1-3. (a) Le ‘bukalabale bukatampe’ bwa Yehova bukalupula bika? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Le i bika byotusa kubandaula pano?

BANA-BALUME, bana-bakaji, ne bana bemene pamo, bemba lwimbo lwa Bulopwe. Kupwa mukulumpe walombela milombelo itamba ku mutyima, walombe Yehova ebakinge. Bantu bonso mu kipwilo bakulupile amba Yehova usa kwibakwatakanya, inoko nansha nankyo basakilwa busengi ne kukulupijibwa. Panja, padi kyungwe kya bantu balwa. Amakedona ibashilula!​—Kus. 16:14, 16.

² Pa divita dya Amakedona, Yehova kakepayapo bantu mu kītalala, ino i na ‘bukalabale bukatampe.’ (Tanga Ezekyele 38:18.) Ukaludika bukomo bukatampe bwa bulobo bwandi, ke pa kibumbopo’tu kya divita kimo nansha pa muzo umo, ino i pa bantu kebabadika badi pa umbuo onso wa ntanda. Mu dine difuku’dya, boba batapwe na Yehova “bakekala tamba ku mfulo imo ya ntanda kutūla ne ku mfulo mikwabo ya ntanda.”​—Yel. 25:29, 33.

³ Le i bika byalengeja Yehova, Leza wa buswe, mwine utelelwe bu “wa lusa ne kanye” kadi “wija pa kukwatwa bulobo,” alonge kino kilongwa kya ‘bukalabale bukatampe’? (Div. 34:6;  1 Yo. 4:16) Tutalei malondololo a kino kipangujo moabwaninya kwitupela busengi, bukankamane, ne kwitupa nsangaji ya kwingila mwingilo wetu wa busapudi dyalelo.

4, 5. Le bulobo bwa Leza i bwishile namani na bwa bantu bampikwa kubwaninina?

⁴ Dibajinji tufwaninwe kuyuka’mba bulobo bwa Yehova kebudipo na bwa bantu bampikwa kubwaninina. Shi muntu walobe bininge ukalabalanga, kadi divule uloñanga bintu na kansontomokela kadi bibi. Kimfwa, Kaini mwana umbedi wa Adama, ‘wālobele bininge’ mwanda Yehova wāpelele kitapwa kyandi, inoko wāitabija kyabuntu kyālambwile Abele. Byāfula kwepi? Kaini wāipaya mwanabo muntu moloke. (Ngo. 4:3-8; Bah. 11:4) Langulukila monka ne padi Davida, utelelwe bu muntu wa mwendele mutyima wa Yehova. (Bil. 13:22) Enka ne uno muntu wāswile kwipayañana paāivwene amba Nabalu mpeta wādi na ntanda wamutuke aye pamo ne bantu bandi. Davida ne basola bandi pa kukalabala bininge, “besomeka bipete byabo,” ke mwandapo’tu wa kukepaya’nka Nabalu kete, ino i ne bana-balume bonso ba mu njibo yandi. Na bya dyese, Abikele mukaja Nabalu, wānekenya Davida ne bantu bandi baleke kulubula kinongo. (1 Sa. 25:9-14, 32, 33) Yehova wādi na bubinga pa kupa Yakoba bukomo bwa mushipiditu alembe amba: “Bulobo bwa muntu kebuletangapo boloke bwa Leza.”​—Yak. 1:20.

⁵ Kwishila na mwikadila wa bantu bavudile kwitupa, Yehova aye katādilwangapo na bukalabale bwandi kadi ulobanga na bubinga. Nansha shi Yehova wakalabala bininge, uloñanga bintu na boloke. Shi kalu na balwana, katukijangapo nansha dimo “boloke pamo na babi.” (Ngo. 18:22-25) Kadi, Yehova ulobanga enka na bubinga bwendele’mo. Tutalei bubinga bubidi ne ñeni yotubwanya kuboila’ko.

6. Le Yehova uloñanga namani shi dijina dyandi dibafutululwa?

⁶ Bubinga: Shi dijina dya Yehova dibafutululwa. Boba betela bu bemaninanga Leza inoko abo balonga bibi bonanga ntumbo yandi ne kukolomona bulobo bwandi boloke. (Ezk. 36:23) Monka motwesambīle’kyo mu mashapita ashele kunyuma mu kino kitabo, muzo wa Isalela wāfutulwije dijina dya Yehova. Na bubine, mwikadila wa uno muzo ne bilongwa byao byālobeje Yehova. Ino byakatādilwangapo nyeke na bukalabale bwandi​—wāpele bantu bandi mfuto enka mu ludingo lufwaninwe, ke bipite’byopo kipimo. (Yel. 30:11) Kadi shi bukalabale bwa Yehova bubafikidija kitungo kyabo, bupwanga pampikwa kulama kīji.​—Ñim. 103:9.

7, 8. Le i ñeni’ka yotuboila ku muswelo wāikele Yehova na Isalela?

⁷ Ñeni yotuboila’ko: Muswelo wāikele Yehova na bene Isalela witupa kidyumu kikatampe. Netu pamo bwa Isalela wa kala, tudi na dyese dya kutelelwa pa dijina dya Yehova. Twi Batumoni ba Yehova. (Isa. 43:10) Binenwa ne bilongwa byetu bilombolanga  mwikadile Leza mwine otutelelwa’po. Ketukasakepo nansha dimo kwikala na mwikadila moneke wa kulonga bintu bibi ne kufutulwija dijina dya Yehova. Uno mwiendelejo wa buzazangi ukakolomona bulobo bwa Yehova, kadi bukidi bonka nansha mwenda mafuku, ukalonga’po kintu mwanda wa kulama ntumbo yandi.​—Bah. 3:13, 15; 2 Pe. 2:1, 2.

⁸ Le kidyumu kya amba Yehova ubwanya kukalabala ‘bukalabale bukatampe’ kifwaninwe kwitukankaja kumufwena? Aa. Tuyukile amba Yehova i wa kitūkijetyima kadi wa lulekelo. (Isa. 55:7; Loma 2:4) Inoko kadi tuyukile amba katalengapo bintu kilomonyeka. O mwanda, tutamijanga bulēme bukatampe pādi, na kuyuka’mba bulobo bwandi bukākila boba bendelela kulonga bubi kadi kakebalekapo bashale nyeke mu bukata bwa bantu bandi. (1 Ko. 5:11-13) Yehova i mwitulombole patōkelela bintu bimulobejanga. I biyampe twepuke mwikadila ne bilongwa bimukolomona.​—Yoa. 3:36; Loma 1:26-32; Yak. 4:8.

9, 10. Le Yehova uloñanga’po namani shi bandi bantu ba kikōkeji abazakajibwa? Leta bimfwa.

⁹ Bubinga: Shi bantu ba Yehova ba kikōkeji abazakajibwa. Bulobo bwa Yehova bukolomonwanga shi balwana abatambe bulwi boba bakimba na lulamato kufyama mu bulami bwandi. Kimfwa, bene Isalela pa kupwa kutamba mu Edipito, Felo ne kibumbo kyandi kya divita, bālondele bantu bādi bamweka bu kebadipo na wa kwibakwasha, bādi ku kyabu kya Dijiba Dityila. Inoko kino kibumbo kikomo kya divita pokyāpangile bene Isalela bādi bābuka mu kyalo kyūmu kya dijiba, Yehova wākonkwele matonto a makalo a divita ne kwipaya bene Edipito mu dijiba. “Kekudipo muntu nansha umo mobadi wapandile.” (Div. 14:25-28) Bulobo bwa Yehova bwaākīle bene Edipito pa mwanda wa bwandi “buswe bwa ndamatyidile” pa bantu bandi.​—Tanga Divilu 15:9-13.

¹⁰ Muswelo umo onka, buswe bwa Yehova bwasenswe bantu bandi bwāmutonwene alonge’po kintu mu mafuku a Mulopwe Hezekia. Bene Ashidia, kibumbo kikomo bininge kya divita kadi kya kasusu mu mene mafuku’a, kyākatambile kibundi kya Yelusalema bulwi. Bengidi ba Yehova ba lulamato bāzakajibwe na kutēkelwa kasāla kādi ka kwibafikija bityebitye ku lufu lwa munyanji. (2 Ba. 18:27) Yehova wālonga’po kintu na kutuma mwikeulu’tu umo; wāipaya basola balwana 185 000 mu bufuku’tu bumo! (2 Ba. 19:34, 35) Fwatakanya’po mobyāikadile mu nkambi ya bene Ashidia pobwākile lubanga. Mikobe, mangabo, ne bipete bilēle kashā byadi. Kutupu bimpungidi bivuma bya kulangula bana-balume. Kutupu ba kwendeja bibumbo bya basola. Mu mapema monso mudi’tu nyā, mu nkambi mulēle’nka imbidi mifwe.

11. Le i busengi’ka ne bukankamane botumwena mu bimfwa bya mu Bisonekwa bya muswelo uloñanga Yehova bintu shi bantu bandi abazakajibwa?

¹¹ Ñeni yotuboila’ko: Bino bimfwa bya muswelo uloñanga Yehova bintu shi bantu bandi abazakajibwa, bileta kidyumu  kikatampe ku balwana netu, amba: “I kintu kilenga moyo kuponena mu makasa a Leza mūmi” shi bukalabale bwandi bubakolomonwa. (Bah. 10:31) Kotudi batwe, bino bimfwa bituletelanga busengi ne bukankamane. Tusengibwanga pa kuyuka’mba Satana, walwana netu mukatampe, kakalongapo kintu. Panopano ponka kandi “kakitatyi katyetye” ka kuludika kasa kufula! (Kus. 12:12) Penepa, tukengidila Yehova na bukankamane, koku tukulupile amba i kutupu muntu, bulongolodi, nansha buludiki bubwanya kwitukankaja kulonga kiswa-mutyima kya Leza. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 118:6-9.) Mutumibwa Polo wālombwele kikulupiji kyetu mu bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Shi Leza udi netu, le ukalwa netu i ani?”—Loma 8:31.

12. I bika bikalengeja bukalabale bwa Yehova bwake pa kyamalwa kikatampe?

¹² Pa kyamalwa kikatampe kīya’ki, Yehova ukalonga’po kintu mwanda wa kwitukinga, monka mwaālongele na bene Isalela bādi mu dikinga dya bene Edipito ne na Bayuda ba mu Yelusalema bātēkelwe kasāla na bene Ashidia. Shi balwana netu kebakimbe  kwitonakanya, buswe bukatampe bwitusenswe Yehova bukalengeja bukalabale bwandi bwake. Na bubine boba bakeongola kwitutamba bulwi, bakatenga nkishi wa mu diso dya Yehova. Ukalonga’po kintu bukidibukidi kadi na kusumininwa. (Zek. 2:8, 9) Buno bukekala bonakani kebwamwekele kashā. Inoko balwana na Leza kebakekalapo na bubinga bwendele’mo bwa kutulumukila pakapungulwila Yehova bukalabale bwandi pobadi. Mwanda waka?

13. Le i bidyumu’ka biletele Yehova?

¹³ Yehova ‘wijanga pa kukwatwa bulobo’ kadi i mulete bidyumu bikatampe amba ukonakanya boba balwa nandi ne bazakaja bantu bandi. (Div. 34:6, 7) Yehova wāingidije bapolofeto pamo bwa Yelemia, Ezekyele, Danyele, Kidishitu Yesu, ne mutumibwa Petelo, Polo, ne Yoano badyumune bantu ku bulwi bukatakata.—Tala kapango “Bidyumu bya Yehova Bitala pa Divita Dikatampe.”

14, 15. I mwingilo’ka wingile Yehova, ne mwanda waka?

 ¹⁴ Yehova i mulembeje bino bidyumu mu Kinenwa kyandi. Kadi i mulonge bukomo amba Bible ekale bu dibuku dyalamwinwe ne kwabanibwa bininge mu mānga. Kujokoloka ntanda yonso, i mutūle’ko kibumbo kya bantu ba kwilanga bakwasha bakwabo befunde mwa kwikadila mu ndoe na Leza ne kudyumuna bantu ku “difuku dikatampe dya Yehova.” (Zef. 1:14; Ñim. 2:10-12; 110:3) I mulengeje bantu bandi balamune mabuku a kwifunda nao Bible mu ndimi tutwa na tutwa ne kupityija mansá midiyo tutwa na tutwa mwaka ne mwaka mu kusapwila bantu milao ne bidyumu bitanwa mu Kinenwa kyandi.

¹⁵ Yehova i musake uno mwingilo onso wingilwe “mwanda kasakilepo muntu nansha umo oneke, ino usaka bonso bafikile pa kwisāsa.” (2 Pe. 3:9) Bine, tudi na dyese’po kashā dya kwimanina Leza wetu wa buswe, kadi wa kitūkijetyima ne dya kulunga’ko kuboko mu kusambakanya musapu wandi! Inoko panopano ponka, boba bapela bino bidyumu kebasapo kwikala na mukenga wa kushinta.

16, 17. Le Yehova i mutunge difuku dya divita dya mfulo? Shintulula.

¹⁶ Yehova i mutunge difuku dya divita dya mfulo. Uyukile kala kitatyi kikatambwa bantu bandi bulwi. (Mat. 24:36) Le Yehova i muyuke namani kitatyi kikatamba balwana nandi bulwi?

¹⁷ Monka motwekimwenine mu shapita ushele kunyuma mu kino kitabo, Yehova usapwila Koka amba: “Nsa . . . kukutunga malobo mu bibanga.” Ukatweja mizo mu kavutakanya kakatampe. (Ezk. 38:4) Kino kekishintululapo amba Yehova ye kalenga-byanzwe wa buno bulwi; nansha’mba wayata balwana nandi bwanapabo bwabo bwa kwitongela. Inoko, kilombola’mba Yehova ubwanya kuyuka byobya bidi mu mityima ne muswelo ukalonga balwana nandi bintu mu kitatyi kitungwe.​—Ñim. 94:11; Isa. 46:9, 10; Yel. 17:10.

18. Mwanda waka bantu bakakimba kulwa na Mwinē Bukomo Bonso?

¹⁸ Shi ke Yehovapo ukashilula kano kavutakanya nansha kutonona balwana nandi balwe, mwanda waka bantu’tu biputu bakakimba kulwa na Mwinē Bukomo Bonso? Bubinga bumo bidi i buno: mu kino kitatyi kya mu mānga, padi bakekulupija’mba Leza kadi’kopo nansha amba kakalongapo kintu mu  myanda ya bantu. Padi bakalanga namino mwanda bakekala ke bakubije malongolodi onso a bipwilo bya bubela pano pa ntanda. Pa kino, babwanya kukalanga’mba shi Leza wadi’ko, wadi wa kulwila ano malongolodi etela bu engilanga mu dijina dyandi. Kebakajingululapo amba i Leza watūdile’kyo mu mityima yabo mwanda wa bonakanye bipwilo bītelela bya bubela pādi.​—Kus. 17:16, 17.

19. Le i bika bibwanya kukalongeka pa kupwa kwa mutōtelo wa bubela konakanibwa?

¹⁹ Kitatyi kampanda pa kupwa konakanibwa kwa mutōtelo wa bubela, Yehova ubwanya kukapa bantu bandi musapu usansa wa kusapula, mwine udingakanibwe na mabwe a mvula mu mukanda wa Kusokwelwa, dibwe ne dibwe dilēma kintu kya makilo 20. (Kus. 16:21, kunshi kwa dyani) Uno musapu, ubwanya kukekala wa kunena’mba ngikadilo ya politike ne ya bya busunga ibafika ku mfulo, ukavutakanya bevwaniki bafike ku kutuka Leza. Mobimwekela uno musapu o ukakolomona mizo itambe bantu ba Leza bulwi bukatampe, na kukimba kwitūbija lonso talala. Mizo ikalanga’mba ketudipo na wa kwitulwila, tupēla’tu konakanibwa. Kuno shako ko kwiongola!

20, 21. Le Koka i ani, ne i bika bisa kumufikila?

²⁰ Monka motwamwenine’kyo mu Shapita 17 wa kino kitabo, Ezekyele i mwingidije kitenta kya bupolofeto, “Koka wa ntanda ya Makoka,” pa kufunkila pa mizo mīkutyile mu bumo mine iketutamba bulwi. (Ezk. 38:2) Inoko bantu ba mu ino mizo mīkutyile mu bumo bakekala mu bumo bwa bubelabubela. Nansha byobakamweka bu badi mu bumo, bakekala nyeke na mushipiditu wa kwitāka, wa kwitatula, ne wa kulwila muzo. Kikekala kipēla kudi Yehova kwalamuna kipete kya umo ne umo kilwe “na mwanabo.” (Ezk. 38:21) Inoko konakanibwa kwa mizo ke kyamalwapo kikaletwa na bantu.

²¹ Kumeso kwa balwana netu konakanibwa, bakamona kiyukeno kya Mwanā muntu, padi i kilomboji kya bukomo bwa Yehova ne Yesu butabukile bwa bantu. Balwana bakamona bintu bikebalengeja bazumbije mutyima bipitepite. Monka mwālaile’kyo Yesu, “bantu bakapungila moyo ne kutengela bintu bisa kwiya pa ntanda ikelwe na bantu.” (Luka 21:25-27) Abo papo na luzakalo, bakajingulula’mba balongele kilubo pa kutamba bantu ba Yehova bulwi. Bakayuka ku bukomo Umpangi mu mwingilo wandi wa bu mukulu wa basola, Yehova wa bibumbo. (Ñim. 46:6-11; Ezk. 38:23) Na bubine, Yehova ukalekelela bibumbo bya divita bya mūlu ne bukomo bwa kipangila mwanda wa kukinga bengidi bandi ba lulamato ne konakanya balwana nandi.—Tanga 2 Petelo 2:9.

22, 23. I bāni bakakinga bantu ba Leza, ne bakamona namani mwingilo wabo?

²² Fwatakanya’po bidi mukekadila Yesu na kipyupyu kya kutangidila bulwi bwa kulwa na balwana na Leza ne kukinga boba basenswe Shandi ne kumwingidila. Kadi langulukila ne  pa mukeivwanina bashingwe māni. Kitatyi kampanda kumeso kwa Amakedona kushilula, bashingwe māni bakekala bakishele pano pa ntanda bakaselelwa mūlu mwanda wa ba 144 000 bonso bāye pamo na Yesu mu bulwi. (Kus. 17:12-14) Na bubine, bashingwe māni bavule bakekala ke baningije kipwano kyabo na boba ba mu mikōko mikwabo pobengidila pamo mu mafuku a mfulo. Mu kine kitatyi’kya bashingwe māni bakekala na lupusa ne na bukomo bwa kulwila boba baikele kwibakwatakanya na lulamato mu matompo abo.—Mat. 25:31-40.

²³ Bamwikeulu nabo bakabadilwa mu kibumbo kya divita kya mūlu kya Yesu. (2 Ts. 1:7; Kus. 19:14) Bamukweshe kala pa kupanga Satana ne bandemona mūlu. (Kus. 12:7-9) Kadi i bakwashe ne mu mwingilo wa kukongakanya boba ba pano panshi basaka kutōta Yehova. (Kus. 14:6, 7) Nanshi i kyendele’mo Yehova akengidije bamwikeulu mwanda wa kukinga bano bantu ba lulamato! Kya mvubu mpata, bonso badi mu kibumbo kya divita kya Yehova bakamona’mba i dyese kupandula ne kubingija dijina dyandi, nansha ntumbo yandi, na kukwasha ku konakanya balwana nandi.—Mat. 6:9, 10.

24. Le ba mu kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo bakalonga’po namani?

²⁴ Na kino kibumbo kya divita kikomo kadi kipyasakane kibakinga, boba ba mu kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo, kebakekalapo na bubinga bwa kukwatyilwa moyo. Ino, bakemana “nshinkidingi ne kubandula mitwe [yabo], mwanda kunyongololwa [kwabo] kubafwena pabwipi.” (Luka 21:28) Nanshi i kya mvubu mpata kumeso kwa difuku dya Yehova kwiya, tukwashe bantu bavule bayuke ne kusanswa Tata wetu wa lusa, kadi ulama bantu bandi!—Tanga Zefenia 2:2, 3.

25. Le i bika byotukabandaula mu shapita ulonda’ko?

²⁵ Mavita a bantu alupulanga’nka tuvutakanya ne byamalwa. Inoko, Amakedona ayo ikaleta ndudi ne nsangaji. Le bikekala namani pakatalala bukalabale bwa Yehova, pakajokejibwa bipete bya ba bulwi bandi mu bikwa, ne pakatalala lunwa lwa divita dikatampe? Tukabandaula ino myanda ya mu mafuku a kumeso mu shapita ulonda’ko.