1-3. (a) Mwanda waka Ezekyele ye uno wāsengelwe na kimonwa kya tempelo mikatampe? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Le i bika byotusa kubandaula mu uno shapita?

TOMPA kumona mu ñeni Ezekyele udi na myaka 50. Kadi na myaka 25 mu bumisungi. Tempelo ya mu Yelusalema kasha ilāla mu masala mu bula bwa kitatyi kilampe. Shi Ezekyele wadi usenswe kwingila bu kitobo mu Yelusalema, nankyo bino byonso bibaenda mu mema. Kukishele kintu kya myaka 56 pa kunena’mba bumisungi bupwe, kadi Ezekyele kayukilepo shi ukekala’ko kitatyi kilampe bikamulengeja amone kujokejibwa kwa bantu ba Yehova mu yabo ntanda, ne kūbakululwa kwa tempelo. (Yel. 25:11) Le ino milangwe ibamuletela bulanda?

² Bine Yehova walombola kanye pa kutonga kupa Ezekyele kimonwa kikatampe mu kino kitatyi, kine kisa kuletela uno mwana-mulume wa kikōkeji busengi bukatampe ne lukulupilo! Kupityila ku kino kimonwa, mupolofeto wajokejibwa mu yabo ntanda ne kutūlwa pa lūlu lulampe bininge. Pa kino kifuko kya peulu, wetana’po na “muntu umo wadi umweka pamo bwa mukuba.” Uno mwikeulu umwendeja wamuselela pa kiteba kya pa tempelo mikatampe. (Tanga Ezekyele 40:1-4.) Byonso bimweka bu bintu bya bine! Kudi Ezekyele, ino myanda yādi ikomeja lwitabijo, ilenga nzuba, padi’nka ne kuvutakanya ñeni. Nansha  tempelo yaamona byoidi na bintu bivule byayukile, ino i mishile bininge na yoya yaādi uyukile ya mu Yelusalema.

³ Kino kimonwa kikunka mutyima kidi mu mashapita kitema a mfulo a mu mukanda wa Ezekyele. Nanshi twisambilei bidi pa mumweno otufwaninwe kwikala nao potubandaula kino kimonwa ne kukimba nshintulwilo yakyo. Kupwa tukabandaula shi yoya yāmwene Ezekyele yādi tempelo mikatampe ya ku mushipiditu yēsambīle’po mutumibwa Polo papo ke papite myaka tutwa na tutwa. Ku mfulo, tusa kubandaula mwādi mushintulwila kino kimonwa kudi Ezekyele ne ku misungi mikwabo.

4. Pa mwanda utala kimonwa kya tempelo, i nshintulwilo’ka yadi iletwa mafuku kunyuma, ino pano kusakilwa bika?

⁴ Mafuku kunyuma, mabuku etu adi anena’mba Ezekyele wāmwene tempelo mikatampe ya ku mushipiditu ya Yehova, mine yēsambile’po mutumibwa Polo ku bukomo bwa mushipiditu mu mukanda waālembēle Bahebelu. * Kukwatañana na uno mwivwanino, twamwene amba tubwanya kupa bintu bivule bya mu tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele nshintulwilo ya kyelekejo nansha ya bintu bya mu mafuku a kumeso, na kwingidija nshintulwilo ya Polo ya kipema bu pemanine mwanda. Inoko, bwifundi bwa mushike ne kulangulukila’po ne milombelo ponka, byalombwele amba kusakilwa mwivwanino upēla wa nshintulwilo ya kimonwa kya Ezekyele kya tempelo.

5, 6. (a) Le mutumibwa Polo wālombwele kwityepeja namani paēsambīle pa kipema? (b) Le i bika byānenene Polo bitala pa kamwanda ne kamwanda ka kipema, ne i muswelo’ka netu otubwanya kulonda milangwe yandi mu mwivwanino wetu wa kimonwa kya Ezekyele kya tempelo?

⁵ I kimweke bu kya tunangu tuleke kukimba nshintulwilo ya bupolofeto nansha ya kyelekejo mu kamwanda ne kamwanda ka mu kimonwa kya Ezekyele kya tempelo. Mwanda waka? Tubandaulei kino kimfwa kikunka mutyima. Polo paēsambīle pa kipema ne pa tempelo ya ku mushipiditu, wātelele kamwanda ne kamwanda ka kipema, kimfwa kisōkelwa’mo ensense kya olo, mpūto ya sanduku, ne mutyibi wa olo mwādi māna. Le wāpele kamwanda ne kamwanda nshintulwilo ya bupolofeto? Na bubine, mushipiditu ujila kewāmuludikilepo kulonga namino. Inoko, Polo wālembele amba: “Kino ke kitatyipo kya kwisamba bino bintu kamo ne kamo.” (Bah. 9:4, 5) Polo wādi witabije na mutyima tō kulonda buludiki bwa mushipiditu ujila ne kwilaija Yehova na kwityepeja.​—Bah. 9:8.

⁶ Netu ye byotufwaninwe kulonga na kimonwa kya Ezekyele kya tempelo. Nakyo kidi na myanda mivulevule. Kadi shi kusakilwa kitōkeji kampanda, i kimweke amba i biyampe twilaije Yehova atōkeje myanda. (Tanga Mika 7:7.) Le penepo tufwaninwe kufula ku kunena’mba mushipiditu wa Yehova keuletelepo kitōkeji pa kino kimonwa? Nansha dimo!

7, 8. (a) Le i mwivwanino’ka wajadikwa pano? (b) Le tempelo ya mu kimonwa i mishile namani na tempelo ya ku mushipiditu yātelele Polo?

⁷ Monka motwamwenanga’kyo kūlu’ku, mu bula bwa myaka mivule mabuku etu adi ashintulula’mba Ezekyele wāmwene tempelo  mikatampe ya ku mushipiditu ya Yehova, mine yēsambīle’po mutumibwa Polo ku bukomo bwa mushipiditu mu mukanda waālembēle Bahebelu. Inoko, bwifundi bwa mushike i bwitufudije ku kunena’mba Ezekyele kāmwenepo tempelo mikatampe ya ku mushipiditu. Mwanda waka?

⁸ Dibajinji, tempelo yāmwene Ezekyele keikwatañenepo na bishintulwile Polo ku bukomo bwa mushipiditu. Tala bidi uno mwanda: Mutumibwa Polo wālombwele patōkelela’mba kipema kya mu mafuku a Mosesa kyādi mujiñininya ne kimfwa kya kintu kikatampe. Kipema, pamo bwa tempelo ya Solomone ne ya Zelububele, mene āubakilwe na kulonda kimfwa kimo kyonka, kyādi na kandimbwa ka “Kijila Nakampata.” Polo wātelele kano kandimbwa bu “kifuko kijila kilongwe na makasa,” na kushintulula’mba kandimbwa kādi “kimfwa kya kyokya kya binebine,” inoko ako ke kya binebinepo kine. Le i kika kyādi kya binebine? Polo wāshintulwile amba i: “Mūlu mwine.” (Bah. 9:3, 24) Lelo Ezekyele wāmwene mūlu? Aa. Kimonwa kya Ezekyele kekidipo na mulangwe nansha umo ulombola’mba wādi ubandila bintu bya mūlu.​—Dingakanya na Danyele 7:9, 10, 13, 14.

9, 10. Pa mwanda utala bitapwa, le tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele i mishile namani na tempelo mikatampe ya ku mushipiditu yātelele Polo?

⁹ Kadi kintu kikwabo kitukulupija’mba kudi kwishila pa bukata bwa kimonwa kya Ezekyele na bishintulwile Polo i bitapwa. Ezekyele wāivwene bulombodi buvule bupebwa bantu, bamfumu, ne babitobo pa mwanda utala kulambula bitapwa. Bādi bafwaninwe kulambula bitapwa pa mwanda wa bubi bwabo abo bene. Kadi bādi bafwaninwe kulambula bitapwa bya kipwano, bine byobādi babwanya padi kudīla pamo mu byumba bya kudīla’mo bya tempelo. (Ezk. 43:18, 19; 44:11, 15, 27; 45:15-20, 22-25) Le bino bitapwa bya kitatyi kyonso byālambwilwe mu tempelo mikatampe ya ku mushipiditu?

¹⁰ Kilondololwa kidi padi tō kadi kipēla. Polo wāshintulwile amba: “Kidishitu pa kwiya bu kitobo mukatampe wa bintu biyampe bilongekele kala, watwelele mu pema mukatampe kadi mubwaninine mpata wampikwa kulongwa ku makasa, ko kunena’mba, ke wa buno bupangipo. Watwelele mu kifuko kijila, ke na mashipo a bambuji ne a byana bya bañombe, aa, ino i na mashi andi aye mwine, dimo kupwididile, wetusokwela bunyongolodi bwa nyeke.” (Bah. 9:11, 12) Nanshi mu tempelo mikatampe ya ku mushipiditu, i mupānwe kitapwa kimo kete​—kupwididile. I kitapwa kya kinkūlwa, kadi i kipānwe na Kitobo Mukatampe Kutabuka aye mwine, ke Yesu Kidishitu kadi. Na bubine, tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele ne bitapwa byayo bivulevule bya bambuji ne bañombe ke tempelopo mikatampe ya ku mushipiditu.

11. Mu mafuku a Ezekyele, mwanda waka kitatyi kya Yehova kyādi kekyabwene kya kusokola bubine butala tempelo mikatampe ya ku mushipiditu?

¹¹ Kino kitutwala ku bubinga bwa bubidi bulombola’mba Ezekyele kāmwenepo tempelo mikatampe ya ku mushipiditu: Kitatyi kya Leza kyādi kekyabwene kya kusokola buno bubine.  Vuluka’mba, kimonwa kya Ezekyele kyādi kitala dibajinji Bayuda bamisungi bādi mu Babiloni. Bādi munshi mwa Bijila bya Mosesa. Bumisungi’tu pa kupwa, bādi bafwaninwe kujokela mu Yelusalema ne kulonda bino bijila bitala butōtyi butōka na kūbakulula tempelo ne kisōkelo kyayo. Kupwa bādi bafwaninwe kwendelela kulambwila’po bitapwa, monka mobālongele’kyo mu kintu kya myaka tutwa tusamba. Langa’po bidi Bayuda mobādi ba kutengelwa bininge shi kimonwa kya Ezekyele kyēbalombwele tempelo ya ku mushipiditu​—mu tempelo mwine mwalambula kitobo mukatampe kitapwa kya būmi bwandi aye mwine, kadi pa kupwa kulambula’kyo bitapwa bikwabo byonso kebikidipo na mvubu! Le bādi ba kwivwanija namani kino kimonwa? Le kino kyādi kibwanya kuzozeja mutyima wabo wa kukōkela Bijila bya Mosesa? Yehova, monka mwaikadilanga nyeke, usokolanga bubine enka pa kitatyi kifwaninwe kadi mu kitatyi kīteakenye bantu bandi.

12-14. Le i kwiifwana’ka kwiifwene tempelo yāmwene Ezekyele na tempelo ya ku mushipiditu yātelele Polo? (Tala kapango “Matempelo Meshile, Bufundiji Nabo Bwishile.”)

¹² Penepo, i kwiifwana’ka kwiifwene tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele na tempelo ya ku mushipiditu yātelele Polo? Vuluka’mba mīsambo ya Polo keyādipo imanine pa tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele; ino, yādi imanine pa kipema kya mu mafuku a Mosesa. Na bubine, Polo wātelele bintu bivule byādi  ne mu tempelo ya Solomone ne ya Zelububele, kadi byāmwekele padi ne mu tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele. Nanshi mungya buluji, ba Ezekyele ne Polo besambīle pa bintu bishile mu bintu byobālembele. * Nansha bintu byobalembele byobidi bishile, inoko bidi na kwiifwana. Mu muswelo’ka?

¹³ Tubwanya kumona’mba bino bisonekwa bibidi bya mu Bible biifwene mu uno muswelo: Kudi Polo, twifunda’ko myanda itala mpangiko ya Yehova itala butōtyi, inoko kudi Ezekyele twifunda’ko myanda itala mbila ya Yehova ya butōtyi. Pa kwitufundija myanda itala mpangiko ya Yehova ya butōtyi butōka, Polo usokola nshintulwilo ya bino bintu bya mu tempelo ya ku mushipiditu, kimfwa kitobo mukatampe, bitapwa, kisōkelo, ne Kijila Nakampata. Inoko pa kukomeneja mbila ya peulu ya Yehova ya butōtyi butōka, kimonwa kya Ezekyele kya tempelo kitulombola kintu kidi na myanda mivulevule itutweja mu ñeni ne mu mityima yetu bufundiji buvule butala mbila ya Yehova.

¹⁴ Le penepo, mwivwanino wetu mujadikwe ubetufudija kwepi? Na bubine, kekishintululapo amba kimonwa kya Ezekyele kidi na mvubu mityetye kotudi dyalelo. Pa kujingulula muswelo otubwanya kumwena mu kino kimonwa, tubandaulei na  katentekeji muswelo wādi ubwanya kumwena’mo Bayuda ba kikōkeji ba mu mafuku a Ezekyele ne balondele’ko.

15. (a) Le kimonwa kya Ezekyele kyādi na musapu’ka? (b) Lelo i kwishila’ka kudi mu Ezekyele shapita 8 ne Ezekyele shapita 40 kutūla ku 48?

¹⁵ Pa kutana malondololo a mu Bible ku kino kipangujo, tubandaulei bipangujo kampanda bine bisa kwitukwasha twivwanije uno mwanda senene. Kibajinji, le kino kimonwa kyādi na musapu’ka wa bupolofeto? Mu kīpi, kyādi na musapu wa amba butōtyi butōka bukajokejibwa! Ezekyele wāivwanije senene uno mwanda. Wādi kala ke mulembe myanda idi dyalelo mu shapita 8 wa Ezekyele, mwine Yehova mwawāelekeje na bifwatulo ngikadilo ya bulanda yādi’mo tempelo mu Yelusalema. Kadi Ezekyele ye uno wāsangele kulemba kamo ne kamo ka myanda itala kwishila kukatampe, itanwa dyalelo mu shapita 40 kutūla ku 48. Mu ano mashapita, ketumone’mopo butōtyi butōka busubijibwe, ino tumona’mo butōtyi butōka mobwādi bufwaninwe kwikadila​—bu kimfwa kya kutendelwa kya mwa kutōtela Yehova kukwatañana na Bijila bya Mosesa.

16. Le kimonwa kya Ezekyele kya tempelo kibingija namani byobya byālaile Isaya myaka katwa kunyuma?

¹⁶ Butōtyi bwa Yehova pa kujokejibwa’bo pa kifuko kyobwādi bufwaninwe kwikala’po, bwādi bwa kuzunzulwa. Mu bula bwa myaka katwa ne kupita kunyuma, mupolofeto Isaya wāpelwe bukomo bwa mushipiditu wālemba’mba: “Ku mfulo ya mafuku, lūlu lwa njibo ya Yehova lukakomejibwa pototo peulu pa nsongo ya ngulu, kadi lukazunzulwa peulu pa mikuna.” (Isa. 2:2) Na bubine, Isaya wālaile amba butōtyi butōka bwa Yehova bukajokejibwa ne kuzunzulwa, pamo bwa abo butūlwe pa nsongo ya ngulu. Le Ezekyele wādi kwepi paāmwene kino kimonwa kya kwa Leza? Wādi “pa lūlu lulampe bininge,” utala njibo ya Yehova! (Ezk. 40:2) Nanshi kimonwa kya Ezekyele kibingija’mba butōtyi butōka bwādi bwa kujokejibwa.

17. Lombola mu kīpi musapu udi mu Ezekyele shapita 40 kutūla ku 48.

¹⁷ Tubandaulei mu kīpi byobya byāmwene Ezekyele ne byawāivwene, monka mobisonekelwe mu shapita 40 kutūla ku 48. Wādi utala pādi papima mwikeulu bula bwa bibelo, lubumbu, bipango, ne kipandulwe kya tempelo. (Ezk. 40-42) Kupwa kwāiya kintu kitulumuja: Ntumbo ya Yehova yāfika pa tempelo! Yehova wāleta madingi ku bantu bandi ba bya bulongelonge, babitobo, ne bamfumu. (Ezk. 43:1-12; 44:10-31; 45:9-12) Ezekyele wāmwene munonga ukuka utamba ku kipandulwe uleta būmi ne madyese powenda kukeela mu Dijiba Difwe. (Ezk. 47:1-12) Kadi wāmwene ntanda iabanya mu bipindi bipime senene, butōtyi butōka bwāikala dya pa bukata bwa ntanda. (Ezk. 45:1-8; 47:13–48:35) Le kino kyādi kileta musapu’ka? Na bubine, Yehova wādi ukulupija bantu bandi amba butōtyi butōka bukajokejibwa ne kuzunzulwa. Wādi wa kwesela njibo yandi ya butōtyi na kwikala’po kwandi, kadi wādi wa kulengeja madyese akuke kutamba ku ino mpangiko ya butōtyi, na kuleta bundapi, būmi, ne ndudi mu ntanda mijokejibwe.

18. Le kimonwa kya tempelo kifwaninwe kwivwanwa kishima pa kishima? Shintulula.

¹⁸ Kya bubidi, le kimonwa kifwaninwe kwivwanwa kishima pa kishima? Aa. Ezekyele ne misungi mikwabo mine yaāshintulwidile kimonwa ye bano bāmwene kiponka na ponka’mba kekyādipo kifwaninwe kwivwanwa kishima pa kishima. Mwanda waka? Vuluka’mba Ezekyele wāmwene ino tempelo pa “lūlu lulampe bininge.” Nansha byokikwatañene na bupolofeto bwa Isaya, kekyādipo kikwatañene na kifuko kyādi’po tempelo. Tempelo ya Solomone yādi pa Lūlu lwa Modia mu Yelusalema, kadi po apo poyādi ya kūbakululwa dyakadilwe kantu. Ino le luno lo lwādi “lūlu lulampe bininge”? Aa. Na bubine, Lūlu lwa Modia i lujokolokwe na ngulu mikwabo ya bula bumo nalo nansha milampe bininge. Ne kadi, tempelo yāmwene Ezekyele yādi mipuñame. Yādi mijokolokwe na lubumbu, kadi yādi mikatampe bininge keibwanyapo kubwana pa nsongo ya Lūlu lwa Modia. Keyādipo ya kubwana nansha ke mu kibundi kya Yelusalema kya mu kitatyi kya Solomone! Kadi, misungi keyādipo ilanga’mba munonga wādi wa kukuka utamba mu kipandulwe kya tempelo ne kukeela mu Dijiba Difwe, kwine kowādi wa kubelula ano mema ambulwa’mo kintu kyūmi. Ne kadi, mikalo ya koku ne koku yādi pa bukata bwa bisaka mu kifuko kya ngulu kya Ntanda ya Mulao keyādipo myolokelele, na mokilombwedilwe mu kimonwa. Nanshi kimonwa ke kya kwivwanapo kishima pa kishima.

19-21. Le Yehova wādi usaka kimonwa kya Ezekyele kilengeje bantu beivwane namani, ne mwanda waka kyādi kibwanya kwibafikija ku kwiivwana namino?

¹⁹ Kya busatu, le kimonwa kyādi kibwanya kulengeja bantu ba mu mafuku a Ezekyele beivwane namani? Bantu pa kulangulukila pa mbila ya peulu itala butōtyi butōka, bādi bafwaninwe kufwa bumvu. Yehova wāsapwidile Ezekyele amba “lombola njibo ya Isalela mwikadile tempelo.” Muswelo wādi wa kushintulula Ezekyele ino tempelo, wādi wa kulengeja bene Isalela, “befunde bupunga bwayo.” Mwanda waka bantu bādi ba kulangulukila bininge pa ino tempelo? Monka motwekimwenanga, ke mwandapo wa nabo beyubake. Ino, i’nka na mwānenene’kyo Yehova, ‘amba bafwe bumvu pa mwanda wa bilubo byabo.’​—Tanga Ezekyele 43:10-12.

²⁰ Mwanda waka kino kimonwa kyādi kibwanya kutenga mityima ya mundamunda ya bantu ba mityima myoloke ne kwibalengeja bafwe bumvu? Tala byobya byāsapwidilwe Ezekyele amba: “Mwanā muntu, tá mutyima, tadija, kadi ivwana senene bintu byonso byonkulombola pa mwanda wa bitungo ne bijila bya tempelo ya Yehova.” (Ezk. 44:5) Ezekyele wāivwene misunsa mivule myanda itala bitungo ne bijila. (Ezk. 43:11, 12; 44:24; 46:14) Kadi Ezekyele nandi wāvulujibwe myanda itala mbila ya Yehova​—enka ne yoya itala bula bwa kuboko ne ya bipimo bibwane. (Ezk. 40:5; 45:10-12; dingakanya na Nkindi 16:11.) O mwanda Ezekyele wālembele kintu kya misunsa 50 ne musubu, binenwa bya mu ludimi lubajinjibajinji bya “kipimo”!

²¹ Le Yehova wādi usaka kulombola bantu bandi bika paātelele bipimo, bulēmi, bijila, ne bitungo? I kimweke’mba wādi wibavuluja, mu binenwa bikomo, buno bubine bwa mvubu bwa amba: Yehova bunka bwandi ye utūlanga mbila ya butōtyi butōka. Boba kebādipo balonda ino mbila bādi bafwaninwe kufwa bumvu! Le penepo kimonwa kyāfundije Bayuda buno bufundiji muswelo’ka? Mu shapita ulonda’ko, tukabandaula’mo bimfwa kampanda bipotoloke. Kino kiketukwasha tujingulule senene buluji bwa kino kimonwa kotudi dyalelo.