1, 2. Mwanda waka Yehova uloelelwanga paetumona twikankila’ko kwikala bampikwa budimbidimbi? Leta kimfwa.

LOLO umo ne wandi mwana abatambe mu butyike. Ponka’po, mwana waimana, katale inandi na moyo. Ukwete kamotoka mu kwandi kuboko kaayata mu butyike. Wadi wailwa kujokeja’ko pokadi nansha kunena inandi amupotele’ko. Washilula kudidila inandi. Inandi wamusenge ne kujoka nandi mu butyike mwanda wa mwana ajokeje kamotoka ne kulomba lusa. Penepa inandi wasangala ne kuloelelwa. Mwanda waka?

² Bambutwile baloelelwanga nyeke pa kumona babo bana befunda kwikala bampikwa budimbidimbi. Mo monka ne Tata wetu wa mūlu, “Leza wa binebine,” nandi usangalanga. (Ñimbo 31:5) Yehova uloelelwanga paetumona twikankila’ko kwikala bampikwa budimbidimbi ne potwenda tutama ku mushipiditu. Byotusaka kumusangaja ne kwilama mu buswe bwandi, tunenanga pamo bwa mutumibwa Polo amba: ‘Tusaka kwiendeja kwampikwa budimbidimbi mu byonso.’ (Bahebelu 13:18) Shi ke pano, tubandaulei miswelo iná ya umbūmi yotukokeja kyaba kimo kumona amba i bikomo kwikala’mo bampikwa budimbidimbi. Ebiya tukabandaula byabuyabuya byotukamwena’mo.

3-5. (a) Lelo Kinenwa kya Leza kitudyumuna namani ku kyaka kidi mu kwiongola? (b) I bika biketukwasha tuleke kwidimba batwe bene?

³ Kikoleja kibajinji kyotufwaninwe kulwa nakyo i kya kuleka kwidimba batwe bene. Byotudi bampikwa kubwaninina, i bipēla kwiongola amba twi babwanwe. Kimfwa, Yesu wānene bene Kidishitu ba mu Laodesea’mba bādi beongola na kulanga’mba i bampeta, abo papo ‘balanda, bampofu, ne badi mutaka’ ku mushipiditu—balenga ne lusa. (Kusokwelwa 3:17) Kwiongola kobēongwele kwēbatūdile mu kyaka.

⁴ Kadi vuluka mwanā bwanga Yakoba wādyumwine amba: “Shi kudi muntu ulañanga’mba utōtanga Leza, ino kubeja ludimi lwandi mpika, ongolanga mutyima wandi aye mwine, ne butōtyi bwandi i bwa bitupu.” (Yakoba 1:26) Shi tulanga’mba tukokeja kwingidija ludimi lwetu bibi koku tutōta Yehova, nabya twiongolanga mu mutyima wetu. Butōtyi bwetu kudi Yehova bukekala bwa bitupu ne kwela kyaba. I muswelo’ka otukaleka kwidimba?

⁵ Mu kino kisonekwa kimo kyonka, Yakoba udingakanya bubine bwa Kinenwa kya Leza na kiyo. Witusoñanya tutale talē mu kijila kibwane kya Leza ne kwisendulula. (Tanga Yakoba 1:23-25.) Bible ukokeja kwitukwasha tuleke kwidimba ne kujingulula potufwaninwe kwilemununa. (Madilo 3:40; Hakai 1:5) Kadi tukokeja kulomba Yehova etubandaule ne kwitukwasha tumone ne kwitabija bilubo. (Ñimbo 139:23, 24) Budimbidimbi i buzoze bufyame, ne tufwaninwe kwibumona mwibumwena Tata wetu wa mūlu. Nkindi 3:32 inena’mba: ‘Mupupakane i wa munyanji kudi Yehova; ino kipwano kyandi kidi ne balulame.’ Yehova uketukwasha tulange ne kumona bintu mwaebimwena. Yuka’mba Polo wānene amba: “Tusaka kwiendeja kwampikwa budimbidimbi.” Eyo, ketudipo babwaninine dyalelo, inoko tusakanga kadi twabilanga kwikala bampikwa budimbidimbi.

6. Mwanda waka besongele bafwaninwe kwikala bampikwa budimbidimbi ku umo ne mukwabo, ne i byaka’ka byobakepuka?

⁶ Kubulwa budimbidimbi ko kufwaninwe kuyukilwa’po kisaka kya bwine Kidishitu. Nanshi ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwisamba pambulwa kafinda. Mu buluo bwa bene Kidishitu kemudipo kyomwikadila bintu pamo bwa bilongwa bya disubi, bisansa, dipyaselemba na bantu bokwisongele nabo, kwinangila na ke mwinē pobe mu bufyafya ku Entelenete, ne kutala bantu badi mutaka mu miswelo yo-yonso. Balume ne bakaji baloñanga namino na kwifya ku benē pabo. Buno i budimbidimbi. Teja byānene Mulopwe Davida wa kikōkeji amba: “Nkishiketepo ne bantu ba bitubitupu, mhm, nansha kukēkala na banzazangi.” (Ñimbo 26:4) Shi udi na mwinē pobe, kokolwa kwikuja mu bilongwa bikulomba kwifya nansha kwikala nzazangi kwadi!

7, 8. Le i bimfwa’ka bya mu Bible bikwasha bana bayuke kwikala bampikwa budimbidimbi?

⁷ Bambutwile pobafundija babo bana kubulwa budimbidimbi bengidijanga na tunangu bimfwa bya mu Bible. Kudi bimfwa bityani pamo bwa mānga ya Akana, wāibile ne kusaka kufya bwivi bwandi; ya Ngehazi, wābepele bubela mwa kumwena lupeto; ya Yudasa wāibile ne kubepa mwanda wa kwipaija Yesu. —Yoshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Balopwe 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Yoano 12:6.

⁸ Kudi kadi ne bimfwa biyampe pamo bwa mānga ya Yakoba, wānene bandi bana bajokeje lupeto lobātene mu makolwa abo mwanda wālangile amba bāvulaminwe’lo’mo; ya Yefeta ne ya wandi mwana mwana-mukaji wālēmekele mutyipo wa shandi na kwisuminwa bivule; ne ya Yesu wēyukenye pampikwa moyo ku bibumbo mwanda wa kufikidija bupolofeto ne kukinga balunda nandi. (Ngalwilo 43:12; Batyibi 11:30-40; Yoano 18:3-11) Ino’tu i mānga mityetye ipa bambutwile mulangwe wa mwa kutanina myanda ya mvubu mu Kinenwa kya Leza pa kufundija babo bana basanswe ne kwikala bampikwa budimbidimbi.

9. Le bambutwile bakepuka bika shi basaka kupa babo bana kimfwa kya kubulwa budimbidimbi, ne mwanda waka kimfwa kyabo kidi na mvubu?

⁹ Buno bufundiji butwika bambutwile kiselwa kikatampe. Mutumibwa Polo wāipangwile amba: “Ino le abe ufundija’ko muntu mukwabo, kwifundijapo abe mwine, a? Abe, usapula’mba ‘Kokeba,’ abe’ko wiba?” (Loma 2:21) Bambutwile bamo bakolejanga’byo babo bana pa kwibafundija kubulwa budimbidimbi ino abo’ko bene na budimbidimbi. Bebingijanga shi abaibe nansha shi ababepa bubela na kunena’mba, “Naboya, nkibile” ne amba “Namushiye mu mwishi.” Bine, kwiba i kwiba, nansha shi kebilwe i katyetye; kadi bubela i bubela nansha mu kamwanda katye enka ne kunena ka bine ne ka bubela’mo. * (Tanga Luka 16:10.) Bana kebejangapo kujiula buzazangi ne kino kibonanga bininge. (Efisesa 6:4) Inoko shi bamona bimfwa bya bambutwile bya kubulwa budimbidimbi, nankyo bakatama biyampe ne kutumbija Yehova mu ino ntanda ya budimbidimbi.—Nkindi 22:6.

10. Lelo i bika byotufwaninwe kuta’ko mutyima potwisamba na banabetu betabije pampikwa budimbidimbi?

¹⁰ Kwitana pamo na banabetu betabije nako kwitupa mikenga mivule ya kwikala bampikwa budimbidimbi. Monka motwamwenine mu Shapita 12, tufwaninwe kutadija muswelo otwingidija kyabuntu kyetu kya kwisamba, nakampata potudi na batutu ne bakaka ba ku mushipiditu. Mīsambo ya bunenenene ikokeja kwalamuka ke lubabo ne lumvuba. Shi tupituluka mu myanda ya amba amba, i bubela botusambakanya, o mwanda tufwaninwe kulama milomo yetu. (Nkindi 10:19) Ku mutamba mukwabo, mwanda ukokeja kwikala wa bine, ino kekishintululapo amba ufwaninwe’nka kunenwa. Padi mwanda’wa kewitutalepo, nansha padi kwiunena kukokeja kwikala kubi. (1 Tesalonika 4:11) Bamo balañanga amba kunena na kipuni ko kubulwa budimbidimbi, ino binenwa byetu bifwaninwe nyeke kwikala bya buntu ne bisangaja.—Tanga Kolose 4:6.

11, 12. (a) Lelo bamo balonga bubi bukatampe bakolejanga’byo namani? (b) I bubela’ka bumobumo bwa Satana butala pa bubi bukatampe? (c) Le i muswelo’ka otukekala bampikwa budimbidimbi ku bulongolodi bwa Yehova?

¹¹ Kutabukidila, tufwaninwe kwikala bampikwa budimbidimbi ku boba betutangidile kumeso mu kipwilo. Bamo balonga bubi bukatampe bakolejanga’byo pobakimba  kufya’bo na kubepela bakulumpe bebepangula. Bantu ba uno muswelo bekalanga kulu mu dishinda kulu mu biyombo, koku banena’mba bengidilanga Yehova ino koku nako bendelela na kulonga bubi bukatampe. Bine, būmi bwa uno muswelo bwikadijanga muntu ke mbepai. (Ñimbo 12:2) Bakwabo nabo balombolanga bakulumpe bya bine bimo, ino bafya’ko bikwabo bya kamweno. (Bilongwa 5:1-11) Divule budimbidimbi bwa uno muswelo butambanga ku kukulupila mu bubela busambakanya Satana.—Tala kapango kanena’mba “ Bubela bwa Satana Butala pa Bubi Bukatampe.”

¹² I biyampe kadi twikale bampikwa budimbidimbi potusoneka malondololo a ku bipangujo bitwipangula bulongolodi bwa Yehova. Kimfwa, shi tusoneka lapolo ya mwingilo wetu wa budimi, i biyampe tuleke kusoneka bya bubela. Mo monka ne potudinga mafomu a kupebwa mingilo kampanda, ketufwaninwepo kubepa motwikadile nansha myanda itutala.—Tanga Nkindi 6:16-19.

13. Tukekala namani bampikwa budimbidimbi na banabetu mu myanda itala busunga?

¹³ Kadi kubulwa budimbidimbi ku banabetu betabije kutala ne mu myanda ya busunga. Kyaba kimo, batutu ne bakaka bakokeja kwingidila pamo mu bya busunga. Bafwaninwe kusansanya ino myanda na butōtyi, ku Njibo ya Bulopwe nansha mu busapudi. Pakwabo kipwano kya busunga kitalanga ba mwingidilwa ne mwingidi. Shi twingidijanga banabetu ku kaji ketu, tufwaninwe kwikala bampikwa budimbidimbi na kwibafuta pa kitatyi, lupeto lotweivwanikile, kadi ne kwibapa byonso binenwe ku kaji nansha na Leta. (1 Temote 5:18; Yakoba 5:1-4) Ku mutamba ungi nako, shi twingidila mwanetu, tufwaninwe kwikankila’ko kuvuija twaji tunenenwe pa mfutwa yotutambula. (2 Tesalonika 3:10) Ketukasakepo tulongelwe biyampe mwanda’po i mwanetu ku mushipiditu, kimfwa kupebwa makonje a ku bitupu,  tumweno, ne bikwabokwabo kebipebwangapo bengidi bakwabo.—Efisesa 6:5-8.

14. Shi bene Kidishitu basaka kusungila pamo, bakabadikila kulonga bika, ne mwanda waka?

¹⁴ Lelo bikekala namani shi i bya busunga bya kutyangila lupeto nansha kwiapuja? Bible uleta misoñanya ya kamweno ne ikwasha, amba: Sonekai myanda yonso! Kimfwa, Yelemia pa kupota budimi, wādi na mukanda wa lupoto mwandike pabidi, ne batumoni’po, kadi wālamwa senene mwa kunyemena’ko mu mafuku āya kumeso. (Yelemia 32:9-12; tala ne Ngalwilo 23:16-20.) Shi tudi na bya busunga na banabetu betabije, kusoneka kamwanda ne kamwanda senene, kushinya mukanda ne batumoni’po ke kubulwapo kikulupiji mobadi. Ino i kubadikila kulonga bintu mwa kwepukila kubulwa kumvwañana, kwisusa, ne kwikoleja kubwanya kukalupuka’ko. Bene Kidishitu bonso bafwaninwe kuyuka amba bya busunga kebifwaninwepo kona bumo ne ndoe ya kipwilo. *—1 Kodinda 6:1-8.

15. Le Yehova umwene namani bilongwa bya budimbidimbi mu bya busunga, ne bene Kidishitu bafwaninwe kumona’byo muswelo’ka nansha bilonga’byo bavule?

¹⁵ Kubulwa budimbidimbi kwa mwine Kidishitu ke kwimaninepo enka mu kipwilo. Polo wānene amba: “Byotusaka [i] kwiendeja kwampikwa budimbidimbi mu byonso.” (Bahebelu 13:18) Umpangi wetu usaka twikale bampikwa budimbidimbi ne mu bya ntanda mwine. Mukanda wa Nkindi bunka bwao, utela misunsa mivule kitompekejo kya budimbidimbi. (Nkindi 11:1; 20:10, 23) Mu myaka ya kala, bādi bengidija bitompekejo ne bulēmi mu bya busunga mwanda wa kupima bintu ne lupeto lwa kwibipota. Bansunga ba budimbidimbi bādi bengidija bulēmi bwa miswelo  ibidi ne bitompekejo byoneke mwa kongwela ne kwiba bampotyi. * Yehova ushikilwe bino bilongwa! Pa kwilama mu buswe bwa Leza, tufwaninwe kwijiba ku bilongwa byo-byonso bya budimbidimbi mu bya busunga.

16, 17. I miswelo’ka imoimo ya budimbidimbi idi mu ino ntanda, ne bene Kidishitu ba bine i basumininwe kulonga bika?

¹⁶ Satana ye ubikele ino ntanda, o mwanda ketutulumukapo pa kumona budimbidimbi konsokonso. Pamo tutompibwanga netu dyuba ne dyuba na budimbidimbi. Kimfwa pa kusoneka mikanda ya mwa kusokwela kaji, tukokeja kubepa nansha kwela’mo mwepo muvule, pangala pa byotufundile ne byotuyukile. Bantu pa kumona byobasaka babepanga pa bitanshi, misonko, mikanda ya kuviluka ne bikwabokwabo. Bana ba masomo bavule batentulanga ku ekizame, nansha pobalonga devwala, na kusela myanda ku Entelenete nansha kwiba bisonekele muntu ungi ne kutela amba i byabo. Shi muntu wetana na mulungu wa Leta moneke, divule bekalanga bebajika kanwa mwa kumwena byobakimba. Ke kya kutulumukapo kumona bino bintu mu ntanda ya bantu “ba kwisanswa abo bene, ba kusanswa lupeto, . . . bampikwa kusanswa buyampe.”—2 Temote 3:1-5.

¹⁷ Bene Kidishitu ba bine basumininwe kuleka kwikuja mu bilongwa na bino. Kintu kikoleja pa kwikala bampikwa budimbidimbi i pa kumona boba balonga bya budimbidimbi bo bamona biyampe umbūmi ne kupeta mu ino ntanda. (Ñimbo 73:1-8) Ino papo bene Kidishitu abo basusuka pa kumona lupeto mwanda basaka kwikala bampikwa budimbidimbi “mu byonso.” Lelo kulonga namino kudi ne kafwila midimo? Eyo, kudi nako! Ino mwanda waka?  I byabuyabuya’ka bidi mu kwikala bampikwa budimbidimbi?

18. Mwanda waka kuyukana bu wampikwa budimbidimbi kudi na mvubu?

¹⁸ Kekudipo bivule byokatana umbūmi bitabukile pamo bwa kuyukana bu muntu wampikwa budimbidimbi, ukulupilwa. (Tala kapango kanena’mba “ Le Ndi Wampikwa Budimbidimbi?”) Langa’po—muntu yense ukokeja kwikala wampikwa budimbidimbi! Kino kekitalepo bwino, bupeta, buya bwa mpala, kabila, nansha kintu kikwabo kyoketubwanyapo kufikila’po. Ino, yō, bavule i bakomenwe kwikala bampikwa budimbidimbi! Ke-mintu i ngikadilo misakane! (Mika 7:2) Bamo bakokeja kukusepa, bakwabo babwanya kukutendela pangala pa kubulwa budimbidimbi kobe, bakukulupila ne kukulēmeka. Batumoni ba Yehova bavule batananga misokwe mwanda wa kubulwa budimbidimbi. I balame twaji twabo kitatyi kikombolwa bengidi ba budimbidimbi, nansha kusokola kaji mu bifuko mobakimba bantu bampikwa budimbidimbi.

19. Lelo kubulwa budimbidimbi kudi na lupusa’ka pa mutyima wa mundamunda ne pa kipwano kyetu na Yehova?

¹⁹ Wikale kodi mufikilwe na kino, nansha kekyakufikile, yuka amba kwikala wampikwa budimbidimbi kudi na byabuyabuya bivule. Ukekala na mutyima wa mundamunda utōka. Polo wāsonekele amba: “Tukulupile amba tudi na mutyima wa mundamunda wampikwa budimbidimbi.” (Bahebelu 13:18) Kadi kuyukana uno muswelo kekukafyamapo ku meso a Shobe wa mūlu, mwanda uswele bantu bampikwa budimbidimbi. (Tanga Ñimbo 15:1, 2; Nkindi 22:1.) Bine ne bine ponka, kwikala wampikwa budimbidimbi kukakukwasha wilame mu buswe bwa Leza, ino yo mpalo mikatampe mpata yotusaka. Tubandaulei pano mwanda mukwabo ukwatañene na uno: Mumwenine Yehova mingilo.