Twi badyumunwe amba: “Tubambile meso sō kudi Kalombwe Mukatampe, Yewa wa kufikija ku bubwaninine lwitabijo lwetu, ke Yesu kadi.” (Bahebelu 12:2) Bine, tufwaninwe kwela meso kudi Kidishitu, kekudi Satanapo. I kiyukane amba pādi Yesu pano pa ntanda, kāsekunwininepo bandi bana ba bwanga bitala pa mishipiditu imbi, nansha byaādi ubwanya kulombola bikokeja ne kebikokejapo kulonga Satana. Ino Yesu wāimanine pa musapu wa Bulopwe. O mwanda, pa kwiula Yesu ne batumibwa bandi, tufwaninwe kwisambila enka pa “bintu bikatampe bya Leza.”—Bilongwa 2:11; Luka 8:1; Loma 1:11, 12.

22. Le i muswelo’ka otukalengeja “nsangaji mikatampe mūlu”?

²² Bine Satana wingidijanga manwa meshileshile, kubadila’mo ne majende, mwanda wa kona kipwano kyotupwene na Yehova. Inoko, shi tushikwe bibibibi ne kulamata ku byobya bilumbuluke, nabya Dyabola kakamonepo mukenga wa kwituzozeja mu kusumininwa kotusumininwe kupela miswelo yonso ya majende. (Tanga Efisesa 4:27.) Langa’po mukekadila “nsangaji mikatampe mūlu” shi tubaendelela “kwimanija pototo ku bilongwa bya bukosoke bya Dyabola” kufika ne pakatalulwa’ko!—Efisesa 6:11.